مدیرعامل شرکت فن‌آوا کارت: در شکل‌گیری نظام کارمزدی مقصر اصلی نظام فعلی بانک مرکزی است

چالش‌های گوناگون صنعت بانکی در کشور سبب تحمیل هزینه‌های زیادی به این صنعت شده است. به عقیده کارشناسان یکی از این چالش‌ها پرداخت کارمزد خدمات پرداخت الکترونیک است که در چارچوب مدل فعلی، فشار زیادی را به بانک‌ها تحمیل می‌کند؛ هزینه‌هایی که به عقیده متخصصان، بخش زیادی از آنها مغفول مانده و پرداخت آن از سوی صنعت بانکی توجیه‌پذیر نیست.

علی نوروزی مدیرعامل شرکت فن‌آوا کارت، اگرچه به گفته خود تنها چند ماهی است که پا به این حوزه گذاشته اما معتقد است اشکالات نظام فعلی آن‌قدر گسترده و فراوان است که برای درک پیامدهای آن نیازی به صرف زمان و انرژی فراوان نیست. نوروزی در گفت‌وگویی با نشریه فن‌آوا به تشریح بخش‌هایی از این پیامدها و راه‌های تصحیح مدل فعلی پرداخته است.

آیا درباره ضرورت تغییر نظام فعلی اتفاق نظر وجود دارد یا همچنان دیدگاه‌ها متفاوت است؟

به نظر من ضرورت تغییر نظام فعلی مورد اجماع است. در شرایط فعلی و با توجه به هزینه‌های بسیار بالای کارمزد تراکنش‌ها توسط بانک‌های پذیرنده، باید از امروز به سمت تغییر حرکت کنیم تا در طولانی‌مدت به هدف برسیم. در نظر داشته باشیم که بخش اعظمی از بازیگران شامل شرکت‌های پرداخت، بانک‌های پذیرنده، بانک مرکزی و شاپرک خواهان تغییراند و مشکل اصلی پذیرندگان هستند که باید بخشی از کارمزد را تقبل کنند. ولی نکته اینجاست که پذیرندگان در جریان نیستند که ذی‌نفع اساسی بوده و باید هزینه خدمات الکترونیک را بپذیرند.

در شکل‌گیری نظام کارمزدی اشتباه، مقصر نه بانک‌ها هستند و نه شرکت‌های پرداخت، مقصر اصلی قانون‌گذار این حوزه یعنی بانک مرکزی است که از ابتدا مدل صحیحی برای نظام کارمزدی تدوین نکرده است. با این حال اما تغییر نظام کارمزدی در شرایط فعلی امکان‌پذیر اما سخت است.

آیا این اصلاح نیازمند ابزارهای مقرراتی یا قانونی جدید است؟

خیر. با توجه به بند ماده ۲۰ قانون عملیات بانکداری بدون ربا، بانک مرکزی ایران در راستای حسن اجرای نظام بانکی و پولی کشور می‌تواند با استفاده از ابزارهایی طبق قانون‌نامه‌ای که به تأیید هیات وزیران می‌رسد در امور بانکی دخالت و نظارت کند.

در بند ۴ این ماده اعلام شده تعیین و میزان حداقل و حداکثر کارمزد بانکی مشروط بر اینکه بیش از هزینه کار انجام شده نباشد با بانک مرکزی است. در نتیجه مقصر اصلی نظام فعلی بانک مرکزی است. با پرداخت کارمزد از سمت شبکه بانکی بار زیادی بر دوش نظام بانکی افتاده است. طبق آمارهای بانک مرکزی بانک‌های پذیرنده به ازای جذب هر صد هزار ریال تراکنش پذیرش شده، مبلغ تقریبی ۱۱۲ ریال کارمزد پرداخت کرده‌اند. اگر هزینه اجاره دستگاه‌های پوز را هم اضافه کنیم به چیزی حدود ۲۷۰ ریال به ازای هر صد هزار ریال تراکنش می‌رسیم. اگر رسوب پول پذیرندگان که بخشی از این رقم را جبران می‌کند را حذف کنیم هزینه جاری بانک‌ها افزایش و قیمت تمام شده پول بالا می‌رود که به نحو غیر مستقیم بار آن بر دوش مردم می‌افتد.

و مدل مناسب به نظر شما چیست؟

برای اصلاح نظام کارمزدی بهتر است از تجربه‌های موفق استفاده شود چرا که چرخه پرداخت الکترونیک ابتدا در سایر کشورها شکل گرفته است. در حال حاضر نیز می‌توان بخشی از مدل کارمزدی سایر کشورها را پیاده و بخشی را بسته به شرایط بومی کنیم.

ذی‌نفعان باید به میزان بهره‌برداری از خدمات کارمزد بدهند. طبق آمار سال ۹۶ شاپرک بالغ‌بر ۸۴ درصد تراکنش‌ها زیر ۵۰ هزار تومان و ۷۱ درصد تراکنش‌ها زیر ۲۵ هزار تومان است. یعنی بسیاری از تراکنش‌های خرد که قابلیت پردازش با مکانیسم‌های دیگر مانند کیف پول الکترونیکی به حسرت آفلاین را دارند، هزینه را از پردازش آنلاین حذف می‌کند و شبکه بانکی مجبور به پرداخت هزینه نخواهد بود. باید پرداخت‌های خرد ساماندهی شده و هزینه‌های تراکنش‌های زیر ۵۰ هزار تومان را دارنده کارت پرداخت کند.

فاوا آیا رسمیت یافتن فعالیت بازیگرانی مانند پرداخت یارها می‌تواند به اصلاح نظام کارمزد کمکی کند؟

قطعاً بازیگران جدید مانند پرداخت یارها می‌توانند شروعی برای تغییر نظام کارمزدی اشتباه در ایران باشند. این تغییر از طریق دریافت کارمزد از پذیرندگان درگاه‌های IPG و NPG می‌تواند صورت گیرد. گرچه در حال حاضر به علت عادت غلط افراد به عدم پرداخت کارمزد کار سختی است که از او کارمزد دریافت شود. ولی برای برای پذیرندگان جدید به شرط افزایش درآمد پذیرنده توسط پرداخت یارها می‌توان کارمزد را دریافت کرد هر نوع تغییر در نظام کارمزدی عده‌ای را ناراضی خواهد کرد.

در حقیقت عده‌ای که باید هزینه کنند یا درآمد کمتری به دست آورند قطعاً ناراضی خواهند بود. البته در این خصوص می‌توان فازبندی کرد، برای مثال اگر قرار است به میزان مشخصی کارمزد از پذیرندگان دریافت شود این مبلغ را یکباره از پذیرندگان دریافت نکنیم و در طول زمان هزینه را اعمال کنیم. البته باید در ابتدا فرهنگ پرداخت کارمزد را ایجاد کنیم. اگر می‌توانستیم تراکنش‌های بین‌المللی در کشور انجام دهیم و کارهای بین‌المللی ویزا و مستر را در کشور با همان استانداردها ارائه دهیم، افراد به پرداخت کارمزد عادت می‌کردند و می‌توانستیم از هتل‌ها و مکان‌های توریستی به سایر قسمت‌ها در کشور فرهنگ پرداخت کارمزد را بسط داده و در طول زمان فرهنگ آن را در کشور ایجاد کنیم.