پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
نگاهی به پنل ققنوس، بستر اقتصاد دیجیتال / چه چالش‌هایی فعالیت در حوزه رمزارز و بلاکچین را در ایران با مشکل روبه‌رو می‌کند؟
پنل «ققنوس، بستر اقتصاد دیجیتال» در چهارمین روز از بیست‌وپنجمین نمایشگاه الکامپ برگزار شد. در این پنل درباره تاثیری که ققنوس در اقتصاد دیجیتال می‌گذارد و چالش‌هایی که در حوزه رگولاتوری بلاکچین و ارزهای رمزنگاری‌شده در ایران وجود دارد، صحبت شد.
پنل «ققنوس، بستر اقتصاد دیجیتال» با حضور محمد طهرانی عضو هیات‌علمی دانشگاه خاتم و مدیر توسعه بازار سازمانی ققنوس، محمدجواد صمدی‌راد معاون فنی ققنوس، بهزاد عمرانی عضو کارگروه بلاکچین کمیسیون اقتصاد دیجیتال اتاق بازرگانی بین‌المللی، جعفر محمدی عضو هیات‌مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران و رضا قربانی رئیس هیات‌مدیره موسسه شبکه عصر تراکنش برگزار شد.
.
ساختار مبتنی بر مجوز
رضا قربانی با این سوال پنل را شروع کرد که ققنوس چه تاثیری در اقتصاد دیجیتال می‌گذارد؟ جعفر محمدی در پاسخ به این سوال این‌طور توضیح داد: «انتظاری که ما در این حوزه در اقتصاد دیجیتال داریم این است که بتوانیم از ابزارهای دیجیتال و فناوری اطلاعات استفاده کنیم تا روال‌های سنتی که بسیار زمان‌بر و هزینه‌بر هستند را کنار بگذاریم و کارها را به شیوه جدید انجام دهیم. موضوعی که وجود دارد این است که چگونه می‌توانیم دارایی‌ها را به اشتراک بگذاریم و ابزاری داشته باشیم که قابل‌اعتماد باشد، ضریب اطمینان بالایی داشته باشد، مشکلات قانونی نداشته باشد و هم از طرف ذی‌نفعان مختلف مورداستفاده قرار گیرد. ما در کشور در حوزه بازار دارایی‌ها ابزارهای مختلف مالی ازجمله بورس، فرابورس، بازارهای جانبی و… را داریم ولی در این حوزه به ابزاری نیاز داریم تا بتوانیم کنترل و به اشتراک‌گذاری دارایی‌ها را به‌صورت ساده‌تری انجام دهیم.»
او با اشاره به اینکه در دنیا موج زنجیره‌بلوکی راه افتاد و توانست در کارکردهای گوناگون اثرات موثری داشته باشد، گفت: «شکل‌گیری ققنوس با همکاری چهار بانک و توسن اتفاق مبارکی بود تا آینده خوبی را برای بلاکچین در کشور داشته باشیم اما مشکلات و چالش‌هایی در کشور وجود دارد و ما برای حل آنها نیاز داریم تا با شرایط حقوقی و قانونی کشورمان همگام شویم.»
به گفته جعفری، ما در کشور ساختار مبتنی بر مجوز داریم و به‌جای نظارت‌های پسینی، نظارت‌های پیشینی داریم و هر اتفاقی برای اینکه بیفتد باید از همان ابتدا از رگولاتورهای آن حوزه عبور کند و چراغ سبزهای لازم را دریافت کند درنتیجه این موارد کار را در حوزه بلاکچین سخت‌تر می‌کنند و برای اینکه وارد مقیاس بزرگی در این حوزه شویم، مجبور هستیم پیچیدگی‌های موجود را حل کنیم و اولین چالش نیز این است که چه مجوزی را از کجا باید دریافت کنیم.
.
چالش‌های پولی و مالی
او ادامه داد: «ما رگولاتوری این حوزه را می‌توانیم در دو بخش پولی و مالی جلو ببریم. رگولاتور پولی کشور بانک مرکزی است که تاکنون حرکت‌های شتاب‌زده و بیانیه‌های متناقضی را از آن درباره رمزارزها دیده‌ایم و در شرایط فعلی امروز بانک مرکزی تدافعی نسبت به این موضوع دارد. رگولاتور بعدی، رگولاتور مالی در کشور است؛ منتها در رگولاتور مالی نیز باید به یک موضوع مهم توجه کنیم که ما در کشور ابزارهای مالی معاف از ثبتی برای پروژه‌های بالای ۲ میلیارد تومان نداریم؛ درنتیجه ما هیچ پروژه‌ای را نمی‌توانیم از طریق ققنوس توکنایز کنیم و دارایی را به اشتراک بگذاریم که رقمش بیشتر از 2 میلیارد تومان باشد؛ حتی اگر بورس همکاری‌های لازم را انجام دهد، این رقم باید محدود باقی بماند. درنتیجه اولین چالشی که فعالیت در حوزه بلاکچین و رمزارزها را دچار محدودیت می‌کند بحث مجوز است چون رگولاتور پولی انگیزه و برنامه‌ای برای ورود به این موضوع ندارد و رگولاتور مالی نیز با محدودیت سقف در این حوزه مواجه است و هنوز هیچ چشم‌اندازی برای رفع این موضوع وجود ندارد.»
.
ایجاد فضایی رگولاتور پذیر
طهرانی ابتدا داستان شکل‌گیری ققنوس را توضیح داد و گفت: «اواخر سال ۹۶ بود که ما در بانک‌های مختلف و شرکت توسن پروژه‌های مختلفی را در حوزه بلاکچین کار می‌کردیم. درنتیجه در مذاکراتی که با یکدیگر داشتیم متوجه این پروژه‌های موازی شدیم و برای اولین بار تصمیم گرفتیم که یک پروژه را در کنار یکدیگر انجام دهیم چراکه می‌دانستیم در حوزه بلاکچین اگر کسی به‌تنهایی کاری انجام دهد، اصلا معنا نخواهد داشت. درنتیجه کنسرسیوم ققنوس شکل گرفت و روی پلتفرم استلار به تفاهم رسیدیم و قرار شد کار روی آن جلو رود.»
به گفته او، یکی از دلایلی که آنها استلار را انتخاب کردند، این بود که بیت‌کوین یک شبکه تک رمزارزی است و توکن‌های دیگری غیر از بیت روی آن نیست اما در استلار به‌غیراز توکن اصلی آن، می‌توان انواع توکن‌ها را تعریف کرد. در ققنوس نیز به‌غیراز پیمان می‌توان توکن‌های دیگری را بدون محدودیت روی آن تعریف کرد.
عضو هیات‌علمی دانشگاه خاتم و مدیر توسعه بازار سازمانی ققنوس به تفاوت بیت‌کوین و استلار پرداخت و این‌طور توضیح داد که TPS بیت‌کوین حدود 3-4 بیشتر نیست یعنی یک شبکه خیلی کوچک را نیز نمی‌تواند جوابگو باشد، درنتیجه وقتی‌که می‌خواهیم پروژه‌ای را در ابعاد ملی ایجاد کنیم، باید دنبال شبکه‌ی قوی‌تری باشیم. ققنوس ازنظر ظرفیتی که در حال حاضر دارد، می‌تواند ظرفیت بالای هزار TPS را پشتیبانی کند. تفاوت جدی دیگری که بیت‌کوین با استلار دارد این است که بیت‌کوین به‌شدت فضای رگولاتوری ناپذیری دارد ولی در استلار و ققنوس این موضوع وجود ندارد.
او ادامه می‌دهد: «به همین خاطر ما نمی‌گوییم که ققنوس کاملا بلاکچین است بلکه میگوییم که ما یک دفتر کل توزیع‌شده هستیم. درواقع ما دفتر کلی را ایجاد کرده‌ایم که بانک‌ها و سازمان‌های بزرگی که وارد ققنوس می‌شوند، بتوانند در این فضا تراکنش‌های خود را به‌صورت غیرمتمرکز ثبت کنند. درنتیجه فضایی رگولاتور پذیر با ثبت غیرمتمرکز ایجاد کردیم.»
طهرانی درباره رگولاتوری این حوزه نیز صحبت کرد: «بهتر است که رگولاتوری به این عرصه ورود کند و رفتار فعال و نقش جدی در قانون‌گذاری آن داشته باشد. فراموش نکنیم که استلار و لیبرا پشت در منتظر هستند تا در ایران توسعه پیدا کنند درنتیجه بهتر است که از شبکه‌های بلاکچین داخلی حمایت کنیم تا رشد کنند.»
.
تاخیر در توسعه کشور
بهزاد عمرانی نیز در این پنل ابتدا توضیحاتی را درباره اتاق بازرگانی بین‌المللی ارائه داد و گفت: «اتاق بازرگانی بین‌المللی نهادی است که در سطح بین‌المللی در مورد تجارت و تبادلات بین‌المللی بحث می‌کند و به نهادهای تصمیم گیر و دولت پیشنهاد می‌دهد که چگونه رفتار کنند. همچنین نهادی است که در گشایش بسیاری از زمینه‌های اقتصادی توانسته موفق باشد؛ مقر این نهاد در پاریس است. اتاق بازرگانی بین‌المللی تعدادی کمیسیون دارد که درباره موضوعات مختلف مطالعه و تحقیق می‌کنند و به نهادهای تصمیم گیر مشاوره می‌دهد. ازجمله کمیسیون‌های آن کمیسیون اقتصادی، بانکی، حمل‌ونقل و اقتصاد دیجیتال است. کمیسیون اقتصاد دیجیتال اتاق بازرگانی بین‌المللی یک کارگروه بلاکچین دارد که با توجه به اینکه تعداد زیادی از بانک‌ها در کمیسیون دیجیتال اتاق بازرگانی بین‌المللی ایران فعال هستند، توصیه شد این کارگروه ایجاد شود و در حال حاضر نیز در حال مطالعه و تحقیق در این حوزه هست.»
به گفته عضو کارگروه بلاکچین کمیسیون اقتصاد دیجیتال اتاق بازرگانی بین‌المللی، امروزه در عصر دیجیتال ابزارهای توسعه مرتبا در حال خلق هستند درنتیجه باید آماده جذب آنها باشیم درنتیجه هرچه با تاخیر این ابزارها را جذب کنیم، در توسعه کشور تاخیر ایجاد می‌کنیم. رگولاتوری نیز باید فعالیت جدی در این زمینه داشته باشد و واکنش مثبتی نسبت به آن داشته باشند. او گفت: «من فکر می‌کنم اقدام شجاعانه‌ای که اعضای ققنوس برای استفاده از بلاکچین کردند، قطعا به دلیل اولین بودن دارایی اشتباهاتی خواهد بود و ما به‌عنوان کمیسیون بلاکچین اتاق بازرگانی بین‌المللی، منتقد آنها هستیم اما قابل‌بحث و حل شدن هستند.»
.
سطح بلوغ رگولاتوری
به عقیده محمدجواد صمدی‌راد نیز بلوغ اکوسیستم در بهره‌گیری از یک فناوری مسئله خیلی جدی است که اگر به آن توجه نکنیم، هم رگولاتوری‌زده و هم فناوری‌زده می‌شویم. او گفت: «باور شخصی من و همکارانم در ققنوس این است که در فضای به‌کارگیری بلاکچین به‌عنوان فناوری برهم زننده حتما به‌اندازه بلوغ رگولاتوری و جامعه مخاطب رفتار کنیم. فضای فعلی کشور نسبت به این موضوع یک فضای متمرکز و با حاکمیت نسبتا بسته است و محدودیت‌هایی در رگولاتوری آن وجود دارد؛ بنابراین اگر رفتار ماکسیمالیستی داشته باشیم نتیجه آن این می‌شود که نهادهای ناظر نسبت به این فناوری جبهه می‌گیرند و اساسا این فناوری فرصت‌های خود را از دست می‌دهد.»
او با اشاره به این موضوع که در ققنوس سطح پذیرش استفاده از فناوری بلاکچین را با سطح بلوغی که در جامعه و رگولاتوری وجود دارد، بررسی کرده‌اند، گفت: «ما بر این اساس سپیدنامه ققنوس را حدود پنج بار بازنویسی کردیم تا به فضای بلوغی موجود نزدیک شویم اما در همین شرایط نیز مورد هجمه قرار می‌گیریم.»
.
ققنوس به فضای رگولاتوری و قوانین موجود در کشور نزدیک است
به گفته صمدی‌راد، اساسا بلاکچین برای حل مسئله اعتماد و حذف روابط و واسطه‌ها ایجاد شده است و تمام فعالیت‌هایی که در فضای اقتصادی کشور وجود دارد به‌گونه‌ای واسطه‌گری است درنتیجه اگر با نگاه فلسفی حذف روابط و واسطه‌ها به آن نگاه کنیم، همه‌ی این ارکان واسطه‌ای در نظام اقتصادی ما مورد تغییر قرار خواهند گرفت درنتیجه آنها نیز برای حفظ جایگاه خود می‌جنگند و در مقابل آن قرار می‌گیرند.
او در ادامه داد و گفت: «ما در عین حال که به فلسفه این موضوع باور داریم اما به دنبال این بودیم که چگونه می‌توان آن را در چارچوب قواعد حقوقی و ضوابط شورای فقهی این موضوع گنجاند. درنتیجه به همین خاطر یکی از دلایلی که ما پشتوانه پیمان را طلا قرار دادیم، تامین نظر شورای فقهی بود چراکه نمی‌شود توکنی را بدون داشتن مالکیت و پشتوانه مشخص عرضه کرد. همچنین شبکه‌ای را ایجاد کرده‌ایم که هر میزبان حداقل با یک پشتوانه سی کیلویی از طلا وارد این موضوع شوند.
درباره توکن‌های جدیدی که در فضای ققنوس منتشر می‌شوند نیز این نگاه را ایجاد کرده‌ایم که میزبان‌ها باید تضمین‌کننده آن باشند تا سرمایه‌گذاران مطمئن باشند که سرمایه آنها بدون پشتوانه و نظارت و کنترل نیست. درنتیجه آنچه امروز ما در ققنوس به آن رسیده‌ایم، شرایطی است که با بهره‌گیری از حداکثر ظرفیت بلاکچین مقدور است و به فضای رگولاتوری و قوانین موجود در کشور نیز نزدیک است.»