پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
ماهنامه عصر تراکنش / بورس، بانک و بیمه مدتی است که در بحث‌های فین‌تک به صورت یک کل یکپارچه دیده می‌شود. در ایران هنوز نتواستیم از نظر هماهنگی بین رگولاتورهای این سه حوزه به نقطه مطلوبی برسیم. پیمان قربانی، اکبر افتخاری، امیر هامونی، ناصر حکیمی، ابوطالب نجفی، امید ترابی و آرش برهمند در آخرین پنل دومین روز هفتمین همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت به موضوع همگرایی در بازارهای مالی پرداختند.
می‌توانیم با همگرایی در بازار مالی به محصولاتی دست یابیم که نه‌تنها خلاقیت در آنها وجود دارد؛ بلکه با نیاز مشتری مرتبط است. این اتفاق یک اتحاد را می‌طلبد؛ اینکه سه نهاد بانک، بازار سرمایه و بیمه به‌دور از انحصار در این مسیر گام بردارند، اما سوال اساسی اینجاست که کشورمان در این راستا چه جایگاهی دارد و چه برنامه‌ای را در پیش گرفته است؟
بانک، بازار سرمایه و بیمه سه بازار مالی کلاسیک هستند که تجهیز و تخصیص منابع مالی در این بازارها صورت می‌گیرد؛ اما از آنجایی که تخصیص منابع در صنعت بیمه عمدتا از کانال بانک یا بازار سرمایه صورت می‌گیرد، می‌توان گفت که نظام مالی، دارای دو قطب بازار سرمایه و بانک است. بسته به میزان وابستگی بخش حقیقی اقتصاد به هر یک از این دو قطب، ساختار مالی کشورهای مختلف تشکیل می‌شود. بر این اساس، اگر بیشتر تامین مالی در یک سیستم توسط بانک صورت گیرد، آن نظام را نظام مالی بانک‌محور می‌گوییم و اگر بخش عمده‌ای از تامین منابع مالی، توسط بازار سرمایه صورت گیرد، نظام تامین مالی بازارمحور خواهیم داشت.
در این میان صنعت بانک، بیمه و بازار سرمایه می‌توانند سرویس‌های مشترکی به مردم ارائه دهند، اما برای این منظور، راهی جز همگرایی ندارند. شاید بتوانیم بگوییم در این همگرایی خلاقیت و شناخت نیاز مشتری است که حرف اول را می‌زند و با وجود شکاف عمیقی که در حوزه تکنولوژی بین این سه بخش وجود دارد، باید فضایی به‌وجود بیاید تا سرویس‌های بهتر در فرایندهای مطلوب‌تری به کاربران ارائه شود. تنها در این صورت است که بازیگران جدیدی در این فضا متولد می‌شوند و می‌توانند تعادل ایجاد کنند.
[mks_pullquote align=”left” width=”600″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
سرمایه‌گذاری خطرپذیر
سرمایه‌گذاری خطرپذیر (Venture Capital)، سرمایه‌ای است که به‌همراه کمک‌های مدیریتی، در اختیار شرکت‌های جوان، کوچک، به‌سرعت در حال رشد و دارای آتیه اقتصادی قرار می‌گیرد.
[/mks_pullquote]
ما باید به کدام سو برویم؟
دومین روز از هفتمین همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت در حالی به کار خود پایان داد که پنلی با عنوان «یکپارچه‌سازی کسب‌وکارهای مختلف مالی» با حضور کارشناسان این حوزه برگزار شد.
در این نشست پیمان قربانی، معاون اقتصادی بانک مرکزی، اکبر افتخاری، عضو هیات‌مدیره بیمه ایران، امیر هامونی، مدیرعامل فرابورس ایران، ناصر حکیمی، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی، ابوطالب نجفی، مدیرعامل شرکت خدمات انفورماتیک و امید ترابی، عضو هیات‌مدیره شرکت توسن حضور داشتند.
پیمان قربانی، معاون اقتصادی بانک مرکزی با بیان اینکه در گذشته و حتی در حال حاضر، عمده تامین مالی اقتصاد ما توسط بانک‌ها صورت می‌گرفته است، گفت: «90 درصد تامین مالی ما مربوط به نظام بانکی است و می‌توانیم بگوییم هنوز تحول ساختاری جدی در این اجزا صورت نگرفته است. شاید این همکاری ضعیف به‌دلیل غلبه نظام بانکی بوده است. قطعا هرچقدر بازار متوازن‌تر شود، این هماهنگی هم بیشتر می‌شود. یکی از مقولاتی که باید مد نظر قرار بگیرد، هماهنگی سیاست‌های کلان اقتصادی است تا متغیرهایی مانند تورم، رشد، اقتصاد، بیکاری و… را کنترل کند؛ اگر نظام مالی را روی دیگر سکه در نظر بگیریم، باید هماهنگی بین آنها افزایش یابد؛ اگر این اتفاق نیفتد، به نظام مالی ضربه وارد می‌شود. به‌عنوان مثال، در بحث صندوق‌ها، همکاری بین نظام بانکی و بازار باعث شد که ساماندهی خوبی داشته باشیم.»
او ادامه داد: «همکاری بین نهادها و دستگاه‌های مالی باید تقویت شود؛ هنوز این همکاری به درجه مطلوب خود نرسیده است و بخشی از این مساله به ساختار نظام مالی ما بازمی‌گردد. ساختار نظام مالی ما نیازمند تحولات است. بانکداری الکترونیکی در کشور ما بر اجزای نظام مالی اثرات خوبی داشته است. ضریب فزاینده ما در سال 1391، 721/4 بوده است، اما در حال حاضر به 245/7 رسیده است که حدود 58 درصد از این افزایش، ناشی از کاهش میل نقدینه‌خواهی است که به پیشرفت بانکداری الکترونیک انجامیده است.»
[mks_pullquote align=”left” width=”600″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
ضریب فزاینده چیست؟
ضریب فزاینده ضريبي است كه قدرت افزايش حجم پول را بر اساس فعاليت بانك‌هاي تجاري نشان مي‌دهد و به تعبير ديگر، نشانگر آن است كه در ازاي هر واحد پايه پولي، حجم پول چقدر تغيير مي‌كند.
[/mks_pullquote]
نگاه ما نیاز مشتری نیست
اکبر افتخاری، عضو هیات‌مدیره بیمه ایران با تاکید بر اینکه ما هیچ‌وقت از نگاه نیاز مشتری، سرویس‌ها را تعریف نکرده‌ایم، گفت: «عدم ایجاد همگرایی به این دلیل است که نگاه ما یکطرفه و از سوی بنگاه‌هاست و هر نهاد توسعه خود را دارد. ما ابتدا باید این پرسش را مطرح کنیم که سرویس‌های مالی مرتبط با نیاز مشتری چیست؟ ما محصولات اشتراکی کمی داریم و این مساله نتیجه این است که نگاه ما معطوف به نیاز مشتری نیست. مساله ما این است و در بحث پلتفرم و اداره بازار، امکان مدیریت وجود دارد.»
امیر هامونی، مدیرعامل فرابورس ایران با اشاره به اینکه در حوزه تکنولوژی فاصله زیادی وجود دارد، گفت: «قطعا توسعه بازار سرمایه تا حدود 70 درصد به تکنولوژی وابسته است. ما این فاصله را با مکانیسم‌هایی مانند فین‌استارز از بین می‌بریم تا چالش‌های این صنایع را بررسی کنیم. ۲۰ صندوق سرمایه خطرپذیر تاکنون برای دریافت مجوز درخواست داده‌اند که از بین آنها هشت صندوق وابسته به بانک‌هاست. این صندوق‌ها قرار است شکاف بین بازار سرمایه و بازار پول را مرتفع کنند. آنها می‌خواهند روی استارت‌آپ‌های فین‌تک سرمایه‌گذاری کنند، اما نزدیک به یک سال است که نتوانسته‌ایم برای وی‌سی‌های بازار بانکی ارتباط موثری بگیریم.»
امکان تعامل را از بین برده‌ایم
ناصر حکیمی، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی، در پاسخ به این سوال که بانکداری الکترونیکی در کشور ما چقدر آمادگی رهبری این ساختار را دارد، گفت: «ما در این بازار، امکان تعامل را از بین برده‌ایم. امکان پول خرج کردن راحت بانک‌ها وجود ندارد. باید بگویم دیگر این امکان وجود ندارد که بانک رهبر باشد، چراکه بانک‌های ما با تنگنا روبه‌رو هستند. گروهی از فناوری‌ها کمک به پل زدن می‌کنند؛ مثلا تعدادی اپلیکیشن هستند که خدمات مالی می‌دهند. گروه دیگر امکان خرید بیمه و برخی اپلیکیشن‌ها نیز امکان معامله سهام را به مشتریان می‌دهند. پدیده‌ای که امیدواریم اتفاق بیفتد این است که فناوری‌هایی که مستقیم با کاربر در ارتباط هستند، کنار یکدیگر قرار بگیرند و سپس با هم ارتباط برقرار کنند.»
[mks_pullquote align=”left” width=”600″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
سرمایه‌گذاری خطرپذیر
سرمایه‌گذاری خطرپذیر (Venture Capital)، سرمایه‌ای است که به‌همراه کمک‌های مدیریتی، در اختیار شرکت‌های جوان، کوچک، به‌سرعت در حال رشد و دارای آتیه اقتصادی قرار می‌گیرد.
[/mks_pullquote]
فناوری؛ بخش ساده این پازل
ابوطالب نجفی، مدیرعامل شرکت خدمات انفورماتیک، درباره الزامات تکنولوژیک برای ایجاد این ارتباط گفت: «آسان‌ترین بخش در این راستا، فناوری است. شما می‌خواهید سه نهاد بیمه مرکزی، بانک مرکزی و شورای عالی بورس که نهادهای رگولاتور هستند، در کنار هم کار کنند. چه کسی می‌خواهد بر آنها نظارت کند؟ یک بحث فرهنگی اینجا وجود دارد؛ اینکه هر یک از نهادهای ناظر سهم بیشتری از این کیک می‌خواهند. به‌عنوان مثال، داده در این سرویس مشترک برای کیست؟ متولی داده چه کسی است؟ از سوی دیگر آیا مدیران ارشد واقعا به این کار اعتقاد دارند؟ وقتی تکلیف داده‌ها مشخص نیست، چه کسی مسئول مغایرت‌ها می‌شود؟ فناوری بخش ساده‌ای است؛ چراکه شرکت خدمات انفورماتیک و شرکت‌های فعال در بیمه می‌توانند با دادن تعدادی API این قضیه را حل کنند.»
او به ارائه راه‌حل پرداخت و گفت: «اگر این سه نهاد با هم کار کنند که شرایط بسیار عالی است؛ اگر نه نهاد بالاسری در ریاست جمهوری می‌تواند این کار را انجام دهد.»
امید ترابی، عضو هیات‌مدیره شرکت توسن، با تاکید بر اینکه با ایجاد همگرایی، می‌توان سرویس بهتر و فرایندی بهتر ارائه داد، گفت: «رقابت فعالان در این سه حوزه و حداقل در حوزه بانکی مانند اقیانوس قرمز است و دست بانک‌ها در این مسیر بسته است؛ چراکه انواع و اقسام مقررات وجود دارد. با فضای کسب‌وکار امروز تنها راه این است که فرایندهای B2B برای ارائه سرویس ایجاد شود. بانک‌ها برای ایجاد اقیانوس آبی باید به این سو بیایند. با همین شرایط و قوانین می‌توان فرایندهایی را تعریف کرد. تکنولوژی برای ارائه سرویس آماده است تا بازار جدیدی از رقابت ایجاد و همگرایی بین زنجیره مالی فراهم شود.»
نگاه مجدد به ساختار نظام مالی
در ادامه پیمان قربانی با اشاره به اینکه باید نگاه مجددی به ساختار نظام مالی بکنیم، گفت: «ما باید قبول کنیم که نظام مالی ما مربوط به چند دهه گذشته است. در نظام بانکی اطلاح ساختار نظام بانکی را انجام می‌دهیم، اما اجزای نظام مالی؛ اعم از صندوق بازنشستگی، بیمه، بورس و بانک‌ها نیز باید متحول شوند. در کنار این تحول، اصلاح نظام نظارتی هم باید دنبال شود، با این کار اجزا، رقیب هم نیستند؛ بلکه مکمل هم هستند.»
خلاقیت؛ حلقه مفقوده
افتخاری به تشریح جایگاه فناوری در صنعت بیمه پرداخت و گفت: «ما در این بخش عقب هستیم و نیاز است تحولی استراتژیک در این بخش ایجاد کنیم. فناوری بحث ساده قضیه است و بنابراین مشکل ما در ایجاد محصولات مشترک جدید است. خلاقیت، صنایع مختلف مالی را به سوی خود می‌کشاند. البته همگرایی رگولاتوری در صنایع بورس، بانک، بیمه و توجه به تکنولوژی ضروری است، اما خلاقیت است که باعث بهبود فرایندها می‌شود.»
حکیمی در بیان راهکار حل این مساله گفت: «بین توافق و تعادل باید تفکیک قائل شویم. بزرگ‌ترین مشکل ما این است که اکوسیستم نداریم و تمام انرژی را برای ایجاد توافق بین این سه نهاد گذاشته‌ایم. بانک، بیمه و بازار سرمایه برای ایجاد این اکوسیستم باید API بدهند و خودشان را باز کنند. در آن صورت، پیرامون آنها موجوداتی متولد می‌شوند که این اکوسیستم را تشکیل می‌دهند و خود به خود این تعادل برقرار می‌شود.»
