پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
فینتاک دهم با محوریت «پرداخت‌یار» و با حضور معاون توسعه و نظارت شاپرک برگزار شد
دهمین نشست فینتاک یکشنبه سیزدهم اسفندماه با موضوع مستند پرداخت‌یار بانک مرکزی در سازمان فناوری اطلاعات برگزار شد. مهمان ویژه این نشست، محمدرضا روشن‌نژاد، معاون توسعه و نظارت شاپرک، بود و به سؤالات فعالان این حوزه درباره مستند پرداخت‌یار پاسخ داد. او همچنین از ارائه مستند جدیدی به نام پرداخت‌بان خبر داد و گفت: «تلاش ما این بوده است که قوانین را به‌گونه‌ای تنظیم کنیم که بازار برای فعالان قابلیت پیش‌بینی داشته باشد و در زمینه کسب‌وکاری حداقل مداخله را داشته باشیم.»
طبق روال فینتاک‌های گذشته در ابتدای این نشست علی فارمد، مسئول نشست‌های فینتاک، با خوشامدگویی به مهمانان این مراسم را آغاز کرد. رسول قربانی، سردبیر پایگاه خبری راه‌پرداخت، به‌عنوان مجری این مراسم به بررسی مسائل کسب‌وکارهای فین‌تک پرداخت و سؤالات مطرح شده توسط آنها را بیان کرد.
ورود به حوزه کسب‌وکار خط قرمز شاپرک است
در ابتدای دهمین نشست فینتاک، محمدرضا روشن، معاون توسعه و نظارت شاپرک، گفت: «رابطه ما با فین‌تک‌ها به‌گونه‌ای است که به آنها کمک کنیم. در بحث قانون‌گذاری می‌توانیم دو رویکرد داشته باشیم. نخست اینکه قوانین خود را به‌سختی تغییر دهیم و رویکرد دیگر اینکه به‌راحتی و با سرعت قوانین را تغییر دهیم. در حوزه بانکی و پولی مسئله اصلی در تنظیم مقررات این است که تا حد امکان قوانین به‌گونه‌ای تنظیم شود که استحکام داشته و بازار، قابلیت پیش‌بینی داشته باشد. ما با این منطق به فین‌تک‌ها نگاه می‌کنیم که حداقل مداخله و حداکثر پایبندی به اصول را داشته باشیم و میزان تغییرات را به حداقل برسانیم. شاپرک هنوز به حوزه کسب‌وکاری وارد نشده است و این خط قرمز ما بوده است.»
او ادامه داد: «فین‌تک‌ها بر مبنای تکنولوژی هستند. تکنولوژی محیط سیالی دارد و ما باید در این محیط سیال قانون‌گذاری کنیم. وظیفه ما این است که مقررات را طوری تنظیم کنیم که در بلندمدت تغییر نکند، از سوی دیگر تغییرات آن عمقی باشد و فردی که وارد حوزه می‌شود را پشتیبانی کند.»
روشن‌نژاد بابیان اینکه فین‌تک‌ها ثابت کرده‌اند می‌توان به آنها اعتماد کرد، گفت: «ما درگذشته حدود 25 سایت فیلتر شده داشتیم که عموماً در حوزه فین‌تک کار می‌کردند اما در حال حاضر چنین چیزی نیست. تیم فیلترینگ تغییر نکرده اما مجموعه قانون‌گذاری یا نظارت، این واقعیت درک کرده‌اند که فعالیت فین‌تک‌ها نادرست نیست بلکه رفتاری طبیعی است. آنها قابل اعتماد هستند و می‌توانند بخشی از بازار را به دست بگیرند. درواقع آنها این قابلیت را نشان داده‌اند. فین‌تک‌ها پایدار بوده‌اند و همین امر باعث شده طرف مقابل آنها نیز تغییر رویه بدهد.»
روشن‌نژاد در پاسخ به این سؤال رسول قربانی مبنی بر اینکه اجرای پرداخت‌یار به کجا رسید، گفت: «در حال حاضر قرار است با یکی از شرکت‌ها کار را شروع کنیم. به سایرین هم گفته‌ایم که وارد شوند. در حال حاضر کسانی که فعالیت جدی دارند احتمالاً ترجیح می‌دهند این مهاجرت از سیستم خود به سیستم پرداخت‌یار در پایان سال انجام نشود. البته درخواست کرده‌ایم که آنها با هر بضاعتی که دارند وارد شوند و در سال آینده مهاجرت خود را به‌طور کامل انجام دهند. برای این کار فعالین حوزه در ابتدا باید مستند را مطالعه کنند، سپس با یک شرکت PSP قرارداد ببندند و بعد به سراغ شرکت شاپرک بروند، حسابی را معرفی کنند. در مرحله بعد به بانک مراجعه می‌شود و حق برداشت را به شاپرک می‌دهند. ما از حسابی که در اختیار ماست پول را برمی‌داریم و به پذیرندگان می‌دهیم.»
معاون توسعه و نظارت شاپرک در پاسخ به این سؤال که آیا شرکتی تحت عنوان پرداخت‌یار فعالیت خود را به‌طور رسمی آغاز کرده است یا خیر، گفت: «نه هنوز شرکتی فعالیت خود را آغاز نکرده است. در حال حاضر با دو تا از شرکت‌ها صحبت می‌کنیم که درگاه واسط هستند.»
روشن‌نژاد بابیان اینکه در درگاه واسط دو مسئله وجود داشت، گفت: «نخستین مشکل این بود که ردیابی تراکنش مشخص نبود که این اشکال شبکه پرداخت بود. دیگری مسئله شبکه بانکی بود؛ اینکه ممکن است از پول‌های تجمیع شده در حساب، استفاده دیگری شود. این دو نگرانی به چیزی تبدیل شد که شما آن را تحت عنوان پرداخت‌یار می‌شناسید. اگر بخواهیم کل مستند پرداخت‌یار را خلاصه کنم باید بگویم این دو موضوع برای ما از اهمیت برخوردار بود و ارکان اصلی پرداخت‌یار را تشکیل دادند.»
او ادامه داد: «به‌زودی مستند دیگری تحت عنوان پرداخت‌بان ارائه خواهد شد که در حال حاضر به دلایلی به تعویق افتاده است. پرداخت‌بان یک کیف پول است که مانند درگاه‌های واسط، فراوانی کاربرد دارد و باید امکان پیگیری تراکنش‌ها و حساب ضمانت شده در آن حفظ شود.»
در این میان یکی از حضار گفت: «حساب ویژه‌ای گذاشته‌شده که در آن تراکنش‌های بالای 20 هزار تومان با کارمزد بالا به حساب یکی از بانک‌ها می‌رود که API ارائه می‌دهد و 24 ساعت بعد دستور تصفیه توسط پرداخت‌یار داده می‌شود. در این میان بانک ارائه‌دهنده API فقط کارمزد را داده است و بافر پوشش‌دهنده بانک‌های پذیرنده پشتیبانی شده، است. درصورتی‌که در شرایط فعلی، بانک پذیرنده پشتیبانی شده کارمزد را می‌پردازد. به‌این‌ترتیب بانک‌ها مقاومت جدی خواهند داشت مگر اینکه الگوی کارمزدی شتاب شاپرکی منتقل شود و یا برای حوزه پرداخت‌یار الکترونیکی فکری کنند.»
یکی دیگر از حضار نیز این موضوع را مطرح کرد که ما حالت پرداخت‌یار داریم اما حساب ما را بسته‌اند، چراکه پول‌ها به یک حساب می‌آید و میزان رسوب موجود و کارمزد متناسب نیست. یعنی با PSP تماس گرفته‌اند که ترمینال این شرکت را قطع کنید چراکه حساب آنها زیان‌ده شده است. این اتفاق با دو تا سه بانک برای ما به وجود آمده است. این مسئله جدی است و باید حل شود.
روشن‌نژاد در پاسخ به این مسائل گفت: «اطلاعات من این صحبت‌ها را تأیید نمی‌کند. در عمل تسویه پذیرندگان پشتیبانی‌کننده شما بابت تراکنشی که امروز انجام می‌شود، در بهترین حالت 36 ساعت خواهد شد. زمانی که شما برای افتتاح حساب بیایید، نماینده پرداخت‌یار و نماینده شاپرک با بانک جلسه دارند و حین امضای تفاهم‌نامه این مسائل را بررسی می‌کنند.»
مسئله بیمه و مالیات استارت‌آپ‌ها چگونه قابل‌حل است؟
روشن‌نژاد همچنین به ارسال نامه‌ای از سوی انجمن فین‌تک اشاره کرد و گفت: «در این نامه چهار موضوع مطرح شد که مهم‌ترین آنها نگرانی کسب‌وکاری بود. نخست اینکه مسئله بیمه و مالیات استارت‌آپ‌ها چگونه قابل‌حل است. در این راستا قرار شد درآمد فین‌تک‌ها احصا شود و بخشی که برای استارت‌آپ است از بخشی که متعلق به پذیرنده پشتیبانی شده است، متمایز شود.»
او ادامه داد: «مسئله دیگر این بود که اطلاعات کسب‌وکار به رقیب داده می‌شود. این نگرانی به‌جا بود و قرار است ما تا پایان سال جاری تغییراتی فنی را ایجاد کنیم تا اطلاعات پذیرندگان برای PSP ها مخفی باشد. شرکت PSP دو نقش دارد که یکی از آنها نقش پردازنده است. یعنی 12 شرکت وجود دارند که اجازه دارند به اطلاعات دارندگان کارت دسترسی داشته باشند که اعتبارسنجی را انجام دهند و آن را برای سوئیچ شاپرک، شتاب و بانک صادرکننده بفرستند. غیرازاین 12 سوئیچ، هیچ سوئیچ دیگری اجازه این کار را ندارد. این ویژگی منحصربه‌فرد PSP هاست. در سامانه جامع پذیرندگان شاپرک، باید اطلاعات را وارد کنید. می‌خواهیم بدانیم آیا می‌توانیم این مسیر را اصلاح کنیم که این کار از دو مسیر اتفاق بیفتد، مسیر تراکنش، مسیر سوئیچ باشد اما مسیر تعریف، مسیر دیگری باشد. این موضوع ملاحظات فنی دارد که باید در چند روز آینده اعلام شود اما با این فرض به این موضوع نگاه کنید که این نگرانی برطرف شد.»
در ادامه رسول قربانی این موضوع را مطرح کرد که برخی فعالان در حوزه فین‌تک این موضوع را مطرح می‌کنند که در ارائه دستورالعمل‌ها هیچ مشورتی با آنها نمی‌شود. برای مثال چهار مستند درباره نحوه تعامل با پرداخت‌یارها به PSP ها داده شد اما پرداخت‌یارها در جریان این مستندات نبودند و این مستندات را از PSP ها دریافت کردند. دلیل این کار چه بوده است؟ روشن‌نژاد به این مسئله این‌طور پاسخ داد: «برخی مستندات به لحاظ طبقه‌بندی عمومی، برخی دیگر خصوصی و برخی دیگر محافظت‌شده هستند. مستنداتی که عمومی باشد از این طریق ارائه می‌شود. مستنداتی که از طریق PSP دریافت می‌کنید از جنس خصوصی است و معنای آن این نیست که محرمانه هستند بلکه به این معناست که کاربرد عمومی ندارند. برخی از این مستندات جنبه اجرایی دارند.»
روشن‌نژاد در ادامه تصریح کرد: «هر یک از این مستندات که امکان ساده‌تر شدن دارد و می‌توان وزن آن را سبک‌تر کرد با هم بررسی خواهیم کرد.»
در ادامه حضار این پرسش را مطرح کردند که پرداخت‌یارهایی که قرار است فعالیت خود را آغاز کنند پیش‌ازاین هم فعالیت داشته‌اند و یا به‌تازگی فعالیت خود را آغاز کرده‌اند؟
یکی دیگر از حضار نیز این موضوع را مطرح کرد که شاپرک فرایندی را قرار داده است مبنی بر اینکه قرارداد خود را با PSP ببندید، این قرارداد را نزد شاپرک برده و اسم فین‌تک در سایت گذاشته می‌شود. احتمالاً دو پرداخت‌یار بوده‌اند که قرارداد خود را زودتر با PSP بسته‌اند. این موضوع چه مسئله‌ای در پی دارد؟ شاپرک که در را به روی دیگران نبسته است. درباره چهار مستندی که به PSP ها داده شده است، برخی مسائل به‌صورت شفاف آورده نشده است. مستند پرداخت‌یار بسیار خوب است و من با اصل آن هیچ مشکلی ندارم و به PSP ها با توجه به الزاماتی که وجود داشته ابلاغ شده است. در این الزامات از مرکز داده و استانداردها گفته شده؛ این برای PSP ها منطقی است اما استارت‌آپ‌ها هزینه تأمین این مبلغ را ندارند، آنها ماشین مجازی می‌گیرند و با توجه به اینکه با تکنولوژی آشناتر هستند، می‌توانند این کار را انجام دهند. این تفاوت قضیه است و نظارتی که شاپرک انتظار دارد از طریق PSP انجام شود عملاً نشدنی است.
روشن‌نژاد در پاسخ به این مسئله گفت: «درجایی که قرار است از اطلاعات پذیرندگان پرداخت‌یار حفاظت شود، بخشی از بحث نظارتی منتفی و این موضوع اصلاح خواهد شد.»
همچنین در فینتاک دهم این موضوع مطرح شد که در مستند چارچوب نظارت بر پرداخت‌یارها مجموع شاخص‌هایی که برای ارزیابی یک PSP است به‌گونه‌ای لحاظ شده که PSP، می‌تواند پرداخت‌یار را ممیزی کند و شاپرک هم هرزمان که صلاح دانست می‌تواند این کار را انجام دهد. این کار دو نتیجه دارد؛ یا پرداخت‌یارها ظرفیت این کار را ندارند و یا اینکه پرداخت‌یارها به‌سوی PSP ها سوق داده می‌شوند. این کار همین دو نتیجه را خواهد داشت.
داشتن مرکز داده برای پرداخت‌یار الزامی نیست
روشن‌نژاد این موضوع را مطرح کرد که داشتن مرکز داده برای پرداخت‌یار الزامی نیست و آنها خودشان باید مسائل را مدیریت کنند. اطلاعات حساسی دست پرداخت‌یار نیست که آن را با ضوابط خاص مدیریت کند. تنها چیزی که از پرداخت‌یار انتظار می‌رود این است که لاگ‌های مربوط به رخدادهای این کسب‌وکار را نگهداری کند. اگر شرکت پرداخت‌یار می‌تواند این موضوعات را پشتیبانی کند مسئله دیگری وجود ندارد. شکل اجرایی و عملی آن مطرح است اما به این معنا نیست که شما را ملزم کنیم تا چند میلیارد هزینه کنید بلکه خودتان باید این موضوعات را مدیریت کنید.
یکی دیگر از فعالان حوزه فین‌تک این موضوع را مطرح کرد: «الزاماتی که توسط شاپرک منتشر شده خیلی عام‌تر از ضوابط پرداخت‌یاری است. ضوابط پرداخت‌یاری بیشتر بر تراکنش‌های بدون کارت (card not present) متمرکز بود؛ درصورتی‌که در الزامات حوزه نظارت، تراکنش‌های با کارت (card present) هم دیده شده است. تعریفی که از پرداخت‌یار ارائه شده این است که می‌تواند تراکنش پرداختی بزند از جمله پرداخت موبایلی. آیا این تغییر حوزه جایز است؟
در پاسخ به این سؤال روشن‌نژاد گفت: «در مستند بانک مرکزی این موضوع اصلاح شد. قبلاً تراکنش‌های بدون کارت بود و پس‌ازآن گسترش داده و شد و همه انواع تراکنش‌های بانکی می‌توانند مشمول این قاعده شوند.»
سؤال دیگر مبنی بر این بود که شاپرک مدل جدیدی به نام پرداخت‌یار ساخته است. حضور در این مدل و یا عدم حضور در آنچه مسائلی را برای فعالان این حوزه ایجاد می‌کند؟
هر قانونی که وضع می‌شود یعنی حاکمیت یک‌قدم جلو آمده است
روشن‌نژاد در پاسخ به این سؤال گفت: «اگر وارد این حوزه نشوید مجموعه کسانی که شما باید الزامات آنها را رعایت کنید و به آنها پاسخگو باشید، خیلی متعدد خواهد بود. وقتی ذیل این چارچوب باشید فقط به یکجا پاسخ می‌دهید. هر قانونی که وضع می‌شود یعنی حاکمیت یک‌قدم جلو آمده است و موضوعاتی را در چارچوبی قرار می‌دهد. تلاشی که در این قضیه شده این است که میزان مداخله در هر چیزی به حداقل برسد. پول‌شویی، ردیابی پول و اینکه سپرده گیری برای چه کاری انجام شود.»
در ادامه این پرسش از سوی حضار مطرح شد که درصورت اضافه شدن خدمت از سوی ما آیا باید این موضوع به شاپرک اعلام شود؟
معاون توسعه و نظارت شاپرک به این سؤال این‌طور پاسخ داد: «هر پذیرنده پشتیبانی شده‌ای را که تعریف می‌کنید باید سوئیچ آن در سامانه جامع شاپرک تعریف شود. استعلام اطلاعات هویتی، موقعیت و تمام ویژگی‌های شخصی آن مشخص شود. این کار باعث می‌شود تا آنچه ما به‌عنوان بازار سیاه می‌شناسیم، دور شود. واقعیت این است که شما کسب‌وکاری راه نینداخته‌اید که به خلاف‌کاران سرویس دهید. بازاری که شما با آن کار می‌کنید بازار کوچکی نیست. وقتی‌که این بازار راه بیفتد در ابتدا بازار سیاه به سراغ آن می‌آید چراکه آنها مترصد این هستند تا پول خود را در جریان بیندازند و پول دریافت کنند. اما با این قوانین، بازار سیاه از شما دور می‌شود و بازار واقعی به سراغ شما می‌آید.»
او ادامه داد: «در مستند ذکرشده است که مجوزهای لازم را دریافت کنید. در حال حاضر 15 نهاد هستند که مجوزهای مختلف می‌دهند. برای کسب‌وکارهای خانگی که فاقد صنف هستند مذاکراتی را انجام می‌دهیم که ساماندهی شوند و ذیل سطحی از فعالیت قرار بگیرند. مثلاً اگر در یک ماه 10 میلیون تومان گردش مالی بود، مشمول کسب‌وکار خانگی است و نیازی به مجوز ندارد و اگر به بالای 10 میلیون رسید باید از جایی مجوز بگیرد. ما نوشته‌ایم مجوزهای لازم؛ اگر اسمی می‌آوردیم امکان این مذاکرات و تسهیل نبود. بحث پرداخت‌یار فقط به معنای سرویس‌دهنده نیست، متقاضی سرویس هم در اینجا مطرح است.»
در ادامه به مبحث مربوط به دریافت نماد از سوی پرداخت‌یارها اشاره شد چراکه نماد سیاست خود را ساماندهی کسب‌وکارهای الکترونیکی می‌داند و پرداخت‌یارها به کسب‌وکارهای الکترونیکی سرویس می‌دهند.
روشن‌نژاد درباره دریافت نماد گفت: «نماد در رابطه با کسب‌وکارهای الکترونیک است، مستند پرداخت‌یار عام است و مربوط به همه می‌شود. نکته دوم این است که مجموعه توسعه تجارت در سال گذشته پیش‌نویس مستندی را ارائه داد که در آن سه لایه را در نظر گرفته بود و گفته بود خود پرداخت‌یار این اطلاعات را ثبت کند. نماد منطبق با شرایط لازم اصلاح می‌شود و در حال تلاش برای انجام این کار هستیم.»
همچنین به وضعیت حقوقی و کیفری حساب معرفی‌شده توسط پرداخت‌یار اشاره شد که معاون توسعه و نظارت شاپرک دراین‌باره گفت: «این موضوع باید مورد به مورد بررسی شود. همواره روی هر حسابی می‌تواند یک نفر ادعایی کند و بر آن اساس اقدامات قضایی از جمله مسدودی روی آن اتفاق بیفتد اما با آمدن این مجموعه حساب‌ها در چارچوب پرداخت‌یار، این حساب رفع انسداد می‌شود.»
فعالان حوزه فین‌تک همچنین به مسئله دیگری اشاره کردند مبنی بر اینکه دستور بستن حساب‌ها بدون استعلام صورت می‌گیرد، حتی بعضاً به پلیس فتا هم ارجاع نمی‌شود. آنها این پیشنهاد را مطرح کردند تا نوع حسابی که قرار است باز شود؛ به‌گونه‌ای باشد تا قبل از انسداد، بانک بتواند اطلاعاتی را در اختیار پرداخت‌یار قرار دهد.
همچنین در فینتاک دهم به این موضوع اشاره شد که میزان تراکنش‌های پرداخت‌یار باید کمتر از حقوق صاحبان سهام باشد. تعریف حقوق صاحبان سهام‌ترم مالی است که سالی یک‌بار صورت مالی برای آن درمی‌آید. تنها نهاد مالی که در کشور، روزانه صورت مالی دارد و مفاصای حساب آن مشخص می‌شود، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک است که سازوکار آن‌هم در بورس است. پرسش فعالان حوزه فین‌تک این بود که چه طور نهاد ناظر می‌تواند بررسی کند که آیا تراکنش‌ها از حقوق صاحبان سهم بیشتر شده یا کمتر؟
همچنین پیشنهادی دیگر مطرح شد مبنی بر اینکه بسیاری از پذیرنده‌ها نیاز به تسویه آنی دارند، بنابراین رگولاتور قانونی بگذارد که تخلفی به وجود نیاید چراکه اگر پرداخت‌یارها نتوانند تسویه آنی را انجام دهند؛ افراد دیگری این کار را انجام می‌دهند.
حداقل مداخله کسب‌وکاری را خواستاریم
روشن‌نژاد در پاسخ به این مسائل مطرح شده، گفت: «در مستند بانک مرکزی گفته شده که پرداخت‌یار می‌تواند برم بنای قرارداد خود با پذیرندگان پشتیبانی شده از ایشان کارمزد دریافت کند. بند هشت، اختیارات پرداخت‌یار است و ذیل آن فقط یک‌بند وجود دارد و تقریباً تمام آزادی عمل را به پرداخت‌یار داده است. ما خواسته‌ایم حداقل مداخله کسب‌وکاری را داشته باشیم. این موضوع به توافق شما بازمی‌گردد و زمانی ما اقدام می‌کنیم که یک نفر شکایت کند. برای اینکه ریسک‌های آزادی عمل پوشش داده شود، امکان پاسخگویی فراهم باشد و به این واسطه افراد متضرر نشوند گفته شده کل حجم عملیات پرداخت‌یارها در یک روز نباید از دو برابر مجموع حقوق صاحبان سهام بیشتر باشد.»
در ادامه این پرسش مطرح شد که ارسال کالا که پذیرنده پشتیبانی شده برای مشتری‌ها صورت می‌گیرد، بر عهده پرداخت‌یار است. آیا psp این اجازه را دارد که به‌عنوان کارمزد از آن برداشت کند؟
معاون توسعه و نظارت شاپرک بابیان اینکه هیچ کارمزدی از شبکه پرداخت به پرداخت‌یار داده نمی‌شود، گفت: «کسب‌وکار پرداخت‌یار مبتنی بر توافق سرویس‌دهنده و سرویس‌گیرنده است. این موضوعات موکول به توافق طرفین است و ما الزامی برای آن نگذاشته‌ایم. اگر اعتراضی داشته باشید می‌توانید با psp دیگری کار کنید.»
ادامه این گفتگو با این موضوع همراه بود که psp ها در پرداخت تراکنش‌های بدون کارت، الزاماتی برای سرویس که می‌خواهد ارائه دهد، دارد که یکی از آن‌هم نماد است. در موضوع نماد هم در حال حاضر تجمیع کننده‌ها پیاده‌سازی شده و مصوبات آن‌هم آمده است. در قراردادی که psp می‌خواهد با پرداخت‌یار منعقد کند آیا باید این الزام را ببیند که از سوی شاپرک توبیخ نشود؟
شرکت پرداخت‌یار مشمول نماد نیست
روشن‌نژاد با اشاره به اینکه شرکت پرداخت‌یار مشمول نماد نیست، تصریح کرد: «اگر هم این نماد را داشته باشد ما مشکلی نداریم. اگر شرکتی به‌عنوان پرداخت‌یار بخواهد قرارداد ببندد نیازی نیست که نماد داشته باشد چراکه خودش کسب‌وکار مستقل ندارد و سرویس‌دهنده شبکه پرداخت است. شرکت پرداخت‌یار حسابی می‌آورد و حق برداشت را از خودش سلب می‌کند، درآمدها را به آن حساب واریز می‌کند و خودش هم می‌تواند پذیرنده پشتیبانی شده خود باشد. در این صورت بازهم مجوزهای لازم را برای پذیرنده پشتیبانی شده نیاز دارد.»
در مبحثی دیگر از این نشست به بولتن شاپرک اشاره شد که به ابزار تصمیم‌گیری در بانک‌ها و psp ها تبدیل شده است. یکی از حاضرین دراین‌باره گفت: «شما عددی به‌عنوان شاخص اثربخشی یک پایانه فروش دارید. درگذشته psp و بانک به‌صورت رایگان، پایانه فروش را در اختیار کسب‌وکار قرار می‌دادند اما در حال حاضر PSP ها بر اساس شاخص اثربخشی از بانک‌ها اجاره می‌گیرند. حالا ما می‌خواهیم در حوزه تراکنش‌های با کارت کار کنیم و در تمام psp هایی که می‌خواهیم با آنها قرارداد ببندیم می‌گویند پذیرنده شما باید 60 تراکنشی که شاپرک تعیین کرده است را داشته باشد. این در حالی است که کسب‌وکار ما متفاوت است، در حال فروش این پایانه هستیم و شاخص اثربخشی ندارم. این بولتن برای ما به چالشی برای قرارداد بستن با PSP ها تبدیل شده است. آیا قرار است تراکنش‌های پرداخت‌یارها در شاپرک به‌صورت جداگانه آورده شود؟ از سوی دیگر شما دو دغدغه را مطرح کردید؛ اینکه شما کنترل حساب را داشته باشید اما پرداخت‌یار نداشته باشد یک مسئله و مدل تسویه‌ها یک مسئله دیگر است. چرا این موضوع باید به حقوق صاحبان سهام وابسته باشد؟»
روشن‌نژاد در پاسخ به این سؤال گفت: «بر روی قسمت اول سؤال که معطوف به 60 تراکنش در ماه است اقدامات لازم را انجام می‌دهیم.»
نقش مدیریتی یا صاحب حساب؟
سؤال دیگر از معاون توسعه و نظارت شاپرک معطوف به این بود که پرداخت‌یار برای این ایجادشده است که هم تعقیب پول انجام شود و هم شناخت مشتری صورت بگیرد. آیا شما نقش مدیریتی دارید و یا صاحب حساب هستید؟
روشن‌نژاد به این سؤال این‌طور پاسخ داد: «در ترم‌های بین‌المللی اگر بخواهید نقش شاپرک را جستجو کنید باید بگوییم اسکرو اکانت (escrow account) است. اسکرو اکانت به ازای پرداخت‌ها سیستم محاسبه دارد. اسکرو اکانت مفهومی دارد که پول در حساب به‌صورت مشروط وارد شده و به‌صورت تضمین‌شده خارج می‌شود. نمونه‌ای که در ایران قبل از شاپرک و پرداخت‌یار استفاده می‌شد، رابطه‌ای است که بین شما، کارگزار بورس و سازمان بورس وجود دارد. به‌عنوان‌مثال سازمان بورس، بر اساس پیشنهادی که به کارگزار می‌دهد، صد سهم را خریده و پول این صد سهم را مشتری باید بپردازد. وقتی شما پول را به شرکت کارگزار می‌دهید، شرکت کارگزار این پول را به یک حساب منتقل می‌کند که به نام شرکت کارگزار است اما اجازه برداشت آن با سازمان بورس است و به ازای پولی که گذاشته‌شده امکان برداشت، داده می‌شود.»
او ادامه داد: «اینجا عملیاتی به کار برده می‌شود تحت عنوان شدو اکانتینگ (shadow accounting) یعنی به ازای هر پذیرنده یک کد پذیرندگی وجود دارد. در سیستم شدو اکانتینگ برای هرکدام از تراکنش‌هایی که می‌آید محاسبات آن وجود دارد. به‌این‌ترتیب پول پذیرندگان پشتیبانی شده در حساب واسط آمده است اما حساب آن به معنای شدو اکانتینگ در شاپرک حفظ می‌شود. کاری که شرکت شاپرک انجام می‌دهد غیر از مأموریت در زمینه پرداخت، نقش اسکرو اکانت است چراکه ما چنین چیزی در کشور نداشته‌ایم.»
روشن‌نژاد در پاسخ به این چرا باید این روند تغییر کند، گفت: «اصلاً لازم نیست چیزی تغییر کند. اگر قبلاً به ازای همه پذیرندگان پشتیبانی شده یک درگاه داشتید، الان به ازای هر پذیرنده پشتیبانی شده یک درگاه دارید. سیستم حساب شما مانند گذشته است و هیچ‌چیزی تغییری نکرده است. هر گزارشی که از سیستم بانکی درگذشته می‌گرفتید در حال حاضر هم می‌گیرید. تنها چیزی که لازم دارید این است که پذیرنده‌هایی که می‌شناسید در سامانه جامع شاپرک معرفی شوند.»
در ادامه یکی از حاضرین در این نشست گفت: «برداشت‌های من از جلسه امروز این بود که شما قوانین و مقرراتی را برای پرداخت‌یارها ایجاد کرده‌اید که تمامی تعهدات و وظایف را انجام دهند و حمایتی را از بانک مرکزی در برابر پلیس فتا، دادستانی و اداره دارایی بگیرند. بحث پرداخت‌یارها این است که آیا این سازمان‌ها این موارد را رعایت می‌کنند؟»
معاون توسعه و نظارت شاپرک با اشاره به اینکه با این اقدام، شما وجاهت قانونی و حقوقی پیدا می‌کنید، گفت: «با این اقدام، دادستانی یا هر مقام دیگری نمی‌تواند بگوید من بانک را قبول ندارم چراکه قانونی وجود دارد و قوه مقننه، قضاییه و مجریه ذیل آن قانون قرار می‌گیرد. سلسله مراتبی وجود دارد و این موضوع دیگر به میل افراد مربوط نیست. مادامی‌که قانونی وجود ندارد، شما ذیل زنجیره قانونی نیستید و به شما مانند افراد عادی نگاه می‌شود.»
همچنین یکی دیگر از حاضران به این موضوع اشاره کرد که اگر موجودی از عددی کمتر باشد، شاپرک آن را پرداخت نمی‌کند. چرا شاپرک در این وضعیت سلیقه خود را اعمال می‌کند؟
روشن‌نژاد بابیان اینکه در این زمینه دو دغدغه وجود داشت، گفت: «نخست اینکه با پولی که در این حساب وجود دارد، برای امور دیگری استفاده نشود، بنابراین دسترسی به آن محدودشده است. دوم اینکه امکان پیگیری وجود داشته باشد. این حساب شامل پذیرندگان پشتیبانی شده شماست، سهم شما در آن وجود دارد و در پایان ماه به شما تعلق می‌گیرد.»
در پایان نیز این سؤال مطرح شد که یک ماه برای انجام این کار، زمان زیادی است و افراد فعال در این حوزه را با مسائل متعددی مواجه می‌کند. این زمان اگر کاهش یابد خیلی بهتر است چراکه تغییرات هزینه‌ها را هم باید در نظر بگیریم.
معاون توسعه و نظارت شاپرک با تاکید بر اینکه با این کار، ریسک پوشش داده می‌شود، گفت: «استدلالی که برای حقوق صاحبان سهام مطرح شد اینجا هم صادق است. شما درجایی ریسکی دارید، شما چگونه این ریسک را پوشش می‌دهید؟ اینجا بحثی که مطرح می‌شود این است که اسکولار چه چیزی را اسکولار کرده است؟ من نمی‌توانم بگویم عین گردش مالی وثیقه بگذارید، باید بگویم چقدر گردش مالی به شما می‌دهم، مقداری از آن را وثیقه بدهید، مقداری هم در طولانی‌مدت با شما تسویه می‌شود. درواقع نتیجه سبدی که درست‌شده این است که ریسک‌ها پوشش داده می‌شود. این سخت‌گیری نیست بلکه پوشش ریسک است. این حداقل زمان هم یک هفته است چراکه حداقل یک هفته طول می‌کشد تا تراکنش‌ها در حساب جمع شود.»
