نگاهی به شش اقدام اخیر بانک مرکزی در مبارزه با پولشویی و کنترل تکانه‌های بازار ارز

در دوران مدیریت عبدالناصر همتی، رییس جدید بانک مرکزی شاهد اقدامات سریالی برای مبارزه با پولشویی و کنترل تکانه‌های بازار ارز هستیم.

به گزارش هفت صبح، اقدامات بانک مرکزی برای مبارزه با پولشویی و البته تثبیت قیمت دلار شدت گرفته است. در روزهای ابتدایی این هفته، بانک مرکزی سه اقدام مهم انجام داد.

اول اینکه جزئیات قانون جدید چک را اعلام کرد که از قرار چک‌های تضمین‌شده صرفا فقط در وجه ذینفع صادر می‌شود. نکته دوم محدودیت‌های تازه برای انجام تراکنش‌های بانکی روی اپلیکیشن‌ها است و مورد سوم اینکه صرافی مجازند به هر نفر در سال فقط ۲۲۰۰ دلار یا معادل ۲۰۰۰ یورو بفروشند.

حالا در ادامه به جزئیات این سه مورد می‌پردازیم. اما جدا از این‌ها موارد دیگری هم هستند که در دوران روی کار آمدن عبدالناصر همتی به‌عنوان رئیس‌کل بانک مرکزی در حال انجام است و یک‌بار دیگر آنها را هم مرور می‌کنیم.

 

1- قانون جدید چک

در هفته‌ای که گذشت جزئیات جدید اصلاحات قانون چک اعلام شد. اصل ماجرا اینجاست که از این به بعد چک‌های تضمین‌شده فقط در وجه گیرنده صادر می‌شوند و بساط پشت‌نویسی چک جمع می‌شود و امکان نقل‌وانتقال چک بین افراد مختلف از بین می‌رود.

افرادی که چک‌های قدیمی هم در اختیار دارند یک ماه فرصت دارند برای نقد کردن آنها به بانک مراجعه کنند. این موضوع اگرچه برای کسبه و اصناف مختلف ممکن است مشکلاتی را ایجاد کند و البته تعداد مراجعین به بانک را افزایش می‌دهد اما این حُسن را دارد که همه چک‌ها قابل رصد و ردیابی می‌شوند و مقصد پول‌ها از همان ابتدا ثبت می‌شود. این یک گام مهم در مبارزه با پولشویی است.

ببینید: بخشنامه بانک مرکزی درباره شرایط جدید استفاده از چک‌های تضمین‌شده ابلاغ شد

 

2- محدودیت‌های شدید برای اپلیکیشن‌های بانکی

روز یکشنبه 11 آذر، خبر آمد که بانک مرکزی با اعلام مصوبه‌ای بعضی عملیات بانکی مثل مانده‌گیری و انتقال وجه حساب به حساب را روی اپلیکیشن‌های بانکی و مالی غیرمجاز اعلام کرده است. بنابراین از این به بعد فقط انتقال وجه کارت به کارت (که سقف محدودی هم دارد) از طریق اپلیکیشن‌های موبایلی قابل انجام است. البته همه این عملیات بانکی به‌وسیله اینترنت‌بانک همچنان قابل انجام است.

تفاوت اینترنت‌بانک با اپلیکیشن‌های بانکی در این است که شما برای اینترنت بانک نیاز به یک رمز عبور اختصاصی دارید که باید با مراجعه به بانک و ثبت مشخصات تهیه کنید.

این تصمیم جدید بانک مرکزی را هم باید در راستای همان اقدامات مبارزه با پولشویی تفسیر کنیم اما عواقب این تصمیم دامن یک گروه از شرکت‌هایی که خدمات مالی روی موبایل را انجام می‌دادند را هم می‌گیرد.

این شرکت‌ها بعد از محدودیت‌هایی که روی عملکرد کدهای دستوری اعمال شد روی اپلیکیشن‌ها سرمایه‌گذاری کردند و حالا عملا این سنگر را هم از دست می‌دهند. آن‌ها احتمالا با کاهش شدید درآمدشان دیگر نمی‌توانند مثل حالا مرتب در اکثر برنامه‌های صداوسیما اسپانسر شوند و تبلیغ کنند.

ببینید: مصوبه بانک مرکزی در رابطه با چگونگی عملکرد اپلیکیشن‌های موبایلی منتشر شد

 

3- سقف 2000 یورو در سال

روز پنجشنبه هفته‌ای که گذشت، هفت صبح گزارشی منتشر کرد در این مورد که بانک مرکزی به همه صرافی‌ها اعلام کرده فقط مجازند 2000 یورو در سال به هر نفر ارز بفروشند (هر نوع ارزی). هنگام مراجعه به صرافی هم شماره ملی، شماره موبایل و شماره حساب فرد ثبت می‌شود و بعد ارز به او فروخته می‌شود. بدیهی است که این اقدامی برای کنترل نوسانات بازار ارز در این شرایط خاص کشور است.

 

4- تعیین تکلیف ارزهای حاصل از صادرات

چندی پیش که عبدالناصر همتی در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری حاضر شده بود از صادرکنندگان گلایه کرد که خیلی از آنها ارز حاصل از صادراتشان را وارد کشور نمی‌کنند. به‌هرحال بانک مرکزی در دوران مدیریت او دستورالعملی تدوین کرده که نشان می‌دهد صادرکنندگان به چه شکل باید ارزشان را در کشور عرضه کنند.

بر این اساس ارز حاصل از صادرات بر اساس حجم آنها به چند گروه تقسیم شده‌اند. تا زیر یک میلیون یورو از فروش در سامانه نیما معاف هستند اما باید آن را در ازای واردات کالا توسط خودشان استفاده کنند یا با تشخیص وزارت صنعت آن را در اختیار دیگر واردکنندگان قرار بدهند. در غیر این دو حالت هم می‌توانند آن را به‌صورت حواله یا اسکناس در صرافی‌های مجاز و تحت نظارت سامانه سنا به فروش برسانند.

برای مبالغ بین یک تا سه میلیون یورو باید صادرکنندگان نصف مبلغ را در سامانه نیما عرضه کنند و مابقی را به همان یکی از سه روش که در مورد زیر یک میلیون یورویی‌ها گفتیم به چرخه اقتصاد برگردانند. برای بازه‌های بین سه تا 10 میلیون یورو و بالاتر از 10 میلیون یورو هم به ترتیب باید 70 و 90 درصد ارز حاصل از صادرات الزاما در سامانه نیما عرضه شود و مابقی در ازای ثبت سفارش و واردات کالا مصرف شود.

ببینید: بانک مرکزی دستورالعمل نحوه بازگشت ارز حاصل از صادرات را ابلاغ کرد

 

5- قطع ارتباط دستگاه‌های کارتخوان خارج از کشور

چندی پیش گزارش‌هایی منتشر شد درباره اینکه چطور بعضی دستگاه‌های کارتخوان خارج از کشور در سیستم مالی و بانکی ما اخلال ایجاد می‌کنند.

به‌این‌ترتیب که صاحبان این دستگاه‌های کارتخوان در کشورهای دیگر با یک صراف در ایران در ارتباط هستند و در ازای دریافت پول از مشتری به او دلار می‌دهند. چون این دستگاه‌های کارتخوان سقف تراکنش مالی هم نداشتند، بنابراین انگار مقدار زیادی ارز بی‌حساب‌وکتاب از کشور ما خارج می‌شد.

آن زمان گفته می‌شد زمزمه‌هایی وجود دارد که ایران برنامه ویژه‌ای برای قطع ارتباط این دستگاه‌های کارتخوان دارد. بعدتر که قیمت دلار در بازار تا حدودی پایین آمد اعلام شد که این اتفاق ناشی از همان انجام موفقیت‌آمیز عملیات انهدام دستگاه‌های کارتخوان خارج از کشور توسط بانک مرکزی بوده. کارشناسان اقتصادی این ماجرا را مهم‌ترین اقدام بانک مرکزی از نظر فنی برای مبارزه با پولشویی تفسیر کردند.

ببینید: دلیل اصلی کاهش قیمت دلار در روزهای گذشته چه بود؟

 

6- اعمال سقف 50 میلیون تومان تراکنش بانکی روزانه

این مورد به‌نوعی مکمل همان قطع ارتباط دستگاه‌های کارتخوان خارج از کشور بود. از اواخر آبان‌ماه، بانک مرکزی بخشنامه‌ای صادر کرد که در مهم‌ترین بند آن آمده بود هر کارت بانکی فقط می‌تواند روزانه 50 میلیون تومان خرید از دستگاه‌های کارتخوان داشته باشد.

اعمال این محدودیت طبعا دست‌وبال خیلی از سفته‌بازان و دلال‌ها که اقدام به خریدوفروش ارز در مبالغ بالا می‌کردند را بست. البته دلال‌ها هم بیکار نماندند و شروع کردند به باز کردن چند حساب بانکی که بتوانند مبالغی که جابه‌جا می‌کنند را بین چند حساب سرشکن کنند و گفته می‌شود پاتک بعدی بانک مرکزی به آنها این است که اساسا هر سقف مجاز 50 میلیون تومانی روی هر شماره ملی اعمال شود.