پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
از آن‌جا که کارمندانِ بسیاری از کسب‌وکارها دورکاری را در پیش گرفته‌اند، دانشگاه‌ها و مدارس به آموزش آنلاین روی آورده‌اند، سفارش و تحویل رستوران‌ها به صورت آنلاین است و خودروسازان، کارخانه‌های بزرگ خود را تعطیل کرده‌اند؛ به نظر می‌رسد شاهد سریع‌ترین تحول سازمانی در تاریخ تجارت مدرن هستیم.
بله، شرکت‌ها پیش از این هم با بحران‌‌ها و تحولات بزرگی نظیر بحران مالی 2008 یا حباب دات‌کام در اوایل دهه 2000 میلادی روبه‌رو بوده‌اند. بسیاری از آن‌ها متحمل جنگ‌ها و حملات تروریستی شده‌اند، سورپرایزهای انتخاباتی را تجربه کرده‌اند و حتی برخی طعم بحران‌های بهداشتی را هم چشیده‌اند. با این حال، اقتصادهای بزرگ و تثبیت شده، تا کنون با چنین شوکی مواجه نشده بودند. هیچ چیز قابل مقایسه با شکاف فیزیکی – دیجیتالی نیست که کووید 19 به بار آورده است و همین کافی است تا به تاثیر عمیق این بحران، روی سیستم‌های مالی جهان و کسب‌وکارها پی ببریم.
از برخی جهات، می‌توان آن‌چه که امروز اتفاق افتاده است را به یک تحول عظیم دیجیتال، که از پیش برنامه‌ریزی و پایه‌ریزی شده بود، ربط داد. شرکت‌ها، که سال‌های سال است روی هسته‌ای کاملا دیجیتالی، مبتنی بر نرم‌افزار، پاره‌ای داده و شبکه‌های دیجیتال کار می‌کنند، نیازمند یک معماری عملیاتی اساسی برای تحول‌اند. از آنت فایننشیال گرفته تا فیسبوک، این شرکت‌های دیجیتال نوین هستند که گوی سبقت را از سه طریق از آنِ خود کرده‌اند: تولید بیشتر بر واحد هزینه کمتر (مقیاس)، دستیابی به تنوع تولید بالاتر (توسعه) و حرکت به سمت پیشرفت و نوآوری (یادگیری).
پذیرش این پارادایمِ مقیاس، توسعه و یادگیری، در حال حاضر حتی برای شرکت‌های تثبیت شده هم دشوار است. این در حالی است که همه‌گیری ویروس کرونا، با افزودن یک بُعد مهم دیگر به مدل‌های عملیاتی دیجیتال، شرکت‌ها را بیش از پیش به چالش کشیده است: کار مجازی. در سایه این مدل دیجیتال جدید، فراتر از تغییر و دیجیتالی شدن رابطه شرکت‌ها با مشتریان، رابطه آن‌ها با کارمندان‌شان نیز محکوم به تغییر است. نتیجه این روند، کم‌اهمیت شدن دفاتر کار است. کار از خانه، برای بسیاری نه‌تنها ممکن است، بلکه چه بسا ترجیح آن‌ها هم باشد.
این نیاز به مجازیسازی کار، که حاصل شیوع کووید 19 در سراسر جهان بوده است، زمینه‌ساز تحولات شگرف دیجیتالی و تعمیق اختلافات در سطح شرکت‌ها و افراد آن‌هم با نرخی عیرقابل‌باور شده است.
در یک بازه چند روزه، تقریبا همه فرایندهایی که قابلیت دیجیتالی شدن داشتند، شکل مجازی گرفته‌اند. کافی است به کنفرانس‌های ویدئویی فکر کنید که امکان بحث و مذاکره از راه دور را فراهم ساخته و حتی به پزشکان این امکان را داده‌اند تا از راه دور تشخیص داده و حتی بیمار را معالجه کنند. به عبارت بهتر، ما اکنون شاهد دیجیتالی شدن بسیاری از سنگرهای باستانی تجارت سنتی هستیم. بسته شدن تالارهای بورس نیویورک و ادامه فعالیتش به صورت دیجیتال (+)، گواهی بر این ادعا است.
اما بسیاری از فرایندها و شرکت‌ها، هنوز هم ذاتا نیازمند حضور فیزیکی‌اند. هتل‌ها، فروشگاه‌های بزرگ، نمایشگاه‌های اتومبیل و خرده‌فروشی‌های سنتی را در نظر بگیرید. از طرف دیگر، هر شرکتی که هسته دیجیتالی دارد را لزوما نمی‌توان به همان اندازه مجازیسازی کرد. اوبر و لیفت، علیرغم داشتن هسته‌های عملیاتی کاملا نرم‌افزاری و داده محور، هنوز هم برای پیشبرد بخش عمده‌ای از کارها نیازمند فرایندها و فعالیت‌های فیزیکی‌اند. به همین ترتیب، در آمازون هم – به‌عنوان شرکتی که در دوران کووید 19 یکی از غول‌های تجارت آنلاین بوده است – تعداد کثیری از کارگران به‌صورت فیزیکی و دستی در حال فعالیت‌اند و حتی هزاران نفر را نیز استخدام کرده است تا در انبارها و تحویل سفارش‌ها کار کنند.
زمینه‌های تحول دیجیتال، به شکل چشم‌گیری افزایش یافته است. اکنون، دیجیتالی کردن معماریِ عملیاتیِ شرکت‌ها، صرفا تلاشی برای ارتقای بهره‌وری نیست، بلکه الزامی اساسی است برای اشتغال نیروی کار و بهداشت عمومی. روندی که می‌تواند با ایجاد یک شکاف دیجیتالی، اختلافات طبقاتی و تقسیم‌بندی‌های موجود در جامعه را عمیق‌تر کند. شرکت‌هایی که قادر نیستند زیرساخت‌های خود را یک شبه تغییر دهند، با تحمیل ریسک‌های مالی و جانی به کارکنان‌شان از قافله عقب می‌مانند و رقبایی که قادر به مجازیسازی بوده‌اند، پیش می‌افتند. البته، این شکاف تنها شامل بین شرکت‌ها نمی‌شود و می‌تواند درون شرکت‌ها را هم در برگیرد. مثال بارز، آمازون است. با وجود این‌که آمازون احتمالا یکی از موفق‌ترین شرکت‌های دیجیتال در سراسر جهان است، اما با اعتراضات گسترده کارگران بخش انبار مواجه شده است.
شکافی که به وجود آمده، بدون شک گسترش خواهد یافت. به موازاتی که کسب‌وکارهای مجازی نظیر آموزش و نرم‌افزارها به فعالیت خود ادامه می‌دهند، تعطیلی و اخراج در شرکت‌های وا مانده از این تحول نیز رو به افزایش است. وزارت کار ایالات متحده آمریکا، در 26 مارس اعلام کرده است که 3.3 میلیون آمریکایی، تنها در عرض یک هفته اقدام به ثبت‌نام برای دریافت مزایای بیمه بیکاری کرده‌اند که در طول تاریخ بی‌سابقه بوده است. در چنین برهه حساسی، باید قبول کنیم که اقتصاد را نمی‌توان صرفا با شرکت‌های دیجیتال اداره کرد. بحران کووید 19، دیدی ترسناک و روشن از آینده نه‌چندان دور ادامه روند تقسیمات و شکاف‌های دیجیتال به ما داد. اما آیا دولت‌ها و کسب‌وکارها، قادر به حفاظت از ما در قبال این آینده نه‌چندان دور خواهند بود؟
