پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
نشست «بررسی مفاهیم اولیه حوزه ارزهای رمزنگاری‌شده؛ بلاک‌چین» با حضور کورش پرویزیان مدیرعامل بانک پارسیان، فریال مستوفی رئیس مرکز سرمایه‌گذاری خارجی اتاق تهران، محمدعلی مداح‌علی عضو هیات علمی دانشکده مهندسی برق دانشگاه شریف، حنظله اکبری نودهی دانشجوی ارشد مهندسی برق دانشگاه شریف، حمید احمدیان مدیرکل دفتر نوآوری و حمایت از سرمایه‌گذاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، مهدی فقیهی دبیر ستاد توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات و فضای مجازی معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری و فعالان اقتصادی در اتاق بازرگانی ایران برگزار شد.
در این جلسه که در تاریخ 18 اردیبهشت‌ماه 97 توسط کمیسیون سرمایه‌گذاری، کمیسیون بازار پول و سرمایه و کمیسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات و اقتصاد رسانه اتاق بازرگانی تهران با هدف مفاهیم اولیه بلاک‌چین و ارزهای رمزنگاری‌شده برگزار شده بود و پرویزیان آن را مدیریت می‌کرد، فعالان اقتصادی سؤالات و شبهاتشان را در خصوص فناوری بلاک‌چین در میان گذاشتند.
به گفته پرویزیان، برای اینکه موضع‌گیری اتاق بازرگانی مشخص باشد، باید اول شناخت کافی در خصوص این موضوع وجود داشته باشد. مدیرعامل بانک پارسیان گفت: «در همین جهت چنین جلساتی را برگزار می‌کنیم. این کسب‌وکار روزبه‌روز در حال گسترش است. بالغ بر ۱۴۰ کشور دنیا به مبحث ارزهای رمزنگاری‌شده ورود کرده‌اند. بیش از 320 میلیارد دلار در بیت‌کوین، 70 میلیارد دلار اتریوم، 30 میلیارد دلار ریپل و 17 میلیارد دلار لایت‌کوین سرمایه‌گذاری انجام شده است. قطعاً این سرمایه‌گذاری‌ها قابل توجه است و به عنوان اتاق بازرگانی به این روند نمی‌توانیم بی‌توجه باشیم. اینکه از چه کانال‌هایی استفاده شود تا مردم در این بستر فعالیت کنند، باید به آن توجه زیادی شود.»
پرویزیان معتقد است که سؤالی که اتاق بازرگانی به عنوان بخش خصوصی باید به آن جواب دهد، این است که با چنین جلساتی جمع‌بندی‌هایی انجام شود و تصمیم‌گیری به‌موقعی انجام پذیرد. به گفته او، با محدودیت و ممنوعیت نمی‌شود با این موج مقابله کرد و با راهکارهای علمی و منطقی و تکنولوژیک باید به این موضوع پرداخت.
مسئله اعتماد
مداح‌علی در ابتدا مقدمه‌ای در مورد ارزهای رمزنگاری‌شده و بلاک‌چین ارائه داد و بیان کرد: «سیستم‌های مرکزی مشکلات عدیده‌ای دارند. در این سیستم وقتی مرکز دچار مشکل شود، کل سیستم دچار مشکل می‌شود. در چنین حالتی اطلاعات یا پول شما در اختیار یک مرکز قرار می‌گیرد. مثلاً گوگل هر زمانی FBI بخواهد اطلاعات را در اختیارش قرار می‌دهد. در این شرایط عدم اعتماد به وجود می‌آید. بر این اساس دنبال سیستمی هستیم که در برابر خرابی‌ها مقاوم باشد و تصمیم‌گیری به صورت توزیع شده انجام شود. لایه اول لایه ساختاری است که سیستم باید از نظر فیزیکی توزیع شده باشد؛ یعنی اگر یک مرکزی از بین رفت، کل سیستم از بین نرود. مدیریت وقتی به صورت مرکزی باشد، آن سیستم در معرض تهدید است و این خطرناک است. هم در ساختار فیزیکی هم در ساختار مدیریتی باید مدیریت توزیع شده باشد.»
از نظر مداح‌علی دو مسئله اصلی را باید حل کرد. عضو هیات علمی دانشکده برق دانشگاه شریف اظهار کرد: «اینکه افرادی یا گروه‌هایی که اعتمادی به هم ندارند بتوانند در یک مسئله توافق کنند، یک اتفاق بزرگ است. توافق در سیستم‌های توزیع شده یک مسئله حل‌نشده است و این قضیه در فناوری بلاک‌چین حل شده است. بلاک‌چین یک سیستم ترکیبی از رمزنگاری، علوم کامپیوتر و مشوق‌های اقتصادی است. به این مسئله اجماع می‌گویند.»
به گفته او، دومین موضوع حیاتی Trusted Action است. مداح‌علی گفت: «به سازمان‌های مرکزی نیاز داریم که تحت هر شرایطی بتوانند قرارداد را اجرا کنند. حتی اگر نصف دنیا منفجر شد، این قرارداد باید باز هم قابل اجرا باشد.»
مداح‌علی در ادامه سیستم بانکی را مثال زد و نحوه انتقال پول در این شبکه بانکی را به وسیله بلاک‌چین تشریح کرد. به گفته او، برای فرار از تحریم، کاهش هزینه، فرار مالیاتی و تسریع واریز پول به خارج از کشور می‌توان یک سیستم بانکی داشته باشیم بدون اینکه بانکی وجود داشته باشد.
مداح‌علی در آخر نحوه احراز هویت افراد در سیستم بلاک‌چین و سازوکار تبادلات مالی در این فناوری را تشریح کرد.
کاربردهای بلاک‌چین
حنظله اکبری دانشجوی ارشد برق دانشگاه شریف در خصوص اسمارت کانترکت، بلاک‌چین‌های پرایوت و کاربردهای بلاک‌چین توضیح داد.
اکبری توضیح داد: «انتظار داریم با اسمارت کانترکت، بدون اعتماد به فرد ثالث، بتوانیم قراردادها را پیاده‌سازی کنیم. تمام ضوابط باید مشخص باشد و همه به آن دسترسی داشته باشند. اگر این ضوابط برقرار باشد و هیچ کس نمی‌تواند به آن خدشه‌ای وارد کند.»
اکبری در ادامه نحوه پیاده‌سازی و سازوکار این قرادادها را توضیح داد: «وقتی به سیستم اعتماد پیدا می‌کنی، نیازی به اعتماد به فرد نداری. واسطه‌ها حذف می‌شوند و هزینه کمتر می‌شود. بلاک‌چین ماهیت کاملاً شفافی دارد. این فناوری انحصار را از بین می‌برد و بعضی وقت‌ها این خیلی خوب نیست. مثلاً بانکی می‌خواهد یک قراردادی بنویسد که بلاک‌چین عمومی به دردش نمی‌خورد. بلاک‌چین پرایوت ساختار متمرکز ندارد و کاملاً شفاف و عمومی نیست. مثلاً 5 بانک می‌خواهند بین خودشان یک قراردادی ببندند و می‌خواهند تمام تراکنش‌ها از بانک پارسیان بگذرد. اینکه سیستم ما یک قلب تپنده داشته باشد و همه چیز به آن مرکز بستگی داشته باشد، نمی‌تواند به کار خود ادامه دهد. مثلاً به این بانک حمله می‌شود و اطلاعات از بین می‌رود. در بلاک‌چین پرایوت برای این قضیه چاره‌اندیشی شده است.»
کاربردهای بلاک‌چین آخرین موضوعی بود که حنظله اکبری به آن اشاره کرد: «ملموس‌ترین جایی که می‌توان از بلاک‌چین استفاده کرد، فناوری مالی است. حذف واسطه‌ها فرآیندها را ساده‌تر و شفاف‌تر می‌کند. رگولاتوری در این سیستم بهتر می‌شود. ضوابط را مشخص می‌کنیم و سیستم اجازه نمی‌دهد که کاری خارج از ضابطه انجام شود. سرعت بیشتر می‌شود. جذب سرمایه در این تکنولوژی به شدت راحت‌تر است.»
اکبری نحوه ارسال پول در فناوری بلاک چین را تشریح کرد و به سهولت ارسال و دسترسی آسان به آن اشاره کرد. همچنین در خصوص استفاده از بلاک‌چین در زنجیره تأمین، مدیریت انرژی و اینترنت اشیا صحبت کرد.
بلاک‌چین بر مبنای جبر فناورانه
دبیر ستاد توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات و فضای مجازی معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری سخنران بعدی بود که در خصوص مبانی فلسفی بلاک‌چین صحبت کرد. فقیهی گفت «در حکومت‌داری دو رویکرد اساسی وجود دارد. یکی تئوری جبر فناورانه است که در آن فناوری اطلاعات یک نیروی غیرقابل مهار است و نقش حکومت‌ها خیلی قوی نیست و قدرت توزیع می‌شود. در مقابل این نظریه تئوری نظریه کنترل قرار دارد که در این تئوری، حکومت‌ها فناوری اطلاعات را جوری به کار می‌برند که افراد آن جامعه را بیشتر تحت کنترل قرار دهند. بلاک‌چین بر مبنای جبر فناورانه بنا نهاده شده. دولت سعی در ایجاد اعتماد دارد. بلاک‌چین می‌خواهد اعتماد عمومی را در شبکه توزیع کند. هرچه اعتماد عمومی در جامعه سطحش بالاتر رود، بلاک‌چین تهدید کمتری محسوب می‌شود و هر چه اعتماد در جامعه کمتر باشد، بلاک‌چین تهدید پررنگ‌تری محسوب می‌شود.»
به گفته فقیهی، بحث شفافیت خیلی در بلاک‌چین مهم است: «تغییر در بلاک‌چین به شدت سخت است و این از طرف دولت‌ها یک چالش محسوب می‌شود. اگر دولت‌ها عقب بکشند، خیلی بد است. دولت‌ها باید مقدم باشند و وارد این عرصه شوند. نباید این را تهدید تلقی کنند و نباید همواره در چالش‌ها بزرگنمایی کنند. مثلاً ترکیه در در جهت توسعه گردشگری، در فرودگاه‌هایش خودپرداز بیت‌کوین قرار داده است. ما نیازمند سیاست‌گذاری هستیم. در بانک مرکزی، بیمه، وزارت ارتباطات و وزارت بهداشت برای منافع ملی باید سیاست‌گذاری خوبی انجام شود. قانون تجارت الکترونیکی ما باید تغییرات اساسی پیدا کند. قوانین کپی‌رایت در ایران باید به صورت بنیادی عوض شود. در قوانین حفاظت از داده‌ها باید اصلاحات اساسی انجام شود.»
لزوم پذیرش بلاک‌چین
مدیرکل دفتر نوآوری و حمایت از سرمایه‌گذاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با بحث پذیرفتن بلاک‌چین، صحبت‌هایش را شروع کرد: «از نظر ما بلاک‌چین دو فاکتور مهم دارد. جبر فناوری و فرصت‌های کسب‌وکاری. ترکیب این دو به ما می‌گوید باید این فناوری را چه درلایه حاکمیت چه در لایه کسب‌وکاری بپذیریم. موج بلاک‌چین در ایران با هیجان همراه بوده. ما به موقع به مردم جهت ندادیم و آنها حق هم دارند به سمت هیجانات بروند و هیجان را تجربه کنند. رگولاتوری ملی باید مشخص شود.»
در ادامه احمدیان از معضلات اطلاعاتی صحبت کرد. به گفته او، لختی نهادی در دولت، مقررات محدودکننده و تهدیدات نادیدنی از مواردی هستند که بر سر راه بلاک‌چین قرار دارند.
او ادامه داد: «آیا بلاک‌چین می‌تواند به صنعت ما کمک کند؟ آیا شفافیت برای ما مهم است؟ آیا مدیریت روابط قراردادی برای ما مهم است؟ در حوزه تمرکز، توزیع، امنیت و رمزنگاری باید از خودمان این سؤالات را بپرسیم و ببینیم دقیقاً دنبال چه هستیم.»
احمدیان در آخر از لزوم توجه به سه پارامتر در حرکت به سمت نوآوری در بلاک‌چین صحبت کرد و گفت: «تنظیم مقررات و الزامات، توجه فرآیندها در جهت شفافیت و گسترش فرصت‌ها سه پارامتری است که باید برای نوآوری در بلاک‌چین به آنها توجه شود. نیاز به نهادهایی داریم که به درستی اطلاع‌رسانی کنند. خیلی‌ها نمی‌دانند دقیقاً بلاک‌چین چیست. باید قبل از اینکه هیجان به بازار وارد کنیم، اول این کسب‌وکارها را تشریح کنیم. اگر دو سه نمونه از کاربردهای بلاک‌چین را ابتدا شکل دهیم، قضیه برای همه ملموس‌تر می‌شود. بلاک‌چین یک ضرورت است و ما باید جامعه را برای ورود به این صنعت رگوله کنیم.»
در پایان این جلسه، پرسش و پاسخ‌هایی صورت گرفت و افراد و فعالان اقتصادی سؤالات و شبهات خود را با حاضران در جلسه در میان گذاشتند. مستوفی رئیس مرکز سرمایه‌گذاری خارجی اتاق تهران ابراز امیدواری کرد تا با حرکت در این مسیر، اتاق بازرگانی و بخش خصوصی قدم‌های خوبی در فناوری بلاک‌چین بردارد و اتفاقات خوبی در این حوزه بیفتد.
