راه پرداخت
رسانه فناوری‌های مالی ایران

تحلیل بنیاد مک‌انزی از بانکداری همراه در جهان و فرصت‌های آن

ارایه خدمات بانکی به آن دسته از مشترکان که دارای حساب بانکی نیستند نه تنها محمل فرصت‌های قابل توجهی برای اپراتورهای تلفن همراه است بلکه یکی از مهم‌ترین ابزارهای این دسته از بنگاه‌های اقتصادی برای روبه‌رو شدن با رشد رو به توقف مشتریانشان هم به شمار می‌آید و به لحاظ کارکرد تشویقی خود کنار خدمات ارزش افزوده‌ای مانند خدمات بهداشتی درمانی و آموزش از راه‌دور قرار می‌گیرد. در اغلب بازارهای در حال توسعه شیوه‌های سنتی بانکداری تنها توانسته است حدود 37 درصد جمعیت هر کشوری را صاحب حساب کند در حالیکه ضریب نفوذ تلفن همراه حتی در مفلوک‌ترین این ملت‌ها هم حدود 50 درصد است.

در عین حال در کشورهای جهان سوم به ازای هر 10 هزار نفر تنها یک شعبه بانکی یا دستگاه خودپرداز (ATM) وجود دارد در حالیکه به ازای همین جمعیت شما به دست کم 5 هزار و صد گوشی تلفن‌همراه دسترسی دارید که نشان از زیرساختی کاملا متفاوت برای ارایه خدمات مالی و بانکی دارد.

تمرکز روی ارایه راه‌حل های بانکداری برای آن دسته از مشترکان که یا صاحب حساب نیستند یا دسترسی به شعبات فیزیکی بانک‌ها برای آنها دشوار است نیازمند یک تغییر راهبردی در اپراتورهای عامل است. این دسته از مشترکان اساسا افرادی حاشیه‌نشین یا روستایی هستند که توانایی پایین آنها در گذاشتن ودیعه یا پرداخت وام‌های سنگین از آنها قشری غیرسودآور برای برای بانک‌داری سنتی ساخته است ولی بهره‌گیری از زیرساخت بانکداری همراه این امکان را فراهم می‌آورد که هزینه ارایه خدمات به این طبقه 50 تا 70 درصد کاهش پیدا کند که خود باعث می‌شود اپراتورهای جمعیت بزرگی از مشتریان کم‌درآمد‌تر خود را زیر چتر خدمات بانکی قرار دهند و همین فرآیند خدمات به آنها را برخلاف روال جاری سودآور و توجیه‌پذیر می‌کند

در این میان سود تجاری ناشی از بانکداری همراه برای اپراتورها بسیار قابل توجه است چراکه برآوردهای ما نشان می‌دهد بیش از یک میلیارد نفر در کشورهای در حال توسعه به گوشی تلفن‌همراه دسترسی دارند ولی فاقد حساب بانکی هستند، ‌باتوجه به نرخ بالای رشد جمعیت در این قسمت از جهان و همه‌گیر شدن تلفن‌همراه جمعیت یادشده تا پایان سال 2012 به 7/1 میلیارد نفر خواهد رسید.

مطابق همین تحقیقات که علاوه بر بنیاد مک‌انزی در آن اتحادیه تجارت در صنعت تلفن‌همراه (GSMA) و موسسه تحقیقاتی مستقل CGAP (نهادی غیرانتفاعی که در پی فراهم کردن دسترسی مالی برای کشورهای فقیر است) هم همکاری داشته‌‌اند از این صدها میلیون جمعیتی که پیش‌تر به آن اشاره شد تنها 45 میلیون نفر در سراسر جهان از خدمات بانکداری موبایل (بدون دارا بودن یک حساب سنتی بانکی) ‌استفاده می‌کنند که این عدد در صورت استقبال اپراتورها از ارایه راه‌حل‌های مالی مستقل می‌تواند تا پایان 2012 به‌راحتی به جمعیت قابل توجه 360 میلیون نفر برسد.

سود حاصل از این راهبرد جدید برای اپراتورهای تلفن همراه هم خیره‌‌کننده است. سود مستقیم آن می‌تواند در هر سال فراتر از 5 میلیارد دلار برای اپراتورهای جهان باشد که از محل کسب کارمزد و چرخش مالی کسب خواهد شد ولی در کنار همین رقم قابل توجه هم در هر سال نزدیک به 3 میلیارد دلار درآمد غیر مستقیم نصیب اپراتورها خواهد شد که نتیجه پرداخت سریع قبوض،‌کاهش بروکراسی، ثبت درآمد بیشتر از مکالمات تلفنی و سرویس پیامک کوتاه است.

یک مثال روشن از این جریان فیلیپین است، در این کشور فقرزده ضریب نفوذ تلفن همراه در سال‌های اخیر به لطف یک جهش ناگهانی به بیش از 80 درصد رسیده است در حالیکه ضریب نفوذ حساب‌های بانکی سنتی تنها 35 درصد است که 21 میلیون نفر از مشترکان شبکه تلفن همراه را فاقد حساب بانکی می‌گذارد. بنابراین اگر اپراتورهای فیلیپینی بتوانند نتایجی شبیه آنکه سایر اپراتورهای موفق در بخش بانکداری همراه به دست آورده‌اند را راه‌اندازی کنند می‌توانند دست کم 4 تا 5 میلیون مشترک جدید و البته 2 تا 3 درصد سود در درآمدهای عمومی خود را تجربه کنند. البته در محاسبه این سود‌ها درآمد ناشی از سپرده‌ها و وام‌ها که دست کم 60 تا 80 میلیون دلار خواهد بود در نظر گرفته نشده است و در ضمن نزدیک به 8 میلیون نفر در این کشور از تلفن همراه استفاده نمی‌کنند که طبیعتا ارایه راه‌حل‌های بانکی روی گوشی‌ها می‌تواند آنها را ترغیب کند به این جمع رو به گسترش بپیوندند.

فارغ از جذابیت‌های تجاری برای اپراتورها استفاده از بانکداری همراه این راه‌حل مالی مدرن با خود مزایای اجتماعی و انسانی متعدد را نیز همراه دارد. دسترس به اینگونه خدمات هزینه حواله‌جات را به نحو محسوسی کاهش می‌دهد و امنیت و سلامت پول مشترکان را با نرخ بالاتری تضمین می‌کند.

مهم‌تر از همه این موارد بانکداری همراه تاثیر محسوسی در ترویج و فرهنگ‌سازی برای پس‌انداز و کسب اعتبار در میان طبقه فرودست دارد که به خانواده‌ها اجازه می‌دهد علایق اقتصادی خود را با جسارت بیشتری پیگیری کنند و در هزینه‌های پیش‌بینی شده یا غیر مترقبه از هزینه ثبت‌نام فرزندان گرفته تا موعد پرداخت اجاره‌بهای خانه یا حتی ازدواج و هزینه‌های درمانی توان اقتصادی بالاتری داشته باشند.

راه‌اندازی نظام‌های بانک‌داری همراه اغلب بسیار پیچیده است و در وهله اول نیازمند تجمیع توانایی‌ها و ضعف‌های دو قلمرو کاملا مجزا یعنی مخابرات و بانک‌داری است که با ورود شرکای ثالث حتی پیچیده‌تر هم می‌شود که حضورشان برای جذب سپرده‌ها،‌ ترویج مهاجرت به سیستم بانکداری جدید و امنیت شبکه ضروری است.

در مقابل آن دسته از اپراتورهایی که موفق می‌شوند این دو فضای مجزا را با یکیدیگر به گونه موفقی ترکیب کنند و از موانع رگولاتوری در بازار بومی خود بگذرند نه تنها در فضای بومی خود از مزیت‌های مالی متعددی بهره‌مند می‌شوند بلکه تجربه دست‌اولی از یک گرایش جهانی به دست می‌آورند که در سایر قلمروهای جغرافیایی نیز به‌صورت مشاوره‌ای یا حیت سرمایه‌گذاری مستقیم قابل استفاده است.

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.