پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
کارشناسان حوزه رمزارز اهمیت دارایی‌های دیجیتال را بررسی کردند / دانش و آگاهی راه ورود به تازه‌ترین کلاس دارایی
فعالیت در حوزه رمزارز و یا به عبارت روشن‌تر دارایی‌های دیجیتال چند سال اخیر جذابیت قابل توجهی برای افراد، حتی غیرمتخصص‌ها ایجاد کرده است. این جذابیت تا جایی است که حتی برخی فارغ از مطالعه و آگاهی کافی به این بازار ورود کردند و گاهی بخش عمده یا حتی تمامی سرمایه خود را به واسطه این حضور ناآگاهانه از دست دادند. رادیو گفت‌گو در برنامه ضرب سکه با عنوان «مدیریت بر رمز ارزها و راه‌های مقابله با آشفتگی در بازار سرمایه» به بررسی و تحلیل این روند پرمخاطب و البته پرخطر پرداخت.
محمدرضا شرفی، عضو کارگروه بلاکچین و رمزارز فاوای اتاق بازرگانی ایران، افشین آشوری عضو شورای مرکزی نظام صنفی رایانه‌ای و رئيس کمیسیون بلاکچین و رمزارز ، رضا قربانی عضو هیئت مدیره نصر تهران و رئيس کمیسیون فین‌تک نصر تهران، روز یکشنبه با حضور در برنامه ضرب سکه رادیو گفت‌وگو به بررسی موضوع رمزارز و پاسخ به پرسش‌های شهروندان درباره این موضوع پرداختند.
نام اشتباه، رویکرد و برنامه اشتباه
رضا قربانی در بخش ابتدایی این گفت‌وگوی رادیویی با اشاره به اطلاق و نامگذاری نادرست در بخش‌های مختلف حوزه فناوری گفت: «نامگذاری اشتباه باعث برداشت اشتباه از یک مقوله می‌شود، پیش از این نامگذاری فضای مجازی هم به اشتباه انجام شد. فضایی را مجاز نامیده‌ایم که اتفاقا اصلا مجاز نیست. در حقیقت فضای سایبری به اشتباه مجازی ترجمه شد، این در حالی است که این فضا کاملا حقیقی است و مفهوم مجازی درباره آن صدق نمی‌کند.»
رئيس کمیسیون فین‌تک نصر تهران در ادامه با تاکید بر اینکه انتخاب کلمات اشتباه باعث گمراهی ذهن می‌شود ادامه داد: «در رابطه با رمزارزها هم همین موضوع صادق است. در حالی که با داریی دیجیتال روبرو هستیم و بحث در این مقوله درباره ارز نیست. این دارایی‌های دیجیتال فضای جدیدی را در دنیای سرمایهگذاری خلق کرده‌اند. همانطور که دارایی‌های مثل ملک، طلا، ارز، خودرو و بورس وکسب و کارها را داشته‌ایم در ۱۲ سال گذشته نوعی از کلاس دارایی با عنوان دارایی دیجیتال به کلاس‌های دارایی اضافه شده است. از آنجایی که تکرار مدام کلمه دارایی دیجیتال سخت است، از واژه رمزارز استفاده شد. تکرار چندین باره رمزارز هم این ذهنیت را ایجاد کرده که این دارایی نوعی ارز مثل دلار است. در صورتی که اینطور نیست.»
قربانی در ادامه توضیحات خود درباره مفهوم دارایی دیجیتال گفت: «نزدیک‌ترین مثال به مصداق‌های رمزارزها طلا است. همانطور که طلا را در دنیای فیزیکی داریم و با آن کار می‌کنیم، رمزارزها که معروف‌ترین آنها هم بیت‌کوین است یک کلاس دارایی است. از همین رو همانطور که در بازار ملک و ارز و طلا چالش داشته‌ایم در این حوزه هم چالش‌هایی داریم.»
رمزارز و بورس دو بازار و دیدگاه
محمدرضا شرفی در پاسخ به میزبان برنامه ضرب سکه در اینباره که آیا تشبیه رمزارزها به سهام موضوعی ممکن است یا خیر گفت: «رمزدارایی‌ها نوعی ابزار هستند که بسته به بهره‌گیری ما تعریف شده و برای آنها ماهیت شکل میگیرد. برای مثال می‌توان سهام یک شرکت را توکنایز کرد و در این بخش از مواهب این روش استفاده کرد. این نوع نگاه و بهره‌گیری و کاربردی که از یک رمزارز استفاده می‌شود آن را تعریف می‌کند.»
عضو کارگروه بلاکچین و رمزارز فاوای اتاق بازرگانی ایران در ادامه توضیحات خود درباره نامگذاری این مفهوم نیز گفت: «البته این موضوع را هم باید مورد توجه قرار داد که این نامگذاری نادرست فقط در ایران اتفاق نیفتاده است. واژه (کریپتوکارنسی) از ابتدا بیان شد و بعد از برگردان به فارسی به واژه رمزارز رسیدیم. این موضوع در حالی است که درحال حاضر این واژه در اروپا هم مورد نقد قرار گرفته و به واژه (Crypto assets) رسیده‌اند.»
گذر زمان و عبور از شرایط و تجربه‌های مختلف یکی از دلایلی است که انتخاب واژه‌های مناسب‌تر را در این حوزه ممکن می‌کند. شرفی در تشریح این موضوع نیز گفت: «در حال حاضر این تعریف شکل گرفته و به هر حال این امکان وجود دارد که در آینده هم این تعریف تغییر کند. به هر حال با یک پدیده نوظهور مواجه هستیم و تجربه‌های مختلف به تغییر یا تکامل تعاریف کمک می‌کنند. در حال حاضر دوران دگردیسی را تجربه می‌کنیم که شاید در آینده از آن یاد شود. شکل گیری این مسیر احتمالا در آینده هم ادامه دارد. البته در حاضر در جامعه بلاکچینی ایران به واژه رمزدارایی رسیده‌ایم که به نظر واژه کامل‌تری است. این واژه البته در حال حاضر واژه مناسبی است و ممکن است در آینده به اندازه کافی مناسب نباشد.»
در انتظار نگاه مجلس به طرح ماینینگ
افشین آشوری نیز در بخش دیگری از این گفت‌وگو به موضوعات مختلف در این حوزه از جمله استخراج و تبادل اشاره کرد و گفت: «مقوله تبادل و استخراج دو موضوع قابل توجه است. باید توجه داشت هیچ آمار ثابتی درباره مقوله‌هایی مثل تبادل و استخراج در دست نیست. مقوله‌های استخراج، تبادل و ترید همه باید مورد توجه قرار گرفته است.»
آشوری با تاکید بر اینکه طرحی که در مجلس مورد بررسی قرار گرفت، طرح ساماندهی و استخراج بود گفت: «دو مقوله تبادل و استخراج را در حوزه رمزارز نباید با هم یکسان بدانیم. در حال حاضر فعالان حوزه تبادل خوشبختانه راه خود را در کشور به خوبی پیدا کرده‌اند، از فضای آزمایشگاهی خارج شده‌اند و به بلوغ رسیده‌اند. فناوری سال‌ها در ایران تحریم کرده و اتفاقا از آنجایی که به واسطه تحریم‌ها استفاده از پلتفرم‌های خارجی برای کاربران ایرانی محدود شد، شاهد رشد و توسعه پلتفرم‌های ایرانی استاندارد در این حوزه هستیم. همین موضوع باعث شد این بستر در کشور پلتفرم‌های ایمنی در بخش تبادل داشته باشیم.»
او با تاکید بر اینکه بحث استخراج روندی متفاوت دارد افزود: «استخراج یک صنعت است. اینکه در برخی رسانه‌ها تاکید بر جریان مصرف برق شده را نمی‌توان مهر تایید زد. به هر حال، برق نیاز هر صنعتی است. مصرف برق را نمی‌توان دلیل تعطیلی یک صنعت عنوان کرد. در حال حاضر این گزینه بسیار مورد توجه است که هر صنعتی به شکل خود تامین درباره مصرف برق عمل کند. با این شیوه طبیعتا فشاری هم بر شبکه برق کشور نخواهد بود. از سویی دیگر با توجه به اینکه دو مقوله استخراج و تبادل نمی‌توان به طور کامل از هم تفکیک کرد و باید هر دو را مورد توجه قرار داد.»
تب حضور در بازار رمزارزها از زمستان گذشته در جامعه افزایش پیدا کرد. در این شرایط مردم به شیوه‌های محتلف وارد این کلاس دارایی شدند و تصور غالب تقریبا کسب سودهای هنگفت و یک شبه بود. این در حالی است که قربانی به تاکید بر خطرپذیری بسیار بالا و البته تخصصی بودن این بازار، چنین حضوری را غیر منطقی و خطرآفرینتوصیف کرد و گفت: «هیچوقت افراد را به فعالیت یا عدم فعالیت در بازار رمرارز دعوت نکرده‌ام. همواره افراد را به کسب آگاهی بالا از این حوزه تا جایی دعوت کرده‌ام که برای حضور در این بازار نیازی به پرسیدن از دیگران نداشته باشید.»
او همچنین ادامه داد: «آگاهی و دانش مهم‌ترین عنصر و موضوع در جریان حوزه رمزارز ها است. مثال قابل درک این موضوع صنعت معدن است. برای مثال در حال حاضر صنعت معدن درآمدزایی قابل توجهی دارد. اما به دلیل تخصصی بودن این صنعت، هر فردی سودآور بودن را عاملی برای حضور در این صنعت تعریف نمی‌کند و به آن وارد نمی‌شود. تخصص برای فعالیت در یک صنعت اهمیت بسیار قابل توجهی دارد.»
او با تاکید بر اینکه صحبت از ماینینگ، صحبت از یک صنعت است ادامه داد: «افراد نمی‌توانند صرفا با توجه به اینکه رمزارز سودآوری دارد وارد این حوزه شوند. بازار رمزارز از بازارهای بسیار پرخطر است، نتیجه مدیریت نادرست یک بازار پر خطر هم مواجه شدن با کلاهبرداری‌های مالی یا هر خطر دیگری است. از همین رو است که بارها و بارها درباره عدم ورود ناآگاهانه به این بازار هشدار داده شده است.»
حفظ سرمایه ملی با ماینینگ
رئيس کمیسیون فین‌تک نصر تهران در بخش دیگری از توضیحات خود به جریان و روند درآمدی حوزه رمزارز اشاره کرد و گفت: «برای خلق هر بیت‌کوین به طور کلی حدود ۱۰۷ بشکه نفت مصرف می‌شود. از سویی دیگر قیمت تمام شده ۷۵ بشکه نفت در دنیا حدود ۸ هزار دلار است. در حال حاضر بیت کوینی که دچار ریزش قیمت شده ارزشمند است. این موضوع نباید باعث شود افراد با دانش و سواد اندک وارد این فضا شوند. اگر چه این بازار فرصت بسیار مناسبی است برای حضور و ورود افرادی که قصد ورود آگاهانه به یک صنعت را دارند.»
او با اشاره به اینکه بلاتکیفی در این صنعت منجر به آشفتگی بیشتر آن شده، به تصمیم‌گیری‌های عجیب وزارت صمت اشاره کرد و ادامه داد: «حوزه رمزارز علاوه بر دو بخش تبادل و استخراج، ۱۰ بخش دیگر هم دارد. در حقیقت ما شاهد اکوسیستمی هستیم که در آن صرافی‌ها، برنامه‌نویسان، کارآفرینان و سرمایه گذاران و حتی بخش‌های پرداخت حضور دارند. اگر بخش‌های مختلف را محدود کنیم به آنچه فقط امروز به عنوان تبادل و استخراج میشناسیم در نهایت نتیجه مطلوبی شکل نمی‌گیرد. این موضوع در نهایت منجر به نابودی اکوسیستمی خواهد شد که امکان داشت نتایج بسیار بهتری را برای اقتصاد کشور به دست دهد. با توجه به همه این مسائل باز هم تاکید من بر این است که ورود به بازار رمزارز بسیار پرخطر بوده و نیازمند مطالعه، آگاهی و دانش است.»
در بخش دیگری از این نشست رادیویی شرفی به روند کنترلی بازار رمزارز پرداخت و گفت: «بازار رمزارز در گروه بازارهایی است که امکان نظارت بر آن توسط نهادهای حاکمیتی بسیار بسیار اندک است. کنترل بازار سرمایه توسط دولت‌ها اغلب شکل میگیرد، هرچند در این بازار ممکن نیست. همین موضوع منجر به آن می‌شود که مخاطرات بسیار زیادی این بازار را تحت تاثیر قرار دهد. همین روند منجر به آن می‌شود که افراد با سرمایه قابل توجه در پی حضورشان در این بازار مسیر دهی به آن را در دست خود بگیرند.»
این عضو کارگروه بلاکچین و رمزارز فاوای اتاق بازرگانی ایران در ادامه توضیحات خود گفت: «در چنین بازاری ورود بدون علم و آگاهی منجر به خطرات بسیار جدی برای افراد می‌شود. برای مثال زمانی که نرخ بیت کوین به ۶۰هزار دلار رسید همچنان برخی، افراد را به سرمایهگذاری و ورود به این بازار دعوت می‌کردند. این در حالی است که همان روزها زمان خروج از بازار بود. این موضوع در بورس هم وجود داشت. تفاوت اما بر سر این است که در بورس، حاکمیت ابزارهای کنترل بازار را در اختیار دارد. بخش صنعت هم به همین شکل است.»
سرمایهگذاری به چه قیمتی؟
علی مسعودی، میزبان برنامه ضرب سکه رادیو گفت‌وگو در بخش دیگری از این میزگرد به تصور غالب بر جامعه، مبنی بر قابلیت‌های سرمایهگذاری رمزارزها اشاره کرد و معتقد بود رمزارزها ابزار مناسبی برای سرمایهگذاری نیستند. او در تشریح این موضوع از آشوری خواست تا راه‌های مقابله با این آشفتگی و درک بهتر آن را تشریح و تبیین کند.
به اعتقاد آشوری دو مقوله استخراج و خرید و سرمایهگذاری در حوزه رمزارزها، علاقه‌مندان به این حوزه را به خود جلب می‌کند. او درباره چگونگی شکل‌گیری این جذابیت‌ها گفت: «افرادی که به استخراج علاقه‌مند هستند، حالا دیگر بر سختی و مظلومیت این صنعت آگاهی پیدا کردند. این صنعت در شرایط فعلی واقعا نیازمند توجه بیشتر در مجلس و اتفاقا بررسی طرح موجود در مجلس بود. ما نیازمند سرمایه گذاری در نیروگاه‌ها خود تامین انرژی تجدید پذیر هستیم. در مورد سرمایه گذاری بحث دانش را باید مورد توجه قرار دهیم.»
او در ادامه توضیحات خود به مقایسه بورس و رمزارز پرداخت و درباره شباهت‌ها و تفاوت‌های این دو بازار گفت: «شاید شباهت‌های بین این دو بازار وجود داشته باشد، اما باید توجه کرد نوسانات بازار رمز ارز نسبت به بازار بورس بسیار بالا است. این در حالی است که نوسانات بازار سرمایه نهایتا ۳ درصد بود. از همین رو است که حتی افراد متخصص حاضر در این بازار ضرر و زیان‌های هنگفتی را متحمل شدند. البته تفاوت دیگر این دو بازار در جریان معاملات طی نوسانات است. بورس در مواجهه با افت شاخص قفل می‌شود و دیگر خریداری وجود ندارد، این در حالی است که بازار رمز ارز حتی در نزولی‌ترین شرایط هم خریدار دارد.»
آشورری با اشاره به اقدامات ناگهانی مجلس و دولت در حوزه رمزارز، از جمله ایجاد اختلال در روند فعالیت پرداخت‌یاران فعال در این حوزه گفت: «این اقدامات ثمره‌ای جز ترک کشور توسط سرمایه‌گذاران و از دست دادن امکان پیشرفت و توسعه نخواهد داشت. پیش بردن چنین روندی در نهایت منجر به این خواهد شد که در پی از دست رفتن این سرمایه‌ها خیلی زود حسرت حضورشان را تجربه کنیم. تکلیف صنعت‌گران باید به زودی مشخص شود و قانون حمایت از صنعت ماینینگ و رمزارز در کوتاه‌ترین زمان ممکن، حداقل تا پیش از پاییز امسال تصویب شود.»
نگاهی به ضرورت وجود رمزارز در ایران
در پی این اظهار نظر آشوری، میزبان این برنامه رادیویی با طرح این پرسش که اگر صنعت رمزارز از پایه وچود نداشته باشد و فعالان این حوزه واقعا مهاجرت کنند و به کار خود ادامه ندهند مگر چه پیش خواهد آمد، دریچه دیگری را در این نشست باز کرد.
شرفی در مواجهه با این فرضیه، با تاکید بر اینکه به هر حال این نیاز در کشور شناسایی شده گفت: «یکی از موضوعات اصلی که در این روند با آن مواجه خواهیم شد، اتفاقا خروج ارز بسیار قابل توجه از کشور است. به هر حال افراد تمایل به سرمایهگذاری در این حوزه دارند. در صورتی که شرایط سرمایهگذاری در داخل کشور برای آنها فراهم نشود، این سرمایه‌ها از کشور خارج خواهد شد و دیگر امکان بازیابی آن نیز از دست خواهیم داد.»
آشوری نیز با توضیح درباره درآمد رسمی و غیررسمی یک میلیارد دلاری در صنعت ماینینگ گفت: «این درآمد در حال حاضر در داخل کشور به سرمایه کشور تزریق می‌شود. حذف ماینینگ در داخل کشور به این معنی نیست که این بازار از همه کشورهای دنیا حذف شود یا حتی ما تنها فعال در این حوزه باشیم. این موضوع منجر به آن خواهد شد که در نهایت مهاجرت سرمایه دیگری را شاهد باشیم. برخی با تصور اشتباه بر این باورند که این صنعت منجر به خروج ارز از کشور می‌شود. این در حالی است که اتفاقا توقف این فعالیت منجر به خروج ارز خواهد شد.»
این در حالی است که شرفی در ادامه این بحث به بررسی شاخص‌های اقتصادی پرداخت و افزود: «باید برای بررسی لزوم وجود یا عدم وجود یک فعالیت اقتصادی، ارزش افزوده‌ای که در نهایت برای کشور ایجاد می‌کند را مورد توجه و بررسی قرار دهیم. سود نهایی در پروسه به نفع کشور است.»
قربانی نیز با بیان اینکه صنعت رمزارز یک فرصت اقتصادی است که می‌توان به آن توجه کرد یا حتی نادیده‌اش گرفت گفت: «این امکان وجود داشت که برای کمک گرفتن از صنعت ماینینگ به سمت انرژی‌های تجدید‌پذیر حرکت کنیم. نکته قابل توجه این است که گران‌ترین تعرفه برق مربوط به صنعت ماینینگ است. این در حالی است که حتی برق با گران‌ترین تعرفه موجود هم در اختیار ماینرها قرار نمی‌گیرد، هرچند امکان فروش و ارز آوری از طریق برق را هم از دست داده‌ایم. اگر در سال‌های گذشته به این موضوع توجه کافی شده بود، حتی شاهد توسعه صنعت برق کشور هم بودیم.»
از نمی‌دانم تا سرمایه‌ام به باد رفت
آشوری در بخش پاسخ به پرسش مخاطبان این برنامه رادیویی درباره اینکه چه نهاد یا سازمانی متولی صنعت ماینینگ و حوزه رمزارز کشور است گفت: «متولی صدور مجوز ماینینگ در حال حاضر وزارت صمت است. همچنین مجوزها فعلا تا شهریورماه متوقف است و بعد از قانون مجلس ادام پیدا خواهد کرد. از طرفی دیگر با توجه به سوءمدیریت وزارت نیرو، افرادی که قصد حضور در این حوزه را دارند باید به فکر برق خود تامین باشند. برنامه‌ریزی برای دریافت برق از وزارت نیرو در راستای توسعه این صنعت به معنی بی‌نتیجه بودن همه این سرمایه‌گذاری‌ها خواهد بود. سازمان نصر نیز به عنوان متولی بخش خصوصی امکان ورود به این حوزه را دارند.»
شرفی نیز درباره پرسشی پیرامون چگونگی سرمایه‌گذار در این حوزه گفت: «دسته بندی، بخش‌بندی و مدیریت سرمایه باید مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار بگیرد. از آنجایی که این حوزه در گروه حوزه‌های پرخطر قرار دارد باید کمترین میزان سرمایه را به آن اختصاص دهند. علاوه بر آن مطالعه و تحقیق بازار اهمیت قابل توجهی دارد. این بازار امکان ورود سریع و فارغ از مطالعه و بررسی را ندار. حتی کاربران می توانند از صندوق‌های مشترک و شرکت‌های مشاوره مراجعه کنند. هرچند همچنان این چنین صندوقی وجود ندارد، اما رایزنی‌هایی درباره شکل گیری سبدگردانی در حوزه رمزارز نیز در حال انجام است.»
قربانی نیز به تشریح چیستی و جریان هویتی رمزارز در پاسخ به مخاطبان این برنامه پرداخت و گفت: «زمانی که از اینترنت استفاده می‌کنیم، سرورهای اینترنتی را نمی‌بینیم،سرورها در واقع ابزارهای شکل گیری اینترنت هستند. حالا این موضوع درباره رمزارزها هم صادق است. دستگاه ماینر به معنی عینیت بخشیدن به رمزارز نیست. رمزارز موجودیت فیزیکی ندارد و یک دارایی دیجیتال است. زمانی که از دارایی دیجیتال هم صحبت می‌کنیم، بحث درباره یک کلاس دارایی است. نمی‌توان ناآگاهانه و صرفا با تصور مواجه شدن با سود به این بازار وارد شد. افزایش سواد مالی در نهایت یک نیاز اساسی است که باید به آن توجه کرد.»
