پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشتماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطبترین رسانه ایران در زمینه فناوریهای مالی، بانکداری و پرداخت و استارتآپهای فینتک است.
نگاهی به روند بانکداری و بازیگران جدید بیگتک / بانکداری بر بال فناوری اطلاعات
فرهاد بهمنی، عضو هیئتمدیره پستبانک ایران / روند حرکت بانکداری و فناوری مشابه بوده و در نیمقرن اخیر همواره بانکداری بر بال فناوری اطلاعات حرکت کرده و سعی کرده از فناوریهای زیرساختی و ارتباطی، نرمافزاری و در چند سال اخیر نیز از هوش مصنوعی و دادهکاوی بهره کافی را ببرد. روند حرکت مؤسسات مالی و بانکها در چند سال اخیر با رشد فینتکها و ایجاد مدلهای کسبوکاری نوین برای بازارهای کوچک و تراکنشهای خرد سرعت بیشتری گرفته و ظهور رمزارزها در حال تغییر این پارادایم است. تأثیرات شگرف رمزارزها بسیار فراتر از ظهور فینتکها خواهد بود و به نظر میرسد بهدلیل تبدیل ماهیت واسط مبادله ارزش در فعالیت اقتصادی از پول به رمزارز، قابل اتکا و استفاده از پیچیدگیهای بیشتر در زیرساخت فنی، در آینده بستر فناورانه و بالطبع بستر مالی دچار تحولات اساسی خواهد بود. این تحولات خارج از توان و کنترل فینتکها و استارتاپهاست و آنها بیشتر مشغول ایجاد بازارهای کوچک (Niche Markets) و رشد و بلوغ مدل کسبوکاری خود هستند.
همواره در تغییرات اساسی، بازیگران اصلی نقش مهمی بازی میکنند و به نظر میرسد در این دوره یک تحول انگاره (Paradigm Shift) خواهیم داشت که در آن بیگتکها بازیگران اصلی خواهند بود. بررسی حرکت این شرکتها به سمت رمزارزها و سرمایهگذاری آنها نشان میدهد که روند روبهرشد تمایل و تقاضای جهانی برای آنها جذابیت پیدا کرده و ارائه زیرساخت تبادل و تراکنش رمزارزها و حتی تولید رمزارزها در دستور کار جدی این شرکتها قرار دارد. این موضوع جدای از اهمیت آن در کل اقتصاد جهانی، نکات مهمی را به بانکها نشان میدهد و انتظار میرود بانکهای بزرگ نیز بهصورت رسمی به این موضوع ورود کنند.
در زمانی که قدرت بانکها و فینتکها به حد بلوغ فعلی رسیده، غولهای فناوری مانند فیسبوک با زیرساخت رمزارز، آمازون با پلتفرم وامدهی و پذیرش رمزارزها، پیپال با تسهیلات سرمایه در گردش و مثالهای متنوعی از غولهای سیلیکونولی در این عرصه، بهآرامی و محتاطانه نقش خود را در بازارهای مالی پررنگ میکنند و نگران سیاستهای رگولاتوری بانکهای مرکزی هستند تا از آنچه بر سر فینتکها آمد، اجتناب کنند. همواره بیم این میرود که قوانینی تحت عناوین «دور نگهداشتن شرکتهای فناوری بزرگ از امور مالی» مدنظر بخشهای رگولاتوری باشد، ولی این بار بازیگران بسیار قویتر از فینتکها هستند.
بانکها و مؤسسات مالی از قدیم با شرکتهای غول فناوری به شکلهای گوناگونی همکاری کردهاند و در قالب مشارکت نیز فعالیتهایی صورت گرفته است. هماکنون بانکها و فینتکها از فضای پردازش ابری استفاده میکنند و در بخشهایی نیز از ظرفیت دادهکاوی و هوش مصنوعی بهره میبرند. ولی روند جدید شرکتهای فناوری در تأسیس مؤسسات مالی جانبی برای خود و ایجاد بسترهای تراکنش و همچنین استفاده تماموکمال از هوش مصنوعی و تحلیل دادهها از رقابت شدیدی در آینده نهچندان دور خبر میدهد که بدون شک بازنده آن در ابتدا فینتکها و سپس بانکها خواهند بود. در این میان راهحل بانکداری باز به کمک بانکها آمده تا مدل و هسته اصلی (Core Business) خود را حفظ کنند؛ این موضوع میتواند استراتژی تعاملی تقسیم بازار بانکی در آینده باشد. جایی که غولهای فناوری چندین بازار کوچک را در دل زیرساختهای خود مثل فیسبوک ادغام میکنند و از یک سو فینتکها را به حاشیه میرانند و از سوی دیگر بستر تبادل مالی با گردش بسیار بالاتر از اغلب بانکها را مدیریت میکنند.
اینکه مشتریان در آینده انتخاب خود را چگونه انجام میدهند، بسیار مهم است. در حال حاضر بانکها اعتماد را بهعنوان مهمترین ارزش پیشنهادی در بستر فناوری اطلاعات و در قالب بانکداری الکترونیکی یا دیجیتال به مشتریان عرضه میکنند، ولی مشتریان یکپارچگی و چابکی را در کنار امنیت اطلاعات، بیشتر میپسندند. این نقطه ایجاد تعارض میکند و غولهای فناوری با دسترسی به دادههای متنوع و بهصورت لحظهای میتوانند پیشنهادهای جذابتری به مشتریان ارائه دهند، در حالی که بانکها این قدرت را ندارند و در بهترین حالت فینتکها به آنها کمک میکنند.
بدون شک همکاری بانکها و شرکتهای بزرگ فناوری دستاوردهای بسیار مطلوبی برای مشتریان خواهد داشت و نتیجه آن تغییرات فناوری و رویههای مرسوم و ایجاد مدلهای نوین بانکداری خواهد بود، ولی رقابت اجتنابناپذیر است و حتی اگر بانکهای مرکزی، طبق معمول، مقاومت حاکمیتی انجام دهند، باز هم ساختارها و زیرساختهای جهانی غولهای فناوری راه خود را در میان عموم مشتریان باز میکنند. نتیجه این بازی شفاف نیست، ولی تا حدودی مشخص است.