پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
احراز هویت در نئوبانک‌ها چه نقشی دارد؟
نیما شمساپور، مدیرعامل یوآیدی: احراز هویت یکی از این فرآیندهایی است که حتی در بانکداری دیجیتال، به عهده نیروی انسانی است ولی با پیشرفت فناوری هوش مصنوعی این فرآیند در نئوبانک‌ها به صورت دیجیتال و غیرحضوری انجام می‌شود
از همان دهه 80 که بانکداری مجازی در کشور مطرح شد تا چند سال اخیر، شناخت و احراز هویت مشتریان یکی از چالش‌های بانکداری آنلاین و دیجیتال بوده است اما اکنون با پیشرفت فناوری هوش مصنوعی راهکار این چالش نیز توسط شرکت‌های دانش‌بنیان توسعه داده شده است که در سجام نیز شاهد استفاده از آن بودیم. به نظر می‌رسد با استفاده از این راهکارها در سیستم بانکداری، عملیاتی شدن بانکداری مجازی و دیجیتال امکان‌پذیر باشد.
مهران محرمیان، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی در تازه‌ترین اظهار نظر خود نیز اعلام کرده است که تا 1400، یک یا چند نئوبانک در کشور راه‌‌اندازی می‌شود و از تهیه اطلس توانمندی‌های هوش مصنوعی در حوزه بانکداری نیز خبر داده است. همچنین محرمیان در مورد احراز هویت دیجیتال نیز گفته است که بانک مرکزی در حال تدوین سند در این زمینه است (+).
با توجه به اینکه سرویس یوآیدی به عنوان اولین راهکار احراز هویت دیجیتال در کشور توسعه داده شده است به سراغ مدیرعامل این مجموعه، نیما شمساپور، رفتیم تا نظر ایشان را در مورد نئوبانک‌ها و احراز هویت دیجیتال جویا شویم.
اصطلاح نئوبانک‌ها که بانک مرکزی از عملیاتی شدن آن خبر داده است به چه نوع بانک‌هایی می‌گویند؟
نئوبانک‌ها، بانک‌هایی هستند که خدمات مالی خود را کاملاً در بستر دیجیتال و آنلاین ارائه می‌دهند و برعکس بانک‌های سنتی فاقد شعبه‌های فیزیکی و فرآیندهایی هستند که مشتری را به شعبه می‌کشاند. این بانک‌ها به خصوص در نیمه دوم دهه اخیر رشد تصاعدی داشته‌اند.
این تعریف را در مورد بانک‌های دیجیتال و آنلاین نیز به کار می‌برند، آیا بین آن‌ها و نئوبانک‌ها تفاوتی وجود دارد؟
بله، با اینکه این دو مفهوم به اشتباه هم معنی تعریف می‌شوند ولی از نظر عملیاتی متفاوت هستند. بانکداری دیجیتال و آنلاین یکی از بازوها و درگاه‌های ارائه خدمات الکترونیکی بانک‌های سنتی است و وجود آن‌ها به بانک‌های سنتی وابسته است. به این معنا که هر بانک سنتی که می‌خواهد خدمات خود را در بستر اینترنت ارائه کند یک بازوی عملیاتی بانکداری دیجیتال ایجاد می‌کند
ولی نئوبانک‌ها خود مستقلاً بانک جداگانه‌ای هستند که مستقل از بانک‌های سنتی خدمات مالی ارائه می‌کنند با یک تفاوت بسیار زیاد؛ 100 درصد این بانک‌ها دیجیتال و آنلاین هستند و هیچ شعبه‌ای ندارند و تمام فرآیندهای آن‌ها دیجیتالی انجام می‌شود و یک تفاوت دیگر این بانک‌ها نسبت به بانک‌های سنتی این است که نئوبانک‌ها، به دلیل کاملاً دیجیتالی بودن، در حال حاضر خدمات محدودی را ارائه می‌کنند.
روند نئوبانک‌ها در جهان چگونه است؟
ببیند در حال حاضر طبق آمار 80 درصد مشتریان بانک‌های سنتی از کانال‌های دیجیتال با بانک‌های خود ارتباط دارند. در حال حاضر، نئوبانک‌ها به بلوغ رسیده‌اند و در دنیا نیز قانونگذاری شده و در آمریکای شمالی، چین و استرالیا به یک مدل تجاری سودآوری تبدیل شده‌اند. این رشد هم از مزیت بزرگ سطح پایین کارمزدها و تجربه کاربری منحصربه‌فرد در این نوع بانک‌ها است.
چه زیرساخت‌هایی برای عملیاتی شدن نئوبانک‌ها نیاز است؟
زیرساخت‌هایی که نئوبانک‌ها و حتی بانکداری دیجیتال و آنلاین بر روی آن‌ها سوار است گوشی‌های هوشمند و اینترنت است ولی این فناوری هوش مصنوعی، راهکارها و سرویس‌هایی هستند که بر پایه هوش مصنوعی توسعه یافته‌اند که توانسته عملیاتی کردن نئوبانک‌ها را ممکن کند.
در واقع گوشی‌های هوشمند و اینترنت جایگزین شعبه‌ها در بانکداری سنتی شده‌اند ولی فناوری که توانسته فرآیندها را نیز بر بستر دو زیرساخت قبلی اجرا کند فناوری هوش مصنوعی است؛ فرآیندهایی که در بانکداری سنتی و حتی دیجیتال به اپراتور انسانی و تحلیل‌های انسانی نیاز داشت و در حال حاضر با فناوری هوش مصنوعی قابل انجام هستند. احراز هویت یکی از این فرآیندها است که حتی در بانکداری دیجیتال، به عهده نیروی انسانی است ولی با پیشرفت فناوری هوش مصنوعی این فرآیند در نئوبانک‌ها به صورت دیجیتال و غیرحضوری انجام می‌شود.
به احراز هویت دیجیتال اشاره کردید، این تحول و نوآوری چه تاثیری در ظهور نئوبانک‌ها داشته است؟
درک اینکه خدمات بانکی باید در بستر اینترنت ارائه شود از خیلی وقت پیش ایجاد شده بود و حتی در ایران نیز بانکداری مجازی از دهه 80 مطرح است ولی همیشه یکی از موانع آن، عدم وجود روش مناسب برای شناخت و احراز هویت مشتریان بانک‌ها بود، در این حد که بانک‌هایی هم که قصد داشتند به عنوان بانک مجازی فعالیت کنند در نظر داشتند چندین شعبه را برای شناخت مشتریان حداقل برای اولین‌بار ایجاد کنند.
ولی امروز یکی از کارکردهای فناوری هوش مصنوعی که باعث شده پیاده‌سازی نئوبانک‌ها امکان‌پذیر شود، همین احراز هویت دیجیتال و غیرحضوری مشتریان است. شناخت و احراز هویت مشتری گلوگاه اصلی ارائه خدمات در بستر دیجیتال است. احراز هویت یکی از آن فرآیندهایی بود که با وجود گوشی‌های هوشمند و اینترنت در چند سال گذشته به اپراتور انسانی متکی بود، حال به کمک فناوری هوش مصنوعی، آن نیز یک فرآیند دیجیتالی شده است.
در اصل به دلیل اینکه فرآیند «احراز هویت قوی» مکرراً در طول عمر مشتری یک بانک باید انجام شود، ارائه خدمات مالی در بستر اینترنت لازمه این است که بتوان این فرآیند را نیز در همین بستر اجرایی کرد.
روش متداول احراز هویت دیجیتال در نئوبانک‌ها به چه شکلی است؟ (چرا هوش مصنوعی و تشخیص چهره در نئوبانک‌های جهان متداول است؟)
تنها روشی که برای احراز هویت دیجیتال در نئوبانک‌ها هم از طرف بانک‌ها و هم از طرف مشتریان مورد استقبال قرار گرفته است احراز هویت غیرحضوری با چهره یا ویدیوی سلفی است. این روش که بر اساس همین فناوری هوش مصنوعی است از دو لحاظ امنیت و تجربه کاربری نسبت به روش‌های دیگر در سطح بالایی قرار دارد.
در واقع در احراز هویت دیجیتال باید دو مؤلفه را با سطح امنیتی بالا و با تجربه کاربری مناسب بررسی کرد، یک اینکه فرد احرازشونده همان فردی باشد که ادعا می‌کند و دوم اینکه فرد احرازشونده در لحظه احراز هویت، به صورت زنده در پشت گوشی یا رایانه حضور داشته باشد. چهره از آن ویژگی‌های بیومتریک و ذاتی فرد است که می‌توان هر دو مؤلفه را با شاخص‌های امنیت و تجربه کاربری بررسی و محقق کرد. این موارد در مورد صوت و اثر انگشت فرد صادق نیستند.
رویکرد بانک مرکزی در مورد احراز هویت دیجیتال چیست؟
بانک مرکزی در حوزه بانکداری دیجیتال و نئوبانک‌ها اقدامات خوبی انجام داده است و در کارگروه‌های مختلفی روی این موضوع کار می‌کنند که احراز هویت دیجیتال نیز یکی از حوزه‌هایی است که در این کارگروه‌ها بحث می‌شود. ما هم با بیانات جناب محرمیان امیدوار شدیم که سند احراز هویت دیجیتال به زودی به نتیجه برسد.
پیش‌بینی بانک مرکزی برای اجرایی شدن نئوبانک‌ها در ایران چقدر محتمل است؟
ما که در حوزه احراز هویت دیجیتال چندین جلسه در بانک مرکزی داشتیم شاهد اقدامات خوبی در این حوزه شدیم. از نظر فناوری، پیاده‌سازی نئوبانک‌ها در حال حاضر امکان‌پذیر است و زیرساخت‌های آن به طور کامل در کشور وجود دارد تنها مسئله موانع قانونی آن است که نحوه نظارت بانک مرکزی و به رسمیت شناخته نشدن احراز هویت دیجیتال دو مورد از آن‌ها است. به نظر می‌رسد هر زمان که بانک مرکزی مجوزهای نئوبانک‌ها را صادر کند می‌توان همان لحظه این بانک‌ها را عملیاتی کرد.
آیا سیستم بانکداری کشور در استفاده از هوش مصنوعی و احراز هویت دیجیتال استقبال می‌کند؟
سیستم بانکداری کشور با وجود عدم استقبال چندین بانک، به نظر آماده این نوع تحول است. همانطور که تحولات قبلی در این سیستم هم توسط همین بانک‌ها ایجاد شده است. من فکر می‌کنم تنها بحث قانونگذاری در این حوزه مطرح است که اگر این مسئله از سمت بانک مرکزی حل شود شاهد اجرایی شدن احراز هویت دیجیتال در سیستم بانکداری کشور خواهیم بود. همانطور که در مسئله سجام شاهد این قضیه بودیم.
از همکاری‌ها گفتید، در حال حاضر با کدام بانک‌ها و نهادها همکاری دارید؟ سرویس یوآیدی در حال حاضر هم از نظر عملکردی و هم از نظر همکاری با بانک‌ها و شرکت‌های مختلف در چه وضعیتی است؟
ما در حال حاضر در احراز هویت سجام با اپلیکیشن‌های 724 و آپ همکاری کردیم و در سیستم بانکداری نیز با چندین بانک همکاری‌های نزدیکی داریم که در صورت اجرایی شدن اطلاع‌رسانی خواهیم کرد.
تجربه شما از پیاده‌سازی احراز هویت غیرحضوری در بانک‌ها چگونه بود؟
همانطور که اشاره کردم اکثر بانک‌ها از احراز هویت دیجیتال استقبال می‌کنند و ما تا الان با اکثر بانک‌ها جلسات مختلفی داشتیم و مشتاق هم هستند که از این سرویس استفاده کنند. امیدواریم که با کمک بانک مرکزی و شخص آقای محرمیان بعد از تدوین سند احراز هویت، بانک‌ها بیشتر از این راهکار استقبال کنند.
