پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
راه پرداخت سایه‌روشن برنامه‌های کمیسیون مشترک طرح صیانت را بررسی می‌کند / چرا برخی نمایندگان برای برگزاری نشست کمیسیون پشت درهای بسته تلاش می‌کنند؟
عضو کمیسیون طرح صیانت از فضای مجازی: معتقدم فعالیت‌های تقنینی این کمیسیون، نباید به امنیتی‌سازی فضای مجازی و فعالیت کاربران منجر شود. ضمن اینکه وظایف قانونی وزارت ارتباطات و سایر نهادهای دولتی، نباید از آنها سلب و به سایر نهادها و ارگان‌ها محول شود.
مهدی بیک‌اوغلو / بعد از برگزاری نشست مقدماتی کمیسیون مشترک طرح صیانت از فضای مجازی، نهایتاً عصر روز سه‌شنبه 27 مهرماه، دومین نشست کمیسیون برگزار و در جریان آن، اعضا ضمن بررسی آیین‌نامه داخلی به سه ماده از آیین‌نامه داخلی کمیسیون رأی دادند. اما در کنار این سه ماده، ماده مهم دیگری نیز در خصوص پخش زنده جلسات وجود داشت که در نهایت شگفتی، اعضای کمیسیون به آن رأی ندادند و از منظر حقوقی مراعا (وضعیت حقوقی مجهول) ماند. این در حالی است که یکی از وعده‌های اصلی طراحان طرح صیانت، پس از انتقادات گسترده از برگزاری جلسات پشت درهای بسته، این بود که در تمام جلسات، نمایندگان رسانه‌های گروهی می‌توانند آزادانه شرکت کنند و نشست‌ها زنده پخش خواهند شد، اما یکی از نمایندگانی که بلافاصله پس از پایان نشست کمیسیون از مخالفت برخی اعضا با حضور رسانه‌ها خبر داد، محمد باقری بنایی بود که با صراحت اعلام کرد: «برخی نمایندگان مخالفت حضور رسانه‌ها و پخش زنده جلسات هستند.»
به اعتقاد بنایی با توجه به اهمیت موضوع، هر تصمیمی که در این جلسات اتخاذ می‌شود، می‌بایست از طریق شبکه‌های اجتماعی و صداوسیما به‌طور مستقیم پخش شود. این نماینده خاطرنشان کرد: «اگر کمیسیون در راستای منافع مردم تصمیم‌گیری می‌کند، لزومی ندارد چیزی از مردم و رسانه‌ها پنهان نگه داشته شود.»
پس از این تحولات، پرسشی با این مضمون در سطح افکار عمومی و فعالان مجازی شکل گرفت که مگر نمایندگان، قصد اتخاذ چه تصمیماتی دارند که رسانه‌های گروهی نباید در این نشست‌ها حاضر باشند؟ پاسخ این پرسش را شاید بتوان در مهم‌ترین دستورکار کمیسیون که انجام آن سه بار به تعویق افتاده، جست‌وجو کرد. بر اساس اعلام هیئت‌رئیسه کمیسیون، قرائت گزارشی از تجربیات سایر کشورها در مواجهه با فضای مجازی‌شان، در دستورکار نخستین نشست کمیسیون قرار داشت که قرائت این گزارش هر بار به تعویق افتاده است. پیگیری‌های خبرنگار راه پرداخت از محتوای این گزارش، حاکی از آن است که نمایندگان قرار است از تجربه کشور چین (و برخی کشورهای دیگر) در خصوص محدودسازی فضای مجازی آگاه شوند.
موضوع زمانی حساس‌تر می‌شود که بر اساس برخی شنیده‌های غیررسمی، طی هفته‌های اخیر سفیر چین در تهران، جلساتی را با برخی نمایندگان در ساختمان بهارستان برگزار کرده است. زمانی که خبرنگار ما، تلاش کرد صحت و سقم موضوع را از یکی از نمایندگان عضو کمیسیون مشترک جویا شود، با تأیید ضمنی از سوی نماینده مورد نظر مواجه شد؛ بنابراین با کنار هم قرار دادن قطعات مختلف این پازل مشخص می‌شود که مخالفت برخی نمایندگان با پخش زنده جلسات به‌دلیل گزارشی است که قرار است از تجربیات سایر کشورها قرائت شود؛ تجربیات کشوری که اغلب، رویکردهای سلبی در مواجهه با این فضا داشته و سانسور وسیعی را در شبکه مجازی خود اعمال می‌کند. احتمالاتی که برای آگاهی از کم‌وکیف آنها، باید منتظر روزهای آتی و نشست‌های بعدی کمیسیون باشیم.
تغییر در محتوای طرح صیانت ضروری است
اما در شرایطی که برخی طیف‌ها در کمیسیون حضور دارند که تلاش می‌کنند اتمسفر فضای مجازی را ذیل نظارت‌های گسترده قرار دهند، برخی نمایندگان نیز در این کمیسیون حضور دارند که معتقدند فضای مجازی را باید از گزند رویکردهای تند برخی افراد و جریانات حفظ کرد. غلامرضا نوری عضو کمیسیون مشترک طرح صیانت در زمره همین دست نمایندگان است که در گفت‌وگو با راه پرداخت در خصوص مشخص‌شدن آیین‌نامه داخلی برگزاری نشست‌های کمیسیون می‌گوید: «با توجه به این واقعیت که نوع تصمیمات کمیسیون ویژه هم‌رده تصمیمات صحن علنی است، نمایندگان در نشست‌های آغازین تصمیم گرفتند ابتدا آیین‌نامه برگزاری جلسات را تصویب کنند، سپس وارد بررسی مصداقی موارد مرتبط با محتوای طرح شوند. در جلسه سه‌شنبه سه ماده اصلی مرتبط با آیین‌نامه تصویب و چارچوب قانونی مورد نظر نمایندگان برای برگزاری جلسات نهایی شد.»
نماینده مردم بستان‌آباد در مجلس که پیش از این در شمایل یکی از مخالفان طرح صیانت، تلاش زائدالوصفی برای جلوگیری از اصل هشتادوپنجمی شدن این طرح صورت داده بود، گفت: «بنای کلی ما این است که جهت‌گیری‌های این کمیسیون در راستای منافع و مصالح عمومی شهروندان تنظیم شود. در وهله نخست قطعاً می‌بایست تغییر و تحولات عمده‌ای در محتوای اصلی طرح صیانت ایجاد شود و اصلاحاتی در آن صورت بگیرد. البته، هیچ‌کس مخالف سامان‌دهی فضای مجازی، امن‌کردن آن برای کاربران، تضمین سلامت این فضا، حفظ حقوق کاربران در برابر تهدیدات سایبری، کلاهبرداری، فیشینگ و… نیست و این اصلاحات، قطعاً مطالبه مردم از حاکمیت است.»
او افزود: «اما در عین حال باید توجه داشت که تأمین این خواسته‌های حاکمیتی و نظم‌دهی به فضای مجازی، نباید دستاویزی برای ایجاد انحصارات جدید، کاهش کیفیت خدمات، کاهش پهنای باند، متوقف‌سازی سیر صعودی رشد فضای مجازی، محدودسازی یا تعطیلی پلتفرم‌های ایرانی و… شود. در واقع باید تضمین‌های عینی برای گردش آزاد اطلاعات از طریق این کمیسیون و سایر نهادهای حاکمیتی صادر شود.»
نوری خاطرنشان کرد: «همان‌طور که در فضای واقعی، فعالیت‌های چکشی نهادهای انتظامی، الزاماً به افزایش احساس امنیت در شهروندان منجر نمی‌شود، در فضای مجازی نیز برخوردهای سلبی نه‌تنها باعث افزایش امنیت کاربران نمی‌شود، بلکه بسیاری از ظرفیت‌های کشور در حوزه مشاغل آنلاین و کسب‌وکار را تضعیف می‌کند؛ بنابراین نوع مواجهه کمیسیون مشترک با فضای مجازی باید به‌صورت ایجابی و از طریق افزایش مشارکت‌های عمومی کاربران صورت گیرد.»
تضمین تداوم فعالیت کسب‌وکارها در فضای مجازی
عضو کمیسیون مشترک طرح صیانت گفت: «از سوی دیگر، فعالیت‌های تقنینی این کمیسیون، نباید به امنیتی‌سازی فضای مجازی و فعالیت کاربران منجر شود. ضمن اینکه نباید وظایف بنیادینی که وزارت ارتباطات و سایر نهادهای دولتی بر اساس قانون از آن برخوردارند، از آنها سلب و به سایر نهادها و ارگان‌ها محول شود، یا اینکه تشکیلات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مرتبط با فضای مجازی که در اختیار دستگاه‌های دولتی است، زیر نظر نهادهای نظامی و امنیتی قرار بگیرد.»
این نماینده ادامه داد: «زمانی که در دولت قبل، این ضرورت‌ها از سوی برخی نمایندگان مطرح می‌شدند، گروهی از همکاران اشاره می‌کردند که این حمایت‌ها ممکن است به‌دلیل قرابت فکری برخی نمایندگان با دولت قبل مطرح شود، اما امروز هم نمایندگان منتقد محدودسازی فضای مجازی از چنین ضرورت‌هایی سخن می‌گویند و معتقدند نمی‌بایست وظایف کلی دولت به‌عنوان مجری قانون اساسی در حوزه فضای مجازی محدود شود.»
نماینده بستان‌آباد تأکید کرد: «حتماً می‌بایست تداوم فعالیت‌های اقتصادی که کاربران در سطح فضای مجازی ایجاد کرده‌اند، تضمین شود تا مردم با فراغ بال بیشتری به برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت در فضای مجازی بپردازند. به‌طور کلی امیدوارم خروجی این کمیسیون باعث رفع نگرانی‌های عمومی شود و آرامشی ایجاد کند که مردم به‌راحتی بتوانند در این فضا حضور داشته باشند و از مزایای ارتباطی و اقتصادی آن بهره‌مند شوند.»
نوری در پاسخ به این پرسش خبرنگار راه پرداخت که به نظر می‌رسد، سه طیف «میانه‌رو و اصلاح‌طلب»، «اصولگرایان سنتی» (به رهبری قالیباف) و «جبهه پایداری» (به رهبری مرتضی آقاتهرانی) در کمیسیون ویژه طرح صیانت حضور داشته باشند، اکثریت در فهرست 23نفره کمیسیون با کدام‌یک از این گروه‌هاست؟ گفت: «در حال حاضر نه‌تنها در کمیسیون مشترک طرح صیانت، بلکه در شاکله کلی مجلس این سه طیف حضور دارند. در میان 23 نماینده عضو کمیسیون مشترک، اکثریت با اعضای جبهه پایداری است و پس از آن اصولگرایان سنتی قرار دارند. در نهایت هم گروه‌های اصلاح‌طلب، میانه‌رو و نمایندگان مستقل یک اقلیت را شکل داده‌اند.»
این نماینده افزود: «البته با توجه به برخی اختلافات میان اعضای جبهه پایداری و اصولگرایان سنتی، اقلیت میانه‌روها و اصلاح‌طلبان می‌توانند در حکم شاهین ترازو عمل کنند و از طریق ائتلاف با اصولگرایان سنتی، اکثریت را در کمیسیون مشترک به دست آورده و مطالبات فعالان اقتصادی و عمومی مردم را پیگیری کنند. مبتنی بر این وزن‌کشی کلی معتقدم برخی تصمیمات محدودکننده طیف‌های تند حاضر در کمیسیون را می‌توان از طریق این ائتلاف نانوشته تغییر داد.»
نوری در پایان خاطرنشان کرد: «البته نقش رسانه‌های گروهی در این میان کلیدی است. از طریق تنویر افکار عمومی و انتقال صحیح و شفاف اخبار کمیسیون می‌توان از مشارکت افکار عمومی برای جهت‌دهی به مصوبات این کمیسیون و مهم‌تر از آن لایحه در دست تهیه توسط دولت استفاده کرد و اجازه نداد تفکرات افراطی بتوانند منویات مورد نظر خود را بر فضای مجازی کشور تحمیل کنند.»
با عبور از این دیدگاه‌های متفاوت به نظر می‌رسد ماه‌های آتی یکی از حساس‌ترین برهه‌ها در خصوص چشم‌انداز فعالیت‌های اقتصادی مرتبط با فضای مجازی خواهد بود. باید دید در نهایت اعضای بانفوذ کمیسیون مشترک طرح صیانت، بر اساس وعده‌های قبلی که ارائه داده بودند، اجازه خواهند داد پای نمایندگان رسانه‌های گروهی به جلسات این کمیسیون باز شود یا اینکه تصمیم‌گیری در خصوص یکی از حساس‌ترین موضوعات عمومی کشور که به‌نوعی به کسب‌وکار و زندگی تک‌تک ایرانیان ارتباط دارد، پشت درهای بسته انجام خواهد شد؟