پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
تاکسی زرد خلاف معمول بسیار آرام می‌رفت، در حکم اتاق فکری بود تا رسیدن به مقصد تاملی کنم تا اینکه چشمم به بنرهای «ارسال خوداظهاری‌های مالیاتی» افتاد که یکی در میان در اتوبان‌ها نصب شده بود و با فرارسیدن ماه خرداد و فصل پر کردن اظهارنامه‌ها، دور از انتظار نبود؛ به‌خصوص که خوداظهاری الکترونیکی نیز واژه تازه‌وارد بحث مالیاتی در بنرها به چشم می‌خورد که با توجه به مصاحبه دو سال پیش نادر آریا در خصوص وعده‌هایی چون راه‌اندازی پرونده الکترونیکی، تکمیل سامانه نرم‌افزاری یکپارچه مالیاتی و غیره فرصتی به ما داد با او دوباره عملیاتی شدن این سامانه‌ها تا ارائه خدمات نوین گفت‌وگو کنیم.
.
امسال تبلیغات زیادی روی پرداخت کاملاً الکترونیکی مالیات صورت گرفته است، سؤال اینجاست که فقط پرداخت مالیات الکترونیکی شده یا کل فرآیند منتج به پرداخت مالیاتی الکترونیکی شده است؟
قبل از اینکه به سؤالتان پاسخ دهم، توضیح مختصری می‌دهم و به این سؤال بازمی‌گردم. همان‌طور که می‌دانید و بارها نیز گفته‌شده طرح جامع مالیاتی، طرح تحول همه‌جانبه‌نظام مالیاتی است اما با دو رویکرد: اول استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات به‌عنوان بستر عملیات و دوم رویکرد مؤدی محوری به‌عنوان بستر نحوه انجام عملیات و ارائه خدمات. این طرح در حقیقت دو بعد دارد؛ بعد درون‌سازمانی که به تأمین بالاترین درجه اتوماسیون برای اجرای فرآیندهای مطلوب نظام مالیاتی توجه دارد. در این بخش موضوع اتوماسیون عملیات و استفاده از نرم‌افزارهای موردنیاز برای فرآیند دریافت مالیات به میان می‌آید و در چارچوب آن فرآیندهای مالیاتی به‌صورت وظیفه محور و نقش محور نظام تقسیم و توسط مأموران مالیاتی اجرا می‌شوند؛ اما بخشی که از دید مردم به‌ویژه مؤدیان اهمیت دارد، در اصل بخش برون‌سازمانی است. بخش درون‌سازمانی برای دولت، مدیران و کارکنان نظام مالیاتی مهم تلقی می‌شود.
.
در اصل در بخش رویکرد برون‌سازمانی پرداخت الکترونیکی مالیات را محقق کرده‌اید؟
ما باید خدمات و ارتباط خود با مردم را تماماً الکترونیکی کنیم. آن چیزی که درواقع برای مردم اهمیت دارد، سهولت، شفافیت و عدالت در تعاملات سازمان مالیاتی با مؤدیان است. شفافیت یعنی مؤدیان بایستی بتوانند به‌طور واضح از تعاملات و رویدادهایی که در نظام‌های مالیاتی اتفاق می‌افتد، آگاه باشند. ما باید شاهد افزایش عدالت مالیاتی باشیم. خدمات الکترونیکی خود باعث شفافیت و سهولت در کار می‌شود و مسئله دیگر بحث خوداظهاری است که باید توسعه پیدا کند. خوداظهاری در عمل یعنی باید شرایطی ایجاد شود تا بیش از ۹۰ درصد از مؤدیان در یک نظام مطلوب مالیاتی اظهارنامه‌های مبتنی بر واقعیت ارائه دهند و شرایطی ایجاد شود که بدون رسیدگی اظهارنامه‌هایشان پذیرفته شوند و هیچ مزاحمت یا کار اضافی‌ای برای مؤدیان ایجاد نشود.
.
می‌توان از این گفته به این نتیجه رسید که به اهداف تعیین‌شده رسیده‌اید؟
بله تا حدودی و البته برای دستیابی به وضع مطلوب گام‌های بلند دیگری لازم است. در یک نظام مالیاتی مطلوب، مؤدی تعاملاتی با ما دارد، تعاملات شامل انجام تکالیف قانونی مؤدیان، درخواست خدمات، ارائه اطلاعات مؤدیان به‌نظام مالیاتی و ابلاغ نتایج فرآیند مالیاتی است. برای خدمت‌رسانی، باجه‌های خدمات مؤدی را هم به‌صورت الکترونیکی و هم به‌صورت حضوری پیش‌بینی کرده‌ایم. این دو، یک نقش را ایفا می‌کنند. عملکرد این باجه‌ها بدین گونه نیست که فقط مجبور باشید در اداره امور مالیاتی مربوط به خودتان خدمات را دریافت کنید، بلکه باید بتوانید هر نوع خدمت و فعل‌وانفعالات مالیاتی را از هر باجه‌ای در سراسر کشور دریافت کنید. همان‌گونه که بانکداری متمرکز در نظام بانکی تعریف‌شده ما هم به دنبال سامانه متمرکز کل عملیات مالیاتی هستیم و می‌خواهیم پورتالی راه‌اندازی کنیم که خدمات را به مؤدیان ارائه می‌دهد.
.
فعالیت‌های درون‌سازمانی چگونه فعالیت‌هایی هستند؟
در فعالیت‌های درون‌سازمانی، سامانه متمرکزی وجود دارد که کل عملیات سازمان را مدیریت می‌کند. به‌طور مثال سیستم تصمیم می‌گیرد وظیفه مشخصی به مأمور مالیاتی ارجاع دهد، آن مأمور در کارتابل الکترونیکی خود را می‌بیند و بر مبنای آن، وظیفه‌اش را انجام می‌دهد و نتیجه‌اش را در سامانه ثبت می‌کند. این کار در یک فرآیند ایستگاهی صورت می‌گیرد. درگذشته یک مأمور مالیاتی مسئول یک پرونده بود اما در آینده باید در یک خط تولید مالیاتی، برای یک پرونده مالیاتی تا ۳۰ مأمور داشته باشیم و هرکدام یک نقش کوچک را در رابطه با پرونده مالاتی ایفا خواهند کرد بدون آنکه بدانند مأمور ماقبل یا مابعد خود در فرآیند چه کسی بوده است. به‌طور مثال سیستم به مأموری ابلاغ می‌کند تا وظیفه شماره ۱۲ را انجام دهد و خود سیستم عملاً نتیجه را نیز از او تحویل می‌گیرد و ثبت می‌کند. این مأمور هویت کسی را که وظیفه شماره ۱۱ را انجام داده یا نقش شماره ۱۳ را انجام خواهد داد، نمی‌داند.
.
این مسئله از فساد جلوگیری می‌کند؟
بله صد درصد. یک بحث جلوگیری از مفاسد است و بحث دیگر مربوط به تخصصی شدن کارکنان می‌شود. در نظام‌های مطلوب مالیاتی این مسئله که یک مأمور تمام وظایف مالیاتی را انجام دهد، یک کار غیرحرفه‌ای و غیرتخصصی است.
.
من هنوز به پاسخ سؤالم که «مؤدیان مالیاتی چه بخش‌هایی از فرآیند پرداخت مالیات را الکترونیکی انجام می‌دهند» نرسیده‌ام.
درگاه خدمات الکترونیکی مالیاتی به نشانی www.TAX.gov.ir امروز تقریباً برای همه مؤدیان مالیاتی شناخته شده است. خدماتی که امروز به‌صورت الکترونیکی ارائه می‌شود روی سایت به‌صورت کامل نیز آمده است. بحث ثبت‌نام الکترونیکی و تخصیص شماره اقتصادی است. ثبت‌نام الکترونیکی پایه ارائه خدمات الکترونیکی است و درواقع همان‌گونه که فردی که برای بهره‌گیری از خدمات شرکتی مجبور به تشکیل پرونده است، مؤدیان نیز با ثبت‌نام الکترونیکی، برای انجام الکترونیکی تعاملاتشان با سازمان تشکیل پرونده می‌دهند. این ثبت‌نام نیازی به حضور فیزیکی ندارد. افراد باید دو مرحله را برای ثبت‌نام بگذرانند و همکاران ما در درون سازمان چندین مرحله را جهت اعتبارسنجی اطلاعات مؤدیان اجرا می‌کنند. علاوه بر این مؤدیان به‌صورت فصلی به ما صورت‌های معاملات و قراردادهای خود را تحویل می‌دهند. این صورت‌های مالی نیز غیرحضوری و الکترونیکی تحویل داده می‌شوند. موضوع بعدی ارائه اظهارنامه و پرداخت الکترونیکی مالیات است که در کلیه منابع مالیاتی راه‌اندازی شده. خدمت دیگری نیز که کاملاً الکترونیکی شده، بخش مالیات حقوق کارکنان است. در سنوات گذشته، تسلیم لیست‌های مالیات حقوق به‌صورت نیمه الکترونیکی بود. از نیمه دوم سال گذشته خدمات به‌صورت الکترونیکی ارائه می‌شود. بخش دیگری نیز فعال‌شده که مربوط به مؤدیان نیست اما در زیرمجموعه وظایف ما قرار می‌گیرد؛ ما برحسب وظیفه به برخی از دستگاه‌ها استعلام عدم بدهی مالیاتی مؤدیان را در صورت درخواست آن سازمان می‌دهیم. به‌طور مثال اگر مؤدی برای دریافت وام شغلی به بانک مراجعه می‌کند، بانک از ما استعلام می‌گیرد که آیا فرد بدهی دارد و ما این صدور گواهی استعلام عدم بدهی را الکترونیکی کردیم.
.
یکی از اقداماتی که در گفت‌وگوی قبلی اعلام کردید اجرایی خواهد شد، دسترسی به خلاصه پرونده‌های مالیاتی به‌صورت الکترونیکی است. هم‌اکنون امکان دسترسی به پرونده‌ها به‌صورت الکترونیکی وجود دارد؟
بله هم‌اکنون این خدمت به‌صورت الکترونیکی ارائه می‌شود. مؤدیانی که ثبت‌نام الکترونیکی آن‌ها تکمیل شود و نام کاربری و رمز عبور دارند می‌توانند با مراجعه به سامانه اینترنتی خدمات مؤدیان، چکیده‌ای از پرونده‌شان را ببینند و مطمئن شوند پرونده مالیاتی‌شان در چه وضعیتی قرار دارد.
.
یکی دیگر از خبرهایی که نیمه دوم سال گذشته انعکاس زیادی داشت، فراخوان سازمان امور مالیاتی به اصناف برای اعلام نرم‌افزار مورداستفاده دستگاه‌های مکانیزه فروش بود.
این تکلیفی است که بر عهده مؤدیان گذاشته‌شده، اصنافی که از صندوق‌های مکانیزه فروش استفاده می‌کنند باید نرم‌افزار یا دستگاه مورداستفاده‌شان را به سازمان اعلام کنند. البته فرآیند این اعلام نیز الکترونیکی شده و در سامانه اینترنتی ما عملیاتی است.
.
مؤدیان ثبت‌نام کردند؟
چندین هزار مؤدی تاکنون ثبت‌نام کرده‌اند اما باید توجه داشت این بخش از سامانه اخیراً راه‌اندازی شده است.
.
این اقدام شما موجب مقاومت بخشی از اصناف نشد؟
ما معتقدیم استفاده از صندوق‌های مکانیزه، کمک مالیاتی به اصناف است زیرا رابطه غیر شفاف منجر به تعاملات علی‌الراس سازمان‌های مالیاتی با اصناف می‌شود. سازمان مالیاتی به دنبال حذف روش علی‌الراس غیرمتکی به اطلاعات در وصول مالیات است. اگر سامانه‌های فروش راه‌اندازی و بهره‌برداری شوند به تعاملات دستگاه مالیاتی و مؤدیان نظم می‌بخشد و روش علی‌الراس حذف می‌شود.
.
نرم‌افزار دستگاه‌های مکانیزه فروش باید به سامانه نظام مالیاتی متصل شوند؟
نه ما الآن برنامه اتصال نداریم. هم‌اکنون به دنبال جمع‌آوری اطلاعات این سامانه‌ها هستیم. می‌خواهیم کاری کنیم که گزارش‌هایی که سامانه‌ها برای ما به‌صورت الکترونیکی می‌فرستند، جایگزین صورت معاملات فصلی بشوند. بدین معنا که به‌جای اینکه مؤدی یک‌باره و به‌صورت حضوری اطلاعاتش را به سامانه‌های ما بدهد، بتواند به‌وسیله نرم‌افزار یا صندوق فروشی که در محل کارش نصب است، به‌صورت الکترونیکی اطلاعات عملکرد خود را به سامانه وارد کند.
.
درهرصورت باید به سامانه شما متصل شود؟
عملاً گزارش عملیات را باید به سامانه ما ارسال کنند نه اینکه متصل شوند. اگر بخواهیم روی واژه وصل تأکید کنیم این سؤال و تصور پیش می‌آید که قرار است چه اتفاقی رخ دهد. ما قصد داریم گزارش‌هایی که مؤدیان به‌صورت فصلی به ما تحویل می‌دهند، به‌صورت الکترونیکی و خودکار باشد.
.
پس اکنون ارسال این اطلاعات چگونه صورت می‌گیرد؟ با سی‌دی؟
نه درواقع در حال ایجاد مجموعه متنوعی از کانال‌ها هستیم. ما در نظر داریم به‌طور مثال یک DLL در اختیار تولیدکنندگان نرم‌افزار فروش و تولیدکنندگان صندوق‌های فروش قرار دهیم، این DLL روی نرم‌افزار نصب است و به‌وسیله آن در توالی‌هایی که مؤدی انتخاب می‌کند روزانه، هفتگی یا ماهیانه با کلیک یک دکمه، اطلاعات به سازمان مالیاتی کشور منتقل می‌شود. البته این حد ایده آل ماست. ما روش‌های دیگر را هم در نظر داریم، مثل روشی که صندوق یا نرم‌افزار یک خروجی منطبق بر یک استاندارد تولید می‌کنند و بعد خروجی به سامانه ما ارسال می‌شود. این یک سیر تحول تدریجی دارد، ما نمی‌خواهیم دفعی عمل کنیم باید کم‌کم مؤدیان، خود را با سامانه جدید وفق دهند. به هر صورت هم‌اکنون صورت معاملات را با دوره‌های فصلی و از طریق سامانه اینترنتی دریافت می‌کنیم.
.
صندوق‌ها یا دستگاه‌های مکانیزه فروش با یکدیگر متفاوت هستند، از همین رو احتمالاً برنامه هرکدام با دیگری متفاوت است. این تفاوت مشکلی ایجاد نمی‌کند؟
خیر. ما یک DLL می‌سازیم و این DLL را در اختیار تولیدکنندگان نرم‌افزار و تولیدکنندگان ماشین‌های فروش قرار می‌دهیم. آن DLL با یک وب سرویس اتصال با سرورهای ما ارتباط برقرار می‌کند و صندوق فروش، DLL ما را شناسایی می‌کند و نهایتاً اطلاعات در سیستم ثبت می‌شود.
.
در اصل تمام فرآیند ارائه اطلاعات مالیاتی به‌صورت الکترونیکی صورت می‌گیرد؟
بخش عمده‌ای که باقی‌مانده، بخش ابلاغ است. البته در شرایط فعلی مؤدیان می‌توانند میزان مالیاتشان را در سایت ببینند؛ اما این جنبه قانونی ندارد و رسماً باید آن را به‌صورت کاغذی بگیرند، برای همین در معرفی خدمات، این را ذکر نکردم. منتظر ابلاغ اصلاحیه قانون مالیات‌های مستقیم برای رفع این مانع هستیم.
.
شما در بخشی از صحبتتان به شماره اقتصادی اشاره کردید. سال گذشته اعلام کرده بودید تا زمانی که فرآیند ثبت‌نام مؤدیان مالیاتی تکمیل نشود، شماره اقتصادی صادر نمی‌شود، هم‌اکنون وارد مرحله صدور شماره اقتصادی شده‌اید؟
ما پایه شماره اقتصادی را بر مبنای شماره ملی و شناسه ملی قراردادیم. برای افراد، شماره ملی و برای شرکت‌ها، شناسه ملی قراردادیم. امیدواریم تا پایان تیرماه فرآیند ثبت‌نام را به حد مطلوب برسانیم، سپس اگر اکثر مؤدیان این فرآیند را به پایان برسانند، به همه شماره اقتصادی جدید اختصاص می‌دهیم.
.
یعنی همه به مرحله نهایی ثبت‌نام رسیده باشند؟
بله دقیقاً. نکته این است که همه باید به مرحله نهایی برسند.
.
چرا نمی‌توان برای هرکسی که ثبت‌نام کرده، شماره صادر کرد؟
ما می‌خواهیم نظامی در جامعه حاکم کنیم و شماره را جهت تعاملات اقتصادی مردم با یکدیگر می‌دهیم، حال اگر بعضی‌ها شماره داشته باشند و بعضی‌ها نداشته باشند، در چنین شرایطی در معاملات اختلال ایجاد می‌شود. الآن بر مبنای شماره یا شناسه ملی برحسب مورد گزارش می‌دهند.
.
تاکنون چه میزان از فرآیندهای ثبت‌نام الکترونیکی مؤدیان کامل شده است؟
ثبت‌نام دو مرحله دارد: پیش ثبت‌نام و ثبت‌نام مرحله دوم. بالای ۹۵ درصد پیش ثبت‌نام کرده‌اند و بیش از نصف آن‌ها مرحله دوم را طی کرده‌اند و بقیه در حال اصلاح اطلاعاتشان هستند. ما نیز سه مرحله اعتبارسنجی اطلاعات داریم و در هر مرحله هم موضوعات اطلاعاتی مختلفی را موردبررسی و اعتبارسنجی الکترونیکی یا میدانی قرار می‌دهیم.
.
مؤدیان مالیاتی باید یک‌بار ثبت‌نام کنند یا هرسال برای پرداخت مالیات باید فرآیند ثبت‌نام را طی کنند؟
نه فقط یک‌بار ثبت‌نام و مراحل را کامل را طی می‌کنند، مگر اینکه اطلاعاتشان مثل هیئت‌مدیره، آدرس و غیره تغییر کند که موارد اخیرالذکر نیز در بخش ویرایش سیستم، اطلاعات خود را تغییر می‌دهند.
.
شما در خدمات ارائه‌شده به پرداخت الکترونیکی کلیه منابع مالیاتی اشاره کردید؛ یعنی اکنون مؤدیان می‌توانند به‌صورت الکترونیکی مالیات خود را پرداخت کنند؟
بله اکنون این امکان وجود دارد که از طرق مختلفی من‌جمله اتصال مستقیم به سامانه اینترنتی مالیاتی و با استفاده از صفحه اختصاصی بانک ملی متصل به این سامانه، مالیات خود را پرداخت کنند یا شناسه قبض بگیرند و از طریق دستگاه‌های خودپرداز و کارت‌خوان‌ها عملیات پرداخت را انجام دهند یا قبض بانک را خودشان در منزل یا محل کار پرینت بگیرند و در بانک‌ها به‌صورت حضوری پرداخت کنند که ما این روش اخیر را اصلاً توصیه نمی‌کنیم.
.
احراز هویت چگونه صورت می‌گیرد؟ استفاده از امضای الکترونیکی روی اظهارنامه‌های مالیاتی لازم نیست؟
وقتی برای هر مؤدی تشکیل پرونده می‌دهیم برای آن‌ها نام کاربری و رمز عبور تعریف می‌کنیم. مضاف بر آن روی خدمات خود مثلاً اظهارنامه امضای الکترونیکی هم داریم؛ اما این امضا الزامی نیست.
.
یکی از مشکلاتی که سال گذشته برای ارسال الکترونیکی اظهارنامه‌ها ایجاد شد، سوءاستفاده برخی از کافی‌نت‌ها یا مراکز اینترنتی بود. امسال قرار است ارسال اظهارنامه‌ها به چه صورتی انجام شود؟
برای ما حد مطلوب این است که مؤدی خود به اینترنت مراجعه و از خدمات الکترونیکی استفاده کند؛ اما احتمالاً پنج میلیون مؤدی داریم؛ بنابراین امکان دارد برخی به اینترنت دسترسی نداشته باشند یا آشنایی کافی به سیستم نداشته باشند. درحالی‌که ما مؤکداً ترجیح می‌دهیم مؤدی خود به اینترنت متصل شود؛ اما مؤدی می‌تواند به دفاتر مجاز پیشخوان دولت، دفاتر مجاز شرکت پست و واحدهای مجاز کافی‌نت نیز برای دریافت خدمات مراجعه کند.
.
وقتی از لفظ مجاز استفاده می‌کنید یعنی برخی کافی‌نت‌ها فقط می‌توانند این خدمات را به مؤدیان ارائه دهند؟
بله سامانه ما به واحدهای غیرمجاز اجازه نخواهد داد کار مؤدیان را انجام دهند. به علت مشکلاتی که برای مؤدیان در سنوات قبل ایجاد شد و خود شما نیز به آن اشاره کردید، امسال برنامه آموزشی برای دفاتر پیشخوان دولت، پست و کافی‌نت برگزار کردیم، در کلاس‌ها در مورد خدماتی که باید ارائه دهند و روش انجام کار، به‌دقت و با جامعیت کافی آموزش‌های لازم داده می‌شود و شرکت‌کنندگان گواهینامه آموزشی دریافت می‌کنند. بر اساس گواهینامه دریافتی، به آنان اجازه ارسال اظهارنامه داده می‌شود. سیستم امسال به‌گونه‌ای طراحی شده است که اگر مجوز لازم را نداشته باشند از هر سیستم فقط سه اظهارنامه ارسال می‌شود. در اصل سیستم‌های کافی‌نت‌ها یا پیشخوان دولت و پست باید برای سامانه مالیات تعریف‌شده باشد.
.
مؤدیان چگونه باید مجاز بودن را تشخیص دهند؟
اولاً ما فهرست آن‌ها را از ابتدای تیرماه روی سایت قرار می‌دهیم، ثانیاً گواهینامه‌های آموزشی که به این کاربران داده می‌شود باید در محل کارشان نصب شود و ثالثاً اگر مجاز نباشند نمی‌توانند کار خود را انجام دهند و سیستم برای آن‌ها باز نمی‌شود. بااینکه ما ترجیح می‌دهیم مؤدی خود به اینترنت مراجعه کند اما راه‌های مجاز و مدیریت‌شده را نیز در نظر گرفته‌ایم.
.
ارائه خدمات نسبت به سال گذشته چقدر متفاوت است؟
عمده تفاوت در عملیات تیرماه مربوط به نحوه ارائه اظهارنامه است. در حوزه اظهارنامه، مؤدیان باید ثبت‌نامشان را کامل کنند. اطلاعات هویتی را در اظهارنامه نمی‌گیریم، اطلاعات هویتی اتوماتیک با ثبت‌نام الکترونیکی مؤدیان یک‌بار دریافت می‌شود؛ اما اطلاعات عملکردی را دریافت می‌کنیم. اگر مؤدی می‌خواهد اطلاعات هویتی خود را ویرایش کند باید در بخش ثبت‌نام اصلاح کند نه در اظهارنامه. در مورد شریک‌ها؛ به‌طور مثال من و شما در یک واحد شغلی شریک بوده‌ایم، درگذشته باید هرکدام جداگانه اظهارنامه می‌دادیم؛ اما اکنون شرکا یک اظهارنامه تحویل می‌دهند. خدمت بعدی این است که مؤدی می‌تواند بعدازاینکه اظهارنامه‌اش را ارسال کرد، همان موقع اقدام به پرداخت الکترونیکی مالیات کند.
حجم عملیات الکترونیکی ما خیلی بالاست، چون پنج میلیون مؤدی باید اظهارنامه تحویل دهند و این اظهارنامه‌ها نیز با توجه به نوع مؤدی از دو تا ۲۵ صفحه است و هر صفحه هم مملو از اطلاعات است؛ که باید پرداخت‌هایشان را انجام دهند. باید صورت مالی فصلی خود را انجام دهند. حتی اظهارنامه‌های بهار مالیات بر ارزش‌افزوده را نیز باید در تیرماه تحویل دهند. در پایان تیرماه حجم عملیات الکترونیکی مالی با هیچ خدمت الکترونیکی‌ای در کشور قابل قیاس نیست.
.
با توجه به بالا بودن حجم عملیات، زیرساخت موردنیاز برای آن را فراهم کرده‌اید؟
سازمان مالیاتی درزمینهٔ بستر عملیات الکترونیکی و زیرساخت آن فعالیت‌های بسیاری صورت داده است. شبکه سراسری درون‌سازمانی‌ای که در کشور بین واحدهای مالیاتی داریم، ۶۴۰ ساختمان ما را به هم متصل می‌کند. پهنای باند اینترنت که روی آن سرویس می‌دهیم، بسیار گسترده است یا سرویس‌هایی که ما خطوط اختصاصی را راه‌اندازی کردیم. پیشخوان‌ها و پست‌ها از اینترنت استفاده نمی‌کنند بلکه از این خطوط اختصاصی استفاده می‌کنند؛ بنابراین در طول این سال‌ها تمهیدات بسیاری در خصوص خدمات و زیرساخت‌ها انجام داده‌ایم.
.
اکنون این پروژه در سراسر کشور پیاده شده است؟
خدمات برون‌سازمانی‌ای که تا الآن توضیح دادم در تمام کشور عملیاتی شده است. در خصوص موارد برون‌سازمانی که مربوط به مردم است، همه تحت پوشش هستند اما در بحث درون‌سازمانی که مربوط به ادارات است به شکل بخش بخش صورت می‌گیرد. نظام مالیاتی از سویی با مؤدیان و از طرف دیگر با ذی‌نفعان که دستگاه‌های دولتی هستند سروکار دارد؛ در داخل محدوده خود، تعاملاتش را الکترونیکی کرده است. بدین معنا که زیرساختی راه‌اندازی کرد که متشکل از مراکز داده، شبکه سراسری، شبکه‌های محلی، تأمین سخت‌افزار و غیره است. ما یک سامانه درون‌سازمانی داریم به نام سامانه نرم‌افزاری یکپارچه مالیاتی.
در نظام مالیاتی سنتی، یک پرونده مربوط به یک مأمور مالیاتی است اما اکنون در هر واحدی که عملیات الکترونیکی راه‌اندازی می‌شود، مراحلی دارد که به آن‌ها می‌گوییم فاز اول و هفت وظیفه اصلی؛ من‌جمله: شناسایی و ثبت‌نام، دریافت و پردازش اظهارنامه‌ها، وصول مالیات، حسابداری مالیاتی، رسیدگی و حسابرسی، اعتراضات و وصول عملیات اجراییات به‌صورت جداگانه ایجاد می‌شود و بعد باجه خدمات مؤدیان را تأسیس می‌کنیم. همکاران را نیز بر مبنای هفت وظیفه تفکیک می‌کنیم. بدین گونه شبکه را تکمیل و تأمین تجهیزات کردیم.
.
فازهای بعدی؟
در فاز دوم، ما وظایف هفت‌گانه را به ۳۰ نقش تفکیک می‌کنیم، این فاز همان مرحله‌ای است که پیش‌تر توضیح دادم. مأموران نتایج کار خود را وارد سیستم می‌کنند اما از مأموران قبل و بعد خود در فرآیند خبر ندارند.
نظام مالیاتی مطلوب، وضعیت ۳۰ نقشی است که سامانه نرم‌افزاری یکپارچه می‌شود. باید برنامه‌های مدیریت تغییر، پیاده شود و آموزش‌ها صورت گیرد، تأمین تجهیزات انجام شود، فرآیند پرونده الکترونیکی مؤدی تکمیل شود و در انتها داده‌ها به سیستم منتقل شود تا اطلاعات مؤدی وارد سامانه شود. این مراحلی است که باید به‌تدریج در کشور رخ دهد. هم‌اکنون ما باید فازهای اول و دوم را در واحدهای مالیاتی مختلف اجرا کنیم تا سازمان به‌نظام مطلوب مالیاتی تبدیل شود. به‌منظور اجرای این دو فاز ما ادارات خود را در استان‌ها به چهار مرحله تقسیم کرده‌ایم. ادارات مرحله اول، فاز اول را تکمیل کردند و مراحل نهایی کردن فاز دوم را پشت سر می‌گذارند. ادارات مرحله دوم در آخرین مرحله فاز اول هستند و فاز دوم را آغاز کرده‌اند. ادارات مرحله سوم هم‌فاز اول را اجرا کرده‌اند و در حال برنامه‌ریزی برای اجرای فاز دوم هستند، یعنی هنوز این مرحله را آغاز نکرده‌اند. ادارات مرحله چهارم نیز در حال انجام فاز اول هستند.
.
بانک اطلاعات مؤدیان در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
ساخت بانک مؤدیان به پایان رسیده است. اطلاعات ثبت‌نام مؤدیان و میزان معاملاتی که خود مؤدیان گزارش می‌کنند، در آنجا ثبت می‌شود.
.
در بخشی از صحبت‌های خود اشاره کردید به ارائه اطلاعات به برخی از دستگاه‌های دولتی؛ با چند دستگاه متصل هستید و اطلاعات منتقل می‌شود؟
ما در قوانین مختلف، یکسری تکالیف قانونی داریم. در قانون مستقیم و اصلاحیه‌ها و همچنین ماده ۱۲۰ برنامه پنجم توسعه برای نظام مالیاتی تکالیفی بر عهده ما گذاشته‌شده است. همه این‌ها را دنبال می‌کنیم اما برای مثال در مورد اطلاعات هویتی مؤدیان با بانک اطلاعاتی ثبت‌احوال چک می‌کنیم و امثالهم؛ و برحسب تکالیف، سیستم ما در حال گسترش است و تعاملاتی را برقرار می‌کنیم.
.
اگر دستگاه‌هایی از شما اطلاعات بخواهند اطلاعات را آنلاین ارسال می‌کنید؟
به‌موجب قانون، اطلاعاتی که به ما داده می‌شود فقط در امر تشخیص مالیات مورداستفاده قرار می‌گیرد. اگر دستگاهی اطلاعات بخواهد، دفتر اطلاعات مالیاتی‌ای در سازمان داریم که آن‌ها بررسی می‌کنند و با در نظر گرفتن موارد قانونی اطلاعات را از ما می‌گیرند.
.
در ابتدای پیاده‌سازی ITS اعلام کرده بودید که پیاده‌سازی آن تقریباً دو سال به طول می‌انجامد. هم‌اکنون یک سال آن گذشته است؛ آیا پیاده‌سازی آن به‌طور کامل تا پایان امسال به اتمام می‌رسد؟
بله امیدواریم پیاده‌سازی در ادارات را تا سال آینده به اتمام برسانیم. باید توجه کرد که سیستم پویاست و هرلحظه نیاز به تغییر دارد. برای ما اهمیت دارد که خدماتمان توسعه یابد و به دنبال تحول در سامانه درون‌سازمانی هستیم که شامل حذف مراجعه حضوری، تخصصی شدن وظایف همکاران در سازمان‌ها، وظایفشان و غیره است.
.
شما اشاره‌کرده بودید برخی از اظهارنامه‌ها درستی آزمایی می‌شوند، چگونه این کار انجام می‌گیرد؟
در نظام مالیاتی مطلوب، بخش عظیمی از مؤدیان اظهارنامه می‌دهند و پذیرفته می‌شود و سپس مالیات می‌پردازند. سیستم، اطلاعاتی را که مؤدی خودش اظهار کرده، با اطلاعاتی که در مورد مؤدی جمع‌آوری‌شده، مقایسه می‌کند و زمانی که اختلافی وجود داشته باشد سیستم به او پیشنهاد رسیدگی می‌دهد. خیلی از اطلاعات ما از درون تعاملات خود مؤدیان با سازمان به دست می‌آید. یکی دیگر از راه‌های معیار ارزیابی ریسک، از مقایسه اطلاعات خود مؤدی باسابقه خودش به دست می‌آید؛ یعنی مقایسه سابقه مؤدی با اظهارنامه‌اش، یکی از معیارهای ریسک به شمار می‌رود.
بهناز توحیدی
منبع: پیوست