پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
آن طور که محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس می‌گوید براساس طرح مشترک مجلس و دولت که در چند روز آینده نهایی می‌شود بانک مرکزی مکلف خواهد شد حداکثر ظرف یک‌ماه بازار متشکل ارزی یا همان بورس ارز را تأسیس کند.
به گزارش همشهری، با وجود آشوب شدید اقتصادی ناشی از افزایش قیمت دلار، بانک مرکزی هنوز هم در برابر تأسیس بورس ارز مقاومت می‌کند؛ حتی به گفته رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، مسئولان بانک مرکزی از واژه بورس ارز می‌ترسند. با این حال براساس آنچه محمدرضا پورابراهیمی گفت: «اگر بانک مرکزی حداکثر ظرف یک‌ماه زمینه تأسیس بازار متشکل ارزی یا همان بورس ارز را فراهم نکند آن وقت مجلس خودش دست به‌کار خواهد شد و با تصویب قانونی بانک مرکزی را به انجام این کار مکلف خواهد کرد. طرح تأسیس بازار متشکل ارزی و بورس ارز از دو سال پیش با وجود تصویب در شورای بورس به‌دلیل مخالفت بانک مرکزی معطل مانده است.»
نتایج نشست‌های مشترک دولت و مجلس
محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس که از روز دوشنبه تا دیشب در جلسه‌های مختلف با نمایندگان مجلس، وزیر اقتصاد و رئیس‌کل بانک مرکزی شرکت کرده، درباره نتایج این نشست‌ها توضیح داد و تأکید کرد: «در پایان نشست‌های مشترک مجلس با مقامات دولت، قرار شده بانک مرکزی طرحی را برای ساماندهی بازار ارز ظرف چند روز آماده کند تا با طرحی که در کمیسیون اقتصادی مجلس تدوین شده تطبیق داده شود و در نهایت یک طرح واحد برای ساماندهی بازار ارز به پارلمان ارائه شود.» محمدرضا پورابراهیمی در پاسخ به این پرسش که اگر دولت نظرات مطرح شده در طرح مجلس را نپذیرد چه خواهد شد، گفت: «درصورتی که دولت نظرات کارشناسی مجلس را نپذیرد یا نخواهد لایحه‌ای به مجلس ارائه کند مجلس خود رأساً طرحی را در قالب دوفوریت ارائه و دولت را مکلف می‌کند اقدامات مورد نظر مجلس را در بازار ارز انجام دهد.»
مهم‌ترین اقدامات مدنظر مجلس
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این پرسش که مهم‌ترین اقدامات مدنظر مجلس برای بازگشت آرامش به بازار ارز چیست، گفت: «نخستین اقدامی که دولت باید انجام دهد ایجاد حساب سپرده‌های ارزی با ضمانت بانک مرکزی با تضمین پرداخت اصل ارز و پرداخت سود سپرده‌های ارزی است که البته این کار قبلاً هم در کشور متداول بود.»
به گفته پورابراهیمی، دومین اقدامی که بانک مرکزی باید انجام دهد تأسیس یک بازار متشکل ارزی است که در این بازار شرایط معامله و وضعیت عرضه و تقاضا مشخص و بازار دارای شفافیت اطلاعات باشد.
او با بیان اینکه هم‌اکنون بازار ارز کاملاً غیرشفاف است، ادامه داد: «سومین اقدامی که بانک مرکزی به اجرای آن مکلف شده استفاده از ابزارهای مشتقه ارزی است تا براساس آن کسانی که در اقتصاد ایران فعال هستند بتوانند تعهدات ارزی آینده‌شان را از طریق این بازار تأمین کنند.»
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس چهارمین اقدامی را که بانک مرکزی باید انجام دهد؛ ساماندهی صرافی‌ها دانست و ادامه داد: «هم‌اکنون سطح فعالیت صرافی‌ها و مقدار تقاضای ارز در هر صرافی مشخص نیست، ضمن اینکه مشخص نیست کدام صرافی مجاز و کدام غیرمجاز است؛ در نتیجه بانک مرکزی باید صرافی‌ها را ساماندهی کند که مشکلات عجیب و غریب صرافی‌ها حل شود.»
او تأکید کرد: «درحال حاضر صرافی‌ها اختیار لازم را برای مدیریت بازار ارز را ندارند؛ درنتیجه بانک مرکزی باید اختیارات لازم را با رویکرد صدور کارت اعتباری ارز به صرافی‌ها بدهد.»
پورابراهیمی پنجمین اقدام لازم‌الاجرا برای ساماندهی بازار ارز را واگذاری ارزهای وارداتی نهادهای عمومی غیردولتی دانست و گفت: «بخشی از ارز وارداتی به ایران متعلق به نهادهای عمومی غیردولتی است که عمدتاً از طریق شرکت‌های تولیدکننده محصولات پتروشیمی تأمین می‌شود. این نهادها که بخشی از آن‌ها مدیریتشان زیرنظر دولت است مکلفند ارز در اختیارشان را به بانک مرکزی تحویل دهند.»
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در مورد ارزی که بخش خصوصی وارد کشور می‌کند، گفت: «10 میلیارد دلار از 45 میلیارد دلاری که در حوزه صادرات غیرنفتی تولید می‌شود متعلق به بخش خصوصی است که الزامی برای واگذاری ندارند اما یکسری اقدامات تشویقی برای گروه‌هایی که ارزشان را به بانک مرکزی تحویل دهند، درنظر خواهیم گرفت.»
فرصت یک‌ماهه به بانک مرکزی
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس درباره اینکه در طرح واحدی که از سوی مجلس و دولت ارائه خواهد شد چه مهلت زمانی برای تأسیس بازار متشکل ارزی به بانک مرکزی داده خواهد شد، گفت: «طرح نهایی ساماندهی بازار ارز ظرف چند روز آینده نهایی خواهد شد و در این طرح ما یک برنامه زمانبندی را برای تأسیس بازار متشکل ارزی درنظر خواهیم گرفت.»
او تأکید کرد: «با توجه به اینکه زیرساخت‌های این کار فراهم است، بانک مرکزی باید پس از تهیه طرح مشترک دولت و مجلس حداکثر ظرف یک‌ماه زمینه تأسیس این بازار متشکل ارزی را فراهم کند.»
او در پاسخ به این پرسش که این بازار متشکل ارزی را چه نهادی تأسیس خواهد کرد، گفت: «بازار متشکل ارزی را خود بانک مرکزی تأسیس می‌کند.»
بورس ارز باید تأسیس شود
دیروز همزمان با حضور رئیس‌کل بانک مرکزی در مجلس، محمد قاسمی، معاون مرکز پژوهش‌های مجلس درصحن پارلمان، تأسیس «بازار آتی ارز» یا همان بورس ارز را پیشنهاد بدنه کارشناسی کشور به دولت دانست.
محمد قاسمی گفت: «مردم از بدنه کارشناسی کشور انتظار ارائه راه‌حل برای برقراری آرامش در بازار و جلب اعتماد فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران را دارند؛ یکی از راه‌حل‌های مناسب این روزهای کارشناسان که در دنیا نیز پذیرفته شده، تأسیس بازار آتی ارز است.»
معاون مرکز پژوهش‌های مجلس افزود: «پیشنهاد تأسیس بازار آتی ارز که می‌تواند ثبات و اعتماد را در بازار ایجاد کند، طی چند نوبت ارائه شده و امیدواریم این موضوع مورد توجه دولت قرارگیرد.»
بورس ارز، بازار را متعادل می‌کند
حامد سلطانی‌نژاد، مدیرعامل بورس کالا هم ضمن حمایت دوباره از تأسیس بازار متشکل ارزی در قالب بورس ارز یا هر مدل دیگری نظیر آن، تأکید کرد: «با تأسیس بازار مشتقه ارزی می‌توانیم نوسانات و التهابات بازار ارز را مدیریت کنیم.»
او درعین حال بار دیگر از آمادگی بورس کالا برای تأسیس بازار مشتقه ارزی خبر داد و گفت: «بازار مشتقه ارزی کمک می‌کند تا ریسک فعالان اقتصادی که به پوشش ریسک ناشی از نوسانات ارز نیاز دارند در مقابل این نوسانات پوشش داده شود.»
او افزود: «تأسیس این بازار فضایی را فراهم می‌کند تا اگر تقاضایی برای مبادلات ارز وجود داشته باشد، نوسانات ناشی از التهابات شدید ارزی نیز پوشش داده شود.»
مدیرعامل بورس کالا تأکید کرد: «با تأسیس بازار مشتقه ارزی می‌توانیم نوسانات و التهابات بازار ارز را مدیریت کنیم و زمانی که تقاضای ارز به‌دلیل تقاضاهای فصلی و یا موارد دیگر افزایش می‌یابد، بازار مشتقه ارزی می‌تواند نوسانات و التهابات ارزی را مدیریت کند.»
تشکیل بورس ارز، بهترین راه برای ایجاد تعادل در بازار است
محمد طبیبیان، اقتصاددان برجسته ایرانی دیروز در کانال شخصی خود با انتقاد از تعیین قیمت دستوری 4200 تومانی برای دلار نوشت: «طبق اخبار منتشر شده در رسانه‌ها مقامات دولتی اعلام کرده‌اند پرداخت هر مقدار ارز را به قیمت ۴۲۰۰ تومان بدون محدودیت بر عهده گرفته‌اند. مشکل اصلی این است که تعیین هر قیمتی به‌صورت اداری برای هر کالایی یک کار غلط است و به سوء تخصیص منابع خواهد انجامید. راه‌حل این است که بازار ارز ایجاد شود- به‌نظر می‌رسد قانونی هم برای ایجاد بورس ارز وجود دارد که اجرا نمی‌شود- اگر بورس ارز ایجاد شود عرضه و تقاضا قیمت را تعیین می‌کند و هر کس ارز لازم دارد از هرکس که فروشنده است، ارز را به قیمت بازار خواهد خرید؛ در آن صورت دولت براساس سیاست‌های شفاف می‌تواند تقاضا و عرضه در این بازار را هدایت کند؛ به‌نحوی که یک بازار باثبات و قاعده‌مند ایجاد شود.
همچنین دولت می‌تواند از طریق بانک مرکزی یک برنامه تزریق ارز سالانه را طراحی و در زمان تشدید تقاضا بازار ارز را مدیریت کند. در این شرایط تکلیف دولت و ملت روشن خواهد شد. پرسش دیگر این است که آیا قاچاق اعلام کردن معامله ارز در حد قاچاق موادمخدر، معاملات ارز را محدود خواهد کرد؟ پاسخ مشخص است همان‌قدر که قاچاق اعلام شدن معاملات موادمخدر مؤثر بوده این هم مؤثر خواهد بود. نکته قابل توجه این است که با اعمال اینگونه سیاست‌ها، معاملات ارز به سمت بازار قاچاق رانده و با مجازات‌های خشونت‌بار روبه‌رو می‌شود. حکومت، خصولتی‌ها و نهادها، به هر شکل ارز مورد نیازشان را به چنگ می‌آورند؛ بنابراین باید یک بازار را هم برای سرمایه‌گذاران و متقاضیان عادی ارز قائل شوند- مثل همان بورس ارز – که صادرکننده، واردکننده و مسافر بتوانند از طریق آن بازار یا به واسطه آن، نیاز ارزی خود را بر طرف کنند. از 100 سال پیش تاکنون سیاست‌های نادرست ارزی دولت‌ها، به کام صاحبان منافع و به زیان عموم بوده است. یک‌بار هم شیوه یک کشور پیشرفته یا نیمه‌پیشرفته مثل مالزی یا امارات و ترکیه را تجربه کنیم.»