پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشتماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطبترین رسانه ایران در زمینه فناوریهای مالی، بانکداری و پرداخت و استارتآپهای فینتک است.
پشمچی معاون فناوریهای نوين مالی و اطلاعاتی بانک پارسیان: ققنوس، زیرساختی برای تبدیل داراییهای غیرمولد به داراییهای مولد بانکهاست
یکی از مهمترین و بزرگترین چالشهایی که بانکهای کشور با آن سروکار دارند، موضوع داراییهای مازاد آنها است. بخش عمدهای از داراییهای مازاد سیستم بانکی کشور بهصورت غیرمولد هستند که هزینه زیادی بر نظام بانکی تحمیل میکنند. بخشی از این داراییهای غیرمولد، معوقات بانکها هستند و برخی هم داراییهای مازاد، املاک و بنگاههایی که بانکها تملک کردهاند. همچنین بخشی از داراییهای ملکی و تملیکی بانک از چرخه سودآوری و سوددهی در ساختار اعتباری خارج شده و نگهداری از آنها زمینههای زیاندهی بانکها را فراهم میکند. این در حالی است که در صورت امکان فروش این داراییهای مازاد، درآمد حاصل از آن باعث افزایش سرمایه در گردش بانک خواهد شد که این امر زمینه ارائه تسهیلات و خدمات مطلوبتری را برای مشتریان و سهامداران فراهم میآورد و به نوعی بانکها را از مسیر بنگاهداری به سمت مسیر بانکداری واقعی سوق میدهد که نهتنها به سود بانک، بلکه به سود اقتصاد کل کشور نیز هست.
شبکه ققنوس راهکاری نوین است برای حل این مسئله که حاصل مشارکت 4 بانک بزرگ کشور ازجمله بانکهای ملی، ملت، پارسیان، پاسارگاد و گروه توسن است. راهحلی که شبکه ققنوس ارائه میکند بدینصورت است که مالکیت ملک موردنظر پس از تبدیل به واحدهای اسمی کوچکتر به نام توکن عرضه میشود و تمام افرادی که تمایل به سرمایهگذاری دارند میتوانند با خرید این توکنها، عملا به نسبت توکنهایی که خریداری کردهاند صاحب بخشی یا تمام آن ملک یا املاک شوند بهطوریکه حتی این امکان برای افراد وجود داشته باشد که با سرمایه خیلی اندک، یک متر از یک برج تجاری بزرگ را خریداری کنند. با مسعود پشمچی معاون فناوريهاي نوين مالي و اطلاعاتي بانک پارسیان درباره راهحلی که ققنوس در خصوص حل مسئله املاک مازاد و غیرمولد بانکها ارائه میدهد، گفتوگو کردیم.
ببینید: چرا ققنوس شکل گرفت و به دنبال چیست؟ / نگاهی به ایده اولیه و دلیل شکلگیری شبکه ققنوس و رمزارز پیمان
معضلی به نام املاک مازاد بانکها
معاون فناوريهاي نوين مالي و اطلاعاتي بانک پارسیان با تاکید بر اینکه املاک مازاد و غیرمولد بانکها بیشتر یک موضوع مالی-اعتباری در سیستمهای بانکی است، گفت: «با کمک فناوری اطلاعات و راهکارهای نو مبتنی بر فناوری اطلاعات، به دنبال استفاده از تکنولوژی برای تبدیل داراییهای غیرمولد و منجمد سازمانها به داراییهای مولد و داراییهایی که بتوان از آنها در کسبوکار اصلی بانک، یعنی بانکداری استفاده کرد، هستیم.»
مشکلی که بهشدت روی آن تاکید میشود و رئیسکل بانک مرکزی نیز در سخنرانیهای مختلف آن را مطرح کرده است و بخش زیادی از ناتراز بودن صورتهای مالی بانکها نیز به آن مربوط میشود، موضوع داراییهای غیرمولد بانکها است که بخش بزرگی از این داراییها، املاک هستند که به آنها املاک تملیکی گفته میشود؛ اما بانکها وثایق دیگری غیر از املاک نیز دارند که مجبور به تملیک آن شدهاند. مسعود پشمچی درباره جزئیات این موضوع گفت: «از دیگر وثایق بانکها، کارخانهها هستند که بانکها به دلیل بحث تملیک و تسهیلات مجبور شدهاند آنها را در اختیار بگیرند و استفاده خاصی نیز از آنها نمیشود و بهصورت غیرمولد، دارایی بانک را بلوکه کردهاند و امکان اینکه این دارایی به آن چرخه زاینده برگردد و مجدداً بتواند به مردم تسهیلات دهد و سودآوری سالمی برای بانک ایجاد کند را از بین برده است. از طرفی زمانی که این داراییها در اختیار بانک قرار میگیرد، مشکلی که ایجاد میکند این است که چون کسبوکار بانک این موضوع نیست، بیمصرف باقی میماند و نهایتا تخریب میشود در صورتی که اگر بتوان این کارخانه را به چرخه تولید بازگرداند اتفاق خوبی میافتد.»
مشکل بانکها در فروش املاک مازاد
مسعود پشمچی معاون فناوريهاي نوين مالي و اطلاعاتي بانک پارسیان درباره چالشی که بانکها با املاک مازاد و غیرمولد خود روبهرو هستند، گفت: «بیشترین مشکلی که بانکها بر سر فروش املاک خود دارند، بحثهای حقوقی آنها است. برای مثال ملکی وجود دارد که مشکل معارضی، ثبتی و متصرف دارد و تا زمانی که رفع تصرف شود و مشکلات حقوقی آن نیز رفع شود، مدتزمان زیادی طول میکشد. همچنین یکی دیگر از مشکلاتی که در زمان فروش پیش میآید، وجود شریکی است که تا زمان خارج شدن ملک از تملک نیز وجود دارد و باعث ایجاد مشکلاتی در فروش این املاک در کوتاهمدت میشود. حالا تصور کنید بتوانیم به کمک راهکارهای مبتنی بر فناوری اطلاعات، منابع خردی که به دنبال سرمایهگذاری طولانیمدت هستند، را برای خرید این املاک جذب کنیم و بعد از رفع مسائل حقوقی آن ملک، این خریداران خرد نیز در رشد قیمت این املاک سهیم باشند.»
به گفته پشمچی، مهمترین موضوع با توجه به وضعیت پرنوسان ملک و مسکن این است که بانکها بسیاری از این املاک را برای فروش میگذارند ولی به این دلیل که املاک با قیمت بالایی به تملک بانک در آمده است، ممکن است در بازار به فروش نرود و اکثر مزایدههای بانکها نیز موفق نیستند و تنها بخش کوچکی از مزایدههای بانکها به فروش میرود. درنتیجه این املاک در سبد دارایی بانک باقی میمانند.»
معاون فناوريهاي نوين مالي و اطلاعاتي بانک پارسیان همچنین به این موضوع اشاره کرد که برای مرتفع شدن این معضل، بانکها راهکارهای زیادی برای آن چارهاندیشی کردهاند. برای مثال در دوران رکود، بانکها تسهیلاتی را در فروش و مزایده املاک خود و همینطور فروشهای اقساطی قرار دادند ولی با تمام این موارد هنوز هم یکی از مهمترین مشکلات بانکها، بحث داراییهایی از این جنس است.
او در ادامه به زیرساخت ققنوس بهعنوان یک راهکار در این زمینه اشاره کرد و گفت: «با ورود فناوری بلاکچین و بهطور خاص زیرساخت ققنوس به این موضوع، راهکار دیگری نیز ایجاد خواهد شد تا بانکها بتوانند از آن استفاده کنند و با ورود داراییهایی از جنس املاک تملیکی خود و انتشار توکن بر پایه آن، داراییهای غیرمولد خود را به دارایی مولد تبدیل و از آن انجماد داراییهای خود جلوگیری کنند.»
به گفته پشمچی، هر چه داراییهای غیرمولد و منجمد بانکها تبدیل به داراییهای زاینده و زنده شوند، مسلما نقش بسیار مثبتی در اقتصاد کشور خواهند داشت؛ چرا که مشکل اصلی که در سیستم بانکی کشور وجود دارد این است که با وجود اینکه صورتهای مالی بانکها، صورتهای مالی بزرگی است ولی قابلیت وامدهی و تسهیلاتدهی بانکها بسیار محدود است و بانکها میتوانند بهصورت قطرهچکانی این تسهیلات را در بخشهای تولید، خدمات و بازرگانی قرار دهند چراکه بخش عمده داراییهای آنها غیرمولد هستند.
به عقیده معاون فناوريهاي نوين مالي و اطلاعاتي بانک پارسیان، زیرساخت ققنوس میتواند راه گریزی در شرایط بحران فعلی و کمککنندهای به اقتصاد کشور باشد.
چه املاکی میتوانند در شبکه ققنوس توکنسازی شوند؟
ققنوس از یک رمزارز با پشتوانه طلا به نام پیمان استفاده میکند. پشمچی درباره پشتوانههای ارز پیمان گفت: «ملک و یا دارایی که پشتوانه ارز پیمان قرار میگیرد، باید توسط مرجعی از یک سد ممیزی عبور کند تا دارایی کاملا بدون شبهای باشد. برای مثال زمانی که من طلایی میخرم میدانم که هر گرم معادل ۱۰۰۰ سوت است؛ بنابراین من با خرید مقداری طلا، ضریبی از آن را صاحب میشوم. در پیمان نیز بدینصورت است و باید مطمئن باشیم زمانی که توکنی را با پشتوانه ملکی خریداری میکنیم یعنی واقعا چند متر از آن ملک را با ارزش مشخصی خریداری میکنیم؛ بنابراین حتما باید ممیزی وجود داشته باشد تا دوباره مشکلی که برای بانکها در برخی از داراییها و وثایق آنها وجود دارد، در این سمت به وجود نیاید و تنها اموالی که بدون مشکل هستند پشتوانه پیمان باشند. این راهکار میتواند حتی برای املاک غیرمازاد، مثلا ساختمان شعب بانکها هم استفاده شود.»
به گفته معاون فناوريهاي نوين مالي و اطلاعاتي بانک پارسیان در حال حاضر بانکها در پروژههای سرمایهگذاری زیادی شرکت کردهاند. برای مثال در ساخت پروژههای اداری، تجاری و مسکونی که این نوع املاک نیز میتوانند وارد این زیرساخت شوند و پشتوانه توکن املاک قرار گیرند. چراکه آنها داراییهای شفافی هستند و طرحهای اقتصادی مشخصی دارند و ارزش دارایی آنها بهصورت کارشناسی از قبل مشخص شده است.
پشمچی همچنین به ساختمانهای اداری و شعب بانکها نیز اشاره کرد و گفت: «ساختمانهای اداری و شعب بانکها نیز میتوانند بهعنوان توکن املاک قرار گیرند و هر زمانی که ملک و دارایی از بانکی به این زیرساخت منتقل شد، آن بانک دیگر مالک آن ملک یا دارایی نخواهد بود و تنها مانند یک مستاجر استفادهکننده خواهد بود. برای مثال ملکی که بهعنوان شعبه بانک استفاده میشود، باید مالالاجاره توسط بانک برای آن پرداخت شود؛ یا مثلا اگر پروژه سرمایهگذاری به این زیرساخت منتقل شد، دارندگان آن توکن میتوانند از عواید آن سرمایهگذاری بهرهمند شوند.»
ارزشافزودههای ققنوس
معاون فناوريهاي نوين مالي و اطلاعاتي بانک پارسیان در پاسخ به این سوال که زیرساخت ققنوس چه ارزشافزوده فنی را ایجاد میکند که خود بانکها نمیتوانند آن را ایجاد کنند، گفت: «اولین ارزشافزودهای که ققنوس ایجاد میکند، گرد هم آوردن چهار بانک بزرگ کشور است؛ بنابراین ورود سازمانها و بانکهای بیشتر بخصوص در حوزه میزبانی، میتواند ارزشافزوده بیشتری را ایجاد کند که بهتدریج توسعه استفاده از این شبکه و ایجاد مقبولیت و محبوبیت در جامعه را به دنبال خواهد داشت. همچنین این زیرساخت، کارهای موردی که توسط سازمانها و بانکها انجام میشود را به یکدیگر وصل و یک زیرساخت بر مبنای اعتماد فراهم میکند تا بتوانند بین یکدیگر یک پلتفرم و یک زبان مشترک داشته باشند. در نتیجه اگر فردی بهعنوانمثال رمزارز پیمان که با پشتوانه طلا منتشر میشود و یا توکن املاک که با پشتوانه املاک بانکی منتشر میشود را از بانک پارسیان خریداری کرد، میتواند آن را در جاهای دیگر نیز استفاده کند؛ یعنی یک پلتفرم و زبان مشترک و یک دارایی قابلارائه و قابلدستیابی در نودهای مختلف را خواهد داشت.»
دلایل اعتماد افراد به ارز پیمان
پشمچی همچنین در این باره که افراد جامعه چگونه میتوانند اعتماد و شفافیتی که در ققنوس و ارز پیمان وجود دارد را ببینند، ابتدا این سوال را مطرح کرد که: «مردم به چه دلیل بیتکوین خریداری میکنند؟ آیا مردم جامعه که بیتکوین خریدهاند برایشان این موضوع کاملا شفاف است؟» و در ادامه گفت: «این موضوع به اقبال جامعه به آن ارز و پلتفرمی که آن ارز را ارائه میکند، برمیگردد. در حقیقت رمزارز پیمان استحکام و شفافیت خود را از تعداد میزبانهای خود میگیرد؛ برای مثال چهار بانک بزرگ کشور که وارد این موضوع شدهاند، درجهای از اعتماد را برای خریدار توکن فراهم خواهند کرد؛ علاوه بر اینکه در مرحله اول پشتوانه این ارز، طلا است؛ بنابراین از دو لحاظ اعتماد برای خریداران ارز پیمان ایجاد میشود؛ اول به دلیل پشتوانه طلا و دوم به دلیل میزبانانی که دارد.»
ضمانتهای موفقیت ققنوس
به گفته معاون فناوريهاي نوين مالي و اطلاعاتي بانک پارسیان، در حال حاضر چهار بانک بزرگ کشور وارد ققنوس شدهاند و با اضافه شدن بانکهای دیگر، قابلیت اعتماد افزایش پیدا خواهد کرد که افزایش اعتماد مسلما اقبال جامعه و عموم مردم را به همراه خواهد داشت. او صحبتهایش را اینگونه ادامه داد: «این اقبال تعیینکننده ارزش است؛ یعنی هر چه تقاضا راجع به ارز پیمان بیشتر شود، ارزش آن نیز متناسب با آن افزایش پیدا خواهد کرد؛ بنابراین ما با دو قسمت در طرف هستیم؛ اول ارزش ذاتی آن ارز که منظور پشتوانه آن است و دوم ارزشی است که بر اساس تقاضا و اقبال جامعه به این ارز وجود دارد. درنتیجه این دو ارزش میتوانند ضامن موفقیت این زیرساخت باشند که حضور هر چه بیشتر بانکهای بزرگ و سازمانهای دولتی و نهادهای نظارتی میتواند به این موضوع کمک کند؛ چراکه در شرایط فعلی کشور مردم نگران داراییهای خود هستند و برای اینکه ارزش دارایی خود را حفظ کنند ممکن است به سفتهبازی و دلالبازیهایی روی بیاورند که در این روش ممکن است کلاهبرداریهایی نیز انجام شود و افراد زیان مالی ببینند اما در این زیرساخت شفاف که با حضور نهادهای ناظر شکل خواهد گرفت، افراد خیلی بهتر میتوانند ارزش دارایی خود را حفظ کنند.»
دلایل ایجاد کنسرسیوم ققنوس
پشمچی همچنین به دلایلی که باعث ایجاد کنسرسیوم ققنوس شد نیز اشاره کرد. به گفته او، وجود تحریمها و مشکلات سیاسی در نظام بانکی کشور در تبادلات مالی داخلی و بینالمللی و همچنین موضوع مهم املاک و داراییهای غیرمولد بانکها باعث شکلگیری ققنوس شد. معاون فناوريهاي نوين مالي و اطلاعاتي بانک پارسیان در این باره اینطور ادامه داد: «این موارد باعث شکلگیری ایده اولیه ققنوس و ایجاد بستری برای تبدیل داراییهای غیرمولد بانکها به داراییهای مولد شد. بستری که علاوه بر تبدیل داراییهای غیرمولد، بتواند در آینده برای تراکنشها و تعاملات بینالمللی نیز مورداستفاده گیرد؛ بنابراین این ایدهای است که به نظر عملیاتی میرسد و میتواند از حرف به عمل برسد اما نیاز به پشتوانه، فکر و افراد بزرگ دارد تا در کنار آن قرار بگیرند و خوشبختانه مجموعه این عوامل شکل گرفت و پنج عضوی که در کنسرسیوم ققنوس قرار دارند، مجموعهای از حوزههای تکنولوژی، سرمایه، دارایی و همینطور اعتبار و بازار را گرد هم آوردهاند.»
فعالیت در بازارهای بینالمللی
معاون فناوريهاي نوين مالي و اطلاعاتي بانک پارسیان در پاسخ به این سوال که آینده ققنوس را در دو سال آینده چگونه میبیند، گفت: «در بانک پارسیان این موضوع بهصورت جدی در حال پیگیری است و آینده خوب و روشنی را حتی در وضعیت فعلی اقتصاد کشور برای آن میبینیم چراکه اگر ایده و مفهوم پشت این موضوع بهصورت دقیق به مردم توضیح داده شود، با اقبال عمومی روبهرو خواهد شد و به جای اینکه داراییها و سرمایه مردم وارد بازارهایی که سرانجام آنها مشخص نیست شود، به سمت بازارهای شفافی مانند ققنوس سوق پیدا خواهند کرد تا ارزش داراییهای مردم را نگه دارد.»
به گفته پشمچی، اقبال مردم ارزش این بستر را تعیین خواهد کرد و هر چه این اقبال بیشتر صورت گیرد، آینده درخشانتری خواهد داشت و این موضوع باعث میشود تا گشایشهایی در حوزه تراکنشهای بینالمللی نیز ایجاد شود.
او صحبتهایش را ادامه داد: «تا جایی که میدانم در بانکهای دیگر نیز بهصورت جدی پیگیر هستند تا این زیرساخت را با پشتوانه و حمایتهای مدیریتی جلو ببرند و از طرف دیگر ما جنبوجوش خیلی خوبی را در سطح نظام بانکی میبینیم و اقبال زیادی از سمت کارشناسان و مدیران بانکی وجود دارد. همینطور از سمت نهادهای نظارتی و رگولاتور نیز همکاریهای خوبی انجام شده است و سیگنالهای مثبتی وجود دارد که بر این اساس میتوان آینده خوبی را برای آن پیشبینی کرد که زیرساخت ققنوس بهعنوان رمزارزی بتواند در مرحله اول در داخل کشور و در مرحله دوم بتواند در بیرون از مرزها فعالیت خوبی داشته باشد. برنامههایی دیده شده که بتواند در خارج از کشور نیز توسعه یابد.»
برنامههای بانک پارسیان در تعامل با ققنوس
مسعود پشمچی همچنین درباره برنامههای بانک پارسیان در تعامل با ققنوس گفت: «بانک پارسیان برنامههای جدی در این مورد دارد و این ایده را نهتنها برای ایجاد یک رمزارز تحت عنوان پیمان مدنظر داریم بلکه برنامههایی برای کاربردهای دیگری که میتوان از بلاکچین استفاده کرد نیز داریم و طرحهایی نیز بهعنوانمثال در حوزه احراز هویت مشتری و به اشتراک گذاشتن وثایق پیشنهاد داده شده است تا بتوان از زیرساخت ققنوس استفاده کرد که این همکاری به نفع همهی بازیگران سیستم بانکی و تسهیل در امور جاری مردم خواهد شد؛ بنابراین بهصورت جدی در حال پیگیری این موارد هستیم و مرحلهبهمرحله برای آن برنامهریزی شده است. در مرحله اول نیز بانک پارسیان موضوع طلا را بهعنوان اولین بانک وارد شده است و پشتوانه را برای عرضه توکن فراهم کرده است و در مرحله دوم برای داراییهای مازاد بانک در حال فعالیت هستیم و در مرحله سوم نیز برنامههایی برای کاربردهای دیگر این زیرساخت داریم و موضوع فقط محدود به رمزارز و املاک مازاد نیست.»
حل مشکل احراز هویت مشتری با ققنوس
معاون فناوريهاي نوين مالي و اطلاعاتي بانک پارسیان همچنین درباره این موضوع که در حوزه احراز هویت مشتری (KYC) چه مشکل و چالشهایی در بانکها وجود دارد که با زیرساخت ققنوس میتوان آن را حل کرد، صحبت کرد. او صحبتهایش را در این باره با مثالی شروع کرد و اینطور توضیح داد: «بهعنوانمثال فرض کنید مشتری داخل بانک پارسیان بهصورت کامل احراز هویت میشود. این فرایندی است زمانبر و باید مستندات، اطلاعات و استعلامات زیادی تهیه شود تا احراز هویت بهصورت کامل انجام شود تا یک مشتری در پایگاه دانش بانک ثبت شود. اگر ما بتوانیم این موضوع را در سایر بانکها به اشتراک بگذاریم و بتوانیم از اطلاعات سایر بانکها نیز استفاده کنیم، میتوانیم آن فرایند پیچیده احراز هویت را تسهیل و هزینه آن را نیز کم کنیم. این موضوع میتواند در قالب یک دفترکل احراز هویت مشتری بهصورت توزیعشده در بانکهای مختلف تعریف شود و ارتباطاتی بین بانکها برقرار شود. در این صورت کسبوکارهای دیگری مانند فینتکها نیز میتوانند از زیرساخت احراز هویت مشتری بانکها با استفاده از تکنولوژی بلاکچین در ارائه خدمات خود استفاده کنند. همچنین در حوزه وثایق نیز میتوان از زیرساخت ققنوس استفاده کرد.»
اتحاد استراتژیک بانکها در حوزه رمزارز پیمان
با توجه به صحبتهای پشمچی، بانکها با یکدیگر در حوزه تکنولوژی و فناوری رقابت ندارند یعنی رقابت بانکها در زیرساختها و بسترهای تکنولوژی نیست ولی در سطح ارائه خدمات این رقابت بین بانکها وجود دارد. در حوزه رمزارز پیمان یا در زیرساختهای مراکز داده که هزینههای هنگفت و تخصصهای بالایی را میطلبد، اگر بانکها بتوانند مشارکتهایی را با یکدیگر ایجاد کنند، میتوانند ارزشافزوده زیادی را هم برای سیستم بانکی و هم برای کشور ایجاد کنند.
او درباره اتحاد استراتژیک بانکها در حوزه رمزارز پیمان و زیرساختهای مراکز داده نیز گفت: «این مشارکت میتواند از نوع ایجاد پلتفرمهای درآمدزایی و یا از نوع ایجاد پلتفرمهای کاهش هزینهها باشد که هر دو نوع این پلتفرمها میتوانند قدرت وامدهی بانکها را افزایش دهند که در نهایت به اقتصاد کشور کمک میکند. هر چه این دیدگاه در بین مدیران بانکها بیشتر تقویت شود، بیشتر میتواند برای برونرفت از برخی مشکلات در سیستم بانکی کمک کند.»
معاون فناوريهاي نوين مالي و اطلاعاتي بانک پارسیان در پایان گفت: «مشارکت بانکها در ققنوس میتواند به هر دو موضوع کمک کند یعنی اگر بحث توکنایز و میزبانی بانکها را در نظر بگیریم، ارزشافزودهای که در این قسمت ایجاد میشود، برای بانکها درآمدزایی خواهد داشت و از طرف دیگر نیز اگر املاک و داراییهای مازاد بانکها را پشتوانه قرار دهد، باعث کاهش هزینه و در ادامه با مولد شدن داراییهای آنها منجر به افزایش درآمد خواهد داشت؛ یعنی این زیرساخت میتواند در بخشهای مختلف به سیستم بانکی کشور و به پیرو آن به اقتصاد کشور کمک کند.»