آیا پرداخت‌یاری به بن‌بست رسیده است؟ / سجاد چاری‌پور مدیرعامل شبکه پرداخت پی پاسخ می‌دهد

پرداخت‌یار‌ها از ابتدای فعالیت خود با یک چالش عمده روبرو بودند و آن هم رگولاتوری بود. حتی قانون‌گذاری و ایجاد ساختار و قانونمندکردن پرداخت‌یاری توسط شاپرک نیز نتوانست از چالش‌های آنها کم کند و با هر قدمی که پیش رفتند مشکلات جدیدی سر راه آنها ایجاد شد. اخیرا نیز موضوع اجبار اخذ کد مالیاتی توسط پذیرندگان نیز چالش جدیدی را برای کسب‌وکارها ایجاد کرده است که هر روز ساختاری که سال‌ها برای آن تلاش شده را تضعیف می‌کند. سجاد چاری‌پور مدیرعامل شبکه پرداخت پی در گفت‌وگو با راه پرداخت عنوان کرد که پرداخت‌یاران بیشترین آسیب را از قانون جدید خواهند دید. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

با توجه به الزام شرکت شاپرک در خصوص مهاجرت پرداخت یارها به پلتفرم پرداخت یاری شاپرک، آیا شبکه پرداخت پی این مهاجرت را انجام داده و با چه مشکلاتی روبرو بوده و هستید؟

مهاجرت به روال پرداخت یاری توسط شبکه پرداخت پی، به دلیل مخالف این شرکت با این طرح و ضعف‌های متعدد در پلتفرم پرداخت یاری، به نشانه اعتراض در روزهای واپسین مهلت ارائه شده، انجام شد. بارها در مصاحبه‌ها و جلسات مختلف مشکلات این طرح عنوان شده بود ولی متأسفانه به‌خاطر فشار نهادهای نظارتی و البته برخی از شرکت‌های پرداخت یار، شاپرک بدون حل مشکلات اعلام شده، ضرب‌الاجلی تعیین کرد که به‌صورت کاملا اشتباه همه پرداخت یاران را مجبور به مهاجرت به این پلتفرم کرد.

البته قول‌هایی در زمینه مساعدت با پرداخت یاران داده شده بود که یکی از این وعده‌ها اجازه استفاده از شبای شرکت پرداخت یار به‌جای شبای پذیرنده برای تجمیع وجوه واریزی در حساب شرکت پرداخت یار بود که متاسفانه پس از مدت کوتاهی با ارسال نامه‌ای این امکان را لغو کرده و حتی به‌عنوان جریمه نام شبکه پرداخت پی را از وب‌سایت شاپرک حذف کردند و نکته جالب اینجاست که فقط نام این شرکت حذف شده درصورتی‌که تمام پرداخت یاران همین کار را انجام داده و مبالغ تسویه‌شده پذیرندگان را در حساب‌های غیرپرداخت یاری خود تجمیع می‌کنند. البته شرکت شاپرک برای بهبود سازوکار کنونی خود وعده‌هایی داده بود تا نیاز به تجمیع مبالغ در حساب شرکت پرداخت یار نباشد که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استفاده از سامانه ساتنا برای واریز وجوه مورد مطالبه پذیرندگان پشتیبانی شده
• تغییر مدل انجام تسویه‌حساب از روش فایل گذاری در سامانه SFTP شاپرک به استفاده از وب‌سرویس
• اعلام موجودی مورد مطالبه پذیرنده پشتیبانی شده از طرق وب‌سرویس

متأسفانه هیچ‌کدام از این وعده‌ها عملی نشده و به نظر می‌رسد سازوکار کنونی شاپرک در مدل پرداخت یاری هیچ‌گونه توجیهی برای ادامه فعالیت پرداخت یار در بازاری که شرکت PSP کارمزدی نمی‌گیرد و وجه مورد مطالبه پذیرندگانش را در سیکل دوم تا 8 صبح روز بعد به دست پذیرنده می‌رساند باقی نمی‌ماند. البته این نکته را هم باید اضافه کرد که تجربه ما در چند ماه اخیر بعد از انتقال به روال پرداخت یاری دلیل محکمی برای اثبات این ادعاست که در طول این زمان بارها مشکلاتی مانند پردازش نشدن فایل‌های ارسالی، عدم تطابق وجه واریزی با وجه پردازش شده در شاپرک خراب بودن سامانه SFTP شاپرک و واریز نامنظم و دیرهنگام کارمزدهای پرداخت یاری رخ‌داده است.

باتوجه‌به مواردی که صحبت کردید به نظر می‌رسد که سازوکار پرداخت یاری، مدل کسب‌وکاری و از همه مهم‌تر مدل درآمدی شما را با خطر مواجه کرده، در این باره چه نظری دارید؟

همانگونه که مستحضرید از بزرگ‌ترین مشکلاتی که صنعت پرداخت ایران با آن روبروست مسئله کارمزد خدمات پرداخت و ارائه خدمات رایگان توسط شرکت‌های PSP به پذیرندگان خود است. حتی در بسیاری از موارد شرکت‌های PSP بخش اعظمی از سهم درآمد شاپرکی خود را به پذیرندگان خود پرداخت می‌کنند. این مسئله منجر به ایجاد فرهنگی بد و باج‌خواهی پذیرندگان از ارائه‌دهندگان خدمات پرداخت شده است. حال در چنین بازاری شرکتی مانند شبکه پرداخت پی، همیشه تلاش کرده که جریان درآمدی خود را متمرکز بر دریافت کارمزد از پذیرندگان کرده و حتی در طول زمان فعالیت خود یک ریال درآمد از کارمزد شاپرکی شرکت‌های PSP دریافت نکرده است. این در حالی است که برخی از پرداخت یاران هم‌اکنون تراکنش فروشی کرده و از شرکت‌های PSP کارمزد دریافت می‌کنند.

ما همیشه تلاش کرده‌ایم که با ارائه خدمات متمایز دلیلی برای دریافت کارمزد از پذیرندگان داشته باشیم اما تجربه ما در بستر پرداخت یاری و مشکلات به وجود آمده به‌وضوح نشان می‌دهد که ما نهایتا تبدیل به بازاریابان تراکنش برای شرکت‌های PSP و آن هم فقط در بستر IPG و MPG خواهیم بود و دیر یا زود ما نیز باید آلوده‌ی دریافت سهم از شرکت‌های PSP باشیم.

نکته‌ی جالب این است که در ماه‌های اخیر پیشنهادی از طرف انجمن فین‌تک مبنی بر دریافت کارمزد از پذیرندگان و پرداخت بخشی از کارمزد توسط پرداخت یار به شبکه پرداخت کشور به جای بانک‌ها شده بود. حال سوال این است که با شرایط فعلی پرداخت یاری و عدم امکان هرگونه خدمات ارزش افزوده به بازار و در موازات آن ارائه خدمات رایگان توسط PSP، چگونه ما باید پذیرندگان خود را مجاب به پرداخت کارمزد کنیم؟

اما دردهای ما به همینجا ختم نمی‌شود. وقتی که برخی از پرداخت یاران که معلوم نیست چه سرمایه‌هایی را از کجا آورده‌اند و به پشتوانه همین سرمایه‌ها اقدام به صفر کردن کارمزد می‌کنند دیگر هیچ افقی نمی‌توان برای پرداخت یاری تصور کرد. این دوستان احتمالا در خیال خام خود این رویا را در سر می‌پرورانند که با این کار بازار را به‌صورت انحصاری در اختیار خود خواهند داشت. ما همینجا به این دوستان هشدار می‌دهیم که این استراتژی در نهایت منجر به نابود شدن کل بازار و خودکشی است. چرا که اگر پذیرنده را به عدم پرداخت کارمزد عادت دهید، هیچ آینده‌ای جز وضعیت فعلی PSPها در انتظار پرداخت یاران نخواهد بود.

یکی از مسائلی که این روزها مطرح شده تغییر در مدل کارمزد بانک‌هاست. آیا این تغییر مدل هم برای شما مشکلاتی ایجاد کرده است؟

بله، باتوجه‌به مدل کاری شبکه پرداخت پی چنانچه بانک‌ها بخواهند کارمزدی بابت ثبت حواله پایا از ما دریافت کنند، بر اساس محاسبات ما بین 15 تا 20 درصد هزینه اضافه به پذیرنده تحمیل می‌شود. البته تا زمان این گفتگو بانک‌ها از ما فعلا کارمزدی دریافت نکرده‌اند ولی در آینده هم معلوم نیست که چه برنامه‌ای خواهند داشت. جدای از این مطلب در شبکه پرداخت پی سرویس‌های ارزش افزوده‌ای بر اساس سرویس‌های بانکی ایجاد شده که به پذیرندگان خاصی ارائه می‌شود. با در نظر گرفتن کارمزدهای بانکی، تا حدود 100 درصد به هزینه‌های تمام شده پذیرنده اضافه می‌شود.

نکته جالب اینجاست که پذیرنده کارمزد بانکی را حائز اهمیت می‌داند ولی از شبکه پرداخت پی می‌خواهد که از کارمزد خود صرف‌نظر کند و این هم تجلی همان فرهنگ بدی است که در بازار پرداخت شکل گرفته است. ما ریشه‌ی تمام این مشکلات را تعریف نادرست هویت پرداخت یار را از سمت حاکمیت می‌دانیم. هویتی که برای دادگاه، دادستانی و بانک هیچ تعریف و ارزشی ندارد و هر دم از این باغ بری می‌‎رسد. به‌عنوان‌مثال یکی از آخرین مشکلاتی که سر راه ما قرار گرفته بحث اخذ کد مالیاتی از پذیرندگان پشتیبانی شده است که بدون هیچ پیش‌زمینه قبلی از طرف بانک مرکزی و شاپرک ابلاغ شد.

به نکته خوبی اشاره کردید. به نظر شما قانون دریافت مالیات از کسب‌وکارهای اینترنتی در آینده چه مشکلاتی را می‌تواند ایجاد کند؟

نقش فین‌تک را در صنعت پرداخت ایران می‌توان به جوانه تازه روییده‌ای تشبیه کرد که بسیار آسیب پذیر است. بیشترین آسیب در خصوص اخذ مالیات از کسب‌وکارهای اینترنتی را شرکت‌های پرداخت یار متحمل خواهند شد. چرا که کسب‌وکارهای متوسط و کوچک اینترنتی به‌جای استفاده از سرویس‌های پرداخت آنلاین به سمت استفاده از سرویس کارت به کارت هدایت خواهند شد. تمرکز ما در شبکه پرداخت پی روی کسب‌وکارهای بزرگ‌تر است که البته این دسته نیز نگاه مطلوبی به این اتفاق ندارند و نگرانی‌های بسیار زیادی در این رابطه دارند.

در این ارتباط سوالات زیادی می‌توان مطرح کرد که به نظر می‌رسد به این سوالات و پاسخ آنها فکری نشده است:

• آیا در شرایط کنونی کشور و بحرانی مانند بیماری کرونا و همچنین مشکلات عدیده‌ی اقتصادی زمان مناسبی برای اجرای طرح‌های این‌چنینی است؟
• آیا طرح‌های این‌چنینی بدون پیش‌زمینه و یک شبه باید ابلاغ شود؟
• آیا بهترین نقطه برای عملیاتی کردن این طرح درگاه‌های پرداخت و کسب‌وکارهای اینترنتی است؟
• آیا تجربه‌ای مشابه پروژه شکست‌خورده‌ی نماد اتفاق خواهد افتاد؟
• آیا کسب‌وکارها حق دارند با اجرای این طرح به این فکر کنند که اطلاعات مهم کسب‌وکاری آنها امنیتی نخواهد داشت و مراودات مالی آنها رصد می‌شود؟

می‌توان این‌گونه جمع‌بندی کرد که آسیب این طرح فقط به پرداخت یارها وارد خواهد شد و شرکت‌های PSP که عمده درآمد و تمرکزشان در حوزه Card Presented و کارت‌خوان است و پذیرندگان اینترنتی آنها نیز عمدتا دارای کد مالیاتی هستند آسیبی نخواهند دید.

با توجه به تمام این گفته‌ها چه افقی را برای آینده فین‌تک و به طور مشخص پرداخت یارها متصور هستید؟

همانگونه که در ابتدای این گفتگو اشاره کردیم، جمع‌بندی اتفاقاتی که در سال‌های اخیر رخ داده هرگونه افق درخشانی را برای فین‌تک در ایران از بین برده و این صنعت که من بیشتر از ده سال از عمر خود را در آن گذرانده‌ام تبدیل به نقل مجالس و محافل شده و تنها به یک ژست امروزی بودن برای رگولاتور و مدیران ارشد بانک‌ها و PSPها تبدیل شده است.

از نظر ما برای آنکه فین‌تک بتواند در این کشور آینده‌ای داشته باشد نیاز به بازتعریف تمامی ابعاد صنعت بانکداری و پرداخت کشور است. به‌عنوان‌مثال و به طور مشخص در ارتباط با پرداخت یارها، اصلاح نظام کارمزدی بسیار اهمیت دارد و قوانین مرتبط با پرداخت یاری با نگاه کسب‌وکاری می‌بایست بازنگری شوند. اگر این اتفاق نیفتد و قوانین متمرکز بر این باشد که چگونه پرداخت یار را محدود کنیم تا نتواند تخلفی انجام دهد مثل این است که دست‌وپای او را بسته‌ایم و در یک دریای مواج رهایش کرده این و انتظار داریم که شنا کند و خودش را نجات دهد.

در نهایت ما بر این باوریم که می‌بایست به‌عنوان یک بازیگر در صنعت پرداخت هویتی مستقل در تمامی سطوح حاکمیت مانند بانک‌ها و شرکت‌های پرداخت برای پرداخت یاران تعریف شود تا دیگر در راهروهای دادگاه‌ها و دادسراها عمر و جوانی مالکین این کسب‌وکارها تلف نگردیده و آنها را به چشم قمارباز و کلاهبردار و دلال و غیره نگاه نکنند.

برای ما بسیار جای تعجب دارد که چرا شرکتی مثل شبکه پرداخت پی که بیش از ده سال در این بازار به‌صورت پررنگ حضور داشته و از پیشگامان پرداخت یاری بوده و در طول این سال‌ها صدها پرونده قضایی را با سربلندی پشت سر گذاشته و هزاران میلیارد تومان گردش مالی بدون هیچ تخلفی داشته، در سطح شرکت‌های جدیدالورود باید دیده شود؟

هنگامی‌که موضوع مجوز پرداخت یاری مطرح می‌شود هر شرکتی با هر ساختاری و با تست چند وب‌سرویس، بدون هیچ سابقه کاری و رزومه مرتبط می‌تواند مجوز پرداخت یاری بگیرد و بدون تجربه و تعهد کافی، فعالیت مالی که بسیار پرریسک است را انجام دهد و در سطح بزرگان این صنعت دیده شود و قوانین محدودکننده برای همه به‌صورت یکسان اجرا شود و تفاوتی میان شرکت‌های پرداخت یار با سابقه و شرکت‌های جدیدالورود وجود نداشته باشد.
چرا باید 400 مجوز پرداخت یاری صادر شود؟ چه نیازی به انجام این کار وجود دارد و کشور 80 میلیونی ما چند پرداخت یار نیاز دارد؟

مشخص است که در چنین وضعیتی وقتی در کمتر از یک سال 400 مجوز پرداخت یاری صادر می‌شود و ده‌ها شرکت دیگر در صف بررسی مجوز هستند، نهادهای نظارتی و امنیتی حساس شده و نتیجه آن می‌شود که امروز با آن مواجه هستیم.