پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
روزنامه قانون / استارت‌آپ‌ها در ایران هنوز متولی ندارند، ایجاد اشتغال، ره‌آورد مشاغل اینترنتی و استارت‌آپ‌هاست. فعالان در حوزه کسب‌وکارهای اینترنتی، نگران عدم حمایت دولت هستند. همکاری استارت‌آپ‌ها و بانک‌ها یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است.
نت‌برگ، دیوار، دیجی‌کالا، اسنپ و سایر مجموعه‌های اینترنتی که در حوزه کسب‌وکار فعال هستند، استارت‌آپ به شمار می‌آیند. در این میان بزرگ‌ترین استارت‌آپ که جزو اولین‌ها نیز به حساب می‌آید، گوگل است. به‌طور کلی کسب‌وکارهایی را که با کمک گرفتن از فناوری پیشرفته و اینترنت پا به عرصه گذاشته‌اند، می‌توان استارت‌آپ نامید که یک پدیده جهانی است. این تکنولوژی پیشرفت چشمگیری داشته و افراد زیادی را به کار مشغول کرده است. به همین خاطر اتفاق مهمی است که می‌تواند در شرایط فعلی کشور جوانان را از شَر غول بیکاری نجات دهد و راهکار بسیار مثبتی برای این بحران باشد؛ اما درحالی استارت‌آپ‌ها در دنیا جایگزین تجارت‌های سنتی شده‌اند که این فناوری نو در ایران با وجود ظرفیت‌های بالای ایجاد شغل هنوز متولی مشخصی ندارد.
حل بحران بیکاری با ایده‌های استارت‌آپی
چندی پیش بود که بلومبرگ در خبری اعلام کرد که مالک یکی از بزرگ‌ترین استارت‌آپ‌های چینی یک‌شبه 2.8 میلیارد دلار سود کرده است. رقمی که برای اقتصاد چین که با روی‌کارآمدن دونالد ترامپ در آمریکا درگیر است، عددی رؤیایی است. گزارش‌ها نشان می‌دهد که با ارزش‌ترین شرکت‌های اینترنتی جهان، کمپانی گوگل بــا ارزش 41۰ میلیارد دلار متعلق به کشور آمریکاست. دومین شرکت علی بابا در چین با ارزش ۲۰۰ میلیارد دلار و در رتبه سوم هم کمپانی آمازون با 1۸۶.9 میلیارد دلار قرار دارد. در ایران شرکت دیجی کالا با ارزش 1۵۰ میلیون دلار در صدر است و بعد از آن، آپارات و کافه بازار هرکدام به ارزش 3۰ میلیون و ۲۰ میلیون دلار در مراحل بعدی قرار دارند. کسب‌وکار اینترنتی سابقه چندان طولانی در جهان ندارد اما با سرعتی که در پیش گرفته، پیش‌بینی‌ها حکایت از آن دارد که تجارت سنتی در آینده دنیا، دیگر جایی ندارد. به جز حجم بالای درآمدزایی، این شرکت‌ها در اشتغال‌زایی هم سرآمد شده‌اند. استارت‌آپ‌ها حتی در کشورهای درگیر فقر، جنگ و خشونت نیز توانسته‌اند درآمدزایی کرده و شغل ایجاد کنند.
استارت‌آپ‌های نوپا در ایران
سابقه فعالیت کسب‌وکارهای اینترنتی در ایران نیز چندان زیاد نیست. شاید کمتر از یک دهه؛ اما در همین مدت آن‌چنان پیشرفت داشته‌اند که می‌توان از ظرفیتی که در اقتصاد ایران ایجاد کرده‌اند، استفاده کرد. هرچند که گروهی معتقدند که آنچه در ایران اجرایی شده، کپی نرم‌افزارها و آپ‌های خارجی است، با این حال همین کپی‌ها هم توانسته اشتغال مناسبی ایجاد کند. طی سال‌های اخیر، این نوع کسب‌وکار در ایران نیز با اقبال مواجه شده است و علت آن به وجود نخبگانی در این حوزه بازمی‌گردد که ابتکارات خوبی داشته و جذب این نوع کسب‌وکار شده‌اند که این موضوع در مورد حوزه‌هایی مانند آی‌تی و تکنولوژی‌های انفورماتیک چشمگیرتر بوده است. با این وجود پیشرفت استارت‌آپ‌ها در ایران، اقتصاددانان را نگران کرده است؛ نگرانی از این جهت که دولت مانند دیگر حوزه‌ها، وارد این حوزه شود و جریان پیشرفت را که به‌صورت خودجوش به وجود آمده است، متوقف سازد. اتفاقی که چندی پیش در رابطه با رقیب اسنپ از سوی شرکت تاکسیرانی اتفاق افتاد.
موانع توسعه استارت‌آپ در ایران
کارشناسان می‌گویند، اگر بستر قانونی توسعه استارت‌آپ‌ها فراهم نشود و چارچوب‌های لازم و ضروری برای استفاده از فضای مجازی به‌صورت روشن تعریف نشود و حاکمیت، زیرساخت‌های لازم را فراهم نیاورد، مشکلاتی در این حوزه به وقوع می‌پیوندد. در حال حاضر قانون تجارت الکترونیک بیش از یک دهه است که مصوب شده است؛ از همین رو لازم است که در فضای قانونی، کسب‌وکارهایی همچون استارت‌آپ‌ها تعریف شوند تا تجارت الکترونیک در ایران همپای کشورهای پیشرفته دنیا رشد کند. رشد استارت‌آپ‌ها می‌تواند به ایجاد اشتغال بیش از شغل‌های سنتی و صنعتی بینجامد. مؤسس یکی از استارت‌آپ‌های موفق ایرانی معتقد است که یکی از مشکلاتی که برای توسعه استارت‌آپ‌ها وجود دارد، مشخص نبودن متولی این نوع کسب‌وکار است. هنوز هم معلوم نیست که ما باید به چه کسی جواب پس بدهیم؟ وزارت صنعت ادعا می‌کند که متولی ماست، وزارت ارتباطات و ارشاد نیز در این زمینه ادعا دارند. از طرفی سرعت پایین اینترنت و قطعی‌های بدون برنامه و البته خطر فیلتر شدن نیز از جمله مشکلاتی است که سبب می‌شود هیچ کاسبی نتواند کار خود را ادامه دهد؛ زیرا وقتی اینترنت قطع شود مثل این است که خیابان‌ها را بسته‌اند.
نسخه بانک مرکزی برای استارت‌آپ‌های مالی
چندی است که استارت‌آپ‌های فعال حوزه مالی یا به‌اصطلاح فین‌تک‌ها در همه جای دنیا از جمله در ایران مورد توجه قرار گرفته‌اند. دسته‌ای از آن‌ها که در زمینه راهکارهای پرداخت فعالیت می‌کنند، در بین کاربران محبوب شده‌اند و مدتی است که ساماندهی و نظارت بر این حوزه در دستورکار بانک مرکزی قرار گرفته است و بانک مرکزی حالا به فین‌تک‌ها عنوان فارسی «پرداخت یار» داده است. این روزها بانک مرکزی نیز در حوزه نوآوری‌های مالی رویکرد بهتر و تازه‌تری نسبت به گذشته دارد. مهر سال جاری بود که بانک مرکزی سیاست خود را درباره «فناوری مالی» و «ضوابط پرداخت یاران» به‌منظور استفاده و کسب نظر صاحب‌نظران، تدوین و منتشر کرد که انتشار این اسناد خبر خوشی برای فعالان حوزه فناوری مالی است. رگولاتوری که نه با نگاهی سنتی بلکه با نگاهی تازه به دنبال تسهیل فعالیت‌ها برای فین‌تک‌هاست.
فین‌تک‌ها
کاربرد نوآوری‌های فناورانه در ارائه خدمات مالی را «فین‌تک» می‌نامند البته در برخی مواقع «فین‌تک‌ها» با «استارت‌آپ‌ها» اشتباه گرفته می‌شوند در حالی‌که فین‌تک، استارت‌آپ نیست. فین‌تک‌ها طیف وسیعی از شرکت‌ها و کسب‌وکارها را دربرمی‌گیرند که ممکن است مرحله استارت‌آپی را رد کرده باشند. درواقع فین‌تک بیشتر از هر چیز با نوآوری گره خورده است. فین‌تک‌ها کاربرد نوآورانه فناوری در حوزه‌های مالی هستند وگرنه استفاده از فناوری به‌طور عام و فناوری اطلاعات به‌طور خاص به معنای فین‌تک نیست. وقتی صحبت از فین‌تک می‌کنیم یعنی به‌طور نوآورانه از فناوری برای ارائه خدمات مالی استفاده می‌کنیم. اکنون دیگر نوآوری به‌تنهایی و درون سازمان‌ها اتفاق نمی‌افتد، بلکه حدود پانزده سال است که سازمان‌ها به این نتیجه رسیده‌اند برای اینکه نوآور باشند چاره‌ای ندارند جز اینکه مرزهای سازمان‌شان را به روی آن‌هایی که بیرون هستند، باز کنند. به همین دلیل نوآوری باز در ۱۷ سال گذشته در دنیا مورد توجه جدی سازمان‌های نوآور قرار گرفته است. در ایران نیز شرکت‌های بزرگ فین‌تک چند سالی‌است که ارزش نوآوری باز را درک کرده و درهای‌شان را به روی استارت‌آپ‌ها باز کرده‌اند.
تعامل با بخش خصوصی
احمد سلمانی آرانی مدیر امور فناوری اطلاعات بانک سپه درباره فعالیت فین‌تک‌ها و تأثیر آن‌ها در حوزه بانک به «قانون» گفت: طی سال‌های اخیر رویدادهایی که در حوزه آی‌تی ایجاد می‌شود روز به روز در حال پیشرفت است و ما شاهد جهت‌گیری کسب‌وکار به سمت بانکداری الکترونیک هستیم. ظهور فین‌تک‌ها در عرصه بانکداری نیز از خبرهای خوبی است که می‌توان در این حوزه مفید و مؤثر باشد. ایجاد این فضا حتی مخاطبان سیستم بانکی را به شوق می‌آورد و نشان می‌دهد که در حال حاضر حضور بانکداری الکترونیک به‌ویژه در بخش آی‌تی بانک‌ها به یک ضرورت تبدیل شده است تا بتوانیم به‌صورت بهتر و شایسته‌تری خدمات نوین را ارائه داده و در این زمینه به‌وسیله تعامل با بخش خصوصی سرمایه‌گذاری کنیم. همیشه مشتری ولی نعمت ما بوده و برای حفظ این سرمایه نیاز به تعامل بیشتر بانک‌ها با استارت‌آپ‌ها وجود دارد.
ضرورت همکاری با استارت‌آپ‌ها
او در ادامه تصریح می‌کند: با گسترش سرمایه‌گذاری در این بخش ما به فلسفه وجودی بانکداری که ارائه خدمات بهتر به مشتری است، دست پیدا خواهیم کرد. اکنون همکاری استارت‌آپ و بانک‌ها را می‌بینیم که بخش نوپایی در فضای کسب‌وکار است که بانک‌ها را از خمودگی دور می‌کند. سلمانی آرانی معتقد است که ایجاد فضای مناسب تجارت الکترونیک و رشد فین‌تک‌ها مطالباتی است که مردم از بانک‌ها دارند و این اتفاق، ضرورتی برای فضای کسب‌وکار کشور است و بانک‌ها در این فضا باید پویا باشند وگرنه از قافله عقب می‌افتند.
توقف در پیشرفت سم است
به گفته سلمانی آرانی اقتصاد کشور ما بانک محور است و در اقتصادی که بانک محور است نمی‌توان متوقف شد و باید به سمت پیشرفت حرکت کرد و با جهان همسو شد؛ زیرا توقف در این فضا برای بانک‌ها سم است. با این وجود، فین‌تک‌ها و استارت‌آپ‌ها امروز به این حرکت کمک کرده‌اند. در نمایشگاه‌هایی که دراین اواخر برپا شده تعاملات بیشتری میان بانک‌ها و استارت‌آپ‌ها و فین‌تک‌ها به وجود آمده که این موضوع در تنگناها و نارسایی‌ها به ما کمک می‌کند و نقاط ضعف ما را آشکار می‌سازد. از سوی دیگر بحث نسل جوان، جویای کار و جویای نام نیز مطرح می‌شود. اکنون مسئله اشتغال در کشور بسیار پررنگ است که در حوزه فین‌تک‌ها می‌توان برای این مسئله برنامه‌ریزی کرد و امیدواریم دولت و سایر سازمان‌ها به توسعه این فضا کمک کنند.
هزینه و درآمد بانکداری الکترونیک
او در پاسخ به این پرسش که بانکداری الکترونیک چه تأثیری در کاهش هزینه‌های بانک‌ها خواهد داشت، گفت: اگرچه ممکن است هزینه‌ها برای تهیه زیرساخت‌ها، سخت‌افزارها، تأمین شبکه و تجهیزات افزایش پیدا کند، اما محور سودآوری بانک‌ها به سمت دریافت کارمزدهای ناشی از خدمات دیجیتال و الکترونیک سوق پیدا می‌کند؛ بنابراین اگر هزینه‌ای صورت گیرد در آینده نزدیک از همین حوزه درآمد خواهیم داشت و خدمات بهتری را به مردم ارائه می‌دهیم که هدف اصلی نظام بانکی نیز همین است و دوم اینکه یکی از سرفصل‌های درآمدی ما به حوزه کارمزدهای غیرمشاع بازمی‌گردد و این درآمد، ناشی از خدماتی است که به مشتریان در بخش الکترونیک ارائه می‌شود.
در این برهه از زمان لازم است که دولتمردان، تفکر نفتی را از خود دور سازند و به نیروی انسانی به‌عنوان سرمایه اصلی کشور اهمیت بیشتری داده و به تسهیل این نوع کسب‌وکارها و گسترش آن‌ها در کل کشور کمک کنند و اجازه دهند تا بازار و جامعه اقتصادی کشور درباره این نوع کسب‌وکارها تصمیم بگیرد نه اینکه با دخالت‌های خود در حوزه‌های مختلف از قبیل مجوزها و قیمت‌گذاری‌ها، راه توسعه استارت‌آپ‌ها را ببندد و موانعی برای رشد آنان به وجود آورد.