پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
در دهمین رویداد فیناپ چالش‌های بانکداری باز بررسی شد / حرکت بانک‌های رقابت‌پذیر به سمت فین‌تک
دهمین رویداد فیناپ با موضوع بانکداری باز در پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری پنجشنبه، چهارم مهرماه برگزار شد. در این رویداد فعالان حوزه بانکداری، پرداختی، فین‌تک و استارت‌آپ‌ها حضور داشتند. آنچه که بیشتر سخنرانان در این رویداد به آن اشاره کردند، چالشی بود که بانک‌ها برای پذیرفتن بانکداری باز با آن روبه‌رو هستند. از سوی دیگر بانک‌ها معتقدند استارت‌آپ‌های فین‌تکی باید در ارائه خدمات خود نوآوری داشته باشند.
.
حذف دولت، خواسته اشتباهی است
امیر ناظمی، رئیس سازمان فناوری اطلاعات در گفت‌وگوی داغ این رویداد اشاره کرد که استارت‌آپ‌ها می‌گویند بهترین کار دولت این است که کاری به ما نداشته باشد اما این گزاره در شکل تئوری نادرست است. او گفت: «اگر دولت نتواند قوانین ضد انحصار بگذارد نمی‌تواند بازی کند. در دوران پسا رگولاتوری دولت نیز جزوی از داوری است، اما صندلی دیگری هم برای بخش خصوصی وجود دارد، آن هم سازمان‌های مردم‌نهاد است که نقش تولیدکنندگان را به عهده دارند.»
ناظمی اضافه کرد: «دولت نقش ناظر را دارد و نمی‌تواند بیرون بازی بنشیند. دولت باید زمین بازی را آماده کند تا امکان بازی وجود داشته باشد. در دوره پساقانون‌گذاری دولت و نظارت حذف نمی‌شود و به معنی بدون تنظیم‌گری نیست. بلکه از تمرکز دولت در نظارت کاسته می‌شود. دولت، بخش غیردولتی و سمن‌ها با هم نقش تنظیم‌گری را ایفا می‌کنند. حذف دولت خواسته اشتباهی است.»
.
یک‌شبه نمی‌شود تغییر کرد
رئیس سازمان فناوری اطلاعات با بیان اینکه برای توسعه، باید ناخودآگاه جمعی خود را اشکار کنیم، توضیح داد: «ما خیلی کم طاقتیم و زود زیر میز می‌زنیم. در این شرایط نمی‌توانیم به توسعه برسیم. فاصله‌ای که با نقطه مطلوب داریم را باید بپذیریم و برای طی‌کردن آن نقشه راه داشته باشیم. ممکن است این مسیر زمان‌بر هم باشد. آیا یک‌شبه می‌شود همه قوانینی که از سال 1311 تغییر پیدا نکرده را با وضعیت مدرن تطبیق داد؟ به‌عنوان مثال بسیاری از موارد مربوط به بخش قضایی است. بنابراین همه ارکان دولت باید توسعه پیدا کند.»
در ادامه این گفت‌وگو از ناظمی پرسیده شد که متولی استارت‌آپ‌ها چه کسی است؟ او توضیح داد: «متولی استارتات‌آپ‌ها معنی ندارد. در کشورهای توسعه‌یافته هیچکس متولی استارتات‌آپ‌ها نیست. اگر استارتات‌آپی قرار است نوآوری داشته باشد، این نوآوری باید در همه عرصه‌ها وجود داشته باشد.»
به‌گفته او دولت و مردم تا حد زیادی نوآور نیستند و تکنوفوبیا دارند. یعنی ترسی از فناوری داریم که می‌تواند منشأ زیادی داشته باشد. باید به مساله از زوایای مختلف نگاه کنیم. چیزی که به آن تسامح، روامداری و گفت‌وگو کردن می گویند. باید تحمل را در جامعه افزایش دهیم و از ابعاد مختلف موضوعات را بررسی کنیم. نباید راه گفت‌وگو را ببندیم.
ناظمی ادامه داد: «در بحث تاکسی‌های اینترنتی هم باید از زاویه خود تاکسی‌های اینترنتی، دولت، شهرداری‌ها و و رانندگان به موضوع نگاه کنیم و منافع همه را ببینیم. در تعیین عوارض و مالیات آنها باید نگاه جامع به موضوع داشت.»
.
ناظر سوم بر کسب‌وکارهای اینترنتی باید از بخش خصوصی انتخاب شود
او در خصوص محدویت‌هایی که برای فعالیت تاکسی‌های اینترنتی به وجود آمده گفت: «به عقیده من اخذ ارزش افزوده از این کسب‌وکارها روند مناسبی نیست و در این موضوع معاونت علمی وزارت ارتباطات مدافع بوده است و در تلاش برای ایجاد تعادل برای تمام بازیگران این بخش هستیم. در این راه به چند مساله برخوردیم؛ اول اینکه آیا مانع فعالیت تاکسی‌های اینترنتی شویم؟ تاکسیرانی نمی‌تواند نهاد ناظر بر فعالیت تاکسی‌های اینترنتی باشد و ناظر سوم بر این کسب‌وکارها باید بی‌طرف باشد و از بخش خصوصی نیز انتخاب شود.»
ناظمی افزود: «این ایده باید در نظر گرفته شود که شهرداری با پول مردم به وجود آمده و بر این اساس باید تاکسی‌های اینترنتی هم درصدی از درآمد خود را به عنوان مالیات برای بهره‌گیری از این خدمات پرداخت کنند تا این پول صرف توسعه شهری شود.»
.
بانکداری باز با اکوسیستم همکاری می‌کند
رضا میرزا، مدیرعامل بانک‌تک در بخش فیناپ برون‌مرزی فرق بانکداری باز با بانکداری سنتی را توضیح داد و گفت: «فرق بانکداری باز با سنتی است این که بانکداری باز قصد دارد با یک اکوسیستم همکاری کند. لازم نیست همه‌چیز را خودش درست کند و دیگران را دعوت به همکاری می‌کند. بانکداری باز تکنولوژی نیست بلکه یک مفهوم است. تمرکز آن صرفاً بر محصول نیست. بانک‌ها ناچارند آن را بپذیرند بانکداری باز نیازمند یک مدل است. باید مدل کسب‌وکار آن با توجه به نقش همه تدوین شود.»
.
بی‌پولی؛ دلیل اصلی شکست استارت‌آپ‌های فین‌تک
صادق فرامرزی، مدیرعامل فرابوم در رویداد فیناپ درباره اینکه چرا استارتاپ‌آپ‌های فین‌تک شکست می‌خورند صحبت کرد.
او افزود: «اکثر فارغ التحصیلان در رشته‌های فنی و برنامه‌نویسی که نخبه نیز هستند و شروع به ایجاد یک کسب‌وکار نو بدون توجه به مساله کسب درآمد از آن می‌کنند و انتخاب وی سی غلط عامل اصلی شکست این کسب‌وکارها است.»
او با اشاره به دلایل شکست استارت‌آپ‌های فین‌تک دلیل اصلی را بی‌پولی دانست و گفت: «انتخاب غلط وی‌سی‌ها خیلی خطرناک است. هرجایی و فرصتی که به‌وجود می‌آید نباید به سمت آن برویم. اگر وی‌سی و استارت‌آپ به غلط همدیگر را انتخاب کنند منجر به شکست می‌شوند. وی‌سی‌ها بیشتر از شش‌ماه صبر نمی‌کنند و اگر استارت‌آپ مدل کسب‌وکاری نداشته باشد شکست می‌خورد.»
به‌گفته او دلایل مختلف و متعددی برای شکست استارتات‌آپ‌ها و فین‌تک‌ها وجود دارد ولی خلاصه همه آنها چیزی جز بی‌پولی و اینکه آنها نمی‌توانند به پول دست پیدا کنند، نیست. تنها چیزی که ایجادکنندگان استارت‌آپ‌ها به آن فکر نمی‌کنند نحوه درآوردن پول و مدل کسب‌وکاری است. افراد بسیار قوی با ایده‌های خوب شروع به کار می‌کنند ولی به نحوه پول درآوردن فکر نمی‌کنند
فرامرزی تاکید کرد که پول باید به اندازه باشد. هم پول کم هم پول زیاد به کسب و کار ضرر خواهد زد و حتی آینده شغلی فرد را در خطر خواهد انداخت.
.
بانکداری باز بخش مهمی از مشکلات فین‌تک‌ها را حل می‌کند
فرامرزی عقیده داشت که بانکداری باز می‌تواند بن‌بست پیش آمده را باز کند و راهکاری برای استارت‌آپ‌ها و فین‌تک‌ها باشد. بانکداری باز حلال همه مشکلات نیست ولی بخش مهمی از مشکلات فین‌تک‌ها را حل می‌کند.
او ادامه داد: «بانکداری باز درواقع پلتفرمی است که از بانک API می‌گیرد و آن را به کسب‌وکارها می‌دهد. یعنی رابطه با بانک‌ها را تسهیل می‌کند. در این بستر فین‌تک از راه سرویس و خدمات درآمد کسب می‌کند.»
فرامرزی با توضیح اینکه بانک‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که تکنولوژی نخرند بلکه محصول بخرند، گفت: «بانک‌ها فهمیده‌اند که فین‌تک‌ها این کار را برای آنها کرده‌اند. فین‌تک‌ها و بانک‌ها دیگر رقیب نیستند.»
برخی استارت‌آپ‌ها پول درمی آورند ولی به اندازه نیست. پلتفرم‌ها می‌توانند در اینجا کمک‌کننده باشند. پلتفرم‌ها به مدیریت ریسک هم کمک می‌کنند و به استارت‌آپ‌ها ریسک‌های پیش روی آنها را معرفی می‌کنند و احتمال شکست را کاهش می‌دهند.
.
فین‌تک‌ها باید از نوآوری خدمتی جدیدی ارائه دهند
در ادامه پنل گفت‌وگوی بانکداری باز با حضور فرهاد اینالوئی، معاون فناوری اطلاعات بانک ایران‌زمین، محمد فرجود، مدیرعامل سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران، صادق فرامرزی، مدیرعامل فرابوم، سعید احمدی پویا، معاون توسعه کسب‌وکار دیجی پی و امید ترابی، عضو هیات‌مدیره شرکت توسن در آخرین بخش رویداد فیناپ برگزار شد.
اینالویی در پاسخ به این سؤال که چه نیازی وجود دارد که بانک‌ها به سمت بانکداری باز بروند، گفت: «اولین دلیل این است که برای بانک‌ها هزینه ارائه محصول زیاد شده است. پس فین‌تک می‌آید که خلأ بین بانک و مشتری را پر کند. اگر فین‌تک فقط در حوزه پرداخت سرویس خود را ارائه دهد کار غلطی است. فین‌تک‌هایی که خدمات بانکی را عیناً ارائه می‌دهند کار غلطی است. پلتفرم باز آمده که به فین‌تک‌ها این امکان را بدهد که با نوآوری باز خدمت جدیدی به بانک ارائه دهند. بنابراین فین‌تک باید از ابتدا مدل کسب‌وکار خود را درست بچیند.»
.
بانک‌های اهل رقابت به سمت‌فین‌تک رفتند
ترابی در ادامه توضیح داد که به نظر من باید بر روی کلمه نوآوری تمرکز کنیم. اگر نوآوری فقط فروش شارژ باشد قطعاً جواب نمی‌دهد. فین‌تک‌هایی که توانستند از نوآوری یک اتفاق جدید ایجاد کنند بانک‌ها تمایل داشتند که به آنها سرویس دهند. بانک‌هایی که اهل رقابت بودند به‌دلیل اینکه حس کردند که فین‌تک می‌تواند تغییر ایجاد کند به سمت آن رفته‌اند.»
فرجود در پاسخ به این سؤال که چرا شما با وجود اینکه رقیب ندارید سرویس باز ارائه داده‌اید، گفت: «واقعیت این است که هزینه نوآوری و تولید سرویس بالا رفته و ما هم اگر بخواهیم سرویس خوبی ارائه دهیم، نمی‌توانیم به تنهایی ابزار آن را ارائه دهیم. یکی از انگیزه‌ها این بود که فرآیند تولید سرویس را از انحصار شهرداری در بیاوریم.»
فرامرزی در ادامه گفت: «پلتفرم‌ها به‌دلیل اینکه می‌توانند سرویس جدید را معرفی کنند توانسته‌اند API را از بانک‌ها بگیرند. بنابراین حضور پلتفرم مشکل را برای بانک‌ها و فین‌تک‌ها حل می‌کند.»
.
شبکه بانکی به بلوغ نرسیده است
احمدی پویا با بیان اینکه فین‌تک‌ها هنوز اساسی‌ترین سرویس خود را نمی‌توانند از بانک‌ها بگیرند، گفت: «از جلسه‌ای که فین‌تک‌ها با بانک می‌گذارند تا زمانی‌که سرویس را بگیرند هشت‌ماه می‌گذرد. آیا در این مدت فین‌تک زنده می‌ماند؟ علاوه‌بر آن مالک داده از نظر حقوقی تعیین نشده که بانک است یا شخص. بنابراین گرفتن داده هم دشوار است.»
اینالوئی درپاسخ به این پرسش که دیجی‌پی با توجه به این که یک فین‌تک شناخته شده است چرا نمی‌تواند از بانک‌ها سرویس بگیرد؛ اظهار داشت: «انتظار این که همه بانک‌ها در این مقطع زمانی تمام سرویس‌های خود را باز کنند زود است و شبکه بانکی در حال حاضر به این بلوغ نرسیده و این شرکت باید مدل کسب‌وکاری خود را تغییر دهد و در ابتدای کار تنها به سراغ بانک‌هایی برود که این سرویس‌ها را ارائه می‌دهند و مدل کسب‌وکاری برای تمام بانک‌ها منجربه شکست خواهد شد.»
ترابی در پاسخ به این پرسش که چرا شرکت‌هایی مثل توسن به تمام بانک‌ها کمک نمی‌کنند که تمام آنها سرویس‌های باز را ارائه دهند، اظهار داشت: «واقعیت این است که در حال حاضر بانک‌هایی هستند که کربنکینگ ندارند و بانک‌ها لایه سخت امنیتی دارند که انجام شدنی نیست ولی سرویس‌های بانکداری باز از بانک‌های که این روند را آغاز کرده‌اند، قابل اخذ است.»
ترابی اذعان کرد: «در توسن بوم ۱۲ بانک حضور دارند و به عقیده من در کل ۲۰ بانک در حال حاضر سرویس‌های خود را به صورت باز ارائه می‌دهند ولی تمام بانک‌ها در حال حاضر نمی‌خواهند یا قادر به ارائه سرویس‌های بانکداری باز نیستند و شرکت دیجی‌پی باید به سراغ آن دسته از بانک‌هایی برود که این روند را آغاز کرده‌اند.
.
بانک‌ها به شرکت‌های فین‌تکی اعتماد ندارند
فرجود در پاسخ به اینکه سرویس‌های شهرداری به نسبت بانکی از پیچیدگی‌های بیشتری برخوردار هستند و با چه راهکاری این فرایند ارائه می‌شود، خاطر نشان کرد: «همچنان سرویس‌های زیادی در شهرداری وجود دارند که ما هنوز آنها را ارائه نکرده‌ایم؛ اما با توجه به اینکه فناوری اطلاعات در شهرداری در وضعیت خوبی قرار دارد و در مرحله اول آسانترین سرویس‌ها است آنها را باز کردیم. ایجاد زبان مشترک در این روند تأثیر زیادی در ارائه سرویس‌های بیشتر به شرکت‌ها داشت؛ البته در این روند بسیار نیازمند تجربه‌های موفق است برای اینکه بقیه سازمان‌ها هم به این حرکت وارد شوند دارد.»
او ادامه داد: «در وصول عوارض این بازکردن سرویس‌ها کمک خوبی در وصول درآمدهای شهرداری داشت و دیگر شهرداری‌ها از این تجربه موفق استقبال کردند و این روند تکثیر شد».
احمدی پویا در این پنل توضیح داد: «شرکت دیجی‌کالا مستقیم با مشتریان طرف است و در تعامل با ۵ بانک بزرگ کشور که ۷۰ درصد کارت‌های مردم به آنها تعلق دارد برای اخذ سرویس‌های باز با مشکلات متعددی برخوردار هستیم؛ از جمله استفاده از رمز یکبار مصرف و یا پرداخت هزینه در قبال هر تراکنش، مسائل امنیتی و موارد دیگر مواجه شدیم که به‌صورت عملی فعالیت ما را با وقفه مواجه کرده است.»
احمدی پویا، عدم اطمینان بانک‌ها به شرکت‌های فین‌تکی را اصلی‌ترین مساله دانست و گفت: «این مهم فعالیت فین‌تک‌ها را با کندی مواجه کرده است.»
.
ارائه سرویس‌های باز به فین‌تک‌ها ریسک زیادی دارد
به‌گفته اینالوئی ارائه سرویس‌های باز به فین‌تک‌ها ریسک زیادی دارد و من برای ارائه آن ریسک آن را پذیرفته‌ام.
ترابی یادآور شد: «در اول راه بانکداری باز قرار داریم و به طور قطع مشکلات فراوانی برای فین تک‌ها در اخذ سرویس‌های بانکداری باز وجود دارد و به عقیده من در اول راه قرار داریم و در این مسیر به‌خوبی در حال حرکت هستیم و رقابت در این بازار به تدریج بازار را به ثبات و جایگاه خودش می‌رساند.»
