پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
مصطفی ثابتی؛ مسئول تحقیق و توسعه بانکداری دیجیتال در اداره کل بازاریابی بانک انصار / مهم‌ترین تغییری که در سال‌های اخیر رخ داده، تغییر نسل فعال جامعه است. در حال حاضر متولدین دهه 60 و 70 به‌عنوان نیروی مولد تأثیرگذار در جامعه ما شناخته می‌شوند که تفاوت‌هایی در رفتار و سلیقه با نسل‌های ماقبل دارند، این نسل در دنیا به‌عنوان میلِنیال‌ها (Millennials) یا نسل Y شناخته می‌شوند. از سوی دیگر رشد نفوذ اینترنت در کشور و تغییرات سریع در فناوری‌هایی که در بطن زندگی مردم قرار گرفته مثل ابزارهای هوشمند همراه، اینترنت اشیاء، کلان داده‌ها و تحلیل داده‌ها و … تغییرات زیادی در رفتار و زندگی نسل جدید ایجاد کرده است.
با توجه به این تغییرات، عکس‌العمل مناسب بانک و پاسخ درست به خواسته‌های جدید مشتریان برای بقای بانک‌ها و حفظ جایگاه آن‌ها در بازار اجتناب‌ناپذیر است. بسیاری از مردم ما امروز برای فعالیت‌های عادی و روزانه خود مثل خرید کردن، سفارش غذا و حتی ارتباط با دوستان و آشنایان از اپلیکیشن‌های موبایلی استفاده می‌کنند و زحمت جابجایی و مراجعه حضوری را به خود نمی‌دهند. از این نسل نمی‌توان انتظار داشت برای فعالیت‌های بانکی با روش‌های سنتی به شعبه‌های بانک مراجعه کنند؛ مدتی در انتظار بنشینند و نهایتاً درخواست‌های خود را با کارمندی در بانک به اشتراک بگذارند که برای اولین بار با او مواجه می‌شوند.
این نسل ترجیح می‌دهد همان‌طور که همه نیازها و خواسته‌های خود را با تلفن هوشمند خود در میان می‌گذارد و نیازهای خود را به کمک ابزارهای هوشمند همراه حل می‌کند، نیازها و درخواست‌های بانکی خود را هم به همین روش پوشش دهد. امروزه با مشتریانی روبرو هستیم که به گفته بِرِت کینگ به‌عنوان نسلِ «بانک گریز» شناخته می‌شوند و فقط دریافت خدمت موردنظر و رفع نیازهایش در ارتباط با بانک برای آن‌ها دارای اولویت و اهمیت است و سازمانی با عنوان بانک با پیچیدگی‌های خاص سازمان‌های بزرگ برای آن‌ها ملال‌آور خواهد بود.
با این دیدگاه، تغییر رویکرد بانک‌ها در تولید محصولات جدید بانکی و ارائه سرویس اجتناب‌ناپذیر است. برای رسیدن به مدل جدید کسب‌وکار حرکت به‌سوی بانکداری باز، ایجاد زیرساخت‌های لازم و توسعه اکوسیستم فین‌تک باید در اولویت بانک‌ها قرار بگیرد.
تغییری که در چند سال اخیر در بانکداری کشور اتفاق افتاده که از آن به‌عنوان بانکداری الکترونیکی یاد می‌شود، درواقع ارائه همان محصولات سنتی بانکی شامل سپرده و تسهیلات از طریق کانال‌های جدید و با شکل و شمایلی مدرن بوده است؛ اما این روند نمی‌تواند همچنان ادامه داشته باشد.
با توجه به تغییر نسل مشتریان، محصولات قدیمی پاسخگوی سلایق نسل جدیدِ بانک گریز نخواهد بود. توقع مشتری رفع نیازهاست نه استفاده از محصول بانک.
بیل گیتس جمله معروفی دارد که «جهان به بانکداری نیاز دارد، اما به بانک‌ها نه!» تحلیل این موضوع، نفوذ بانک به تاروپود زندگی مشتری و کسب‌وکار آن‌ها است. درصورتی‌که بانک در این راستا اقدام نکند، کسب‌وکارهای نوین و فین‌تک‌ها این خلأ را پر کرده و جایگزین بانک‌ها در رفع نیازهای مالی آن‌ها خواهند شد. درصورتی‌که این موضوع باعث رقابت و رودررو قرار گرفتن بانک‌ها و فین‌تک‌ها شود، اثرات مفیدی برای اکوسیستم فین‌تک نخواهد داشت. بانک‌ها با ساختار سازمانی بزرگ و بدنه کم‌تحرک، امکان ارائه سرویس‌های موردنیاز و منطبق با سلایق مشتریان را نخواهند داشت و فین‌تک‌ها هم بدون حمایت بانک‌ها در ورود به بازار، کسب اعتماد مشتریان و مقابله با رقبای قدرتمند و ثروتمندِ خود، با چالش‌های بزرگی مواجه خواهند بود.
اکوسیستم فین‌تک از «کارآفرینان»، «دولت و نهادهای نظارتی» و «مؤسسات مالی و بانک‌ها» تشکیل شده که هرکدام به‌نوبه خود باید به رشد و توسعه اکوسیستم کمک کنند. بی‌شک رویدادهایی مثل هکاتون توسن که استارت‌آپ‌های فعال در حوزه فین‌تک و کارآفرینان این حوزه در آن حضور دارند، می‌تواند به‌عنوان فرصتی برای نزدیکی بانک و کارآفرینان حوزه فین‌تک، به‌عنوان عناصر کلیدی این اکوسیستم محسوب شود. بانک با سرمایه‌گذاری و همراهی در رویدادهایی از این دست می‌تواند به رشد اکوسیستم و پر کردن فاصله میان کارآفرینان تازه‌وارد به این حوزه از کسب‌وکار بانکی کشور کمک کند.
چهار عامل اساسی در توسعه اکو سیستم فین تک مؤثر هستند که به این شرح هستند:
- محیط کسب‌وکار و دسترسی به بازار
- پشتیبانی حاکمیتی و رگولاتوری
- دسترسی به سرمایه
- وجود متخصصان مالی در کنار فین‌تک‌ها
بانک‌ها با در اختیار داشتن مشتریان و سهم عمده بازار مالی کشور می‌توانند محیط کسب‌وکار را آماده کرده و دسترسی به بازار را برای فین‌تک‌ها ایجاد کنند. سرمایه‌گذاری هدفمند و با رعایت اصل حفظ استقلال فین‌تک‌ها از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر توسط بانک‌ها، می‌تواند به‌عنوان یکی از منابع تأمین سرمایه موردنیاز برای توسعه کسب‌وکار فین‌تک‌ها باشد؛ و نهایتاً قرار گرفتن متخصصان بانکی در کنار فین‌تک‌ها به‌عنوان مشاور در حوزه کسب‌وکار، یاری‌رسان آن‌ها برای آشنایی دقیق با کسب‌وکار بانکی در کشور است.
لازم است بانک‌ها نقش خود در اکو سیستم فین‌تک را به‌خوبی شناخته و سعی کنند با در نظر گرفتن خطوط قرمز و محدودیت‌های پیش روی به توسعه این اکوسیستم و مشارکت و همراهی با فین‌تک‌ها کمک کنند.
محدودیت اصلی و نکته حائز اهمیت در ارتباط بین بانک‌ها و فین‌تک‌ها، پیشگیری از تسلط و حاکمیت بانک بر فین‌تک‌ها است؛ درصورتی‌که بانک‌ها بخواهند با دیدگاه سازمان‌های بزرگ در قبال یک تیم کوچک و با هدف تصاحب فین‌تک با آن‌ها تعامل کنند ریسک انحراف فین‌تک از اهداف اولیه و نهایتاً خارج شدن و یا بی‌انگیزگی بنیان‌گذاران فین‌تک و همچنین تبدیل شدن ایده کارآفرینانه اولیه به یک محصول عادی بانکی وجود خواهد داشت.
یکی از سیاست‌های اصلی بانک انصار در سال‌های اخیر حمایت از اقتصاد مقاومتی بوده است. فین‌تک‌ها و کسب‌وکارهای نوآورانه و دانش‌بنیان می‌توانند در تقویت اقتصاد مقاومتی، تقویت توان اقتصاد داخلی و جلوگیری از مهاجرت نخبگان مفید باشند. از سوی دیگر بانک انصار با شناخت نیازهای جامعه و پیش‌بینی روند آینده درخواست‌ها و سلایق مشتریان حرکت به سمت بانکداری باز را به‌عنوان یکی از رویکردهای خود در پیاده‌سازی مدل جدید کسب‌وکار بانک در نظر گرفته است.
از ابتدای ایجاد بستر توسن بوم، به‌عنوان یک بستر بانکداری باز، بانک انصار همکاری و همراهی تنگاتنگی در این زمینه داشته و به این بستر متصل بوده است. در ادامه نیز بانک انصار قصد دارد با در پیش گرفتن سیاست‌های حمایتی به تقویت اکوسیستم بانکداری باز بپردازد تا بتواند در ارائه ارزش موردنظر مشتریان به آن‌ها در آینده موفق عمل کند. در انتها امیدواریم نتیجه حمایت از استارت‌آپ‌ها و کارآفرینان فعال در این حوزه به تقویت اقتصاد و توسعه کسب‌وکار نوآورانه در کشور منجر شود.