گزارش میدانی از روستای عامری بوشهر که اهالی‌اش هر روز خرید اینترنتی دارند / اینترنت به جای آب آشامیدنی

ماهنامه عصرتراکنش / ترازوی پراکندگی جمعیت ایران سال‌هاست که به نفع شهرنشینی سنگین شده است. بر خلاف تصور عمومی این به نفع توسعه‌یافتگی نیست یا حداقل به نفع توسعه متوازن نیست. به هر روی 26 درصد مردم ایران، روستانشین هستند و این یعنی حداقل یک‌چهارم مسائل شهری، باید به مسائل روستایی هم پرداخت. به نوبه خود سعی داریم که از این به بعد هر شماره گزارش‌های میدانی‌ای از نسبت روستاهای ایران با تحولات تکنولوژیک در حوزه‌های مورد توجه عصر تراکنش داشته باشیم. در اولین گام به روستایی در نزدیکی شهرستان بوشهر رفته‌ایم، روستایی که بسیاری از خریدهایشان را اینترنتی انجام می‌دهند.

سال‌هاست که روستا در سکوت غرق شده است؛ بالای سقف همه خانه‌ها، منبع آب سفیدرنگی دیده می‌شود. اهالی روستا در هفته دو ساعت بیشتر آب ندارند. بعضی اوقات صبح‌ها و بعضی اوقات هم عصرها به مدت دو ساعت آب وصل می‌شود و آنها می‌توانند نیاز روزانه‌شان را ذخیره کنند. روستای عامری در 75 کیلومتری جنوب شرقی بوشهر است؛ جایی که خانه‌هایش از سنگ و خشت و گل ساخته شده و کوچه‌هایش از خاک سفید پر است.

[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]

معضلات عامری

دمای هوا در استان بوشهر بعضاً به 50 درجه سانتی گراد هم می‌رسد. آب آشامیدنی در استان آنچنان از کیفیت لازم برخوردار نیست و اهالی ترجیح می‌دهند از آب معدنی برای آَشامیدن استفاده کنند. قطعی برق نیز یکی از معضلات استان به حساب می‌آید که در بهار و تابستان آزاردهنده‌تر می‌شود.

[/mks_pullquote]

یک باد کم‌جان بهاری کافی است تا خاک را به آسمان بلند کند. بوی شوری آب دریا تا عمق جان نفوذ می‌کند؛ از روستا تا ساحل خلیج فارس فقط 10 دقیقه پیاده راه است. آفتاب خردادماه، تیز و بی‌رحم می‌تابد. تابلوی تعدادی از مغازه‌ها، زیر تابش شدید خورشید، رنگ باخته و سایه‌بان‌ها بیش از هر چیز دیگری خریدار پیدا کرده‌اند. صدا از روستا درنمی‌آید. هرازگاهی موتوری‌ها رد می‌شوند و سکوت را در هم می‌شکنند. آسفالت خیابان کنده شده و خاک و خل در جان جاده نشسته است. یکی از اهالی، یک تکه کارتن را روی چوب زده و در کنار جاده گذاشته است. سایه‌بانی از چوب و کیسه برنج برای خودش درست کرده و زیر آن نشسته. آفتاب، تیز و تند می‌تابد و با بوی شور دریا یکی می‌شود. چند روزی است باد بهاری میهمان استان بوشهر شده و سر از روستاهای جنوبی آن هم درآورده است.

.

از صیادی تا فروش کارت شارژ

سعید از اهالی روستای عامری است. منتظر است راننده‌های عبوری، چهار کلمه نوشته‌شده روی کارتن را بخوانند تا شاید درآمد امروزش جور شود. روی کارتن نوشته است: «بنزین، کفاشی، کارت شارژ، تنباکو». یک گالن بنزین، کنار پای سعید است. بنزین تا نیمه، گالن را پر کرده. سعید 26ساله است و شغل اصلی‌اش ماهی‌گیری است. بر اساس آخرین سرشماری سال 1395 حدود دو هزار و 600 نفر در روستای عامری زندگی می‌کنند و شغل بیشتر شاغلانش ماهی‌گیری است. البته چند سالی است که به‌دلیل صید بی‌رویه، ماهی کم شده و بازار صیادها هم از رونق افتاده است. صورت سعید از دست خورشید، سوخته و گونه‌های استخوانی‌اش بیرون زده است. همان‌طور که با تلفن همراهش در اینترنت چرخ می‌زند، می‌گوید: «ماهی‌گیرها 1.5 تا 3 میلیون تومان درآمد ماهانه دارند. البته آنهایی که با لنج به دریا می‌روند.

[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]

مودم رایگان در روستاها

7.5 میلیون مشترک رومینگ در روستاها برقرار شده است و 54 درصد روستاهای بالای 20 خانوار به اینترنت پرسرعت دسترسی دارند. همچنین فراهم سازی امکان دسترسی 36 هزار روستا با شبکه سیمی و WLL مخابرات و عرضه حدود 13 هزار مودم رایگان در روستاها اتفاق افتاده است.

[/mks_pullquote]

ممکن است دو هفته دریا توفانی باشد و کار تعطیل شود. ماهی‌گیری شغل سخت و خطرناکی است. آن‌هایی که با قایق به دریا می‌زنند، خطر مرگ را همیشه به چشم می‌بینند. پارسال یکی از اهالی که با قایق برای ماهی‌گیری رفته بود، اسیر توفان شد و جان خود را از دست داد. البته آنهایی که با لنج می‌روند، بیشتر در امان هستند.» لنج‌ها حدود یک میلیارد تومان قیمت دارند و صاحبان آنها خودشان ماهی‌گیری نمی‌کنند. لنج را در اختیار ناخدا و ماهی‌گیرها قرار می‌دهند و سود ماهی‌های صیدشده را می‌گیرند. در ماه‌های اخیر به‌دلیل نوسانات نرخ دلار و مشکلات تحریم، ماهی‌گیرها ترجیح می‌دهند برخی از ماهی‌های صیدشده را روی دریا به مشتری‌های خارجی بفروشند، چون به این شکل درآمد بیشتری نصیب‌شان می‌شود. این در حالی است که کارخانه‌های تولید و بسته‌بندی ماهی در استان‌های جنوبی ایران به‌دلیل مشکلات مالی با کاهش تولید روبه‌رو شده‌اند.

.

بازار مجازی به جای بازار بوشهر

سعید در حال خرید اینترنتی است؛ می‌گوید: «اهالی اینجا از اینترنت زیاد استفاده می‌کنند. مثلاً خیلی‌هایشان از سایت‌های مجازی خرید می‌کنند. یکی از دوستانم که در پست‌بانک روستا کار می‌کند، می‌گوید هر روز از دیجی‌کالا برای اهالی کالا می‌آید. هفته‌ای پنج بار، نامه‌های مردم روستا را به شهرهای مختلف پست می‌کنیم. هر روز هم محموله دریافتی داریم؛ بیشتر از دیجی‌کالا.» این حرف‌ها را رحیم، کارمند پست‌بانک روستای عامری می‌گوید. جایی که در هفته دو روز بیشتر آب آشامیدنی ندارد و گازکشی مناسبی هم نشده است، اما اینترنت، راه خود را در زندگی اهالی‌اش پیدا کرده است. وزارت ارتباطات ایران می‌گوید بیش از 42 هزار روستای کشور به شبکه سیار دسترسی پیدا کرده‌اند که از این تعداد بیش از 31 هزار روستا از دسترسی به شبکه نسل چهارم اینترنت ال‌تی‌ای برخوردار شده‌اند؛ 7.5 میلیون مشترک رومینگ در روستاها برقرار شده و 54 درصد روستاهای بالای 20 خانوار به اینترنت پرسرعت دسترسی دارند. همچنین فراهم‌سازی امکان دسترسی 36 هزار روستا به شبکه سیمی و WLL مخابرات و عرضه حدود 13 هزار مودم رایگان در روستاها اتفاق افتاده است.

[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]

روستای عامری

روستای عامری در استان بوشهر قرار دارد؛ این استان حدود 20 شهرک و نواحی صنعتی دارد که سهم 2.1 درصدی از کل شهرک‌های صنعتی ایران را شامل می‌شود. اهالی استان بوشهر به دلیل همجواری با خلیج فارس با شغل ماهیگیری ارتباط تنگاتنگی دارند.

[/mks_pullquote]

شاهین در پست‌بانک نشسته است. می‌گوید: «معمولاً از دیجی‌کالا وسایل خانه خرید می‌کنم. چند وقت پیش یک دستگاه آبمیوه‌گیری نیاز داشتیم. برای خریدش باید به بوشهر می‌رفتیم، اما همسرم گفت از سایت‌های اینترنتی بخریم. مارک‌های مختلف را جست‌وجو کردیم و یک آبمیوه‌گیری 650 هزار تومانی گیرمان آمد. بعد از خرید، دو سه روز طول می‌کشد تا کالا به دست‌مان برسد.»

.

گردش اینترنتی به‌مثابه تفریح

شاهین در روستای عامری مغازه دارد. از برنج تا اسباب‌بازی می‌فروشد. می‌گوید: «مردم روستای عامری گاز ندارند. البته لوله‌کشی شده است، اما کشیدن لوله به خانه‌ها حدود سه میلیون تومان هزینه دارد که از توان اهالی خارج است. از حدود پنج هزار خانه‌ای که در روستا وجود دارد، شاید 15 واحدش گازکشی شده باشد.» مغازه رحمان 12 مترمربع مساحت دارد و حدود 70 میلیون تومان می‌ارزد. چفیه‌های سفیدرنگ از سقف آویزان است که لبه‌هایش به قلیان‌های چیده‌شده در کنار در مغازه رسیده است. سایت‌های اینترنتی فروش کالا به‌نوعی رقیب او هم محسوب می‌شوند. او ادامه می‌دهد: «بیشتر اهالی ماهی‌گیر هستند، اما بعضی‌هایشان هم به دوبی می‌روند تا جنس بیاورند. بعضی‌ها هم به عسلویه می‌روند. ماهی 1.5 میلیون تومان، بیشترین حقوقی است که می‌گیرند. اهالی از اینترنت برای خرید کالا استفاده می‌کنند. اگر اینترنت نداشتند باید به شهر می‌رفتند، اما به این شکل به‌راحتی با چند کلیک، کالا به دست‌شان می‌رسد. شغل اصلی من ماهی‌گیری بود، اما چند سالی است که نمی‌توانم به دریا بزنم؛ برای همین در این مغازه مشغول به کار شده‌ام.»

درآمد اهالی روستای عامری بالا نیست. این را می‌توان در سبد خرید میوه‌شان دید. داود میوه‌فروشی دارد. مغازه‌اش 64 متر مربع مساحت دارد و ماهی 800 هزار تومان اجاره می‌دهد. می‌گوید: «مردم آنچنان خرید میوه ندارند. دورریز زیاد داریم. مشتری‌ها می‌آیند سه کیلو میوه، بیشتر موز و پرتقال می‌خرند و یک هفته همان را مصرف می‌کنند. ماهیانه دو تا سه میلیون تومان درآمد داریم که در ماه‌های گذشته به‌خاطر مشکلات اقتصادی کمتر شده است.» داود، شب‌ها در مغازه‌اش می‌خوابد، چون درآمدش کفاف اجاره‌خانه را نمی‌دهد. بیشتر خانه‌های روستای عامری حیاط دارد و مساحتشان تقریباً 150 متر به بالاست. ارتفاع دیوارها به حدی است که داخل خانه‌ها به‌راحتی دیده می‌شود. لباس‌های شسته‌شده در هوای بالای 30 درجه سانتی‌گرادی به‌سرعت خشک می‌شوند. روستای عامری یک درمانگاه دارد و اگر کسی به خدمات درمانی بیشتری نیاز داشته باشد، باید به بوشهر منتقل شود.

[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]

محرومیت در کنار دریای نفت

منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، عسلویه در جنوب شرقی استان بوشهر به وسعت 30 هزار هکتار قرار گرفته و مخزن پارس جنوبی را در خود جای داده است که ارزشی معادل 120 سال تولید نفت ایران دارد. بوشهر یکی از مهم‌ترین قطب‌های صنعت نفت و گاز ایران به حساب می‌آید.

[/mks_pullquote]

در چند کیلومتری روستای عامری، روستای کرّی وجود دارد که دقیقاً شبیه عامری است؛ 830 نفر جمعیت دارد و شغل بیشتر اهالی‌اش ماهی‌گیری است و آب آشامیدنی و برق آنچنان در دسترس اهالی نیست. خانه‌های روستا بیشتر سنگی و خشتی است و خاک سفید، تمام کوچه‌ها را پر کرده است. باد که می‌زند، خاک، دور خودش حلقه می‌زند و به هوا سرک می‌کشد. آفتاب، بیشتر ساعات روز، بدون هیچ مزاحمتی توی صورت‌ها می‌خورد. بعضی از اهالی این روستا هم خریدهای اینترنتی دارند. وسایل خانه، بیشترین خرید آنهاست. در 75 کیلومتری جنوب شرقی بوشهر، جایی که آفتاب، تیز و تند می‌تابد و دمای هوا بالای 30 درجه سانتی‌گراد است، سکوت بیشتر از هر چیز دیگری حاکم است. یکی از تفریحات اهالی روستای عامری، چرخ‌زدن در اینترنت و خرید است.

هر روز برایشان کالاهایی از سایت‌های اینترنتی می‌آید. سعید همچنان زیر سایه‌بان نشسته. منتظر است راننده‌های عبوری، کلمات روی تکه کارتن را بخوانند. در چند قدمی او پسری افغان ایستاده که در یک مغازه دوخت تشک کار می‌کند. کرک سفید و سیاه روی موهای سرش جا خوش کرده است. می‌گوید ماهی پنج میلیون تومان درآمد مغازه است و مشتری‌هایش از شهرهای همجوار مانند شیراز هستند. او هم خرید اینترنتی دارد: «کار من از صبح ساعت 9 شروع می‌شود تا عصر ساعت 5. اینجا شاگرد هستم و ماهی دو میلیون تومان حقوق می‌گیرم. برای رفتن به بوشهر وقت چندانی ندارم، به همین خاطر اگر بخواهم وسیله‌ای بخرم که در روستا نباشد، از اینترنت استفاده می‌کنم.» باد بهاری، چند روزی است میهمان روستای عامری شده و امواج دریا را به تلاطم انداخته است. البته آن‌قدر قوی نیست که بتواند سایه‌بان سعید را خراب کند. هنوز راننده‌ای توقف نکرده؛ سعید در اینترنت چرخ می‌زند. سایت‌های خرید کالا، روی صفحه گوشی‌اش ظاهر شده‌اند.