هر که کارتش بیش؛ برفش هم بیشتر است؟

درون کیف پول هر کدام از ما انواع کارت‌های بانکی پیدا می­شود؛ کارت‌هایی که رمز برخی از آن­ها را به خاطر نداریم و برخی از آن­ها را حتی بدون هیچ موجودی با خودمان حمل می‌کنیم. بر اساس آمار و ارقام منتشر شده این مسئله یک عامل فراگیر است چون در کشورمان با جمعیت معادل 70 میلیون نفر حدود 257 میلیون کارت بانکی وجود دارد. بر اساس گزارش‌های رسمی و مستند، تا پایان مرداد ماه سال جاری بیش از 257 میلیون و 242 هزار کارت بانکی برای متقاضیان صادر شده است.

مجموع کارت­های صادر شده در جدول زیر نشان داده شده است:

 بانکداری الکترونیک کمیت یا کیفیت؟

با نگاهی به ترکیب کارت‌های موجود می‌توان مشاهده کرد که بیشترین تعداد کارت برداشت صادر شده متعلق به بانک ملی با 23 میلیون و 168 هزار و 370 فقره کارت، بیشترین کارت اعتباری صادر شده با رقم 799 هزار و 998 فقره کارت نیز متعلق به همین بانک، بالاترین رقم کارت خرید و هدیه صادر شده متعلق به بانک ملت با رقم 15 میلیون و 135 هزار و 228 کارت و رکورد بالاترین کارت پول الکترونیک با یک میلیون و 166 هزار و 120 کارت نیز از آن بانک ملت بوده است.

ضریب اثر بخشی پابانه فروشگاهی و خودپرداز

سئوالی که اینجا مطرح است به کمیت و کیفیت پرداخت الکترونیک بانک‌ها مرتبط است. تعداد زیاد کارت‌های بانکی یک بانک نمی­تواند شاخص مناسبی برای سنجش عملکرد این بانک در زمینه­ی پرداخت الکترونیک باشد و برای پاسخ به این سئوال که کدام بانک موثرترین و موفق‌ترین بانک ایرانی در زمینه پرداخت الکترونیک بوده است باید به ضریب اثر بخشی رجوع کنیم. اگر میزان سهم در تعداد تراکنش‌ها را به میزان سهم در شبکه پایانه‌های فروشگاهی هر بانک تقسیم کنیم، ضریبی بدست می‌‌آید که میزان اثربخشی پایانه های یک بانک را در شبکه فروشگاهی نشان می‌دهد.که این مقدار، بیانگر ضریب افزاینده یا کاهنده جذب تراکنش با توجه به تعداد پایانه های نصب شده توسط یک بانک است. مثلاً اگر این شاخص برای بانکی یک باشد یعنی سهم آن بانک از کل تراکنش های شبکه بانکی به اندازه سهم تعداد پایانه‌های آن بانک از کل پایانه های کشور است. چنانچه این شاخص برای بانکی بالاتر از یک باشد یعنی جذب تراکنش‌های آن بانک روی پایانه­های فروش بیش از سهم تعداد پایانه­های آن بانک از کل پایانه­های کشور است. ضریب اثر بخشی شبکه پرداخت کشور برای نیمه اول سال جاری در نمودارهای زیر نشان داده شده است. توضیح اینکه ضریب اثر بخشی پایانه فروشگاهی و پایانه خودپرداز در دو نمودار مجزا نمایش داده شده است. بر اساس این نمودارها می­توان عملکرد 5 ماهه‌ی اول سال 1391 تمام بانک­ها را در این زمینه­ها دریافت.

میانگین ضریب اثر بخشی بانک­ها در پنج ماهه اول 1391

 میانگین ضریب اثر بخشی پایانه‌های فروشگاهی در پنج ماهه اول سال 1391 برای همه بانک‌ها  0/84 می‌باشد که این معیار برای بانک‌های خصوصی 0/83 و برای بانک‌های دولتی 0/87 است. ضریب اثر بخشی فقط برای چهار بانک بیشتر از1 است.  در این میان کمترین جذب تراکنش­ را بانک‌های سرمایه و توسعه تعاون به ترتیب با ضریب 0/45 و 0/47 داشته‌اند. بیشترین ضریب نیز به بانک پارسیان اختصاص دارد. بانک سرمایه با وجود کمترین ضریب اثر بخشی،  بیشترین رشد را در ماه‌های چهارم و پنجم داشته است.

میانگین ضریب اثر بخشی برای دستگاه‌های خود پرداز برای همه بانک‌ها در این بازه زمانی 0/76 است، میانگین بانک‌های دولتی 0/88 و بانک‌های خصوصی 0/59 است. بیشترین ضریب اثر بخشی 1/43 است که به بانک ملی اختصاص دارد (بانک ملی در بین بانک­ها بیشترین کارت را صادر کرده است). البته همانطور که در نموار دیده می­شود بانک ملی در ماه چهارم و پنجم بیشترین افت ضریب را هم داشته است. این بانک در مرداد ماه با 0/74 افت ضریب اثر بخشی نسبت به خرداد به 0/86 رسید.

کمترین ضریب­های اثر بخشی دستگاه‌های خوذ پرداز مربوط به بانک‌های  توسعه تعاون و پست بانک ایران به ترتیب با 0/34 و 0/32 می­باشند. هر چند توسعه تعاون در کنار بانک ملت بیشترین رشد را در این پنج ماهه داشته است و ضریب خود را از 0 در دو ماهه اول به 0/91 رسانیده،  بانک ملت نیز 0/79 پیشرفت داشته است.