پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
همزمان با دهمین همایش و نمایشگاه چشم‌انداز صنعت فولاد و سنگ آهن ایران با نگاهی به بازار که اول و دوم بهمن‌ماه برگزار شد، فردوس باقری، مدیرعامل سککوک از سخنرانان این همایش درباره لزوم حوزه جدید تأمین مالی برای بنگاه‌های کوچک و بزرگ که باعث به کاهش نقدینگی می‌شود، صحبت کرد. باقری تاکید کرد که از مهم‌ترین چالش‌های توسعه صنعت فولاد ایجاد ظرفیت در بنگاه‌های کشور به‌خصوص بنگاه‌های کوچک و متوسط است تا بتوانیم محصولات تولید شده را جذب کنیم.
به‌گفته او با توجه به اینکه تولید یک طرفه ما کمکی به بنگاه‌های کوچک و متوسط نمی‌کند، مجبور هستیم در نگاه جدید به شبکه اقتصادی دنیا به مساله فروش هم توجه ویژه‌ای داشته باشیم. اگر بخواهیم این مفهوم را در کنار سایر مفاهیم در حوزه اقتصاد دیجیتال و هوشمند قرار دهیم، مساله تأمین مالی زنجیره تأمین به‌عنوان یکی از نگاه‌های کلیدی در شبکه اقتصادی کشور یک ضرورت محسوب می‌شود و ایجاب می‌کند که ما به بنگاه‌های حاضر در صنعت فولاد از دید مدیریت زنجیره تأمین و تأمین مالی زنجیره آنها توجه خاصی داشته باشیم.
عدم همگامی چرخه‌های اطلاعاتی زنجیره تأمین، تامین مالی کنندهها را با مشکل جدی مواجه کرده است
او اشاره کرد که بعد از آخرین بحران بانکی در سطح دنیا در سال 2008 تأمین مالی بنگاه‌ها دچار تحول جدی شده و مفهومی با عنوان تأمین مالی زنجیره تأمین به عرصه بانکی و شبکه تأمین مالی بنگاه‌ها اضافه شده است. در نگاه جدید یک بنگاه نه از منظر داشته‌ها و سرمایه‌هایش بلکه از منظر توانمندی ایجاد مبادلات در حوزه خریدوفروش ارزیابی می‌شود و بانک با رصد جامع توانمندی‌های تأمین می‌تواند نسبت به تخصیص حد اعتباری لازم به آن بنگاه اقدام می‌کند.
باقری با بیان اینکه این اتفاقی است که باعث می‌شود موضوع و مفهوم جدیدی در این حوزه داشته باشیم، توضیح داد: «برای این موضوع در سطح دنیا طی سال‌های اخیر استانداردهایی تعریف شده است. اتاق بازرگانی ما نیز در این سال‌ها به این مساله توجه ویژه‌ای داشته و نسبت به ترجمه این استانداردها اقدام کرده است. مهم‌ترین استانداردی که در حوزه تأمین مالی زنجیره تأمین و مفهومی با عنوان Account Open وجود دارد، استاندارد مقررات متحد شکل پرداخت است که در سال 2013 منتشر شده و متاسفانه هم‌زمانی انتشار این مفهوم و ابزارهای جدید با مساله تحریم بانکی ما باعث شده که بانک‌های ما از دسترسی به این تراکنش‌ها در حوزه تراکنش‌های سوئیفت بهره‌مند نباشند.»
طبق گفته او استاندارد مقررات متحد شکل پرداخت از حدود سال 2013 فراگیر شده و مفهومی با عنوان عدم تقارن اطلاعات که چالش اصلی تامین مالی کنندهها درحوزه تأمین مالی است را تقریباً حذف کرده است. عدم همگامی چرخه‌های اطلاعاتی زنجیره تأمین و چرخه‌های مالی باعث شده که تامین مالی کنندهها از تخصیص منابع لازم به بنگاه‌ها اجتناب یا آنها را با ریسک جدی مواجه کنند.
فقدان اطلاعات به‌هم پیوسته از بنگاه‌ها، تقاضاهای آنها را برآورده نمی‌کند
او توضیح داد که این مساله‌ای است که شاید بسیاری از بنگاه‌هایی که در این نمایشگاه حضور دارند در مواجهه با شبکه بانکی ما به آن مبتلا هستند. با توجه به نگاه گذشته‌نگر بانک‌ها تقاضاهایی که در حوزه تأمین مالی سرمایه در گردش به شبکه بانکی ارجاع می‌شود، به صورت‌های مالی اجابت نمی‌شود. بنابراین بنگاه‌ها از دریافت منابع لازم جهت تأمین مواد اولیه خود محروم می‌شوند. این اتفاق را اگر بخواهیم از 20 فروردین‌ماه 1397 تا به امروز مدل‌سازی کنیم، نتیجه می‌گیریم که بنگاه‌ها با توجه به افزایش قیمت در حوزه مواد اولیه، نیاز به سرمایه در گردش بیشتری دارند.
از نظر او شبکه بانکی ما به صورت‌های مالی بنگاه‌ها در دوره‌های قبل نگاه می‌کند و عدم تخصیص منابع باعث می‌شود که تأمین مواد اولیه در بنگاه‌های کوچک و متوسط ما با چالش جدی مواجه شود. SCF پلتفرم‌ها در سطح دنیا تلاش کردند که با کنار هم قرار دادن اطلاعات لجستیکی، مالی و عمومی بنگاه‌ها بتوانند این خلأ را برطرف کنند.
باقری بیان کرد: نوع رپرتاژ اطلاعات در رسانه عمومی و صدا وسیما طوری است که گویا تولید کنندگان صنعت فولاد در تامین مواد اولیه مسیر اشتباهی را پیش می‌برند که در واقع این طور نیست. فقدان اطلاعات بهم پیوسته در یک بنگاه نظیر برق مصرفی کارگاه، فقدان اطلاعات صورت‌های مالی و در هم تنیدگی تقاضاهای تاییدشان و قراردادهای فروش باعث می‌شود که بعضاً بنگاه‌هایی را طراحی کنیم که امروزه به مواد اولیه دسترسی دارند و هدفشان از آن دسترسی شاید تولید نباشد.
او گفت: «به ازای آن بنگاه‌هایی را داریم که تقاضاهایی به صورت عملیاتی دارند اما از دسترسی به مواد اولیه محروم هستند. بنابراین نگاهی که نیاز است اتفاق بیفتد در سطح کشور یک تغییر جدی در حوزه زیرساخت‌های الکترونیکی و جریان الکترونیکی تراکنش‌ها در کشور است. »
به عقیده او اتفاقی که نیاز است در سطح کشور اتفاق بیفتد، تغییری جدی و بنیادی در حوزه زیرساخت‌های الکترونیکی و جریان الکترونیکی تراکنش‌ها در سطح کشور است. اگر خریدی در سیستم ثبت شده و وجود دارد، آن خرید قابلیت تأمین مالی پیدا می‌کند و تأمین مالی فروش‌ها بر پایه اسناد دریافتنی نیز در همین فضا امکان پذیر است.
او ادامه داد که ما عقود مختلفی را در این حوزه برای تسهیل تأمین مالی بنگاه‌ها در دسترس داشتیم و داریم. در حوزه اسناد دریافتنی تأمین مالی خرید دین و در حوزه اسناد پرداختنی تأمین مالی مرابحه را باید به عنوان ابزارهای جدی در نظر گرفت.
مطالبه‌گری بخش تولید و بازرگانی از شبکه بانکی چالش‌های بنگاه‌ها را کاهش دهد
از نظر مدیرعامل سککوک آن چیزی که در دنیا به عنوان تغییر جدی مطرح است، موضوع زیرساختی است که پایه‌گذاران در استفاده از امور جدید و ظرفیت‌سازی در فضای تأمین مالی انجام می‌دهند. اگر ما به صادرات به‌عنوان یکی از محورهای پوشش مازاد ظرفیت تولید در کشور فکر می‌کنیم، باید به مفهوم Open Account و تغییری که در فضای حوزه مبادلات بین‌الملل در پرداخت تعهدات خارجی به سمت داخل است نیز فکر کنیم.
با توجه به صحبت‌های باقری از سال 2013 بالغ‌بر 80 درصد تراکنش‌های سوئیفت، تراکنش‌های Open Account است که بخش بزرگی از این تراکنش‌ها را کشورهای شرق آسیا مانند چین پوشش داده‌اند و جایگاه اعتبار اسنادی به کمتر از 20 درصد تراکنش‌های سوئیفت تقلیل پیدا کرده است، اما اگر بخواهیم به تراکنش‌های صادرکنندگان در کشورمان فکر کنیم، متوجه می‌شویم که این درصد بسیار تقلیل یافته است. اگر به توسعه متوازن در این صنعت و صنعت‌های دیگر فکر می‌کنیم باید به ابزارهای مورد نیاز بنگاه‌ها نیز فکر کنیم. بنابراین مطالبه‌گری بخش تولید و بازرگانی ما از شبکه بانکی به شبکه پرداخت کشور جهت ایجاد زیرساخت‌های لازم برای مبادلات مالی و اقتصادی به‌عنوان مهم‌ترین مسائلی است که می‌تواند چالش‌های بنگاه‌ها را کاهش دهد و به طور واقعی هزینه‌ها را در این حوزه پوشش دهد.
او با بیان اینکه اکنون ابزارها و فرایندهای به‌هم پیوسته‌ای از تأمین مالی زنجیره تأمین، مدیریت زنجیره تأمین و لجستیک کنار هم قرار گرفته است، توضیح داد: «در واقع اکنون پلتفرم‌هایی در سطح دنیا وجود دارند که بیش از پنج هزار شریک لجستیک، 20 هزار بانک و 400 هزار بنگاه را کنار هم قرار داده و مفهومی را به نام یادآوری اسناد جای خود را به رویدادهای داخل این پلتفرم‌ها داده است.»
سککوک، تأمین مالی بنگاه‌ها را ساماندهی می‌کند
باقری درباره مزیتی که سککوک برای بنگاه‌ها فراهم می‌کند، گفت: «زمینه ورود ما به این بستر ایجاد هویت دیجیتالی بر بنگاه‌ها و ابزارهای نوین است. در دل پلتفرم سککوک ابزاری به نام برات الکترونیکی توانسته این ظرفیت را به بنگاه‌ها بدهد که دریافتنی‌ها و پرداختنی‌ها را در چارچوب این ابزار دریافت کنند و شبکه بانکی بتواند تأمین مالی بنگاه‌ها را در دو قالب اسناد دریافتنی و پرداختنی مدل‌سازی کند.»
به‌گفته او در حوزه اسناد دریافتنی مهم‌ترین ابزاری که در سطح دنیا کاربرد دارد، فکتورینگ نام دارد که خلاهای قانونی باعث شده تا سال جاری نتوانیم از آن در کشور استفاده کنیم. خوشبختانه با توجه به موضوع حداکثر استفاده از توان تولید خدماتی و حمایت از کالای ایرانی در 15 خرداد 1398 این قانون ابلاغ شده و آیین‌نامه اجرایی آن در کمیسیون اقتصادی دولت در حال تدوین است که امیدواریم هرچه زودتر به شبکه عقود مورد استفاده در بنگاه‌ها به شبکه بانکی ما اضافه شود. در این حوزه بنگاه‌ها می‌توانند مطالبات خود را از بنگاه‌ها، نهادهای عمومی، تعاونی‌ها و بنگاه‌های خصوصی که از وام‌های رایانه‌ای استفاده کرده‌اند به نهاد مالی بسپرند و دغدغه‌ای برای تأمین سرمایه در گردش مورد نیاز خود در جهت تأمین مواد اولیه نداشته باشند.
باقری ادامه داد: «این اتفاقی است که می‌تواند حجم بزرگی از چالش‌های بنگاه‌ها در تأمین مالی را پوشش دهد. این حجم قراردادهای فکتورینگ در سطح دنیا بالغ‌بر دو هزار و 700 میلیارد دلار در سال 2017 بوده که در کشورهای خاورمیانه نیز از این ابزارها استفاده می‌شود که متاسفانه سهم آن در شبکه تأمین مالی بنگاه‌های کشور صفر است. در واقع بنگاه‌های تولیدکننده ما با رویت رساندن مطالبات خود باید این ظرفیت را داشته باشند که در شبکه تأمین، تأمین مالی شوند، اما این بستر نیازمند این است که زنجیره تأمین بنگاه‌ها را در شبکه داشته باشیم و با تکیه ویژه بر زنجیره ارزش بتوانیم معاملات را در سیستم ساماندهی کنیم.»
تمرکز بر انواع خاصی از فولاد که ارزش افزوده دارند
او گفت: «باید در انواع ساخت فولاد که ارزش افزوده بیشتری را در زنجیره دارد، تمرکز کنیم. در زنجیره تأمین مواد اولیه باید توجه کنیم؛ اما بخشی از این ابزارها به بازار پولی ایران بازمی‌گردد. متأسفانه سهم بازار سرمایه ما در تأمین سرمایه در گردش حدود ۱۰ درصد نیازمندی بنگاه‌های ماست.»
مدیرعامل پتلفرم سککوک ادامه داد: «ابزارهای دیگری که باید در این حوزه به کار آید می‌تواند در حوزه توسعه معادن کوچک باشد، ابزارهای جمع سپاری به عنوان یکی از روش‌های استفاده در سطح دنیا است.»
باقری بیان کرد: «در جمع‌سپاری سرمایه خردی که در دسترس مردم است را به سمت پروژه‌هایی که می‌تواند با هم‌افزایی منجر به اثربخشی در شبکه اقتصادی شود، پیش می‌بریم.»
او اظهار کرد: «گره خوردن زنجیره تأمین و مدیریت لجستیک به عنوان یکی از چالش‌ها و محور توجه بنگاه‌ها قرار می‌گیرد. این اتفاق برای بسیاری از بنگاه‌ها شدنی نیست و نهادهای حاکمیتی باید کمک کنند که بتوان به این بستر به عنوان یک بستر در کشور دست یافت و از برکات آن بتوان استفاده کرد.»
باقری تصریح کرد: «این اتفاق در شرایط فعلی که بنگاه‌ها در شرایط اقتصادی با مشکل تأمین منابع مواجه هستند به طور جدی باید مورد پیگیری قرار گیرد همانطور که در بسیاری از مکان‌های دنیا بیش از ۱۰ برابر ظرفیت پول نقد موجود را می‌توان در معاملات اعتباری زیر خط داشته باشیم و کمک بزرگی به شبکه بانکی می‌کند.»
ایجاد بستر تهاتر در مقابل تحریم
باقری به مهم‌ترین پروژه‌هایی که در این حوزه در سطح دنیا اجرا شده اشاره کرد و توضیح داد: «پروژه‌ای در مکزیک است که بیش از 455 بنگاه بزرگ 80 هزار بنگاه‌های کوچک و متوسط و 20 تامین‌کننده مالی و 60 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در حوزه سرمایه در گردش را هدایت کرده‌اند و توانستند بخش بزرگی از GDP مکزیک را تحت پوشش قرار دهند.»
او با بیان اینکه این رویه ما، رویه‌ای نیست که در سطح دنیا کم‌کاربرد باشد، گفت: «ما زنجیره‌های متعددی را در صنایع فلزی و فولاد شناسایی کردیم و با کمک صنایع بزرگ فولاد مانند مبارکه و ذوب آهن اصفهان این زنجیره تأمین را از معدن سنگ آهن تا تولید ورق، زنجیره ورق خودرو، زنجیره ساپکو و زنجیره ایران خودرو به هم پیوند زده‌ایم. با این اتفاق می‌توانیم با تزریق کمترین نقدینگی که می‌تواند عامل تورم‌زا باشد چرخ‌های بزرگی را به حرکت در بیاوریم.»
به‌گفته او یکی از بهترین کارکردهای این بسترها، تهاتر به‌عنوان ظرفیتی برای مقابله با تحریم‌های ظالمانه است که باید به این موضوع و استفاده از ظرفیت‌های ابزارهای پرداختی جدید به طوری جدی فکر کنیم و برای آن راه‌حل‌های عملیاتی در نظر بگیرم. همانطور که در وزارت اقتصاد و در بخش معاونت اقتصادی بر روی این مساله کار جدی آغاز شده که امیدواریم با کمک فعالان اقتصادی در شبکه بانکی به‌ویژه شبکه بانکی ایران آن را به ثمر برسانیم.
