پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
بانک فدرال رزرو سان فرانسیسکو (The Federal Reserve) به تازگی گزارشی از به‌کارگیری پول نقد در 42 کشور دنیا منتشر کرده است که می‌گوید: سوئد یکی از سرآمدان عرصه پرداخت‌های غیر نقدی در بین کشورهای جهان است.
از دهه 1960 تاکنون، بانک‌های سوئدی تلاش زیادی برای ترویج بانکداری دیجیتال کرده‌اند و هزینه‌های سنگینی را نیز برای ارائه چک یا سیستم‌های پرداخت کارتی متحمل شده‌اند. سیستم بانکداری جامعه غیر نقدی سوئد به منظور ایجاد مرکز نقل و انتقالات خودکار خود تحت عنوان بانک‌گیروت (Bankgirot) و راه‌اندازی اپلیکیشن پرداخت موبایلی محبوب سویش (Swish) به‌صورتی یکپارچه و متمرکز وارد عمل شده است.
البته از رویکردهای فرهنگی سوئد در زمینه حذف پول نقد از چرخه اقتصادی این کشور نیز نباید غافل شد. پول‌شویی و حمایت مالی از فعالیت‌های تروریستی که تحت عنوان ماده 62 قوانین سوئد در سال 2009 نیز بدان پرداخته شده است، می‌تواند یکی از دلایل مقاومت فرهنگی مردم سوئد در برابر پول نقد باشد. هم‌چنین سرقت‌های نقدی کلانی که طی سالیان پیش در این کشور روی داده‌اند، زمینه را برای نگرانی و عدم رضایت کاربران از پول نقد فراهم کرده‌اند.
بدون شک، کشور سوئد را می‌توان پیشروترین کشور غیرپولی جهان برشمرد که تاکنون پیشرفت‌های شگرفی را در تبدیل شدن به اولین جامعه غیر نقدی تجربه کرده است.
ایده جامعه غیر نقدی سوئد حامیان و پشتیبانان زیادی نیز داشته است. یکی از مهم‌ترین این حامیان، بیجورن اولویس (Bjorn Ulvaeus)، صاحب یکی از حروف B نام اختصاری موزه آبا (ABBA) در سوئد، در مصاحبه‌ای می‌گوید:
«اسکنانس‌ها و سکه‌های بانکی مدیریت هزینه‌بری دارند، پتانسیل جرایم مالی آن‌ها بیشتر است و البته غیر بهداشتی هستند. ما در موزه آبا(ABBA Museum) از ابتدای فعالیت تصمیم گرفته‌ایم پرداخت‌های نقدی را نپذیریم و این روند تاکنون خیلی خوب جواب داده است.»
در عناوین خبرهای امروز خواندم که «هر ساله یک مورد از هشت خانواده تحت تاثیر سرقت از منزلشان قرار می‌گیرند.» این مقاله در مورد تمام اقدامات پیش‌گیرانه احتمالی برای مقابله با سرقت صحبت کرده بود به جز یکی از آن‌ها؛ ساده‌ترین و احتمالا موثرترین راهکار، که همان حذف پول نقد از چرخه اقتصادی جامعه است.
با توجه به این‌که مسترکارت پرداخت‌های موزه آبا را پشتیبانی می‌کند، شاید بتوان موضع مخالف این موزه نسبت به پول نقد را توجیه کرد. در هر صورت، اولویس هنگام بحث در مورد پول نقد، به افرادی که از منزل آن‌ها سرقت شده، اشاره می‌کند. در واقع همین ادراک عمومی نیز دلیل تشکیل کمپین ضد پول نقد (anti-cash) وی بوده که سبب تقسیم آپارتمان پسرش در استکهلم به دو بخش شده است.
شایعاتی نیز وجود دارند که می‌گویند بیجورن اولویس از سوی برخی سیستم‌های پرداخت کارتی غول پیکر، به عنوان سفیر مبارزه با پول نقد گمارده شده است که البته دور از انتظار هم نیست. زمانی‌که این شایعات به صورت گسترده در رسانه‌ها نیز عنوان شد، بیجورن اولویس به یکباره از صحنه ناپدید شد. اما به هر صورت، این فقط موزه آبا و اولویس نیستند که با گردش پول نقد مخالفند.
از سال 2006، اتحادیه‌های بازرگانی جامعه غیر نقدی سوئد فعالیت‌های ضد پول نقد بسیار گسترده‌ای داشته‌اند. این اتحادیه‌ها با ممنوعیت پرداخت نقدی کرایه‌های اتوبوس، اهمیت امنیت و سلامت رانندگان را بیش از پیش مورد توجه قرار داده و حمل پول نقد را به‌عنوان یک مشکل در محیط‌های کاری مطرح کرده‌اند.
هرچند که در شهرهای دیگری همچون لس آنجلس هنوز هم اتوبوس‌ها کرایه نقدی می‌پذیرند، در استکهلم این امر کمی دور از انتظار است. علی‌رغم تمام آنچه که گفته شد، به دلیل افزایش کاملا غیر قابل پیش‌بینی شده استفاده از وجه نقد توسط مسافران اتوبوس‌ها، دولت سوئد سال گذشته کرایه ثابت معادل 20 کرونا را برای مسافرت‌های اتوبوسی تعیین کرد که مورد استقبال بسیاری از کاربران و مردم قرار گرفت.
در این میان، با وجود ادعاهایی که در مورد حذف کامل وجه نقد از چرخه اقتصادی سوئد بیان می‌شود، برخی از مردم نه از سیستم‌های اتوبوس‌رانی سابق (مبتنی بر وجه نقد) استقبال می‌کنند و نه به سمت آینده‌ای بدون وجه نقد روی می‌آورند.
آمار جرایم سوئد می‌تواند تصویری واضح از تاثیرات این روند روی کاهش جرایم مالی یا بی‌تاثیری آن در سوئد باشد. برخی از محققان زمان دقیق مرگ پول فیزیکی در جامعه غیر نقدی سوئد را تخمین می‌زنند. اسپونتیک اینترنشنال (Sputnik International)، پیش‌بینی خود را بدین صورت اعلام کرده است:
«طبق تحقیقاتی که توسط موسسه تکنولوژی رویال و دانشکده اقتصاد کوپن‌هاگن انجام و ارائه شده است، انتقال به جامعه‌ای کاملا فاقد پول نقد در سال 2023 میسر خواهد شد. هنگامی‌که تمامی فروشگاه‌ها از پذیرش پول نقد خودداری کنند.»
محققانی چون نیکلاس آرویدسون (Niklas Arvidsson) و جوناس هدمن (Jonas Hedman) با مقایسه روند نزولی استفاده از پول نقد و افزایش هزینه‌های اداره وجوه نقد در سیستم‌های مالی، زمان دقیق آغاز جامعه غیر نقدی سوئد را چهارم مارس 2023 معرفی می‌کنند و از آن با نام نقطه بحرانی یاد می‌کنند.
آرویدسون نقطه نظر خود در مورد چرایی و چگونگی پایان عصر پول نقد در سوئد را این‌گونه بیان می‌کند: «در حال حاضر 97 درصد از فروشندگان پول نقد دریافت می‌کنند، این در حالی است که تنها 18 درصد از کاربران و مشتریان پرداختی‌های خود را به‌صورت نقدی انجام می‌دهند. بنابراین، نیرو محرکه تغییر سیستم نقد به پرداخت‌های غیر نقدی و الکترونیک کاربران هستند.»
ادعای آرویدسون مبنی بر تاثیر کاربران و مشتریان در جریان انتقال از فاز پرداخت‌های نقدی به غیرنقدی مبحثی است که جای صحبت و مطالعه بیشتری دارد. در کنار آمارهایی که در مورد پرداخت‌های نقدی و غیرنقدی کرایه اتوبوس‌ها در سوئد بیان می‌شود، موضوع استقبال 97 درصدی بازرگانان از پرداخت‌های نقدی خود مبحث مهم و قابل تاملی است.
کنفرانس‌های خدمات مالی بسیاری سالانه در سراسر جهان برگزار می‌شوند و در اغلب چنین رویدادهایی، مشاورین و متخصصین بسیاری از سراسر جهان گرد هم می‌آیند تا در مورد معایب و مزایای بالقوه سیستم‌های بانکداری نوین و جایگزینی این سیستم‌ها با پول نقد صحبت کنند و ادعای آرویدسون، از جمله مباحثی است که اغلب مورد بررسی قرار می‌گیرد.
این در حالی است که ریکس‌بانک (Riksbank) سوئد نیز در سال 2016 ادعا کرده است که عموم مردم سوئد در حال هدایت این کشور به سمت پرداخت‌های غیر نقدی هستند. کامپیوتر ویکلی (Computer Weekly) طی گزارش که منتشر کرده است می‌گوید:
بیجورن سگندورف (Björn Segendorf)، مشاور بخش ثبات مالی ریکس‌بانک سوئد، در مصاحبه با کامپیوتر ویکلی اذعان کرد که «اطمینان از دسترسی عموم به وجه نقد درست در نقطه مقابل تحولات سریع در زیرساختارهای بازار پرداخت‌های سوئد قرار دارد. پیشرفت‌های صورت گرفته در زمینه پرداخت‌های غیرنقدی می‌توانند مزایای بالقوه بسیاری داشته باشند، اما طبیعا هر تغییر بزرگی می‌تواند قربانیان خودش را هم داشته باشد و عده‌ای از آن آسیب ببینند. به هر حال عرصه پرداخت‌های نقدی بسیار تنگ‌تر شده و همین موضوع سبب ارائه این پیشنهاد شده است.»
البته، زمان اتخاذ این تصمیمات توسط ریکس‌بانک به چندین سال پیش بر می‌گردد که منجر به کاهش چشم‌گیر دسترسی مردم به وجه نقد در بازارهای سوئد شد. این تصمیمات، شامل اعطای مدیریت پول نقد کشور به یک شرکت تابعه بانک‌های تجاری در سال 2006، و سپس، ضمانت اتمام معاملات نقدی در دفاتر پست سوئد بود.
هنوز مشخص نیست که مداخله بانک مرکزی سوئد سدی در مسیر حرکت نظام اقتصادی این کشور به سوی غیر نقدی شدن خواهد شد یا نه، اما آنچه که واضح است، تبدیل شدن سوئد به اولین جامعه بدون پول نقد در جهان نه امری تصادفی است، و نه صرفاً نتیجه انتخاب‌های عمومی کشور سوئد.
منبع: Mobilepaymentstoday
