پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
محمدجعفر نعناکار، مدیر حقوقی سازمان فناوری اطلاعات ایران / بی‌تردید یکی از ارکان توسعه کسب‌وکارها در هر دو فضای فیزیکی و مجازی تسهیل و تأمین امنیت در پرداخت است، زیرا این پرداخت است که می‌تواند به عنوان یک عنصر اصلی محصول نهایی را از ید مالکیت یک شخص به شخص دیگر منتقل کند. (هرچند که در نگاه حقوقی انتقال محصول با ایجاب و قبول محقق می‌شود و پرداخت، فرع بر این مسئله است!)
پرداخت‌های الکترونیکی شیوه‌های متعددی را شامل می‌شوند، استفاده از کارت‌های اعتباری، کارت‌های نقدی، استفاده از ابزارهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری نمونه‌هایی از این نوع تراکنش‌ها به شمار می‌روند.
آنگونه که می‌دانیم از طرفی بحث فیشینگ نیز جزء مخاطره‌های پرداخت‌های الکترونیکی است و برای این منظور اقدامات متنوعی (اعم از کارشناسی شده و نشده) صورت پذیرفته و البته استفاده از کیف پول الکترونیکی می‌تواند این مخاطرات را تا حد زیادی مدیریت کند.
یکی دیگر از چالش‌های حقوقی مطرح در پرداخت‌های الکترونیکی نیز احراز هویت پرداخت کننده و ایضاً امکان انتفاع شخص مصرف‌کننده از محصول خریداری شده است، یعنی آیا شخص پرداخت‌کننده اصولا همان شخصی است که ادعای پرداخت‌کنندگی را دارد یا نه؟ و آیا قاعدتا با عنایت به مشخصاتش می‌تواند طرف معامله و خریدوفروش قرار بگیرد یا خیر؟ (مثلا به سن قانونی رسیده است یا خیر)
در این میان چالش‌های متعددی در کنار فرصت‌های بی‌نظیر پرداخت‌های الکترونیکی مطرح می‌شود، مخصوصا آنکه با توسعه فناوری‌های روز دنیا روز به روز شاهد توسعه استفاده هرچه بیشتر اینگونه از فناوری‌ها هستیم.
کیف‌های پول الکترونیکی به عنوان یکی از آخرین دستاوردهای فناوری‌های پولی و مالی از جایگاه مهمی در حوزه تجارت الکترونیکی برخوردار هستند که از این رو باید ابعاد مختلف حقوقی آن را همواره مد نظر قرار داد، مضافا آنکه فناوری‌های مالی در ایران نوپا بوده و با سرعت بی‌بدیلی در حال رشد و توسعه و تقابل با روش‌های سنتی متداول در بازار مالی هستند.
با اندک توجهی به خدمات متنوع پولی و مالی که با استفاده از فناوری در حال ارائه به جامعه است متوجه خواهیم شد چالش‌های متعددی در این حوزه مطرح است که در صورت عدم پاسخ صحیح و به موقع به این سؤالات و ابهامات ممکن از مشکلات متنوعی در راه توسعه این زیست‌بوم مالی صورت پذیرد که در ذیل به نمونه‌هایی از این چالش‌ها اشاره خواهد شد.
سؤالات اساسی در این زمینه عبارت‌اند از:
چگونگی اتصال کیف‌ها به یکدیگر و یا مرجع بودن یک کیف الکترونیکی
آنگونه که شاهدیم در کشور کیف پول‌های الکترونیکی متعددی در حال ایجاد و توسعه است و البته این امری طبیعی است که بعد از مدت زمانی، برخی از این کیف‌ها به علت پایداری و تنوع در خدمات و تأمین زیرساخت‌های فنی و حقوقی جایگاه خود را در بازار پیدا می‌کنند، اما آنچه امروز مطرح است نحوه اتصال کیف‌های الکترونیکی به یکدیگر است، به طور مثال امروزه سوپر‌اپ‌هایی ایجاد شده‌اند که خدمات متنوعی را از خرید محصول، تا اجاره و از حمل‌ونقل تا ارائه خدمات را عرضه می‌کنند؛ اما کیف پول‌های تعریف شده در اینگونه اپ‌ها به صورت جزیره‌ای عمل کرده و میزان اعتبار شارژ شده در هر یک از کیف پول‌ها قابل انتقال به کیف دیگر نیست و یا اصولا یک کیف پول به عنوان مرجع نگه‌داشت پول تعریف نشده است.
ضوابط حاکم بر کیف پول‌ها
ضوابط حاکم بر کیف پول‌های الکترونیکی یکی از مهمترین چالش‌ها است، زیرا ضوابط، مقررات و قوانین یکی از مهمترین زیرساخت‌های حقوقی به شمار می‌روند که حیات و ممات یک تجارت الکترونیکی را در دست دارند، متاسفانه در حال حاضر قواعد شفاف و صحیحی در این خصوص تدوین و تبیین نشده است، حتی ضوابط خدمات‌دهندگان در این عرصه نیز به روشنی تمامی جوانب امر را مشخص نکرده و گاه سؤالات فراوانی در این زمینه به وجود می‌آید که این امر مستلزم تعریف هرچه دقیق‌تر اینگونه خدمات و تعیین حدود و ثغور خدمات قابل ارائه است.
نحوه بازگشت اعتبار شارژ شده به حساب اصلی شخص
یکی از مهمترین مسائلی که در این موضوع قابل بررسی و رصد است امکان شارژ کیف‌های الکترونیکی و سپس عودت مانده حساب، به حساب اصلی صاحب کیف پول است و یا اینکه در صورتی که صاحب کیف پول الکترونیکی تقاضای عودت اعتبار مانده در کیف پول خود کند، سازوکار عودت این ارزش و دارایی چگونه خواهد بود؟ متأسفانه در حال حاضر فرآیند دقیق و شفافی در این زمینه موجود نیست و باید در این خصوص نیز قواعد لازم تبیین و کارسازی شود.
چگونگی پرداخت از کیف پول الکترونیکی برای خریدهای فیزیکی
بدون تردید پرداخت از کیف پول الکترونیکی تنها برای فضای مجازی نیست و البته می‌توان از این فناوری برای پرداخت‌های روزمره و فیزیکی نیز استفاده کرد. پرداخت‌های خرد و روزمره از اهمیت بسیار بالایی برخوردار هستند؛ زیرا بسیاری از امور و تعاملات روزانه مردم را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد.
اینکه بتوان از این فناوری به صورت دوگانه سود برد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که متأسفانه با وجود کیف پول‌های متعدد همچنان شاهد رواج این کارکرد نیستیم و البته در معدود کیف پول‌هایی که نیز وجود دارد مواردی چون صدور صورتحساب و یا برگشت پول دیده نشده است که این امر نیازمند آن است که در این باب نیز رویکردهای لازم تصحیح شود.
نحوه اتصال کیف پول الکترونیکی به حساب بانکی
یکی از مسائل مهم در خصوص کیف پول‌های الکترونیکی نحوه اتصال این کیف پول‌ها به حساب‌های بانکی است، به گونه‌ای که بتوان به سهولت و البته امنیت بالا مبالغی را میان کیف پول و حساب اصلی جابه‌جا کرد، این مسأله از آن جهت دارای اهمیت است که حساب‌های بانکی و کیف پول‌های الکترونیکی می‌توانند از یکدیگر پشتیبانی کرده و در مواقع لازم اعتبار یکدیگر را تأمین کنند و در صورت کسر موجودی بتوان از حساب پشتیبان استفاده‌های لازم را برد.
نحوه شارژ خودکار کیف پول الکترونیکی
کیف پول‌های الکترونیکی از طرق مختلفی قابلیت شارژ را دارند، به صورت مثال می‌توان تعریف کرد تا در صورت کاهش اعتبار از یک میزان خاصی حساب به صورت خودکار شارژ شود و یا اینکه بتوان از کیف پول‌های الکترونیکی دیگر حساب را شارژ کرد حتی باید به گونه‌ای کیف پول‌ها طراحی شوند تا بتوان از پلتفرم‌های مالی متفاوت امکان شارژ حساب مهیا شود که البته این مهم در ایران به علت جزیره‌ای عمل کردن پلتفرم‌ها تا به امروز اجرایی نشده است.
چگونگی احراز هویت صاحبان کیف پول الکترونیکی
یکی از مسائل بسیار مهم در خصوص باز کردن یک شناسه کاربری برای استفاده از کیف پول الکترونیکی احراز هویت است، احراز هویت و شناسایی استفاده‌کننده از کیف پول الکترونیکی از اهمیت بسیار ویژه‌ای برخوردار است، زیرا با توجه به قابلیت‌های پویای پیش‌بینی شده در اینگونه از کیف پول‌ها می‌توان علاوه بر شناسایی شخص استفاده‌کننده از کیف پول برای او مختصاتی را نیز در نظر گرفت، به طور مثال می‌توان بر اساس سن کاربر و یا جنسیت و یا تابعیت و یا موقعیت مکانی فیلترهایی را برای معاملات تعریف کرد که این مهم نیز همچنان در داخل کشور مغفول مانده است.
تغییر ارز در زمان پرداخت
یکی دیگر از مزایای کیف پول الکترونیکی امکان تغییر ارز در زمان پرداخت بر اساس شاخص‌های اعلامی است، به این‌صورت که صاحب کیف پول الکترونیکی می‌تواند حساب خود را با یک ارز شارژ و در زمان پرداخت بر اساس معیارهای اعلامی، با ارز دیگری پرداخت خود را انجام دهد، این قابلیت مهم می‌تواند به توسعه صنعت توریسم و جهانی شدن پرداخت‌ها کمک کند که این موضوع مهم نیز در داخل کشور نیز تبیین نشده است.
با توجه به مواردی که به آنها اشاره شد، معلوم می‌شود کیف پول‌های الکترونیکی از قابلیت‌های بسیار متنوعی برخوردار بوده و ظرفیت‌های بی نظری را برای توسعه صنعت فین‌تک در اختیار دارند که می‌بایست با باز تعریف مجدد و مهیا کردن زیرساخت‌های فنی – حقوقی محیط را برای بلوغ آن مهیا کرد.
وجود شرکت‌های دانشبنیان و فعال در زمینه‌های فناوری‌های مالی و پولی می‌تواند نویدبخش این موضوع باشد که با توسعه زیرساخت‌های بومی کیف پول‌های الکترونیکی شاهد رونق کسب‌وکارهای متنوع باشیم، زیرا همانگونه که اشاره شد سهولت در پرداخت و امنیت ملازم با آن می‌تواند سرعت رشد و کیفیت خدمات را به ارمغان آورد.