پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
اولین جلسه به کارگیری نوآوری‌ها و فناوری‌های نوین مالی در صنعت نفت روز یکشنبه اول دی ماه 1398 با حضور نمایندگان وزارت نفت، شرکت ملی نفت ایران، شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، شرکت ملی صنایع پتروشیمی، مرکز همکاری‌های تحول و پیشرفت ریاست جمهوری، فرابورس ایران و جمعی از مدیران شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌های فعال این حوزه، در محل موسسه مطالعات بین‌الملل انرژی برگزار شد.
در ابتدای این رویداد، ریاحی مدیرکل واحد پژوهش و فناوری وزارت نفت، به تشریح رویکرد جدید وزارت نفت در حوزه‌های جدید نوآوری و استارت‌آپی پرداخت. به گفته او از ابتدای سال جاری، این حوزه با رویکرد ایجاد یک پارک نوآوری در حوزه نفت جهت استفاده از ظرفیت استارت‌آپ‌ها، شتابدهندهها و وی‌سی‌ها فعال شده است. استفاده از تجارب شرکت‌های مختلف جهت اجرایی شدن این پروژه و برگزاری نشست‌های مختلف با فعالان این حوزه از جمله اقدامات صورت گرفته در وزارت نفت در این خصوص بوده است.
ریاحی در ادامه صحبت‌های خود به مباحثی چون اجرایی شدن «صندوق نوآوری و فناوری وزارت نفت» اشاره کرد و تشکیل این صندوق را در مراحل پایانی دانست.
او در پایان صحبت‌های خود به بیان برنامه‌های وزارت نفت جهت برگزاری متفاوت نمایشگاه نفت در سال آینده و ایجاد غرفه‌هایی تحت عنوان «کافه سرمایه» در این نمایشگاه به منظور حضور مؤسسات مالی و فین تک‌ها پرداخت.
درب صنعت نفت به روی بخش خصوصی بسته بوده است
در ادامه این رویداد، شهرام رضائی، مدیر برنامه‌ریزی پخش فرآورده‌های نفتی با بیان اینکه صنایع پایین دستی نفت روی استارت‌آپ‌ها بسته بوده گفت: «امیدوارم پارک نفت، هاب فناوری باشد و وی‌سی و منتور آن فقط نفتی‌ها نباشند و به تمام کسانی که MVP دارند یا ندارند کمک کنیم تا اتفاقی که در شتابدهنده‌های بخش خصوصی کشور در حال رخ دادن است، در آنجا هم بیفتد.»
او با بیان اینکه این جلسه شروعی بر تعامل ایجاد زیرساخت‌ها در حوزه نفت و گاز است تا تعاملی با کارشناسان مالی و اکوسیستم استارت‌آپی و انرژی در کشور داشته باشیم، گفت: «به هر دلیلی درب صنعت نفت باز نشده تا مشکلات آن توسط بخش خصوصی رفع شود. شرکت‌هایی مانند دانا انرژی حدود 20 سال پیش آمدند تا بخشی از مشکلات صنعت نفت را حل کنند اما در این چند سال، تحریم‌ها باعث شد که به این نتیجه برسیم استارت‌آپ‌ها می‌توانند با صرف هزینه و زمان کمتر، بیشتر به ما کمک کنند. امثال این رویداد، فرصت خوبی است تا دانشگاه‌ها و نهادهای خصوصی به ما کمک کنند.»
او اضافه کرد: «دلیل اینکه به خودم جرات می‌دهم بگویم که در صنایع پایین دستی می‌توانیم کار کنیم به این خاطر است که مساله برای ما ایجاد شده است. به مسائل سیاسی کاری ندارم اما سوالی که پیش می‌آید این است که آیا از لحاظ اقتصادی و علمی بهتر از این نمی‌توان انرژی را توزیع کرد؟ اگر عادلانه سوبسید را به مردم بدهیم و اختیار؛ شاید این امر امکان‌پذیر باشد. جامعه‌شناس‌ها و اقتصاددانان به این نتیجه رسیده‌اند که حالا حالاها باید به مردم، سوبسید بدهیم ولی آیا راه بهتری برای اینکه سهمیه به افراد بدهیم نیست؟»
به گفته مدیر برنامه‌ریزی پخش فرآورده‌های نفتی کرایه حمل فرآورده و مبلغی که به جایگاه‌دارها می‌دهیم دو پرداخت مهم کشور است بعد از حقوق کارمندان دولت. شاید با برنامه‌ریزی بهتر در وزارت نفت بتوان وضعیت را بهتر کرد.
نقش فناوری زنجیره‌بلوک در صنعت نفت
او با بیان اینکه دو سال است که داریم روی طرحی در حوزه فناوری DLT کار می‌کنیم، گفت: «در دنیا سه رأس وجود دارد که همه دنبال آن هستند؛ انرژی، اموال و دانش. DLT فناوری واسط اینها بوده و همیشه بوده است. سرعت، قابلیت اطمینان و غیرمتمرکز بودن این فناوری باعث شده تا به آن توجه کنیم. می‌توانیم روی صنایع پایین دستی و برای توزیع مطالعه کنیم و از آنجایی که فناوری زنجیره‌بلوک شفافیت ایجاد می‌کند، می‌توانیم از آن استفاده کنیم تا در تولید پالایشگاه، قیمت‌گذاری فرآورده و سوزاندن آن شفاف عمل کنیم.»
رضایی تصریح کرد: «می‌توانیم به هر ایرانی یک کوین بدهیم. محصول خیلی ساده است و تکنولوژی آن سخت نیست. می‌توانیم یارانه را هدفمند بدهیم، تولیدات پالایشگاه‌ها هم با کوین مشخص است. محصولی که بر مبنای فناوری DLT است فراوزارت نفتی است و برای رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ارائه شده است. محصول خیلی ساده است و بر مبنای آن می‌توانیم یارانه را هدفمند ارائه دهیم. تولیدات پالایشگاه با کوین انرژی مشخص است و در کارت یارانه هر شخص می‌توانیم مشخص کنیم او باید چه مقدار انرژی دریافت کند. همچنین با این فناوری می‌توانیم روی افرادی که بر اساس کارکردشان در بخش عمومی و حمل‌ونقل عمومی فعالیت متفاوتی دارند هم کنترل داشته باشیم. تولیدات پالایشگاه را هم می‌توانیم مشخص کنیم چقدر بوده و چقدر توزیع می‌شود.»
به گفته رضایی اگر به مردم اختیار بدهیم که ابزاری برای استفاده بهتر دارند و منفعت آن به خودشان می‌رسد، آنها این کار را خواهند کرد اما ما فقط سهیمه می‌دهیم و از آن طرف فقط شعار می‌دهیم. وزارت نفت با امکانات و نیروهای انسانی که دارد دیگر فرصت این را ندارد که خودش برای ساخت پلتفرم برود. این بازاری است که در صنایع میان دستی برای استارت‌آپ‌ها و امکان ورود هم برای آنها فراهم شده است.
نقش بلاکچین در حوزه مدیریت انرژی
در ادامه این رویداد، محمد جواد صمدی راد، معاون فنی شرکت ققنوس با اشاره به اینکه متاسفانه فناوری بلاکچین بسیار بداقبال است و با پدیده‌های مسأله‌دار به جامعه معرفی شده، گفت: «بیت کوین از طریق وب سیاه (Dark Web) معرفی شد و توکن نفت ونزوئلا (پترو) دیگر محصول بداقبال این حوزه بود که متأسفانه جامعه جهانی ذهنیت مثبتی به توکن نفت بواسطه عرضه ناموفق پترو ندارد.»
او اضافه کرد: «اما می‌توان از فناوری بلاکچین با مدل‌های اقتصادی مناسب، شفاف و قابل اعتماد در حوزه مدیریت انرژی و تأمین مالی پروژه‌های نفتی استفاده کرد. در حوزه تأمین مالی پروژه‌های نفتی می‌توان از طریق مدل‌های تأمین مالی جمعی (مبتنی بر پاداش و مبتنی بر سهام)، منابع خوبی به شرط وجود مدل اقتصادی مناسب جذب کرد. همچنین در حوزه مدیریت انرژی در حوزه، تخصیص، توزیع و مصرف می‌توان از فناوری بلاکچین استفاده کرد.»
او در ادامه گفت: «در رویداد تیکاف صنعت نفت که در هفته گذشته برگزار شد، نمونه اولیه راه حل مدیریت سبد انرژی مبتنی بر فناوری بلاکچین معرفی شد. در راه حل یاد شده که مبتنی بر شبکه تست ققنوس پیاده سازی شد در دو سناریو امکان مدیریت انرژی خانوار ایرانی پیشنهاد شد. در سناریو نخست عرضه سبدی از انواع توکن‌ها که هر یک نماینده نوعی از حامل انرژی است و در سناریو دوم عرضه یک توکن واحد بنام انرژی که امکان تبدیل آن در نقطه مصرف به انواع حامل‌های انرژی را مقدرو می‌سازد ارائه کردیم. آمادگی آن را داریم که در یک محدوده جغرافیایی محدود این راه حل را پیاده سازی کرده و مؤثر بودن آن را در ایجاد بازار باز انرژی و مدیریت بهینه مصرف انرژی مشاهده کنیم.»
صمدی راد تصریح کرد: «نکته مهم درباره کاربرد فناوری بلاکچین در صنعت نفت مدل کسب‌وکاری آن است و روش‌های فنی بکارگرفته شده در این حوزه از اولویت بعدی برخوردار است. بر همین اساس ما در ققنوس از همه صاحبان ایده دعوت می‌کنیم تا مدل کسب‌وکار خلاقانه خود را در حوزه انرژی و صنعت نفت از طریق شبکه ققنوس در معرض آزمایش قرار دهند.»
بلاکچین فناوری فرابخشی است
در ادامه این رویداد، پنلی با حضور مرتضی جوان، دبیر انجمن بلاکچین سازمانی ایران، محمدجواد صمدی راد، معاون فنی ققنوس، غنی‌زاده از دفتر تأمین مالی و سرمایه‌گذاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و علی صادقی، مدیرعامل صماتک برگزار شد.
مرتضی جوان، دبیر انجمن بلاکچین سازمانی ایران با بیان اینکه ما تقریباً یک سال و نیم پیش بحث انرژی را همراه با شتاب‌دهنده آی‌تک شروع کردیم، گفت: «مسائل را رصد و تمرکز کردیم که فناوری‌های محاسباتی، اینترنت اشیا، بلاکچین و … کجا می‌تواند مسائل را حل کند. در این راستا دو حوزه راهبری را شناسایی کردیم؛ اول بحث مدیریت یارانه انرژی بود که آن زمان کارت سوخت کنار گذاشته شده بود ولی با توجه به چالش‌های سیاست‌گذاری جای کار داشت و تصمیم گرفتیم آن را ادامه دهیم. دیگری بحث بهینه‌سازی الگوی مصرف بود.»
او اضافه کرد: «در بحث مدیریت یارانه‌های انرژی ما با سطوح مختلف مدیران در شرکت نفت و شرکت‌های متعدد دیگر، این موضوعات را مطرح کردیم. در این جلسات، ما با مشکل جدیدی مواجه شدیم و آن ایدئولوژی متفاوت بعضی مدیران بود که مفهوم سهمیه‌بندی را قبول نداشتند و این رویکرد باعث ایجاد موانع برای ادامه مسیر می‌شد. با این مساله، به این نتیجه رسیدیم که نمی‌توانیم ادامه بدهیم پس روی بهینه‌سازی تمرکز کردیم اما باز چالش داشتیم. برای مثال شرکت گاز به ما می‌گفت بهینه‌سازی خیلی خوب است. آنها می‌گفتند 80 درصد مصارف تجاری و خانگی به گاز وابسته است و صرفه‌جویی در این حوزه بسیار در اقتصاد مؤثر است اما شرکت گاز به عنوان بنگاه اقتصادی اگر فروش کم داشته باشد ممکن است با این مساله مواجه شود که به درستی فعالیت نکرده است. درحقیقت چالش اینجاست که در بحث مدیریت بودجه از این موضوع پشتیبانی نمی‌شود که اگر صرفه‌جویی شد شرکت گاز چه‌طور از آن منتفع شود.»
در ادامه صمدی راد با بیان اینکه رمزارز یکی از محصولات حوزه بلاکچین است، گفت: «ما می‌توانیم در این حوزه محصولات دیگری هم داشته باشیم که جنس ارزی نداشته باشند و در قالب توکن یا ابزار انتقال داخلی بین مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان داخلی ارائه شود. همچنین می‌تواند جنس اوراق را هم داشته باشد. باید به این موضوع واقف شویم که بلاکچین فناوری فرابخشی است نه در انحصار یک رگولاتور مشخص مانند بانک مرکزی. در کشورهای مختلف هم برای رگولاتوری بلاکچین از سازمان‌های فرابخشی برای سازماندهی این حوزه استفاده کردند.»
او درباره رگولاتوری فناوری در ایران گفت: «در حوزه فناوری ما بیشتر از اینکه نگران مساله رگولاتوری باشیم، مساله سکوت را داریم و معمولاً با یک شایعه آن را تخریب می‌کنیم. عمده اتفاقی که درباره بلاکچین افتاد این بود که رگولاتورها سکوت کردند، یک اطلاعیه در وبسایتی منتشر شد و این فناوری را تخریب کرد. بلاکچین اولین و آخرین فناوری نیست که با آن اینطور برخورد شده است.»
صمدی راد به فعالیت ققنوس اشاره کرد و گفت: «ققنوس تنها وابسته به نظام بانکی نیست و گروه‌هایی خارج از حوزه بانکی هم به ققنوس وارد شدند که در سپیدنامه آن، نحوه عملکرد آن مشخص شده است. ما جلسات متعدد با رگولاتورهای مختلف نظیر بانک مرکزی، سازمان بورس، بورس کالا، فرابورس شورای فقهی، بورس کالا، سازمان بورس، معاونت علمی و فناوری رئیس جمهوری، دادستانی کل کشور و … در قالب مذاکرات مفصل، ارائه، تفاهم‌نامه و MVP داشتیم تا از این فناوری در ابعاد سندباکس استفاده کنیم که تبعات اقتصادی و اجتماعی نیز نداشته باشد. مبنای ما تعامل، شفاف‌سازی و ارائه فضای فناوری در حد سندباکس است تا بتوانیم توکن‌های مختلف را با مدل‌های متفاوت اقتصادی و بر مبنای الگوهای مختلف رگولاتوری در بستر ققنوس داشته باشیم.»
صمدی راد با تاکید بر اینکه بلاکچین فناوری فرابخشی است، گفت: «در حوزه سرمایه‌گذاری در حوزه استارت‌آپ‌ها داریم مدلی به نام اینوتوکن را با معاونت علمی و فناوری رئیس جمهوری پیش می‌بریم و این مربوط به فعالیت استارت‌آپ‌ها بعد از پیش شتابدهی و قبل از تجاری‌سازی است. با اجرای این طرح، هم حمایت‌های معاونت شفاف‌سازی می‌شود و هم اینکه شکست استارت‌آپ‌ها کاهش پیدا می‌کند. رگولاتوری این حوزه معاونت علمی است و با آنها وارد تعامل شدیم و آنها هم باید این حوزه را نظارت کنند.»
او به فعالیت ققنوس در حوزه تعاونی اشاره کرد و گفت: «در حوزه سهام تعاونی در قانون تعاون اجازه عرضه محدود داده شده است. ما سهام توکن تعاونی را برای تعاونی خاصی ایجاد کرده‌ایم؛ مثلاً تعاونی آب شیرین کن. نهاد رگولاتور آن هم وزارت تعاون است پس با رگولاتور آن در چارچوب مشخص صحبت و مجوزها را اخذ می‌کنیم تا سهام تعاونی را عرضه کنیم. در این یک سال و اندی یاد گرفته‌ایم بلاکچین فرابخشی است و باید برای هر حوزه دنبال نهاد مشخص آن برای رگولاتوری باشیم. اسم آن را هم رمزارز نگذاریم که بخواهیم سراغ بانک مرکزی برویم؛ چراکه در کوتاه‌مدت در آنجا اتفاقی رخ نمی‌دهد.»
او ادامه داد: «در وزارت نفت، روی دو مقوله فکر کرده‌ایم؛ یکی مدیریت حامل‌های انرژِی در حوزه توزیع، تخصیص و مدیریت مصرف است که ما MVP اولیه را تهیه کرده‌ایم. در ققنوس فقط تأمین‌کننده زیرساخت هستیم و نهادی که بتواند مدل اقتصادی جذاب‌تری را ارائه دهد برنده است. امیدوارم استارت‌آپ‌های بزرگی در این حوزه ایجاد شوند.»
صمدی راد به سرمایه‌گذاری هم اشاره کرد و توضیح داد: «در حوزه سرمایه‌گذاری خارجی با توجه به شرایطی که فراهم شده در قالب کراودفاندینگ می‌توان در ابعاد کوچک، پروژه‌های نفتی را تأمین مالی کرد.»
همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با وزارت نفت در حوزه فین‌تک‌ها
غنی‌زاده از دفتر تأمین مالی و سرمایه‌گذاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری دیگر پنلیست حاضر در این رویداد، بود. او به تاریخچه فعالیت این دفتر اشاره کرد و گفت: «از سال 1396 دفتر ما در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری شکل گرفته است. ما مراحل مختلفی که بتوانیم شرکت‌های مختلف را تأمین مالی کنند مد نظر قرار داده‌ایم. همکاری ما با وزارت نفت در حوزه فین‌تک‌ها بوده است. با همکاری بورس و فرابورس 30 شرکت پذیرفته شدند و بنا داریم سایر شرکت‌های دیگر را هم از همین طریق توانمند کنیم.»
او اضافه کرد: «در کارگروه کرادفاندینگ فرابورس، چهار شرکت پذیره‌نویسی شدند تا شرکت‌های دانش‌بنیان از این طریق تأمین مالی شوند. ما با سازمان‌های مختلف مانند اوقاف و بانک‌ها تفاهم‌نامه داریم تا شرکت‌هایی که در پارک‌ها هستند و یا آنها که در شتابدهندهها آغاز به کار کرده‌اند را تأمین مالی کنیم. معاونت سعی کرده در کنار کارگروه‌ها مجموعه‌هایی را تشکیل دهد تا حوزه سرمایه‌گذاری فین‌تک‌ها را راه‌اندازی کنیم. در بخش پارک‌ها و شتابدهندهها سعی می‌کنیم با سازمان‌های مختلف همکاری کنیم.»
صادقی در پایان تصریح کرد: «اینکه می‌گوییم بلاکچین داریم و هزار انجمن در این حوزه فعالیت می‌کنند، مادامی که نتوانیم مساله‌ای را حل کنیم فایده‌ای ندارد. باید در پایلوت کاری را انجام داد و نتیجه آن را دید. اگر استارت‌آپ‌ها به جایی نمی‌رسند به خاطر این است که به شغلشان به چشم کارمندی نگاه می‌کنند. بحث تأمین مالی درد امروز صنعت نفت است و از سوی دیگر پول‌های سرگردان در کشور وجود دارد. اگر راهکاری دارید بیاورید ما روی آن کار می‌کنیم. اگر شدنی باشد هم قول می‌دهیم که به نتیجه برسیم.»
