پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
طی دو سال گذشته، صنعت پرداخت دستخوش تحولات شگرفی شده است و انتظار می‌رود که این روند طی سال‌های آتی نیز ادامه داشته باشد. بخش عمده‌ای از این تحولات ریشه در فناوری‌های جدید و نوآورانه و تغییر رفتارها و انتظارات کاربران دارد.
کسب‌وکارهایی که به دنبال سیطره بر بازار و فروش محصولات و خدمات خود هستند، با چالش‌های عدیده‌ای از منظر فناوری و تقاضای کاربران مواجه شده‌اند و پاسخ‌گویی به نیازهای این کاربران، در دنیای مدرن و پرهیاهوی امروز، مستلزم شناسایی و درک کامل این تحولات و چالش‌ها، و یافتن راهکارهایی برای حل‌وفصل آن‌ها است.
در این مقاله سعی شده است تحولات صنعت پرداخت در گوشه و کنار جهان مورد بررسی قرار گرفته و روند تحولات فرایندهای پرداخت در مناطق مختلف جهان در بوته بحث و ارزیابی قرار گیرد. اروپا، خاورمیانه و آفریقا، آمریکای شمالی، آمریکای لاتین و آسیا و اقیانوسیه، مناطقی هستند که شالوده پژوهش در حیطه تحولات صنعت پرداخت را تشکیل می‌دهند و با نگاهی گذرا به این پژوهش، می‌توان چشم‌اندازی روشن از نحوه این تغییرات و همچنین آینده صنعت پرداخت به دست آورد.
اروپا، خاورمیانه و شمال آفریقا
صحبت در مورد تحولات صنعت پرداخت در اروپا کار بسیار دشواری است، چرا که نحوه استقبال و استفاده کاربران از خدمات مالی پرداختی در این منطقه و میزان تاثیرپذیری این خدمات و تقاضای بازار از فناوری‌های مدرن بسیار متفاوت است. با این حال، چندین روند کلی وجود دارد که می‌توان به کل منطقه تعمیم داد.
روش‌ها و فرایندهای پرداختی به لطف تجارت الکترونیک و بازارهای آنلاین به شدت در حال توسعه هستند. ضمن این‌که میزان تاثیرگذاری تحولات رفتاری کاربران روی این رشد را نیز نمی‌توان نادیده گرفت چرا که بسیاری از خدمات پرداخت آنلاین و مدرن بانک‌ها و موسسات مالی، نتیجه همین انقلاب دیجیتالی است که در رفتارهای کاربران به وقوع پیوسته است. همان‌طور که شرکت‌های فین‌تکی حاصل تغییر در نیازها و خواسته‌های کاربران امروز هستند. این به این معنی است که خریدهای آنلاین، هنوز هم به روند رشد فزاینده خود ادامه خواهند داد.
با وجود این، روند رشد تجارت الکترونیک در سراسر قاره یکنواخت نبوده است. اروپای غربی، با اختصاص دادن بیش از 53 درصد از سهم بازار به خود، حاکم قطعی بازارهای تجارت الکترونیک اروپا است و این در حالی است که اروپای شرقی، با داشتن تنها 6 درصد از سهم بازار، نقش بسیار ناچیزی در این تجارت مدرن ایفا می‌کند. البته، با نگاهی به روند نفوذ اینترنت در دو بخش از قاره می‌توان چنین اختلاف فاحشی را درک کرد. اختلافی که حاکی از پتانسیل بالای اروپای شرقی برای توسعه تجارت الکترونیک در سال‌های آتی است.
آمازون، نیروی غالب در عرصه تجارت الکترونیک است. با این حال، این غول تجارت الکترونیک هرچه فرایندهای پرداختی رشد و نمو می‌یابند با چالش‌های جدیدتر و بزرگ‌تری روبه‌رو می‌شود.
بسیاری از کاربران سعی دارند تراکنش‌های پرداختی خود را با استفاده از اپلیکیشن‌های اجتماعی و رسانه‌های این‌چنینی انجام دهند و این، معضل نوینی است که می‌تواند شرکت‌های بزرگی همچون آمازون را با مشکلات جدی مواجه کند.
فیسبوک نیز جزو یکی از بنام‌ترین و بزرگ‌ترین شرکت‌هایی است که در عرصه رسانه‌های اجتماعی فعالیت می‌کند و علیرغم ظهور برندها و رسانه‌های دیگر، هنوز هم به حاکمیت خود در اروپا ادامه می‌دهد. با این حال، حجم کاربرانی که به سمت اپلیکیشن‌ها و رسانه‌های اجتماعی جدیدتر روی می‌‌آورند اندک نیست و روزبه‌روز نیز با سرعت بیشتری این روند ادامه پیدا می‌کند.
با این اوصاف، چه آینده‌ای در انتظار اروپا خواهد بود؟
با توجه به خیل عظیم کاربرانی که در حال پیوستن به تحولات دیجیتال دنیای مدرن امروز هستند، این احتمال می‌رود که نبرد آتی، نبرد بین کیف پول‌های دیجیتال و پرداخت‌های موبایلی باشد.
با وجود این‌که غول‌های پرداختی بزرگی همچون پی‌پال، اپل و سامسونگ بخش عمده‌ای از این بازار را از آن خود ساخته‌اند و سال‌ها است چه در این بازار و در چه در عرصه جهانی یکه‌تازی می‌کنند، اما این امکان نیز وجود دارد که در آینده‌ای نه چندان دور، بازیکنان محلی پرداخت نیز وارد عرصه رقابت شوند.
به‌ویژه که این احتمال، با توجه به تلاش بازار برای پیوستن به جریان بانکداری باز و دومین دستورالعمل خدمات پرداخت اتحادیه اروپا (PSD2) قوت بیشتری نیز می‌یابد. طبیعتا در خلال بانکداری باز و ضوابطی همچون دستورالعمل خدمات پرداخت دوم، شرکت‌ها امکان نوآوری و رشد بیشتری در عرصه خدمات پرداخت آنلاین و مبتنی بر موبایل خواهند داشت.
آمریکای شمالی
روند پذیرش خدمات پرداخت مدرنی همچون کیف‌پول‌های موبایلی و سایر راهکارهای پرداخت نوین و دیجیتال، عمده‌ترین روندی است که می‌توان در آمریکای شمالی مشاهده کرد. با این وجود، این روند به شدت وابسته به تفکیک دموگرافیک و وضعیت اقتصادی کاربران است.
به‌عبارت بهتر، میزان استقبال و استفاده کاربران آمریکای شمالی از خدمات پرداخت موبایلی و مدرن به سن و سال و موقعیت دموگرافیک کاربران و همچنین موقعیت اقتصادی آن‌ها وابسته و قابل دسته‌بندی است.
در حال حاضر، بالغ بر 35 درصد از نسل هزاره و بخش عمده‌ای از کاربران متمول آمریکای شمالی، به صورت مستقیم از گوشی‌های تلفن همراه هوشمندشان برای انجام فرایندهای پرداختی استفاده می‌کنند. این در حالی است که اگر کل جمعیت آمریکای شمای را، بدون غربال سنی در نظر بگیریم، این رقم به 23 درصد نزول پیدا می‌کند که حاکی از تمایل بالای کاربران نسل هزاره به روشهای پرداخت موبایلی در خریدهای آنلاین و حتی درون فروشگاهی است.
البته، با وجود این‌که کاربران نسل جوان تمام تلاش خود را می‌کنند تا با تبعیت از روشهای مدرن پرداخت و استقبال از اپلیکیشن‌های موبایلی، این قبیل پرداخت‌ها را به صدر جدول بیاورند، اما پرداخت‌های مبتنی بر کارت هنوز هم حرف اول را در سراسر قاره می‌زنند.
کارت‌های اعتباری، انتخاب بیش از 40 درصد از کاربران آمریکای شمالی برای انجام پرداخت‌های‌شان است و این رقم، چه در خریدهای آنلاین و چه در خریدهای آفلاین، حاکمیت تاریخی کارت‌های اعتباری و دبیت کارت‌ها در صنعت پرداخت را نشان می‌دهد. گفتنی است، بالغ بر 35 درصد از کاربران نیز دبیت کارت‌ها را گزینه اول پرداخت خود در نظر گرفته‌اند.
با این حال، انقلاب دیجیتال تاثیر خود را روی مردم آمریکای شمالی گذاشته است. با توسعه آمازون و دیگر بازارهای آنلاین، 37 درصد از کاربران آمریکایی خرید خود از فروشگاه‌های مبتنی بر خشت و آجر را کاهش داده یا حذف کرده‌اند که به مراتب، رقمی بلاتر از میانگین جهانی آن یعنی 9 درصد است.
توسعه تجارت جمعی نیز روند دیگری است که می‌توان در این منطقه مشاهده کرد. سال گذشته، قریب به نیمی از کاربران رسانه‌های اجتماعی خزرید‌های خود را به‌صورت مستقیم از طریق پلتفرم‌های جمعی به انجام رسانده‌اند که آماری شگفت‌انگیز برای صنعت پرداخت است.
علیرغم اشتهار ایالات متحده آمریکا به پذیرش کند روشهای پرداخت نوظهور نسبت به سایر نقاط جهان، نمی‌توان یک تنه به قاضی رفته و تنها بر اساس اعداد و ارقام و گزارشاتی محدود نتیجه گیری کرد.
برخی از روشهای پرداخت نوظهور و مدرن، در آمریکای شمالی نیز طرفداران زیادی یافته‌اند و این به عهده تجار و شرکت‌های ارائه دهنده خدمات است تا در کنار توسعه راهکارهای پرداخت مدرن و نوآورانه، نیازها و صلاح کاربران را نیز مدنظر قرار دهند و خدمات و محصولاتی را به آن‌ها ارزانی کنند که بخش عمده‌ای از نیازهای‌شان را به بهترین وجه ممکن پاسخ‌گو باشد.
آمریکای لاتین
ارائه طیف گسترده‌ای از خدمات و محصولات پرداختی، در آمریکای لاتین نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. آمریکای لاتین، منطقه‌ای متشکل از 20 کشور مختلف است و طبیعت آن ایجاب می‌کند که شرایط، بازار به بازار متفاوت باشد. به همین دلیل نیز تنوع راهکارهای پرداختی در آن و الزام برای چنین تنوعی، قابل درک است.
بنابراین، برای موفقیت، اطلاع از تفاوت‌های محلی و کسب اطمینان از پاسخ‌گویی درخور به نیازهای کاربران یک الزام برای تجار است. این‌که کاربران آمریکای لاتین چگونه ارزش کالاها یا خدمات خریداری‌شده خود را پرداخت می‌کنند، در گرو این است که به چه ابزارهایی دسترسی دارند. به همین دلیل نیز می‌توان امیدوار بود که ابزارها و روشهای پرداخت محلی موجود در هر بخش از آمریکای لاتین، بتواند کاتالیزوری برای تحولات صنعت پرداخت در آن منطقه باشد.
کمااین‌که دسترسی هرچه بیشتر کاربران به محصولات و فناوری‌های مدرن دنیا، زمینه‌ساز تحولاتی شگرف در فرایندهای پرداخت این منطقه شده و در آینده نیز خواهد شد. هرچه ابزارهای مدرن بیشتری در دسترس کاربران آمریکای لاتین قرار گیرد، میزان اسقبال از فرایندهای مدرن مبتنی بر این ابزارها نیز افزایش خواهد یافت و این، انقلابی عظیم در صنعت خدمات مالی را رقم خواهد زد.
همین امر، موجبات رقابتی تنگاتنگ بین بازارهای آنلاین در سراسر قاره را فراهم کرده است. بازارهای کوچک‌تری همچون اوال‌ایکس (OLX) و تیندامیا (TiendaMia) یارای رقابت با غول‌های بی‌شاخ‌ودمی همچون آمازون را یافته‌اند و این قدرت را نیز مرهون فرصتی هستند که جغرافیای آن‌ها در اختیارشان قرار داده است. فرصتی که به آن‌ها اجازه می‌دهد تا با ارائه محصولات و خدمات محلی‌شان، بخش عمده‌ای از نیازهای کاربران را برطرف ساخته و از سیطره بازارهای قدرتمندی همچون آمازون بر صنعت خدمات مالی قاره جلوگیری کنند.
به طور کلی، کارت‌های اعتباری محلی و سیستم‌های پرداخت درون فروشگاهی متداول‌ترین راهکارهای پرداخت در منطقه آمریکای لاتین هستند و این در حالی است که پرداخت اقساطی، بخش عمده‌ای از پرداخت‌های کاربران آمریکای لاتین را به خود اختصاص داده است. طبق گزارشات متتشر شده، طی سال گذشته بیش از نیمی از پرداخت‌های آنلاین صورت گرفته در آمریکای لاتین را پرداخت‌های اقساطی تشکیل داده بوده‌اند که رقمی قابل توجه و صدالبته قابل تامل است.
با این حال، نمی‌توان از افزایش محبوبیت پرداخت‌های غیرنقدی طی سال‌های اخیر چشم پوشید. پرداخت‌هایی که انتظار می‌رود تا سال 2020 میلادی، افزایشی 7 درصدی را تجربه کنند. البته، ناگفته نماند که بخش عمده‌ای از این افزایش، ناشی از سرمایه‌گذاری سیستم‌های بانکداری خرده‌فروشی روی فناوری‌های دیجیتال و مدرنی همچون اپلیکیشن‌های موبایلی و کیف پول‌های الکترونیک است. چنین سرمایه‌گذاری‌هایی، دوشادوش نفوذ فزاینده اینترنت، به توسعه هرچه بیشتر تجارت الکترونیک و تجارت موبایلی می‌انجامد.
به‌ویژه تجارت موبایلی، شاهد رشد نفس‌گیری در این منطقه بوده است. در حقیقت، بسیاری از کاربران آنلاین و خریداران سابق آمریکای لاتین که تاکنون برای خریدهای آنلاین خود دست به دامان سیستم‌های کامپیوتری و دسکتاپی بودند، دست از این کار کشیده و به سمت گوشی‌های تلفن همراه سرازیر شده‌اند. در نتیجه، شاهد رشد پرشتاب و روافزون تجارت موبایلی، حتی در مقایسه با تجارت آنلاین در منطقه هستیم.
آسیا و اقیانوسیه
ظهور و پذیرش راهکارهای پرداخت متنوع و متعدد پرداختی در آسیا و اقیانوسیه، یکی از موتورهای توسعه شمول مالی در این منطقه بوده است. در کشورهای در حال توسعه‌ای همچون فیلیپین و اندونزی، خدمات پول موبابلی، کیف پول‌های الکترونیکی و سایر امکانات پرداخت دیجیتال درون فروشگاهی، میزان دسترسی کاربران منطقه به خدمات مالی را ارتقا داده است و بدین ترتیب، حجم قابل توجهی از کاربران کشورهای جهان سومی نیز زیر چتر خدمات مالی نوین و دیجیتال درآمده‌اند.
به‌ویژه، دستگاه‌های تلفن همراه هوشمند یکی از ابزارهای عمده‌ای هستند که دسترسی کاربران روستایی و مناطق دورافتاده به خدمات مالی نوین و راهکارهای پرداخت آنلاین را میسر ساخته‌اند. ابزارهایی که به شکل غیرقابل باوری در میان کاربران آسیا و اقیانوسیه رواج یافته و بخشی از زندگی روزمره آن‌ها شده‌اند.
با این حال، این تنها دلیل تاخت و تاز مثال زدنی آسیا و اقیانوسیه در مسیر پذیرش و توسعه راهکارهای مدرن پرداخت نسبت به سایر نقاط جهان نیست. در آسیا نیز درست مثل آمریکای شمالی، کاربران جوان عطش فراوانی برای استفاده از خدمات مالی موبایلی دارند. به‌ویژه که این قبیل پرداخت‌ها، در شهرهای بزرگ‌تر آسیا و اقیانوسیه رواج بیشتری یافته و بخش عمده‌ای از فرایندهای پرداختی را به خود اختصاص داده‌اند.
شهرهایی که نفوذ اینترنت و تلفن‌های همراه هوشمند در آن‌ها به شکل قابل توجهی بالا است و طیف گسترده‌ای از جوانان و نسل هزاره را به سمت خدمات مالی نوین موبایلی سوق می‌دهد.
با نگاهی دقیق‌تر به چین می‌توان مشاهده کرد که کاربران چنین کشورهایی، به دنبال تجربیاتی ناب و جدید، مبتنی بر راهکارهای پرداخت مدرن و متفاوت هستند. راهکارهایی که بتوانند در خلال آن‌ها، راحتی و رفاه بیشتری را به دست آورند.
اعداد و ارقام و همچنین تجزیه و تحلیل‌های به دست آمده از چنین بازارهایی حاکی از این حقیقت است که برای کاربران چینی و امثال آن‌ها، راحتی، سرعت و سهولت راهکارهای پرداخت جایگزین بسیار مهم‌تر از نحوه ذخیره‌سازی اطلاعات یا حتی حریم خصوصی است. به همین دلیل نیز استقبال بی‌نظیری از روشهای پرداخت مدرن و فین‌تکی به عمل می‌آید؛ روش‌هایی که همه‌روزه نیز به تعداد آن‌ها افزوده می‌شود.
در سایه این تحولات دیجیتال، پرداخت‌های جمعی آسیا و اقیانوسیه نیز همچون بسیاری از نقاط دیگر جهان افزایش چشم‌گیری یافته است. در حال حاضر، چیزی در حدود 80 درصد از تجار و فروشگاه‌های خرده‌فروشی آسیا و اقیانوسیه از طریق رسانه‌های جمعی پرداخت‌های خود را انجام می‌دهند و بالغ بر 72 درصد از آن‌ها نیز پذیرای این قبیل پرداخت‌ها از سوی کاربران هستند.
فیسبوک هنوز هم به حاکمیت تاریخی خود در چین ادامه می‌دهد و این در حالی است که نمی‌توان گام‌های بلند وی‌چت برای سیطره بر این بازار بزرگ را نیز نادیده گرفت. سرویسی که در حال حاضر، انتخاب بالغ بر 90 درصد از تجار برای انجام پرداخت‌های آنلاین و مبتنی بر رسانه‌های اجتماعی است.
درک تقاضای گوشه و کنار دنیا
موفقیت، مستلزم شناسایی و درک نیازها و تقاضای بازار در هر یک از مناطق عنوان شده است. این‌که کاربران هر منطقه، بر اساس ماهیت جغرافیایی، ویژگی‌های دموگرافیکی، وضعیت اقتصادی، پیشینه مالی و تاریخی و میزان توسعه فناورانه در چه سطحی قرار گرفته‌اند و می‌توانند بستر رشدی مناسب برای کدام‌یک از انواع متعدد راهکارهای پرداختی باشند.
شرط اول ورود به یک بازار، شناسایی و تمرکز روی رفتار مصرف کنندگان محلی است.
برای این‌که در دنیای امروز، کسب‌وکاری بتواند موفق ظاهر شده و علاوه بر سرپا ایستادن، مسیر ترقی را نیز بپیماید، شناسایی نیازهای کاربران، تقاضا و انتظارات آن‌ها و سپس ارائه محصولات و خدماتی که بتواند کلیه این نیازها را پاسخ‌گو باشد ضروری است.
سبک‌های مختلف زندگی، ابزارهای مختلفی که در اختیار کاربران در اقصی نقاط جهان قرار گرفته‌اند و میزان درک و استقبال آن‌ها از تحولات دیجیتال، همگی فاکتورهایی هستند که یک ارائه دهنده خدمات مالی باید در نظر بگیرد و خدمات و محصولات خود را بر مبنای آن طراحی و عرضه کند. در دنیای مدرن امروز، دیگر نمی‌توان با شناساندن راهکارها به کاربران و قانع کردن آن‌ها برای استفاده از آن موفق شد. دنیای امروز، دنیای کاربران است!
منبع: Payments Journal
