پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
پس از تحریم‌ها، ایران شاهد جذب ۱۳ همت سرمایه از طریق تأمین مالی جمعی است
نشست خبری اولین همایش ملی تأمین مالی جمعی با محوریت روش‌ها و چالش‌های موجود در این حوزه، 15 بهمن 1403 در اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی برگزار شد
نشست خبری اولین همایش ملی تأمین مالی جمعی که ۱۵ بهمن‌ماه 1403، در اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران برگزار شد. در این نشست، امیرمحمد مهراد، دبیرکل سازمان ملی کارآفرینی ایران، علیرضا دلیری، دبیر علمی همایش، محمدهادی موقعی، رئیس کمیسیون تأمین مالی کارآفرینی، محمدحسین سجادی نیری، رئیس هیئت‌مدیره انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر کشور و محمدرضا راوند، مشاور رئیس سازمان ملی کارآفرینی ایران، حضور داشتند. سخنرانان این جلسه به بررسی رشد چشمگیر تأمین مالی جمعی در ایران، چالش‌ها و فرصت‌ها، و اهمیت آن در راستای رفع مشکلات تأمین مالی در بخش‌های مختلف اقتصادی پرداختند.
رشد چشمگیر تأمین مالی جمعی در ایران پس از تحریم‌ها
در این نشست، امیرمحمد مهراد، دبیرکل سازمان ملی کارآفرینی ایران، با اشاره به تشکیل این سازمان به‌موجب قانون بهبود محیط کسب‌وکار در سال ۱۳۹۶، اظهار داشت: «در حال حاضر، بازار تأمین مالی جمعی ایران شرایط خاصی دارد و توجه زیادی به آن معطوف شده است. به‌ویژه پس از سال ۱۳۹۹، به دلیل شرایط خاص اقتصادی کشور، تشدید تحریم‌ها و سخت‌گیری بانک مرکزی در اعطای تسهیلات به بخش خصوصی، این روش تأمین مالی جهش قابل‌توجهی پیدا کرد. از سال ۱۳۹۹ تاکنون، بیش از هزار طرح از طریق تأمین مالی جمعی، سرمایه موردنیاز خود را تأمین کرده‌اند.
تا دی‌ماه امسال، حجم کلی تأمین مالی جمعی در کشور بیش از ۱۳ هزار میلیارد تومان بوده و بیش از ۵۰۰ شرکت از این طریق توانسته‌اند تأمین مالی انجام دهند. بر اساس بررسی‌های صورت‌گرفته به نظر می‌رسد که کمتر از دو درصد از صاحبان صنایع با روش تأمین مالی جمعی آشنا هستند و این در حالی است که امروز به‌شدت با کمبود نقدینگی در حوزه تأمین مالی صنعتی روبه‌رو هستیم.»
او همچنین با اشاره به تأثیر تحریم‌ها و کنترل ترازنامه بانک مرکزی عنوان کرد: «تحریم‌ها موجب شد تا معادل بیش از ۸۰ درصد از طرح‌هایی که در سال ۱۴۰۱ تعریف شدند، امسال از طریق تأمین مالی جمعی تأمین مالی شوند. در حال حاضر، ۳۹ سکوی تأمین مالی در بازار سرمایه مجوز فعالیت دارند که از این تعداد، ۳۷ سکوی فعال هستند. پنج سکوی برتر این حوزه نیز بیش از ۵۷ درصد از تأمین مالی جمعی بازار را به خود اختصاص داده‌اند. همچنین، میانگین نرخ سود در این سکوها از ۳۰ درصد در ابتدای راه‌اندازی تأمین مالی جمعی به حدود ۴۰ درصد رسیده است.»
نگرانی‌های اولیه بازار سرمایه در تأمین مالی جمعی کاهش‌یافته است
در ادامه این نشست، علیرضا دلیری، دبیر علمی اولین همایش ملی تأمین مالی جمعی، به بررسی‌های انجام شده توسط مجموعه‌هایی مانند بانک جهانی اشاره کرد و گفت: «در این بررسی‌ها، تأمین مالی به‌عنوان اولین نیاز شرکت‌ها معرفی شده است. بیش از ۴۰ روش تأمین مالی وجود دارد که هرکدام بسته به نوع و ماهیت پروژه‌ها به کار گرفته می‌شوند. بااین‌حال، برخی از این ظرفیت‌ها هنوز به طور کامل وارد عرصه تأمین مالی نشده‌اند. اما روش‌هایی همچون کرادفاندینگ، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و CBC در بخش سرمایه‌گذاری نقش مهمی ایفا کرده‌اند. در ابتدا، تأمین مالی جمعی نگرانی‌هایی را برای بازار سرمایه ایجاد کرده بود.»
دلیری در ادامه توضیح داد که در بحث IPO ها، شرکت‌ها بزرگ بوده و دارایی دارند، اما نگرانی‌ها در تأمین مالی جمعی به دلیل ارقام کوچک‌تر وجود داشت. بااین‌حال، او اشاره کرد که: «در حال حاضر ارقام جذب سرمایه در روش تأمین مالی جمعی به عددهای بالایی رسیده و این نگرانی‌ها کاهش‌یافته است. این روش، کوتاه و مفید برای تأمین مالی است. در بعضی از مواقع، تأمین مالی در کرادفاندینگ حتی در عرض چند ساعت انجام می‌شود که این موضوع بسیار جذاب است، حتی اگر نرخ سود آن بالاتر از بانک باشد. باوجود سقف مجاز ۴۵ درصدی سود، شاهدیم که این سقف‌ها به‌خوبی پر می‌شوند.»
دلیری همچنین تأکید کرد که لازم است حاکمیت، روش تأمین مالی جمعی را تبیین و از آن حمایت کند و افزود: «این همایش می‌تواند به معرفی بهتر این روش به جامعه کمک کند. در این روش، چهار حوزه وجود دارد: تأمین مالی از طریق بدهی، سهام، خیریه و پاداش. اما در حال حاضر در کشور تنها بر تأمین مالی از طریق بدهی یا همان وام تمرکز شده است. برای سایر حوزه‌ها نیز باید تبیین صورت گیرد.»
چالش‌های تأمین مالی جمعی در ایران؛ نگرانی‌ها و فرصت‌ها
محمدهادی موقعی، رئیس کمیسیون تأمین مالی کارآفرینی و رئیس اولین همایش ملی تأمین مالی جمعی، در این نشست خبری فرصت‌ها و چالش‌های تأمین مالی جمعی را تشریح کرد. او با بیان اینکه سازمان ملی کارآفرینی یک تشکل اقتصادی وابسته به اتاق بازرگانی ایران است که در حوزه زیست‌بوم کارآفرینی و نوآوری کشور فعالیت دارد و انجمن‌ها و تشکل‌های زیادی عضو آن هستند، افزود: «نگاه تشکل‌های اقتصادی و نگاه اتاق‌های بازرگانی عمدتاً بر بحث تنظیم‌گری، تسهیل فضای کسب‌وکار و فعالیت‌های اقتصادی متمرکز است.»
موقعی در ادامه بیان کرد: «اگر به این فضا به‌عنوان یک فضای تأمین مالی جمعی نگاه کنیم، می‌بینیم که با یک نظام جدید تأمین مالی مواجهیم که در کنار خود نهادهای باسابقه و صنایع مالی باسابقه را می‌بیند. رقابت و فعالیت در کنار آن‌ها ممکن است مشکل باشد. زمانی که یک صنعت شکل می‌گیرد، نیازی به مکان‌یابی و جانمایی در فضای اقتصاد کشور دارد. در سرمایه‌گذاری‌های فیزیکی مانند پتروشیمی و صنایع فولاد، این جانمایی با انجام مطالعات گسترده برای تعیین بهترین مکان جهت احداث مجتمع‌ها انجام می‌شود. مکان‌یابی و جانمایی در خدمات، صنایع مالی و تأمین مالی هم مصداق دارد. اینکه این نظام تأمین مالی در کجای اقتصاد ما قرار خواهد گرفت، در کدام بازار شکل خواهد گرفت و مکانیزم‌های اجرایی آن به چه شکل خواهد بود، از جمله پرسش‌های مهم است. آیا این نظام می‌تواند در عین روان‌سازی تأمین مالی، روشی ضد تورمی نیز باشد؟ این‌ها مسائل حیاتی هستند.»
او تأکید کرد: «باید به این سؤال پاسخ داده شود که اگر می‌خواهیم مقررات اضافی را از یک صنعت مثل کرادفاندینگ حذف کنیم، آیا این فعالیت‌ها می‌تواند ضد تورمی باشد و به توزیع عادلانه و فراگیر نقدینگی منجر شود؟ چالش این است که امروزه در کشور ما نقدینگی به دست همه نمی‌رسد. تجارب کشورهای موفق مانند هند و بنگلادش نشان داده که منابع مالی زیادی به افرادی که می‌خواهند به‌خوبی از آن در حوزه صنعت و خدمات استفاده کنند، با سیستم‌های کرادفاندینگ در کنار بانک‌ها و بازار سرمایه از بازار جذب و به صنایع تزریق شده است.
همه این مکانیزم‌ها در پی جذب جریان نقدی از جامعه و توزیع آن است. این فرایند از یک منظر، یعنی از جهت جمع‌آوری نقدینگی و توزیع آن بین صاحبان کسب‌وکار، ارزشمند است و از منظر دیگر نگرانی‌هایی از بابت احتمال ایجاد فساد به وجود می‌آورد. وظیفه ما این است که این نگرانی‌ها را برطرف کنیم و این بخش را به‌عنوان جریان سالم انتقال نقدینگی رقم بزنیم.»
موانع توسعه ابزارهای تأمین مالی نوین
محمدحسین سجادی نیری، رئیس هیئت‌مدیره انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر کشور، نیز در این نشست گفت: «انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر متشکل از نهادهایی است که کار تأمین مالی در اکوسیستم دانش‌بنیان و فناوری و نوآوری را انجام می‌دهند. موانع موجود رگولاتوری و یا سایر موانع موجود همچون تعیین نرخ سود و ملاحظاتی همچون ضمانت‌ها و… از مشکلات تأمین مالی جمعی است، توسعه این ابزار با رویکرد نوین انجام می‌شود.
در حال حاضر ابزار تأمین مالی جمعی فقط از نوع بدهی است و سایر حوزه‌ها کاربردی نشده‌اند. این نگرانی وجود دارد که چندی بعد وقتی نهادها رشد کردند، نهاد تنظیم‌گر وارد عمل شود و ایجاد مشکل کند؛ همچون مسائلی که برای صرافی‌های رمزارز و… ایجاد شد. باتوجه‌به این که این روش‌ها به‌عنوان یکی از ابزارهای تأمین مالی در اکوسیستم در حال طرح است با چالش‌های مختلفی روبه‌رو هستیم که امید است در همایش برای این چالش‌ها چاره‌اندیشی شود.»
معرفی ابزارهای نوین به صاحبان صنعت به واسطه همایش تأمین مالی جمعی
در این نشست همچنین، محمدرضا راوند، مشاور رئیس سازمان ملی کارآفرینی ایران، اعلام کرد که سازمان ملی کارآفرینی ایران یک فدراسیون از تشکل‌های زیست‌بوم کارآفرینی، فناوری، اقتصاد دیجیتال و دانش‌بنیان است. این سازمان با دارابودن ۲۷ عضو از صنایع و کسب‌وکارهای متنوع، از جمله تشکل‌هایی مانند انجمن فین‌تک و هوش مصنوعی، در حال فعالیت است. همچنین، ۶ کمیسیون فعال در این سازمان وجود دارد.
راوند با تأکید بر اینکه اتاق بازرگانی ایران خاستگاه صاحبان صنعت و سرمایه است، تصریح کرد: «بااین‌وجود، معتقدیم که احتمالاً کمتر از ۲ درصد از صاحبان صنعت با تأمین مالی جمعی آشنا هستند. از سوی دیگر، بخش اقتصادی مولد کشور بخش بزرگی است و ما با کمبود نقدینگی و تأمین مالی در حوزه کارآفرینی و سرمایه‌گذاری صنعتی مواجهیم. فلسفه برگزاری این همایش، آشنایی صاحبان صنعت با این ابزار است. در حال حاضر بیش از ۱۹۵ تشکل، صنعت و زنجیره کسب‌وکار در تمام رسته‌های اقتصادی و صنعتی در اتاق بازرگانی وجود دارد.»
او با بیان اینکه سرمایه‌گذاری صنعتی به‌شدت به آشنایی با مفهوم تأمین مالی جمعی نیاز دارد، خاطرنشان کرد: «تأمین مالی جمعی برای گذار از سرمایه‌گذاری سنتی به سرمایه‌گذاری صنعتی ضروری است و نیاز به نوآوری در ابزارهای تأمین مالی جمعی داریم. بسیاری از تشکل‌های اقتصادی از این همایش استقبال کردند و یکی از نقاط قوت آن این است که صاحبان صنعت هم سرمایه‌پذیر و هم سرمایه‌گذار هستند؛ بنابراین، این ابزار می‌تواند برای تجاری‌سازی طرح‌های دانش‌بنیان در صنایع بسیار راهبردی باشد.»
کرادفاندینگ؛ دروازه‌ای جدید برای تأمین مالی در ایران
در پایان نشست، میثم دهقانی منش، دبیر اولین همایش ملی تأمین مالی جمعی، اظهار کرد: «حوزه کرادفاندینگ به دلیل موفقیت‌های چشمگیری که در سطح جهانی داشته و توانسته تا سال ۲۰۲۳ معادل ۱۱۴ میلیارد دلار تأمین مالی انجام دهد، در ایران نیز موردتوجه قرار گرفته است. خوشبختانه در این روش، سرمایه‌های خرد مردم به سمت پروژه‌های تولیدی هدایت شده و این فرایند به کاهش ریسک و تسریع در اجرای پروژه‌ها کمک کرده است. تأمین مالی جمعی به‌گونه‌ای است که باید با مشارکت افراد بیشتری انجام شده و ریسک را کاهش دهد. در این روش، حدود ۴۰ تا ۴۵ درصد از تأمین مالی با ضمانت‌های مختلف صورت می‌گیرد و همواره تناسب میان ریسک و بازده برقرار است. همچنین، نرخ نکول در این حوزه معمولاً کمتر بوده است.»
او در ادامه به موفقیت‌های این ابزار در کشور اشاره کرده و افزود: «ابزار تأمین مالی جمعی در کشور ما پتانسیل بالایی برای موفقیت دارد، اما متأسفانه بخش‌های تخصصی و صنعتی هنوز با آن آشنایی کافی ندارند، درحالی‌که این ابزار مجوزهای لازم را از سازمان بورس دریافت کرده است. بعد از گذشت حدود چهار سال، هنوز فرصتی برای معرفی این ابزار در کشور فراهم نشده است. به همین دلیل، تصمیم گرفته‌ایم که دبیرخانه‌ای در اتاق بازرگانی ایران برای تأمین مالی جمعی ایجاد کنیم. در تاریخ ۳۰ بهمن‌ماه همایش برگزار خواهد شد و از مسئولان مختلف از جمله ریاست سازمان بورس و اوراق بهادار، مقامات اقتصادی و اعضای اتاق بازرگانی برای شرکت در آن دعوت به‌عمل‌آمده است.
این همایش شامل دو پنل تخصصی خواهد بود: در پنل اول، فرصت‌ها و چالش‌های تأمین مالی جمعی با حضور ۶ عضو مستقیم ذی‌نفع مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در پنل دوم نیز چشم‌انداز و برنامه‌های پیشروی تأمین مالی جمعی با مشارکت افراد متخصص و مسئول در این حوزه به بحث‌وبررسی گذاشته خواهد شد.»
