از بازار دستگاه کارت‌خوان چه می‌دانید؟ / بازار 109 میلیارد دلاری صنعت پایانه فروش در جهان تا سال 2027

نسیم بنایی / دستگاه کارت‌خوان این روزها به یکی از ابزارهای اصلی در صنایع و کسب‌وکارهای مختلف بدل شده است. تا همین چند سال پیش، همه مبادلات یا از طریق پول نقد صورت می‌گرفت یا بانک؛ اما حالا دستگاه‌های کارت‌خوان همه‌جا حضور دارند، حتی در دستان فروشندگان مترو. کسی دیگر تمایلی نسبت به وجه نقد یا ایستادن در صف بانک نشان نمی‌دهد و همه به سیستم پرداخت الکترونیک از طریق دستگاه‌های کارت‌خوان اعتماد کرده‌اند.

رشد دستگاه کارت‌خوان مختص ایران نیست. بررسی‌ها نشان می‌دهد توسعه فناوری‌های دیجیتالی باعث شده دستگاه کارت‌خوان به یکی از محبوب‌ترین وسایل و ابزارهای مالی در میان اهالی کسب‌وکار تبدیل شود. دولت‌ها در کشورهای مختلف، با حمایت از نظام پرداخت آنلاین، تلاش کرده‌اند دسترسی به این دستگاه را برای فروشندگان تسهیل کنند، اما از این دستگاه و بازار آن چه می‌دانیم؟

---

بانکی کوچک در دستان فروشنده

---

آنچه به‌عنوان دستگاه کارت‌خوان (POS) می‌شناسیم، در حقیقت مخفف عبارت پایانه فروش (Point of Sale) است. پایانه فروش، کارت‌خوان سیار یا دستگاه کارت‌خوان در حقیقت ابزاری است که امکان انتقال مبلغ خرید از حساب خریدار به فروشنده را فراهم می‌کند، بدون اینکه نیازی به مراجعه به بانک باشد. فعالیت آنها هم از طریق ویندوز یا اندروید است.

این دستگاه، از طریق ارتباط تلفنی یا شبکه‌ای به سیستم‌های بانکی متصل می‌شود و امکاناتی نظیر اعلام موجودی، دریافت صورت‌حساب و حتی انصراف خرید و گزارش روزانه را هم به کاربر می‌دهد. در واقع یک بانک کوچک در دستان فروشنده قرار می‌گیرد.

---

از مک‌دونالد تا بازار تهران

---

شکل‌های اولیه این دستگاه نخستین‌بار در سال 1974 در فروشگاه مک‌دونالد به کار گرفته شد. خریداران ساندویچ‌های مک‌دونالد می‌توانستند با کارت اعتباری و کارت‌ بانکی و از طریق این دستگاه، خرید خود را انجام دهند. البته شکل آن با کارت‌خوان‌های امروزی تفاوت بسیاری داشت. به‌مرور سخت‌افزارها و نرم‌افزارها در این وسیله تغییر کرد و به شکل امروزی درآمد.

در ایران هم با ایجاد زیرساخت‌ها، این وسیله مورد استقبال فروشندگان و خریداران قرار گرفت. طبق آمار بانک مرکزی، تعداد کارت‌خوان‌های دارای تراکنش در ایران در اردیبهشت 1399 به شش میلیون و 573 هزار دستگاه رسیده است. طبق این آمار، یک‌ میلیون و 14 هزار دستگاه پایانه فروش فقط در تهران بوده که البته تعداد آن در حال افزایش است. حالا دیگر بعید است به فروشگاه یا سازمانی بروید و برای پرداخت، یک دستگاه کارت‌خوان پیش روی شما قرار ندهند.

---

بازاری که در مسیر رشد است

---

میزان بالای بهره‌گیری از دستگاه‌های کارت‌خوان باعث شده بازار آن‌ هم رشدی قابل‌ توجه را تجربه کند. بر اساس گزارش ریسرچ‌اندمارکتس، نرخ رشد مرکب سالانه صنعت پایانه فروش در فاصله سال‌های 2020 تا 2027 حدود 10/15 درصد خواهد بود. البته میزان رشد در سال 2020 برای دستگاه‌های کارت‌خوان چندان مطلوب نبود. دلیل عمده این ماجرا هم به همه‌گیری کرونا و اثرات آن بر اقتصاد جهان مربوط می‌شود، اما پیش‌بینی‌ها از آینده، خوش‌بینانه است.

طبق گزارش یاهو فایننس، ارزش بازار دستگاه‌های کارت‌خوان در سال 2020 برابر با 72/28 میلیارد دلار بوده است. افزایش بهره‌گیری از این دستگاه همچنین باعث شده ارزش بازار آن در سال 2027 برابر با 109/27 میلیارد دلار برآورد شود. البته این رشد در میان انواع مختلف دستگاه کارت‌خوان قدری متفاوت است.

اصولاً دستگاه‌های کارت‌خوان یا ثابت هستند یا سیار (بی‌سیم). بررسی‌ها نشان می‌دهد دستگاه‌های کارت‌خوان ثابت، سهم بزرگ‌تری در بازار دارند. دلیل استقبال فروشندگان از دستگاه‌های کارت‌خوان ثابت این است که هزینه تهیه و نصب آن پایین‌تر است. البته این روزها دوباره موجی از تمایل به پویایی و حرکت در جهان به راه افتاده و همین امر باعث شده برخی فروشندگان نسبت به خرید دستگاه‌های کارت‌خوان سیار تمایل نشان دهند. البته دستگاه‌های کارت‌خوان بسیار منعطف هستند و با توجه به نیاز مشتریان، تکامل پیدا کرده‌اند.

کاهش هزینه، صرفه‌جویی در زمان، رضایت مشتری و جلوگیری از تأخیر دریافتِ پرداختی‌ها از جمله مزایای دستگاه‌های کارت‌خوان است که فروشندگان را نسبت به خرید و بهره‌گیری از این وسایل قانع کرده است.

---

چین، سلطان پایانه فروش

---

دستگاه‌های کارت‌خوان یا پایانه فروش کاملاً به فناوری و زیرساخت‌ها در این عرصه مرتبط هستند. به‌ این‌ ترتیب کشورهایی که در خط مقدم فناوری قرار دارند، توانسته‌اند سهم بیشتری از این بازار را از آن خود کنند.

منطقه آسیا ـ اقیانوسیه به سبب رشد و توسعه فناوری، بیشترین سهم را در بازار پایانه فروش یا دستگاه کارت‌خوان دارد. نرخ بهره‌گیری از پرداخت غیرنقدی در کشورها هم در این زمینه اثرگذار است. برای مثال این نرخ در سنگاپور معادل 98 درصد، در مالزی معادل 96 درصد و در اندونزی معادل 93 درصد است.

بر اساس گزارش کانترپوینت، چین در حال حاضر اصلی‌ترین بازیگر در بازار دستگاه‌های کارت‌خوان است. البته بسیاری از کشورها تلاش دارند زنجیره تأمین دستگاه کارت‌خوان خودشان را داشته باشند و در این زمینه خودکفا باشند. در حال حاضر برندهای Pax ،New POS و Ingenico جزء طلایه‌داران اصلی بازار هستند که بیشترین حجم مبادلات را به خودشان اختصاص داده‌اند (البته میزان بالای بهره‌گیری از آنها الزاماً به معنای بهتر بودن کیفیت آنها نیست).

به‌ این‌ ترتیب چین در حال حاضر جزء مهم‌ترین بازیگران در زمینه تولید و فروش دستگاه‌های کارت‌خوان است، اما انتظار می‌رود که در آینده هند بتواند سهم خوبی در این بازار به دست آورد.

اکنون دستگاه‌های کارت‌خوان به ابزارهای ضروری در کسب‌وکارهای مختلف بدل شده‌اند و نقش بزرگی در نظام پرداخت آنلاین و غیرنقدی ایفا می‌کنند.