پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
افتخاری که از دست رفت / کراودفاندینگ در ایران از ابتدا خوب پیش رفت اما در نطفه خفه شد
محی سنیسل، بنیان‌گذار «دونیت» معتقد است که دولت بیشترین کاری که برای کراودفاندینگ‌ها میتواند انجام دهد، این است که آنها را به مردم معرفی کند و ریسک مردم برای مشارکت در این حوزه را پایین ببرد. او معتقد است نیازي به کمک نقدی دولت نیست كه یک پروژه چند ده میلیارد تومانی را به پلتفرمهای کراودفاندینگ بسپارد تا بتوانند با به سرانجام رساندن آن اعتمادسازی کنند.
ماهنامه عصر تراکنش / ایران جزء 10 کشوری است که در حوزه کراودفاندینگ مشغول قانون‌گذاری شد. چنین افتخاری عمری طولانیمدت نداشت و دیری نپایید که در همان ابتدای راه و با قانون‌گذاری نادرست، دولتیها چنین افتخاری را از ایران سلب کردند. کارشناسان این حوزه معتقدند دولت نه‌تنها قانون درستی برای کراودفاندینگ‌ها ایجاد نکرده؛ بلکه مانند برخی دیگر قوانین در ایران، محلی برای رانت شده است.
کراودفاندینگ یا تامین مالی جمعی یکی از قدرتمندترین ابزارهای رشد کسب‌وکار به‌شمار میآید. در واقع یکی از تاکتیکهای افزایش سرمایه محسوب می‌شود که با پیشرفت فناوري توانسته مزایای خوبی را ایجاد کند. زمانی که یک استارت‌آپ راه‌اندازی می‌شود، برای تامین مالی خود به یک کراودفاندینگ نیاز دارد. در این راستا اگر از یک پلتفرم مشهور کراودفاندینگ استفاده شود، پیامهایی جهت سرمایه‌گذاری در معرض دید همه قرار میگیرد و در صورت مناسب‌بودن انتخاب، جذب اعتبار اجتماعی و مالی بالا خواهد رفت.
چند سالی است در ایران، حضور دولتیها در این حوزه، نقش بخش خصوصی را کمتر کرده و بسیاری از پلتفرمهای کراودفاندینگ را به سمت تعطیلی کشانده، از جمله این پلتفرمها دونیت است که به دلایل مختلفی از ادامه روند کار خود در ایران انصراف داده است. به سراغ محی سنیسل صاحب پلتفرم کراودفاندینگ دونیت رفتیم تا از او، چرایی تعطیل‌شدن پلتفرم دونیت را جویا شویم.
.
سابقه کراودفاندینگ در ایران
دل خوشی از دولتیها و دخالت‌شان در این حوزه نداشت و معتقد بود کراودفاندینگ در ایران از ابتدا خوب پیش رفت، اما در نطفه خفه شد. او در ابتدای کلام خود به سابقه کراودفاندینگ در ایران اشاره کرد: «سابقه کراودفاندینگ در ایران به شش تا هفت سال پیش برمیگردد؛ البته کراودفاندینگی که ما با آن سروکار داریم، بر بستر اینترنت انجام می‌شود، در حالی که قبل از این با اوراق مشارکت تامین می‌شد. کراودفاندینگ با پلتفرمی به نام «پولپل» متولد شد و البته قبل از «پولپل»، پلتفرم دیگری که در زمینه چاپ و نشر کتاب کار میکرد، به‌صورت اختصاصی از کراودفاندینگ استفاده کرد. این پلتفرم هیچ‌گاه از عبارت تامین مالی جمعی یا کراودفاندینگ استفاده نکرد. استفاده از کراودفاندینگ توسط این پلتفرم هنوز هم پابرجاست و مدیران آن را از خارج از کشور مدیریت می‌کنند؛ به همین دلیل در داخل ایران این پلتفرم را در نظر نمیگیرند. در حال حاضر تنها پلتفرم پولپل به‌عنوان اولینها شناخته شده و حدود شش سال و نیم پیش در راستای تامین مالی برای هنرمندان مستقل راه‌اندازی شد؛ چیزی شبیه حامیجو که امروز وجود دارد. البته این پلتفرم بعد از یک سال، به‌دلیل عدم استقبال مردم تعطیل شد.»
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
ایده و جذب سرمایه
کراودفاندینگ به معنای جذب سرمایه از افراد مختلف برای حمایت از ایدههای کارآفرینی است تا قدرت اجرایی‌شدن داشته باشند. کراودفاندینگ دارای چهار روش خیریه، پاداش، وام و سهاممحور است که در ایران تنها از روش‌های خیریه و سهاممحور استفاده می‌شود.
[/mks_pullquote]
.
تولد پلتفرم کراودفاندینگی به نام دونیت
کراودفاندینگ مهربانه و دونیت با اختلاف یک هفته از یکدیگر راه‌اندازی شدند و بیشتر فعالیتهای آنها خیریه بود؛ هرچند دونیت با دید خیریه شروع نشد، اما چون در سایر حوزهها فعالیت سخت بود، مجبور شدند به سمت خیریه حرکت کنند.
محی سنيسل صاحب کسب‌وکار دونیت در این‌باره میگوید:
«حدود چهار سال پیش در سایر حوزهها نیز ورود پیدا کردیم. اولین تجربهها در زمینه کراودفاندینگ غیرخیریه متعلق به دونیت بود که توانستیم یکسری از پروژه‌های کارآفرینی را تامین مالی کنیم. از آنجایی که تعداد و حجم پروژه‌ها پایین بود، باز به سمت کراودفاندینگ خیریه حرکت کردیم. از میان دستههای کراودفاندینگ، بحث پاداش‌محور را شروع کردیم و بحث سهاممحور به‌دلیل اینکه نیاز به قانونهای خاصی بود، شروع نشد.»
.
در ایران روش وامدهی ممنوع شد
یک سال و نیم پیش، وزارت کار برای بحث مجوز کراودفاندینگ ورود پیدا کرد و کارگروهی تشكيل شد تا در این راستا، قانون‌گذاری کنند. همان موقع بود که پلتفرمها آماده شدند، اما هیچکدام در واقع لانچ نشدند و کارشان را شروع نکردند تا قوانین وضع شود. حدود شش ماه پیش، پيشنویس قوانین برای اولین‌بار منتشر شد و هماکنون در حال بهبود و پیشرفت است.
محی سنیسل به متد وامدهی توسط کراودفاندینگ‌ها در جهان اشاره کرد و با لحنی توام با نارضایتی گفت: «در سطح جهان بیشترین حجم کراودفاندینگ متعلق به متد وام یا بدهی است که مردم با یکدیگر پول میگذارند و وام را به کسی که کمپین را ایجاد کرده، میپردازند. در ایران این روش به‌صورت مطلق توسط بانک مرکزی ممنوع شد و حتی در مورد آن صحبت هم نمیشود. دلیل آن این است که این روش میتواند یکی از درآمدهای اصلی بانکهای ما را زیر سوال ببرد و به آن آسیب بزند. اگر مردم بتوانند با شرایطی که توافق می‌کنند، وام دهند، به کسب‌وکار بانک‌ها لطمه میخورد.»
.
شرایط نامناسب اقتصادی؛ عامل اصلی
حدود پنج سال پیش پلتفرم دونیت راه‌اندازی شد. دید دونیت در راستای تامین مالی برای فعالیتهای نوآورانه و کارآفرینها بود.
صاحب کسب‌وکار دونیت گریزی به چهار سال پیش زد و ادامه داد: «حدود چهار سال پیش فراخوانی زده شد که با استقبال بالایی مواجه شد و حدود 150 ایده به سمت ما آمد که برای سرمایه‌گذاری آماده بودند. از 150 ایده تنها سه مورد آن انتخاب و برای آنها کمپین راه‌اندازي شد. تلاش زیادی روی ایدههای منتخب صورت گرفت؛ ولی موفقیتآمیز نبود. دو سال بعد نیز در اکوسیستم هیچ تجربه موفقی وجود نداشت تا اینکه ما یک پروژه دیگر به نام «فایندیما» را که نوعی گجت بود، به مبلغ 24 میلیون تومان از حدود 400 حامی، تامین مالی کردیم. این اتفاق نقطه شروع کراودفاندینگ «پاداش‌محور» در ایران بود. متاسفانه به‌دلیل پایین‌بودن حجم پروژه‌ها نمیتوانستیم از این مدل کسب‌وکار استفاده کنیم و همچنان در کنار آن بحث خیریهها را حفظ کردیم. از همان اول تصمیم بر این بود که پلتفرم خیریه نباشد، ولی به‌واسطه یک تجربه تصمیم گرفته شد بحث خیریه باقی بماند. هرچه جلوتر رفتیم، به این نتیجه رسیدیم که زمینه آماده نیست؛ بنابراین بیشتر به سمت کراودفاندینگ خیریه متمایل شدیم. حدود سه سال پیش چنین تجربهای روی دونیت اعمال شد و بعد از آن نیز پلتفرمهای دیگری آمدند. یک نمونه آن حامیجوها بودند که در بحث پاداش‌محور و موضوعهایی به غیر از خیریه فعالیت کردند و تجربههای موفقی نیز داشتند، اما هنوز نمیشود یک پلتفرم کراودفاندینگ را نام برد که خارج از مبحث خیریه باشد و به موفقیت چشم‌گیری رسیده باشد.»
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
تاریخچه کراودفاندینگ
کراودفاندینگ تاریخچه طولانی دارد. معمولا برای قرن‌ها کتاب‌ها به‌صورت کراودفاندینگ تهیه می‌شد و نویسندگان و ناشران طرح‌های کتاب را در جاهای مختلف تبلیغ می‌کردند و در صورتی که افراد به اندازه کافی علاقه خودشان به خرید کتاب را نشان می‌دادند، کتاب مورد نظر نوشته یا منتشر می‌شد و با مشاهده تعداد علاقه‌مندان، به سرمایه‌گذاران آن اطمینان لازم برای انجام سرمایه‌گذاری روی محصول مورد نظر داده می‌شد.
[/mks_pullquote]
.
او با اشاره به اینکه کراودفاندینگ در ایران هنوز به جایگاه مناسب خود نرسیده است، گفت: «دلایل زیادی وجود دارد. بیش از هر دلیل دیگری مانند عدم آگاهی، عدم شناخت، نبود بستر مناسب و زیرساختهای قانونی و… شرایط نامناسب اقتصادی موجب عقب‌افتادن کراودفاندینگ در ایران شده است. اگر پلتفرمهایی را که در دنیا وجود دارند، بررسی کنیم، پی خواهیم برد، مردم سهمی از دارایی مازاد خود را روی کراودفاندینگهایی سرمایه‌گذاری می‌کنند که دارایی مازاد باشد؛ در واقع نیازهای اولیه زندگی آنها تامین شده و حالا به فکر سرمایه‌گذاری هستند. در بحث غیرخیریه، این نوع سرمایه‌گذاری بیشتر به‌دنبال علاقه‌مندی شخصی افرادی که به نوآوری علاقه دارند، انجام می‌شود.
موضوع دوم این است که دوست دارند یک گجت یا محصول هنری یا نوآورانه را تهیه کنند. در ایران پول گران است و بر فرض مثال کسبوکاری که بخواهد محصول نوآورانه تولید کند؛ هماکنون به چیزی حدود 100 تا 200 میلیون تومان نیاز دارد. تامین 100 تا 200 میلیون تومان از طریق حمایتهای خرد مردمی که روی پلتفرم دونیت، مبلغ میانگین آن 15 هزار تومان است، نیاز به حامیان زیادی دارد. بین مبالغی که کارآفرینها نیاز دارند و مبالغی که مردم توان پرداخت آن را دارند، فاصله زیادی وجود دارد. اگر در پلتفرمها دقت کنید کلی پروژه خواهید دید که 10 یا 20 درصد پيشرفت كرده‌اند، اما شکست خوردهاند. دلیل اصلی آن عدم وجود تعادل است. مبلغی که یک کمپین نیاز دارد، چند ده هزار حامی میخواهد. بنابراين نبود وضعیت اقتصادی مناسب و عدم تعادل دو عامل اصلی هستند که کراودفاندینگ‌ها را در ایران عقب انداخته است.»
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
مهربانه
مهربانه را به‌عنوان اولین سرویس تامین سرمایه جمعی برای موسسات خیریه رسمی می‌شناسند که از سال ۱۳۹۲ شروع به فعالیت کرد و در سال ۱۳۹۵ به ثبت رسید. از دستاوردهای این استارت‌آپ می‌توان به ۱۹۵ پروژه موفق، همکاری با ۲۶ موسسه خیریه و جلب مبلغ قابل توجهی حمایت مالی اشاره کرد.
[/mks_pullquote]
.
دولتیها وارد عمل شدند
وزارت کار یکسری نشستهایی را حول این محور انجام داد که شروع آن با سه الی چهار نفر از خود وزارت کار و پلتفرم دونیت بود. سعی شد در این جلسات پیش‌نویس یا قانونی برای بحث کراودفاندینگ آماده شود. بیش از 25 جلسه برگزار و کمکم از سازمانهای مختلف به تعداد حاضرین اضافه شد؛ البته بخش خصوصی نیز به این نشستها راه پیدا کرد.
سنیسل در این‌باره گفت: «این موضوع را می‌توان خوب ارزيابي كرد؛ چراکه با ورود بخش خصوصي در این حوزه، جلوی بسیاری از کجرویها گرفته و ذهنیت خوبی ایجاد شد. پیشنویسها نيز به‌مرور تکمیل شدند تا به پیش‌نویس نهایی رسیدیم. بحث برای یک سال و نیم مسکوت ماند تا زمانی که با ورود آذریجهرمی، وزیر ارتباطات، کار با فرابورس ادامه پيدا كرد. متاسفانه پیشنویسی که توسط کارگروه تهیه شده بود، وقتی برای فرابورس به‌عنوان متولی این امر فرستاده شد، با تغییرات عجیبوغریبی روبهرو شد و اعتراض بسياري از پلتفرمها را بلند کرد. در ایران فرابورس به‌دلیل شباهتی که با کراودفاندینگ داشت، به‌عنوان متولی این حوزه انتخاب شد.
در واقع طرحی که از فرابورس بیرون آمد، شباهت زیادی به پیش‌نویس کارگروه مربوطه نداشت. دولت حدود سه الی چهار سال پیش و در ابتدا شروع خوبی داشت. ایران در آن دوره، جزء 10 کشور اولی بود که در حوزه کراودفاندینگ مشغول قانون‌گذاری شد، اما زمانبر شدن این پروسه و تغییراتی که در پیش‌نویس ایجاد شد، این افتخار را از ایران گرفت. هنوز قانون درستی برای کراودفاندینگ‌ها ایجاد نشده است. تنها برای مبحث سهاممحور قانون تعریف شده و برای مباحث خیریه و… هنوز قوانینی وضع نشده است. با این همه تاخیر، قانونی هم که برای مبحث سهاممحوری بیرون آمده، دارای اشکالات زیاد و سنگینی است. من شخصا نظرم این است که دولت مانند قوانین دیگر، محلی برای رانت ایجاد کرده است.»
.
ایرادات فراوان قوانین جدید
یکی از ایرادات الزام پلتفرمها در مورد بستن قرارداد با یکی از نهادهای مالی است. نهاد مالی تعریفی دارد که در تعریف سازمان بورس کاملا مشخص است. پلتفرمهایی که تا آن زمان به‌صورت خصوصی کار می‌کردند، ملزم شدند که خودشان نهاد مالی شوند یا با یک نهاد مالی قرارداد ببندند؛ تبدیل‌شدن یک استارت‌آپ سه یا چهارنفره به یک نهاد مالی که نیاز به پشتوانه مالی قوی دارد، به‌طور عملی امکانپذیر نبود.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
شکست انحصار بانک‌ها
تا قبل از گسترش شبکه‌های اجتماعی و ظهور فین‌تک‌ها، تامین مالی روش‌های محدودی داشت. افراد اگر برای کسب‌وکار یا زندگی به پول و سرمایه نیاز پیدا می‌کردند، چاره‌ای نداشتند جز اینکه سراغ بانک‌ها بروند. شرکت‌ها از راه‌های دیگری هم استفاده می‌کردند مثل بورس. دولت‌ها هم هر وقت پول کم می‌آوردند، از راه‌هایی مثل اوراق قرضه استفاده می‌کردند. الان چند سالی است مفهومی به نام تامین مالی جمعی به وجود آمده که برخی همان معادل انگلیسی آن یعنی کراودفاندینگ (crowdfunding) را استفاده می‌کنند.
[/mks_pullquote]
.
محی سنیسل معتقد بود که قوانین ایران در این حوزه دچار ایرادات زیادی است و در این‌باره افزود: «قرارداد با این نهادهای مالی نیز قدرت را از پلتفرمها میگرفت و به نهادهای مالی میداد. در واقع قبل از آن نهادهای مالی به‌دنبال پلتفرمها بودند که با ما همکاری کنند، اما بعد از این قانون پلتفرمها مجبور شدند که به‌دنبال نهادهای مالی بدوند. بسیاری از نهادهای مالی در ازای استفاده از امتیازات‌شان بسیار شرط و شروط میگذاشتند تا پلتفرمها به خواستههای آنها تن بدهند. این ماجرا موازنه را کلا تغییر داد و فضا را برای رقیبهای خصولتی یا دولتی مانند بانک‌ها و کارگزاریها که نهاد مالی بودند، باز کرد. در حال حاضر تمام بانک‌ها وارد بحث کراودفاندینگ شدند و شرکتهای خصوصی مانند حامیجو و دونیت نابود شدند. در واقع بحث کراودفاندینگ از بخش خصوصی به سمت دولت حرکت کرد. مهربانه نیز تنها با ثبت یک سازمان خیریه توانسته جلو برود و این ماجرا موجب نشده که از باقی پلتفرمها بهتر باشد؛ چراکه ثبت یک پلتفرم خیریه نیاز به روابط خاصی دارد و زمانبر نیز هست. همچنین انتفاع و سودآوری را زیر سوال میبرد؛ زیرا یک پلتفرم خیریه نمیتواند فعالیت دیگری انجام دهد و محدودیت زیادی ایجاد می‌کند.»
دولت چه کمکی میتواند بکند؟
یکی از چالشهایی که در این حوزه وجود دارد، عدم آگاهی عمومی و عدم اطمینان مردم است. رفع این چالشها نیاز به گذشت زمان و ایجاد تجربههای موفقیتآمیز دارد. سنیسل معتقد است در آغاز استارتآپهایی مانند دونیت و مهربانه خوب شروع کردند و تا حد زیادی اعتمادی که تا به امروز در این فضا وجود دارد را مدیون این پلتفرمها هستیم و این موضوع با عدد و رقم قابل اثبات است.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
کیک‌استارتر
کیک‌استارتر معروف‌ترین نمونه تامین مالی جمعی در جهان است. نمونه‌های دیگری مثل ایندیگوگو و گوفاندمی هم وجود دارند. کسانی که در کیک‌استارتر سرمایه‌گذاری می‌کنند، سرمایه‌گذاران خردي هستند که علاقه دارند با سرمایه اندک از پروژه‌های خلاقانه حمایت کنند.
[/mks_pullquote]
.
چالش دیگر به آشنایی و جاافتادن فرهنگ این موضوع در بین مردم مربوط می‌شود. گزینه دیگر به زیرساختهای فنی بانکی و مالی برمیگردد. بر فرض مثال در همه جای دنیا در مدل کراودفاندینگی که انجام می‌شود، پلتفرمها پول را از حساب حامیان برداشت نمیکنند، بلکه پول را در حساب آن حامی مسدود می‌کنند تا زمانی که کمپین به مبلغ هدف و موفقیت برسد؛ آن موقع پول را برداشت می‌کنند و به صاحب کمپین میپردازند.
در ایران زیرساختی برای مسدود کردن پول در حساب حامیان نداریم و به اجبار پلتفرمها مجبور هستند که پول را در همان لحظه که حامی اعلام حمایت می‌کند، از حساب حامی برداشت کنند. در صورتی که پروژه موفقیتآمیز نبود، باید پول بازگشت داده شود. این موضوع اعتماد را سختتر و نقل‌وانتقالات چندباره، هزینهها را بالا میبرد.
او تصریح کرد:
«بحث دیگر در مورد زیرساختهای قانونی است که پيش‌تر هم عنوان شد؛ یکی از چالشهایی که دونیت با آن روبهرو بود، به مبحث ورود به تامین مالی جمعی برای پروژه‌های کارآفرینی و استارتآپها برمیگردد که ظرف قانونی وجود ندارد تا اوراق یا سندی برای سرمایه‌گذاران صادر شود. در واقع این موضوع اعتماد را پایین آورد و این فعالیت را نشدنی ساخت. بدنه دولت قدرت درک این‌گونه فعالیت‌ها را نداشته و این داستان را گدایی آنلاین میخواند.»
از سنیسل پرسیدیم به نظر شما با این تفاسیر گزینه‌اي برای رشد کراودفاندینگ‌ها در ایران وجود دارد؟ در پاسخ گفت: «با زور، بگیروببند و قانونهای دست‌وپاگیر نمیشود کمکی به کراودفاندینگ کرد. دولت بیشترین کاری که میتواند انجام دهد، این است که کراودفاندینگ را به مردم معرفی کند و ریسک مردم برای مشارکت در این حوزه را پایین ببرد. نیاز نیست دولت به پروژه‌های ما کمک نقدی کند، تنها یک پروژه چند ده میلیارد تومانی را به ما پلتفرمهای کراودفاندینگ بسپارد تا بتوانیم با به سرانجام‌رساندن آن اعتمادسازی کنیم. ما انجمن کراودفاندینگ در ایران تشکیل دادیم و با رقبا نیز به این تفاهم رسیدیم که از دوستان بهزیستی درخواست کنیم یک پروژه را که منفعت ملی دارد، به ما بسپارد و با معرفی پلتفرم، مردم را به سمت ما هدایت کند. وقتی مردم ببینند پلتفرمهای کراودفاندینگ تا چه میزان میتوانند برای کشور مفید باشند، ناخودآگاه اطمینان ایجاد می‌شود و نیاز مالی به دولت از بین خواهد رفت. هماکنون نیز قشر نوآور و اقشاری که با اینترنت سروکار دارند، دید خوبی به این داستان پیدا کردهاند و تجربههای خوبی از کراودفاندینگ روی اینترنت میبینيم. این روزها اشخاص هم به‌دنبال کراودفاندینگ در شبکه‌های اجتماعی هستند و این روند عادی است. سرعت رشد آن نیز معقول و منطقی است و اگر دولت هم میخواهد کمک کند، نیاز است که به ما فرصت و فضا بدهد. همچنین دولت با تضمین سرمایه مردم میتواند برای کراودفاندینگ گام خوبی بردارد.»
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
کراودفاندینگ در آسیا
در حال حاضر بسیاری از کشورهای مسلمان دارای چنین درگاه‌هایی هستند؛ مانند ایران، مالزی، اندونزی، امارات متحده عربی، مصر، ترکیه و… . سال ۲۰۱۳ یک معلم روستایی مالزیایی موفق شد به کمک سایت کراودفاندینگ پیچ‌این در مالزی، ۳۸۷۰ دلار از سراسر جهان برای خرید ۷۵۰ کتاب برای دانش‌آموزان خود دریافت کند. این مفهوم در کشور اندونزی هم از سال ۲۰۱۱ شکل گرفت.
[/mks_pullquote]
.
حضور کراودفاندینگ در فرابورس
چارچوبی که فرابورس برای کراودفاندینگ‌ها در نظر گرفته، محدودیتهای زیادی دارد. برای نمونه تعیین سقف 500 میلیون تومانی برای تامین مالی یک استارت‌آپ تا سال گذشته خوب بود، اما هماکنون این مبلغ کمک شایانی به کارآفرین نخواهد کرد. هزینه بهبود این چارچوب از بین رفتن پلتفرمهای خصوصی است.
صاحب کسب‌وکار دونیت در این‌باره گفت: «بخش دولتی با دخالت‌دادن بانک‌ها در این حوزه، پلتفرمهای کراودفاندینگ را کنار زده است. به نظر من اولین گامی که باید برداشته شود، منع‌شدن بانک‌ها در این حوزه است. برای نمونه ما با پنج بانک مذاکره کردیم؛ دید همه آنها این بود که پلتفرم را بخرند و ما زیرمجموعه و کارمندان بانک شویم! هیچکدام در اندیشه سرمایه‌گذاری با پلتفرمهای کراودفاندینگ نبودند. باز هم تاکید میکنم، دولت تنها کاری که میتواند انجام دهد، منع‌کردن بانک‌ها از ایجاد پلتفرم است. حضور بانک‌ها بیانگیزگی، تعطیلی و رقابت نادرست را در پلتفرمهای بخش خصوصی به همراه داشته است. این کار نیاز به جوانانی دارد که فکر و انرژی خود را در این حوزه صرف می‌کنند؛ نه بانکی که لَخت است و کلی قوانین دست‌وپاگیر دارد. خلاقیت تیمهای جوان اگر در کنار قدرت مالی و اعتباری بانک‌ها قرار بگیرد، میتواند خیلی سریع کمک کند تا کراودفاندینگ در ایران پا بگیرد. در حقيقت با گذشت زمان اختیار از دست کارآفرینان و جوانان در این حوزه خارج شده است.»
.
پایان دونیت
زمانی که دونیت تعطیل شد از لحاظ اقتصادی در شرایط بدی نبود؛ چراکه به نقطه سربهسر و سوددهی رسیده بود. محی سنیسل دلیل واقعی تعطیلی دونیت را بیمهریهایی دانست که در بحث قانون‌گذاری وجود دارد.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
اولین کراودفاندینگ‌های اینترنتی
کراودفاندینگ از طریق اینترنت ابتدا برای کارهای هنری و صنعت موسیقی مورد استقبال قرار گرفت و اولین اقدام کراودفاندینگ اینترنتی که بسیار چشم‌گیر هم شد، مربوط به سال ۱۹۹۷ می‌شود که طرفداران گروه موسیقی راک ماریلیون توانستند برای تور این کنسرت در کل ایالات متحده مبلغ ۶۰ هزار دلار جمع‌آوری کنند. وب‌سایت آرتیست‌شیر را می‌توان به‌عنوان اولین وب‌سایت در حوزه کراودفاندینگ معرفی کرد که در سال ۲۰۰۳ شروع به کار کرد.
[/mks_pullquote]
.
او در این‌باره گفت: «بعد از اینکه فرابورس قوانین را تغییر داد، با وجود اعتراضات زیاد، هیچ‌کس صدای ما را در این راستا، نشنید. کراودفاندینگ بحثی است که به‌طور مستقیم با پول در ارتباط است و خیلیها دندان تیز کردند که وارد این حوزه شوند. پلتفرمهای کراودفاندینگ جایگاه خوبی نیز در دنیا برای پولشویی دارند. تمام آنچه گفته شده، این حوزه را برای افراد پشت پرده جذاب میکرد. ما خیلی سعی کردیم با این ماجراها مبارزه کنیم، اما به‌طور عملی قدرتی نداشتیم. علاوه بر این میدیدم که همان بانک‌ها نیز کل پلتفرم دونیت را کپی می‌کردند و نوآوری از خودشان نداشتند. ضربه آخر را نیز دادستان شیراز زد که با جلب من به جرم ساختن پلتفرم دونیت و انجام کار خیریه، تصمیم گرفتم این پلتفرم را تعطیل کنم.»
محی سنیسل در پایان گفتوگو از اعتقاداتش گفت. او اشاره کرد: «در مسیر تغییر و بهبود همیشه هرج‌ومرج وجود دارد. اگر بخواهیم نیمه پر لیوان را ببینيم گلایههای مطرح‌شده میتواند مسیر بهبود تلقی شود. همین که نهادهای مالی با استارتآپها رقابت می‌کنند، همین که من نسبت به قوانین وضع‌شده برای کراودفاندینگ‌ها اعتراض دارم، یک معنی مهم را میرساند؛ اینکه کراودفاندینگ‌ها جدی گرفته میشوند. شاید وضعیت فعلی مطلوب نباشد و موجب ناامیدی و بیانگیزگی من شود، اما در نمای بزرگ‌تر من و امثال من، همه کراودفاندینگ نیستیم. این روش بسیار بزرگ‌تر و فراگیرتر از پلتفرم دونیت است. اطمینان دارم حرکتی که آغاز شده، دیر یا زود به سرانجام خواهد رسید.»
نویسنده: شهناز دیواندری