راه پرداخت
رسانه فناوری‌های مالی ایران

بسترهای توسعه بانکداری اجتماعی در نظام بانکی کشور

ایمان اسلامیان؛ کارشناس بانکداری و توسعه / موضوعی که در کنار بانکداری اخلاقی مطرح شده و مورد اهتمام بسیاری از بانک‌های توسعه‌ای و تجاری نیز قرارگرفته است، مقوله بانکداری اجتماعی است. بانکداری اخلاقی و اجتماعی دارای زمینه‌های نظری و اجرایی مشترکی بوده و بسیاری از محورهای مورد تأکید در بانکداری اخلاقی در بانکداری اجتماعی نیز طرح و توصیه می‌شود.

از بانک‌های اجتماعی با صفاتی نظیر وجدانی، مسئولیت‌پذیر، پاسخگو و عدالت محور یادشده و بانکداری اجتماعی به‌عنوان یکی از الزامات و محرک‌های توسعه پایدار جوامع قلمداد می‌گردد. به‌هرروی در حال حاضر بانکداری اجتماعی که با ویژگی‌هایی مانند ثبات، شفافیت و مسئولیت‌پذیری معرفی می‌شود، توانسته به‌عنوان یک روش و استاندارد جدید مطرح‌شده و همچنین بانک‌ها بر مبنای رویکرد و سیاست‌های اجتماع گرایانه آن‌ها دسته‌بندی شوند.

با توجه به ظرفیت‌های موجود در فرهنگ و نظام اقتصادی کشور ما و همچنین اقدامات پیشین نهادهای ناظر و بانک‌ها به نظر می‌رسد بانکداری ایرانی می‌تواند نقش و حضوری پررنگی در بانکداری اجتماعی داشته باشد. در همین زمینه توجه به برخی نکات، اثربخش خواهد بود.

 

1- باید پذیرفت که در بعضی مقاطع، اهداف توسعه ملی با اهداف بنگاهی در بانک‌های تجاری همسو نبوده و از همین رو مباحثی نظیر هدایت اعتباری و یا تبدیل ماهیت عمده بانک‌های تجاری به توسعه‌ای مطرح و پیشنهاد می‌شود. لیکن با توجه به اقتصاد بانک محور ایران و چارچوب واقعی بانکداری به نظر می‌توان با بازآفرینی اجتماعی بانک‌ها و تدوین الگوهای برد-برد نسبت به ایجاد موازنه رویکردهای اجتماعی کلی، مبانی توسعه ملی و برنامه‌های عملیاتی بانک‌ها رابطه مؤثرتری را برقرار کرد. در این صورت مشارکت بانک‌ها در ارتقاء منافع جمعی قابلیت تحقق بیشتری خواهد یافت.

 

2- یکی از اصول مورد تأکید در بانکداری اجتماعی توجه به شفافیت عملکرد در تجهیز و تخصیص منابع پولی است. به معنای دیگر بانک‌ها می‌بایست از اجتماع ستیز نبودن منشان پول و مقصد مصرف تسهیلات اعطایی خود اطمینان لازم را کسب کنند. این امر در پرتو تأکیدات بانک مرکزی و اقدامات بانک‌ها در خصوص مبارزه با پول‌شویی تا حدی زیادی تحقق‌یافته و منافذ ورود نقدینگی ناشی از اقدامات ضداجتماعی مسدود شده است. در همین راستا باید در نظر داشت که بانک‌های اجتماعی که در خصوص مبدأ و مقصد منابع پولی حساسیت بیشتری داشته‌اند کمترین آسیب را در بحران‌های مالی سال 2008 متحمل شده‌اند و این امر می‌تواند توجیه‌گر توجه مضاعف به اطمینان سنجی از سلامت شریان‌های پولی با رویکرد جامعه‌گرایی است.

 

3- دولت یازدهم و دوازدهم توانسته بستر پررنگی را جهت برخورداری از منافع اقتصاد دیجیتالی برداشته و بانکداری ایران نیز خیز بلندی را در راستای حرکت از بانکداری الکترونیک به دیجیتال برداشته است. یکی از راهبردهایی که بانکداری اجتماعی را سهل و ناگزیر ساخته ایجاد بسترهای نوظهور ارتباطات نظیر شبکه‌های اجتماعی و وام‌دهی‌های فردی مشروع است. در این زمینه به نظر می‌رسد اقدامات گسترده‌تری توسط بانک‌ها، کارآفرینان و ایده پردازان صورت گیرد چراکه علیرغم توسعه بانکداری بر مبنای شبکه‌های اجتماعی و همچنین توسعه استارت‌آپ‌های فین‌تک بر مبنای اعتباردهی فردبه‌فرد، ضروری است اقدامات دامنه‌دارتری در این راستا برداشته‌شده و با ایجاد بستر قانونی و فنی، از ظرفیت‌های سرمایه اجتماعی در صنعت بانکداری بهره‌برداری بیشتری صورت گیرد.

 

4- یکی از رویکردهای پررنگ بانک‌های بزرگ جهانی، حساسیت آن‌ها نسبت به نیازهای اجتماعی آنی و بلندمدت و واکنش اثربخش در این راستا است. اگرچه در تاریخ بانکداری کشور تجربیات متعددی در خصوص پاسخگویی اجتماعی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی وجود داشته است لیکن به نظر می‌رسد بانک‌ها در ایجاد سرمایه اجتماعی مثبت و بهره‌برداری از آن کمتر توفیق داشته‌اند و حتی بعضاً شاهد وجود سوگیری‌ها و تفکرات قالبی منفی اجتماعی در خصوص اقدامات بانک‌ها هستیم. لذا به نظر می‌رسد یکی از اقدامات ضروری و اساسی بانک‌ها، توجه بیشتر به رسانه‌ها و تبیین اقدامات برای عموم جامعه و همچنین اجرای برنامه‌های فراگیر جهت ایجاد سرمایه اجتماعی مثبت در تعامل با بانک‌ها خواهد بود.

 

5- یکی از اقدامات دامنه‌داری که توسط بانک‌های پیشرو صورت می‌پذیرد توجه خاص به مدیریت دانش مشتریان و ترویج دانستنی‌های بانکی بدون نگاه سوداگرانه است. در کشور ما نیز علاوه بر بانک‌ها اقداماتی توسط برخی مؤسسات مردم‌نهاد در خصوص ارتقاء سواد مالی عمومی و توسعه آن صورت گرفته که نیازمند توسعه و دوام بیشتری است. یکی دیگر از مباحثی که در بانکداری اجتماعی می‌توان به آن اشاره نمود تولید و طراحی سامانه‌های مدیریت مالی شخصی (PFM) و تجزیه تحلیل رفتارهای مالی مشتریان و پیش‌بینی محصول و نوع تعامل بر مبنای الگوهای رفتاری آن‌ها است. این دست اقدامات گذشته از بهبود مدیریت تجربه مشتریان می‌تواند ارزش‌افزوده فراوانی را برای بانک‌ها و مشتریان ایجاد کند.

 

در پایان باید در نظر داشت که با توجه به رویکرد اسلامی و اخلاقی بانکداری در کشور ما و سهم بالای بانکداری در توفیق طرح‌های توسعه‌ای؛ می‌توان بانکداری ایرانی را بامطالعه تطبیقی لازم و تبیین و پیاده‌سازی چارچوب‌های اجرایی و قانونی به‌عنوان یکی از الگوهای موفق و ارزش‌آفرین بانکداری اجتماعی مطرح کرد.

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.