پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
ریحانه هاشمی / پنل نئوبانک در رویداد فیناپ با حضور رضا قربانی، بنیانگذار راه پرداخت و رضا جمیلی، سردبیر هفته‌نامه کارنگ برگزار شد. در این پنل، هر دو نفر مهمان بودند و درباره مفهوم نئوبانک و اینکه آیا نئوبانک واقعاً در ایران محقق شده، صحبتی چالشی داشتند.
در ابتدای نشست، رضا جمیلی از رضا قربانی درباره اینکه آیا مفهوم نئوبانک در ایران، به‌درستی مطرح شده و جا افتاده سؤال کرد و گفت: «راه پرداخت یکی از معدود رسانه‌های ایران در حوزه فناوری‌های مالی و فین‌تک است. اما به نظر می‌رسد این رسانه در جاانداختن مفهوم نئوبانک پس از گذشت 10 سال موفق نبوده است.» رضاقربانی در پاسخ به این سؤال گفت: «آیین‌نامه تأسیس و فعالیت بانک‌های مجازی در سال 1390 یعنی 10 سال قبل مصوب شد، ولی همچنان از نظر من، ما چیزی تحت عنوان نئوبانک در کشور نداریم. برای مقایسه مفهوم نئوبانک به‌معنای واقعی کلمه و برداشتی که از آن در ایران وجود دارد، می‌شود یک مثال زد. ما به پژو ۲۰۶ پلاس در ایران، عنوان ۲۰۷ را دادیم، در حالی که این ماشین همان پژو ۲۰۶ است. نئوبانک‌های ایرانی هم وضع مشابهی دارند؛ نئوبانک نیستند، اما به‌عنوان نئوبانک به مردم معرفی شده‌اند. البته من در مورد خودم این تقصیر را می‌پذیرم که نتوانسته‌ایم معنای نئوبانک را به‌درستی جا بیندازیم.»
مشکل به کجا برمی‌گردد؟
قربانی در ادامه گفت: «اگر بخواهیم به عقب‌تر برگردیم و ریشه این ناقص‌سازی مفهومی را پیدا کنیم، باید بگویم در حقیقت مفهوم بانک هم در کشور ما با مفهوم جهانی آن فاصله بسیاری دارد. تعریف اساسی در کارکرد جهانی بانک‌ها، پرداخت تسهیلات است، اما بانک‌های ما به‌سختی تسهیلات می‌دهند و کارکردشان جمع کردن پول مردم و تشویق آنها به سرمایه‌گذاری است. اگر وامی هم تعلق بگیرد، با شرایط خیلی سخت، بهره خیلی زیاد و به شرط نگه‌داشتن بخشی از مبلغ تسهیلات در حساب بانک اتفاق می‌افتد.»
رئیس هیئت‌مدیره راه پرداخت درباره اینکه بانک‌های ایرانی کارکردهای خاص و عجیبی پیدا کرده‌اند نیز توضیح داد: «بانک‌ها در ادامه فعالیت‌شان وارد حوزه ریتیل شدند و دست به ابتکاری به نام انتقال وجه کارت‌به‌کارت زدند که هیچ جای دنیا سابقه ندارد. بعد مجبور شدند رمز دوم پویا اختراع کنند که در هیچ جای جهان تعریفی ندارد. در مواجهه با بانک‌ها اساساً با یک سیستم بیمار طرفیم که کارش فقط جمع کردن پول است. به بانکی که سابقه اختلاس و دزدی دارد، باز هم اعتماد می‌کنیم و پول‌مان را دوباره در آن بانک می‌گذاریم. اتفاقی که سر اختلاس بانک صادرات هم افتاد.»
نئوبانک‌ها می‌توانند سیستم بیمار بانکی را اصلاح کنند؟
قربانی در پاسخ به سؤال جمیلی که پرسید نئوبانک‌ها اساساً قرار است چه کار کنند، گفت: «نئوبانک باید یک پله جلوتر از سیستم بانکی‌ای باشد که سامانه اعتبارسنجی تسهیلات دارد و سیستم پرداختش مثل بانک‌های داخلی، ورم‌کرده نیست.»
رضا جمیلی در پاسخ به این گفته قربانی گفت: «اما معتقدم نئوبانک دارد سیستم بانکی امروز را متحول می کند» و قربانی ادامه داد: «دارد روی یک سیستم بیمار بانکی کار می‌کند، مثلاً موهایش را آرایش می‌کند. اما این بانک بیمار است و دارد می‌میرد و نمی‌شود درستش کرد. اگر نئوبانک مسیرش را از بانکداری سنتی ایران جدا نکند، امتداد همان خواهد بود و سرنوشت بهتری نخواهد داشت.»
رضا جمیلی در ادامه از قربانی پرسید: «امیدی هست که نئوبانک سالم داشته باشیم؟» قربانی حین پاسخ به این سؤال، کارت بلوبانکش را به حضار نشان داد و گفت: «من یک کارت مغناطیسی مربوط به یکی از نئوبانک‌های کشور را دارم که رنگ قشنگی دارد، یک چیپ الکترونیکی دارد، اما هیچ نشانه دیگری رویش نیست؛ نمی‌شود فهمید در شبکه شتاب کار می‌کند و زیر نظر شاپرک هست یا نه. بنابراین وقتی می‌خواهم با این کارت، خرید کنم، احساس می‌کنم فروشنده‌ها از آن می‌ترسند چون هیچ علامتی ندارد. بنابراین در طراحی آن به نیاز جامعه توجه نکردیم و فقط داریم یک چیز لوکس می‌سازیم که محصول جدیدی نیست. انگار که مشکل ما با طراحی و جنس کارت‌های سابق عضو شبکه شتاب بوده است، نه با خود سیستم بانکداری.»
جمیلی در ادامه صحبت‌های قربانی گفت: «من حس خوبی به بلوبانک دارم، هرچند برای خرید کردن زیاد از آن استفاده نمی‌کنم. اما معتقدم نئوبانک در ایران دارد بخشی از فرایندهای سنتی را تغییر می‌دهد که بانک‌های ما نسبت به تغییرشان حساسیت داشت. نوآوری از واحد کوچک شروع می‌شود و کم‌کم بزرگ می‌شود.»
تناقض در نئوبانک‌های ایران
قربانی نیز به صحبت‌های جمیلی این‌طور پاسخ داد: «اساساً تأسیس نئوبانک به این صورت که در کشور ما مطرح شده، تناقض است. محل درآمد بانک، ملک و ارز است. قرار است سیستم بانکی‌ای که مکان و ارز برایش مهم است، شعبه یعنی همان ملک را بگذارد کنار و این تناقض در خود بانک است. اینکه بگوییم نئوبانک یعنی بانک بدون شعبه، به‌عنوان یک ابزار بازاریابی جالب است، چون تمایز ایجاد می‌کند، اما اساساً نئوبانک به شعبه نیاز ندارد. مثل گوگل که خدماتی به این گستردگی ارائه می‌دهد، اما شعبه ندارد.»
قربانی در انتهای پنل و درباره اساس ساختار نئوبانک گفت: «ساختار نئوبانک از سه زیرساخت فنی، حقوقی و برندینگ تشکیل شده و اصل آن، بحث حقوقی است، در حالی که نئوبانک در حال حاضر روی برندینگ متمرکز شده است. گرفتاری ما با رویه ماجراست و دوست داریم شکل کار را قشنگ کنیم. ما به بیانیه‌دادن عادت داریم، در حالی که زیرساخت حقوقی ماجرا هنوز به‌درستی فراهم نشده است. دلیل اینکه کاسب بازار بهتر از مالک استارتاپ می‌تواند درآمد کسب کند، این است که او بهتر از استارتاپی‌ها، به مباحث حقوقی، بیمه، مالیات و… مسلط است. تغییر بانک به نئوبانک هم یک کار حقوقی است و ابتدا باید زیرساخت حقوقی بانکداری متحول بشود.»