پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
فناوری بانکداری شناختی، از نگاه محمدهادی شالباف / تحقق بانکداری شناختی از آنچه فکر می‌کنید، نزدیک‌تر است
عصر تراکنش ۴۹ / صنعت بانکداری در عصر دیجیتال مانند تمام صنایع دیگر تحولات سریع و همه‌جانبه‌ای را تجربه می‌کند. در عصر دیجیتال و به‌خصوص در حوزه کسب‌وکار بانکی، نحوه ارائه خدمت به مشتریان بسیار متنوع‌تر و گسترده‌تر از قبل شده است. بانک‌ها برای ارائه خدمات سفارشی‌سازی‌شده به مشتریان، باید مشتریان خود را به‌خوبی بشناسند تا بتوانند به هر مدل مشتری، سرویس خاص او را ارائه دهند. این شناخت میسر نخواهد شد، مگر آنکه به تحلیل انبوه داده‌هایی که از مشتریان خود در اختیار دارند، بپردازند. در این مسیر، فناوری بانکداری شناختی به کمک بانک‌ها آمده است. این فناوری می‌کوشد تا با تحلیل پیشرفته داده‌های مشتری و سایر داده‌ها و فراداده‌ها، بینشی کامل در خصوص مشتری ایجاد کرده تا بتواند با توجه به آن خدمات شخصی‌سازی‌شده ارائه دهد. اخیراً کتاب بانکداری شناختی توسط انتشارات راه پرداخت و با حمایت گروه فن‌آوران هوشمند بهسازان فردا چاپ شده که به‌صورت متمرکز به این فناوری می‌پردازد. محمدهادی شالباف، رئیس مرکز نوآوری گروه فن‌آوران هوشمند بهسازان فردا، در گفت‌وگویی با عصر تراکنش درباره مفهوم بانکداری شناختی نکاتی را یادآور شده است.
تعریفی از چیستی «بانکداری شناختی»
مفهوم «بانکداری شناختی» از مباحث جدید در صنعت بانکداری است، شالباف در مورد این مدل بانکداری می‌گوید: «ابتدا لازم است تعریفی از واژه «شناخت» داشته باشیم. در این‌باره تعاریف فراوانی موجود است، اما ساده‌ترین تعریف برای واژه شناخت، تصویر و تصور ذهنی است که ما در رابطه با یک موجودیت بیرونی در ذهن خود ایجاد می‌کنیم و فرایند شناخت، مراحلی است که برای دستیابی به این تصویر و تصور ذهنی انجام می‌دهیم. این شناخت به‌طور کلی مبتنی بر توانمندی‌های خاصی از قبیل توانایی درک مفاهیم، توانایی تجزیه و دسته‌بندی، توانایی استدلال و تحلیل و از نگاه فرایندی به‌طور کلی شامل فرایند تفکر، فراگیری و دانستن، بازیابی و بررسی و بالأخره حل مسئله است.»
به گفته او، آنچه در عصر دیجیتال به‌عنوان یکی از مباحث بسیار مهم و پیچیده در حوزه محاسبات شناختی مطرح است، کشف فرایند توان انسان و دستیابی به راه‌حل‌های مبتنی بر فناوری جهت شبیه‌سازی این توانمندی است. شالباف توضیح می‌دهد: «در این راستا متناسب با پیشرفت‌های حاصله، کسب‌وکارها نیز به‌دنبال استفاده از این قابلیت هستند که از آن جمله می‌توان به حوزه بانکداری که یکی از حوزه‌های پیشرو در استفاده از فناوری است، اشاره کرد.»
سفر مشتری به تجربه کاربری بهتر
به عقیده شالباف، اصولاً تحول دیجیتال در حوزه بانکداری که تحت عنوان «بانکداری دیجیتال» مطرح شده، رویکردی است که در سفر مشتری به تجربه کاربری بهتر منجر خواهد شد و در نهایت باید موجب خرسندی او شود. رئیس مرکز نوآوری بهسازان فردا می‌گوید: «خرسندی فراتر از رضایت است و زمانی حاصل می‌شود که خدمتی به مشتری ارائه شود که انتظارش را نداشته و به قولی حکم شگفتانه را داشته باشد. این توانمندی و قابلیت زمانی محقق می‌شود که کسب‌وکار و در اینجا «بانک»، شناخت مناسبی از مشتری داشته باشد. لازمه تحقق این شناخت امکان استفاده از حجم بسیار گسترده و وسیع داده‌های مشتری است که قطعاً بدون ابزار و فناوری‌های مناسب و روش‌های علمی که در ابتدا ذکر شد، میسر نمی‌شود. اینجاست که اهمیت موضوع محاسبات شناختی و فناوری‌های هوش مصنوعی و یادگیری ماشین نمایان می‌شود.»
بقا و رقابت به شرط بانکداری شناختی
به گفته شالباف، مفهوم بانکداری شناختی ظاهراً اولین بار توسط IBM مطرح شده است. همان‌طور که می‌دانیم IBM از سال‌ها قبل با طرح پروژه واتسون به استفاده از فناوری‌های علوم داده و هوش مصنوعی پرداخته است. بنابراین اوج قابلیت بانکداری شناختی پیش‌بینی رفتار مشتریان و نیاز آنهاست. او معتقد است زیرساخت‌های دیجیتال امکان دسترسی به داده‌ها را از یک طرف و تعامل مستمر و پویا با مشتری را از طرف دیگر فراهم می‌کند. بانکداری شناختی در بلندمدت شرط بقا و امکان رقابت کسب‌وکار است که زمان رسیدن به این نقطه با توجه به شرایط رقبا در هر کشوری متفاوت است.
از صحبت‌های رئیس مرکز نوآوری بهسازان فردا، این‌گونه به نظر می‌رسد که با توجه به روند بانکداری در کشور، شاید افق سه تا پنج‌ساله که ممکن است برخی بانک‌ها به قابلیت‌های مهمی در این زمینه برسند، دور از انتظار نباشد. او در پایان یادآوری می‌کند که این روند زمانی شتاب می‌گیرد که اولین بانک به دستاوردهایی در این زمینه دست پیدا کند که به نظر می‌رسد این آینده نزدیک است.
بانکداری شناختی؛ نقطه تلاقی بانکداری دیجیتال و فناوری‌ها
از حدود سال 1398 بهسازان فردا در حوزه بانکداری شناختی شروع به تحقیقات کرد. شالباف درباره اقداماتی که این شرکت در حوزه بانکداری دیجیتال و مفاهیم بانکی جدید داشته و دلیل حمایت از انتشار کتاب «بانکداری شناختی» می‌گوید: «ما در مرکز نوآوری پل‌وینو، در گروه بهسازان فردا از حدود دو سال پیش مطالعات خود را پیرامون فناوری‌های مؤثر در کسب‌وکار بانکی آغاز و روندهای کسب‌وکار و تحولات حوزه بانکی را بررسی کردیم و به این نتیجه رسیدیم که در فناوری‌های محاسبات شناختی، هوش مصنوعی از موضوعات بسیار اثرگذار در حوزه صنعت بانکداری خواهند بود. از طرفی از آنجا که نقطه تلاقی روند بانکداری دیجیتالی و این فناوری‌ها، بانکداری شناختی است، بنابراین مطالعات در ابعاد مختلف آغاز و درحال انجام است. قاعدتاً توسعه دانش و آگاهی نسبت به بانکداری شناختی در ایجاد نگرش‌های مناسب، از ضرورت‌های اولیه شناخته شده و بر این اساس نسبت به تخصیص منابع و حمایت از آن اقداماتی انجام شده است.»
رئیس مرکز نوآوری بهسازان فردا معتقد است اولین گام برای بانک، شناخت نسبت به بانکداری شناختی است. همه دست‌اندرکاران این صنعت باید ابعاد و درجه اهمیت آن را درک کنند تا متناسب با آن نسبت به اصلاح استراتژی‌ها یا تبیین و تدوین استراتژی مناسب اقدام کنند.
داده‌های ارزشمند به مثابه نفت خام
شالباف در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه چه پیشنهادی به بانک‌ها برای حرکت به سمت مفهوم بانکداری شناختی دارد، عنوان می‌کند: «اولین گام برای بانک، شناخت بانکداری شناختی است. همه دست‌اندرکاران این صنعت باید ابعاد و درجه اهمیت آن را درک کنند تا متناسب با آن نسبت به اصلاح استراتژی‌ها یا تبیین و تدوین استراتژی مناسب اقدام کنند. ما امروزه در مجموعه فعالیت‌های بانک‌ها با حجم وسیعی از داده که هر روز به حجم آن نیز اضافه می‌شود، مواجهیم. البته این دارایی ارزشمند نه‌تنها ارزش‌افزوده‌ای برای ما ایجاد نکرده، بلکه هزینه‌های زیادی برای امنیت و نگهداری آن نیز انجام می‌شود و به مثابه نفت خامی است که گاهی حتی از محل نگهداری و تجمیع آن خبر نداریم و فرایند کشف و پالایش و بهره‌برداری از آن باید به ارائه خدمات و محصولات بسیار هوشمندانه‌ای منجر شود. بانکداری شناختی ما را به این نقطه خواهند رساند و رسیدن به چنین بلوغ سازمانی از همین گام اول یعنی شناخت ایجاد می‌شود. مطالعه این کتاب به مدیران سطوح استراتژیک، مدیران توسعه محصول و کسب‌وکار و مدیران بخش فناوری اطلاعات توصیه می‌شود.»
