پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
عصر معترضان دیجیتالی / بانک‌ها در اعتراضات مردمی همیشه اولین هدف بودند
تظاهرکنندگان در هنگ‌کنگ، شیلی و لبنان تلاش می‌کنند با ارزهای الکترونیکی دولت را در وابستگی اقتصادی دور بزنند.
ماهنامه عصر تراکنش شماره 28 / اعتراضات مردمی در کشورهای مختلف هر دوره‌ای شیوه خاص خود را پیدا می‌کند. یک دوره رنگ‌ها و یک دوره شعارهای خاص تعیین‌کننده می‌شود. در یک دوره مردم شیشه‌های بانک و کیوسک‌های تلفن را تخریب می‌کردند و اکنون به سمت تخریب دستگاه‌های خودپرداز تمایل پیدا کرده‌اند.
اعتراضات اخیر هنگ‌کنگ، لبنان و حتی شیلی دستگاه‌های خودپرداز نقش تعیین‌کننده‌ای را برای نشان‌دادن خشم مردم از وضع موجود به نمایش گذاشت.
تبدیل پول نقد به دلار
معترضان در هنگ‌کنگ با یک تاکتیک جدید سعی کردند اعتراضات غیرخشونت‌آمیز خود را پیش ببرند. آنها تلاش کردند پول‌های خود در حساب‌شان را از دستگاه‌های خودپرداز بانک‌ها بیرون بکشند تا یک پیام جدی و اعتراضی هم به چین و هم به «کری لام»، رئیس اجرایی هنگ‌کنگ بدهند.
مردم هنگ‌کنگ در روز 16 آگوست تلاش کردند تا می‌توانند از بانک‌ها پول خارج کنند یا اینکه پول خود را به دلار آمریکا تبدیل کنند تا هم از دارایی‌های خود محافظت کنند و هم به سرزمین اصلی یعنی چین نشان دهند که هنگ‌کنگ تنها یک گاو شیرده و اقتصادی برای چینی‌ها نیست.
سایت‌های مختلف خبری در هنگ‌کنگ تصاویری را منتشر کردند که نشان داد در یک روز به حدی مردم پول نقد از دستگاه‌های خودپرداز برداشت کرده‌اند که این دستگاه‌ها از پول نقد خالی شده است.
دانشجویان هنگ‌کنگی به‌عنوان طراحان این شیوه مبارزاتی آن را جنبش تبدیل دلار هنگ‌کنگ به دلار آمریکا دانستند و در ماه آگوست اعلام کردند؛ مردم طی یک مدت کوتاه بیش از 70 میلیون دلار هنگ‌کنگ برداشت کردند که همه این میزان به دلار آمریکا تبدیل شده است؛ ادعایی که هیچ منبع رسمی به‌طور قاطع آن را تایید نکرد.
تظاهرات هنگ‌کنگ
تظاهرات ۲۰۱۹ هنگ‌کنگ که به تظاهرات علیه لایحه استرداد ۲۰۱۹ هنگ‌کنگ نیز شناخته می‌شود، مجموعه‌تظاهراتی علیه لایحه استرداد مظنونان و متهمان به چین در هنگ‌کنگ و سایر شهرهای سراسر جهان است. این لایحه اولین‌بار در فوریه ۲۰۱۹ توسط «جان لی»، وزیر امنیت، مطرح شد؛ لایحه‌ای که اگر تصویب می‌شد، به مقامات محلی اجازه می‌داد تا افراد تحت تعقیب را به مناطقی که هنگ‌کنگ با آنها توافق‌نامه استرداد ندارد، از جمله سرزمین اصلی چین و تایوان، استرداد کنند.
در یک کانال تلگرامی بیش از 400 نفر از معترضان برداشت‌های خود را از دستگاه‌های خودپرداز ثبت کردند؛ کانالی که حدود 1500 تن از معترضان در آن حضور داشتند. اعتراضات هنگ‌کنگ همچنان ادامه دارد؛ اعتراضاتی که آغاز آن به لایحه استرداد مجرمان به چین مرتبط می‌شد.
مردم هنگ‌کنگ نمی‌خواهند بخشی از خاک چین باشند. آنها از همین رو اعتراضات خود را آغاز کردند و هر لحظه به خشونت‌های آن افزوده می‌شود. معترضان هر روز برای نشان‌دادن اعتراض خود خلاق‌تر می‌شوند و در این مدت از طریق دستگاه‌های خودپرداز سعی کردند به دولت ضربه وارد کنند.
یک دانشجوی هنگ‌کنگی در گفت‌وگو با «بیزینس اینسایدر» گفت: «این اقدام ما ممکن است اثر کند، زیرا کری لام و جمهوری خلق چین به اقتصاد اهمیت بسیار زیادی می‌دهند و با این اقدام تن به خواسته‌های معترضان خواهند داد.»
اما سایر فعالان با توجه به بی‌ثباتی فعلی و احتمالا در آینده از سرنوشت ارز هنگ‌کنگ ابراز نگرانی کردند؛ چراکه در این بین ارزش دلار هنگ‌کنگ کاهش می‌یابد و وابستگی ارزی به دلار آمریکا نیز بیشتر می‌شود و این اتفاق نه‌تنها باعث عقب‌نشینی چین از موضع خود نشده؛ بلکه به تهدید برای دخالت نظامی در هنگ‌کنگ ادامه می‌دهد و همین موضوع سرمایه‌های خارجی را از این منطقه خارج می‌کند.
از همین رو اگر احساس ناامنی از سرمایه در هنگ‌کنگ ایجاد شود، احتمالا مردم بیشتر دارایی‌های خود را به دلار آمریکا تبدیل می‌کنند تا ارزش پول‌شان حفظ شود. با این وجود چینی‌ها علاقه‌مند به ثبات اقتصادی بدون وقفه در هنگ‌کنگ هستند؛ چراکه هنگ‌کنگ یکی از اصلی‌ترین بازارهای مالی آسیا و پل اقتصادی چین به سایر نقاط جهان محسوب می‌شود.
چینی‌ها در سال‌های اخیر به حدی مراودات اقتصادی خود را گسترش داده‌اند و سطح زندگی مردم بالا رفته است که شاید حتی حکومت چین بین این دو تصمیم قرار بگیرد که یا منافع اقتصادی را در نظر بگیرد یا اینکه اقتصاد را فدای بلندپروازی سیاسی کند.
در ماه اکتبر نیز بانک مرکزی هنگ‌کنگ گزارش داده که تاکنون 500 دستگاه خودپرداز توسط معترضان از دسترس خارج شده و مورد آسیب قرار گرفته است. طبق آمار این میزان 15 درصد از کل خودپردازهای هنگ‌کنگ است. گفته می‌شود در مجموع 3300 خودپرداز در منطقه وجود دارد که بانک مرکزی هنگ‌کنگ اعلام کرده مردم یا از 85 درصد دیگر دستگاه‌ها استفاده کنند یا اینکه از بانکداری الکترونیکی و خدمات آنلاین استفاده کنند.
با این حال بانک مرکزی هنگ‌کنگ تاکید کرد که پول نقد دستگاه‌های خودپرداز تقویت خواهد شد و دستگاه‌های آسیب‌دیده به‌دلیل خرابکاری در این دستگاه به‌خاطر ملاحظات امنیتی به‌طور موقت از دسترس خارج شدند. برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که معترضان تعدادی از این دستگاه‌ها را به آتش کشیدند.
لازم به ذکر است، معترضان تلاش کردند بیشتر در این زمینه مراکزی را که به‌طور مستقیم با سرزمین اصلی چین در ارتباط بودند، هدف قرار دهند و حتی به بانک‌ها و دستگاه‌های خودپرداز متصل به چینی‌ها آسیب وارد کردند.
کری لام
کری لام، رئیس اجرایی هنگ‌کنگ است که توسط چین منصوب می‌شود. اعتراضات هنگ‌کنگ از زمانی آغاز شد که او سعی کرد لایحه استرداد مجرمان هنگ‌کنگی به چین را اجرایی کند. اما در نهایت با اعتراضات شدید مواجه شد که با وجود پس‌گرفتن این لایحه اعتراضات کماکان ادامه دارد.
معترضان به‌دنبال بیت‌کوین
طی چند وقت اخیر مردم شیلی نیز به خیابان‌ها آمدند اما دغدغه آنها مانند هنگ‌کنگی‌ها نبود؛ چراکه مردم شیلی به‌دلیل مشکلاتی که مربوط به دستگاه‌های بانکی، افزایش تورم، کاهش حقوق بازنشستگی و همچنین اقدامات ریاضت اقتصادی علیه دولت است، برخاستند.
هنگامی که در آغاز اعتراضات موسسات بانکی با مشکل مواجه شدند و دستگاه‌های خودپرداز نتوانستند وجه نقد به مردم پرداخت کنند، آنها نیز دست به آتش‌کشیدن این دستگاه‌ها زدند. از همین رو هنگامی که ناآرامی‌ها شدت یافت، مردم قادر نبودند پول خود را از بانک‌ها برداشت کنند و به‌شدت علیه دولت موضع گرفتند.
ولی نقطه آغاز اعتراضات کجا بود که به ناگاه نیمی از ایالت‌های این کشور در وضعیت اضطرار ملی قرار گرفتند و وضعیت به هم ریخت؟ همه این اتفاقات زمانی شروع شد که دولت تصمیم گرفت قیمت بلیت مترو را به حدود 1.15 دلار افزایش دهد؛ موضوعی که باعث خشم شدید مردم شد، اما این جرقه‌ای بود در انبار مشکلاتی که مردم با آن دست‌به‌گریبان بودند؛ چراکه دولت حقوق بازنشستگی را کاهش داده بود و حتی در مواردی آنها را پرداخت نمی‌کرد. هزینه‌های برق شیلی نیز 10 درصد افزایش یافت.
با توجه به افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل دانشجویان سعی کردند یا پیاده به کلاس‌های درس بروند یا در ایستگاه‌های مترو به نشانه اعتراض توقف کنند. همین امر خود سبب تشدید اعتراضات شد. در برخی موارد درگیری میان معترضان و ارتش به حدی خشونت‌آمیز بود که حتی تصور هم نمی‌شد اتفاقاتی با این خشونت در یک کشور دموکراتیک پدید آید.
برخی شرح ماوقع از شیلی می‌دهند و معتقدند دولت دست به کشتار مردم زده است. طی اعتراضات این کشور گزارش‌های مختلفی وجود داشت که دستگاه‌های خودپرداز از دسترس خارج می‌شدند و مردم برای دسترسی به پول نقد با مشکل جدی مواجه بودند. حتی سوپرمارکت‌ها نیز در شیلی با کمبود مواد غذایی مواجه بودند.
گفته می‌شود ساکنان شیلی که به پول نقد دسترسی کافی نداشتند به استفاده از رمزارزها روی آوردند و حتی برای این ماجرا در شیلی بازار سیاه به وجود آمد. در شیلی معامله‌گرانی وجود داشتند که نقل‌وانتقالات مالی را به‌صورت بیت‌کوین برای مردم انجام می‌دادند و وجه نقد آنها را به‌صورت بیت‌کوین خریداری می‌کردند؛ چراکه از یک طرف خرید بیت‌کوین به مردم اجازه می‌داد تا ارزش پول خود را تا حدی حفظ کنند و از طرفی می‌توانستند خریدهای بین‌المللی انجام دهند.
از همین رو اکنون بسیاری از شهروندانی که درگیر اعتراضات خیابانی و اختلاف با دولت خود هستند، سعی می‌کنند ابتدا با حفظ ارزش دارایی‌های خود راحت‌تر دست به نافرمانی مدنی اعتراضی بزنند. در کشورهایی همچون آرژانتین، ونزوئلا، هنگ‌کنگ، فرانسه و لبنان مردم روزبه‌روز بیشتر به سمت پول‌های الکترونیکی سوق پیدا می‌کنند و از وابستگی مردم به دولت‌ها نیز برای حفظ ارزش پول به‌شدت کاسته می‌شود.
لغو دو کنفرانس مهم در شیلی
با ادامه موج اعتراضات و تظاهرات‌های ضددولتی در شیلی، دولت این کشور تصمیم گرفت از میزبانی دو اجلاس مهم بین‌المللی صرف‌نظر کند. «سباستین پینیه‌را»، رئیس‌جمهور شیلی گفته است که این تصمیم را با «درد و رنج» گرفته، اما دولت نیاز دارد اولویتش را بر «برقراری نظم عمومی» قرار دهد. یکی از برنامه‌هایی که شیلی از میزبانی آن کناره‌گیری کرده، کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد است که قرار بود از ۲ تا ۱۳ دسامبر در این کشور برگزار شود. اجلاس سازمان همکاری‌های اقتصادی آسیا ـ پاسیفیک نیز قرار بود ماه آینده در شیلی برگزار شود که شیلی میزبانی آن را نیز لغو کرده است.
این ارزها به مردم اجازه می‌دهند در صورت تمایل دیگر هیچ ارتباطی با موسسات اقتصادی دولت نداشته باشند و به‌طور شخصی می‌توانند از بسترهای موجود در صندوق پس‌انداز بیت‌کوین خود استفاده کنند.
واقعیت آن است که هرچند رمزارزها مردم شیلی را به سمت آزادی و به ثمر نشاندن خواسته‌های خود سوق نمی‌دهد، اما می‌تواند به ابزاری جهت دور زدن محدودیت‌های مضحک دولتی برای معترضان تبدیل شود و حتی می‌توانند بدون نیاز به پول رایج خریدوفروش انجام دهند.
با این حال این موضوع را نمی‌توان نادیده گرفت که مردم با فراغت بیشتری به سمت بانک‌ها هجوم بردند. گفته می‌شود تعداد زیادی از بانک‌ها در شیلی به آتش کشیده شدند و نزدیک به هزار دستگاه خودپرداز نیز نابود شدند و در طول اعتراضات عملا مردم دسترسی خود به دستگاه‌های خودپرداز را از دست دادند و به‌طور جدی برای دسترسی به پول داخل حساب‌های خود با مشکل جدی مواجه بودند.
این شرایط بسیار شبیه اتفاقات و اعتراضاتی است که اخیرا در هنگ‌کنگ رخ داده است؛ چراکه معترضان هنگ‌کنگی نیز با شروع اعتراضات در این کشور با مشکل دسترسی به وجه نقد روبه‌رو شدند. در این مدت علاوه بر تغییر واحد پولی هنگ‌کنگ به دلار معاملات بیت‌کوینی نیز در آن رواج بسیار زیادی پیدا کرد.
در اوایل سال جاری میلادی نیز هنگامی که فضای نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری آرژانتین به شکل غیرمنتظره‌ای پیش رفت و بازارها به‌شدت نگران بی‌ثباتی در این کشور بودند، قیمت بیت‌کوین در آرژانتین به‌نسبت پزو رشد و معاملات نیز گسترش پیدا کرد.
اما اکنون در شیلی نیز فضا به سمتی سوق پیدا کرده که این احتمال وجود دارد که شیلی نیز در چنین فضایی قرار گیرد. اگرچه شیلی هنوز به بازار قابل توجهی برای بیت‌کوین تبدیل نشده است، اما حجم معاملات آن طی ماه‌های گذشته به‌طور پیوسته در حال افزایش است.
بر اساس داده‌های سایت COIN DANCE در شیلی به‌طور میانگین هفته‌ای 18 بیت‌کوین معامله می‌شد و این رقم در ماه اکتبر دوبرابر شده است. اکنون نیز حجم و قیمت معاملات بیت‌کوین در شیلی در محدوده استاندارد باقی مانده و هنوز هیچ نشانه‌ای از رفتار غیرمعمول را نشان نمی‌دهد.
بیت‌کوین در حال حاضر در شیلی حدود 6.7 میلیون پزو معامله می‌شود که معادل 9370 دلار آمریکاست. افزایش حجم معاملات با روند کلی معاملات در سراسر جهان طی آخر هفته کاملا سازگار است. از همین رو هنوز معاملات بیت‌کوینی در شیلی به حدی نرسیده که ناظران با تعجب به آن نگاه کنند.
COIN DANCE
COIN DANCE سایتی است که به‌صورت لحظه‌ای می‌توان میزان مبادلات مربوط به بیت‌کوین در جهان را مشاهده کرد و همچنین نرخ مبادله هر ارز نسبت به بیت‌کوین در آن درج شده و معامله‌گران بیت‌کوین می‌توانند نرخ لحظه‌ای بیت‌کوین در کشور خود را بررسی کنند.
اتفاق مشابه در لبنان
اعتراضات لبنان ابتدا به شکل خودجوش برای بهبود شرایط و تغییر وضع موجود طراحی شد، با ادامه‌دار شدن آن هدفمندتر دنبال شد و معترضان سعی کردند در مسیری قدم بردارند تا صدای اعتراض‌شان به شکل جدی شنیده شود. از همین رو تجمع اصلی خود را به سمت بانک مرکزی این کشور سوق دادند.
نکته اینجاست که لبنان به‌شدت دچار کمبود مزمن پول نقد شده است. بسیاری از مردم برای دریافت پول در صفوف طولانی دستگاه‌های خودپرداز ایستادند که در بیشتر موارد مردم با دستگاه‌های خالی مواجه شدند؛ زیرا هیچ پولی برای برداشت وجود نداشت.
اعتراضات مردم اوضاع را بدتر کرده بود، زیرا شرایط به حدی وخیم بود که بانک‌ها نیز بسته شدند. یکی از معترضان در طرابلس لبنان گفت: «ما اینجا هستیم تا بانک مرکزی را تعطیل کنیم؛ زیرا بانکداران تمام پول ما را جمع‌آوری کردند و هیچ چیزی برای ما باقی نگذاشتند.»
اعتراضات لبنان
لبنان هفته‌ها بود که به‌دلیل بی‌کفایتی دولت در انجام امور جاری این کشور درگیر اعتراضات مردمی بود و با وجود استعفای «سعد حریری»، نخست‌وزیر این کشور هنوز آرامش حکم‌فرما نشده و بسیاری منتظر آن هستند که حکومت لبنان چه راهکاری را برای حل این بحران دنبال می‌کند.
در لبنان نیز مردم در اعتراض به شرایط مشابه سایر کشورها دستگاه‌های خودپرداز را به آتش کشیدند و در سطحی کلان‌تر سیستم بانکداری کشور را فلج کردند. هرچند در خصوص لبنان به مانند سایر کشورها آمار دقیقی وجود ندارد، اما آن چیزی که مشخص است؛ لبنانی‌ها نیز مجبور شده‌اند شیوه‌های جدید را برای جلوگیری از وابستگی به بانک‌ها اتخاذ کنند تا راحت‌تر بتوانند علیه ساختار دست به اعتراض بزنند.
نویسنده: میثم سلیمانی