پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
بسیاری از ما، خصوصا آنهایی که با بانکداری و قوانین بانکی آشنایی کاملی ندارند، از نظر منطقی می‌پذیرند که بانک مرکزی مانند هر نهاد دیگری بایستی دارای یک رئیس در راس هرم سازمانی خود باشد. ولی موضوع چیست که بعضی وقتها می‌شنویم رئیس کل و بعضی وقتها می‌شنویم دبیرکل؟
خیلی ها دو سمت رئیس کل و دبیرکل بانک مرکزی را یکی می گیرند. اما به واقع این دو یکی نیستند. اصولا رئیس کل کیست و دبیرکل کیست؟ در چه سازمان‌هایی ما رئیس کل داریم و در چه نهادهایی دبیرکل؟
بر اساس قانون پولی و بانکی کشور، بانک مرکزی دارای ارکان زیر است:
- مجمع عمومی
- شورای پول و اعتبار
- هیات عامل
- هیات نظارت اندوخته اسکناس
- هیات نظار
در این میان هیات عامل متشکل از اعضای زیر است:
- رئیس کل
- قائم مقام رئیس کل
- دبیر کل
- سه نفر از معاونان رئیس کل
رئیس کل و قائم مقام او به پیشنهاد وزیر امور اقتصاد و دارایی و تصویب هیات دولت به این مقام گمارده شده و بالاترین مقام بانک مرکزی و رئیس شورای پول و اعتبار است.
دبیرکل به پیشنهاد رئیس کل بانک مرکزی و تصویب مجمع عمومی منصوب شده و دبیر شورای پول و اعتبار است. معاونان نیز از طرف رئیس کل منصوب می شوند.
اما چرا دو سمت دبیرکل و رئیس کل در یک جا به چشم می خورد؟
برای پاسخ به این سوال قدری باید مقدمات را بیشتر توضیح دهیم. درهر کشوری سیاست‌های مالی توسط دولت و سیاست‌های پولی توسط بانک مرکزی تعیین می‌شوند. مجموع این دو اقتصاد را در جامعه شکل می‌دهند. ارتباط بین سیاست‌های پولی با اقتصاد روشن است و درکشورهایی چون ایران که حجم دولت نسبت به جامعه بسیار بزرگ است، سیاست‌های مالی دولت تاثیر بسیار زیادی بر اقتصاد دارد، این تاثیر از آنجا ناشی می‌شود که در ایران دولت بزرگترین کارفرما، بزرگترین پیمانکار و مجری، بزرگترین مصرف کننده و بزرگترین فروشنده است.
در بدنه دولت گروهی از وزراتخانه‌ها و معاونت‌های ریاست جمهوری وزارتخانه‌های اقتصادی محسوب شده و به وزرای آنها کابینه اقتصادی دولت نیز اطلاق می‌شود. منظور آندسته از وزارتخانه‌ها هستند که فعالیت‌های آنها تاثیر مستقیمی بر اقتصاد دارد. تعداد این وزیران و معاونان رئیس جمهور شش تا و بیشتر است ولی مهم ترین آنها وزارت امور اقتصادی و دارایی و صنعت و معدن و تجارت و معاونت برنامه ریزی راهبری (سازمان برنامه و بودجه سابق) هستند.
جهت ایجاد ارتباط بین دولت به عنوان واضع سیاست‌های مالی و بانک مرکزی به عنوان واضع سیاست‌های پولی–بانکی، اعضای مجمع عمومی بانک مرکزی وزرای اقتصاد و دارایی، صنعت و معدن و تجارت و معاون برنامه ریزی راهبردی می‌باشند.
در آیین شرکت داری، هیات مدیره معمولا وظیفه نظارت و کنترل و تنظیم سیاست‌ها و استراتژی‌ها را برعهده داشته و مدیر عامل بعنوان بالاترین مقام اجرایی وظیفه اجرای این سیاست‌ها و خط مشی‌ها را عهده دار بوده و رابط بین هیات مدیره با بدنه اجرایی شرکت است.
در بانک مرکزی هیات مدیره‌ای وجود ندارد، اصولا در نهادهای حاکمیتی، همچون بانک مرکزی، بیمه مرکزی، بجای هیات مدیره، شورای عالی عهده داراین وظایف است، در مورد سیاست‌های بیمه‌ای شورای عالی بیمه و در مورد سیاست‌های بانکی–پولی شورای عالی پول و اعتبار سیاست‌ها و خط مشی‌های کلی را تعیین می‌کنند.
اعضای شورای پول و اعتبار نمایندگان بخش‌های مختلف اقتصاد شامل رئیس کل و دبیر کل بانک مرکزی، نمایندگان (معاونین) وزیران اقتصادی دولت (در این حالت تمامی وزارتخانه‌هایی که به نوعی فعالیت‌شان اقتصادی است شامل وزارت صنعت و معدن و تجارت، اقتصاد و امور دارایی، کار و رفاه و تعاون، جهاد کشاورزی)، نماینده قوه قضائیه (دادستان کل کشور)، رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران (به عنوان نماینده بخش خصوصی اقتصاد) و سه نفر خبره بانکی-اقتصادی می‌باشند.
آنچه در مورد تمامی شوراهای عالی به چشم می‌خورد وجود سمتی سازمانی است با نام دبیر شورا که وظایف اجرایی، ریاست دبیرخانه، هماهنگی کمیسیون‌ها و …. را برعهده دارد. در واقع در شوراهای عالی چون اعضای شوراها همگی دارای سمت‌های اجرایی در جای دیگری می‌باشند، مورد نیاز است که شورا، یک دبیرخانه برای خودش ایجاد نموده و افرادی در آن مصوبات و تصمیمات شورا را پیگیری نمایند. بالاترین مقام این دبیرخانه، دبیر یا دبیرکل نامیده می‌شود.
سمت سازمانی دبیرکل بانک مرکزی اشاره به این شخص دارد. لذا جهت فهم بیشتر و جلوگیری از خلط این دو بهتر است بگوییم:
رئیس کل بانک مرکزی و دیبرکل شورای پول و اعتبار بانک مرکزی که در حال حاضر محمود بهمنی رئیس کل بانک مرکزی و محمود احمدی دبیر کل بانک مرکزی می‌باشند.
وحید صیامی