پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشتماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطبترین رسانه ایران در زمینه فناوریهای مالی، بانکداری و پرداخت و استارتآپهای فینتک است.
حجم ۸۶میلیارد دلاری تراکنش موبایل پیمنت در سال۲۰۱۱؛
بررسیها نشان میدهد که ۱۵۸.۱میلیون کاربر موبایل در سراسر جهان در سال۲۰۱۱ پرداختهای مالی خود را از طریق موبایل انجام دادهاند که براین اساس، پیشبینی شده است که این تعداد تا پایان سال۲۰۱۶ به یک میلیارد نفر برسد. با وجودی که تعداد مشترکان موبایل مالک تلفنهای همراه مجهز به فنآوری NFC در سال گذشته میلادی نیز برابر با ۱۲۹.۱میلیون نفر تخمین زده شده است که تا پایان سال۲۰۱۶ به حدود ۱.۲میلیارد نفر افزایش مییابد، میتوان گفت افزایش سرویسهای پرداخت از طریق ابزارهای فنآوری همچون موبایل در سالهای ۲۰۱۲ – ۲۰۱۶ در اقتصادهای توسعهیافته و نیز کشورهای دارای اقتصادهای در حال توسعه نقش مهمی ایفا خواهد کرد. در همین حال پیشبینی شده است تا انتهای سال۲۰۱۶ میلادی حجم تراکنش پرداخت موبایل از ۱۵.۳درصد در سال ۲۰۱۱ به ۴۰.۸درصد برسد و حتی نتایج تحقیقات نشان میدهد که پرداخت موبایل تا سال۲۰۱۵ با رشد ۴۰ درصدی کاربران مواجه شود.
خرید بلیت سینما، پرداخت قبوض یا تمدید اشتراک وسایل حملونقل عمومی با تلفنهمراه بدون نیاز به پول نقد، کارتهای الکترونیکی اعتباری و «دبیت کارت» امروزه از طریق سرویسهای «پرداخت موبایل»(M-payment) امکانپذیر شده و این درحالی است که این روش پرداخت تا چند سال قبل در چشمانداز بسیار دوری قرار گرفته بود و کمتر کسی حتی تصور آن را داشت که بتواند از طریق موبایل و با استفاده از گوشی خود بسیاری از تراکنشهای مالی را که تا پیش از این تنها بهصورت حضوری امکان انجامش را داشت، تجربه کند.
نگاهی به ویژگیهای «پرداخت از طریق موبایل»
بررسیهای صورت گرفته حاکی از آن است که سرویس پرداخت موبایل بهعنوان روشی مطمئن در بازار امروز شناخته میشود و از این حیث این روش پرداخت باید از ویژگیهایی برخوردار باشد تا بتواند مورد پذیرش تمام کاربران موبایل قرار گیرد. برایناساس قابلیت استفاده بالا و سادگی، فراگیری، همکاری با سایر سرویسها، امنیت حریم شخصی، هزینه و سرعت از جمله ویژگیهای این سرویس مالی- فنآوری است که روزبهروز نیز بر تعداد کاربران آن افزوده میشود.
برایناساس در این گزارش سعی برآن است تا با بررسی و معرفی ویژگیهای مختلف این سرویس و راهحلهای پیشرو، استفاده از آن در کشور نیز با توجه به وجود زیرساختهای ارتباطی موردنظر نهادینه شود.
قابلیت استفاده بالا و سادگی
نرمافزار M-payment باید به روشی طراحی شده باشد که حتی برای مشتریانی که از سواد آکادمیک بالایی برخوردار نیستند، قابل استفاده باشد. همچنین مشتری باید بتواند این نرمافزار را برپایه سلایق و راحتی خود شخصیسازی کند.
قابلیت فراگیری
سرویسهای M-payment باید عمل تراکنش میان یک مشتری با یک مشتری دیگر (C2C) یا «شرکت به مشتری» (B2C) یا میان دو شرکت (B2B) را ارائه کنند. همچنین این سرویسها باید بتوانند تمام محیطهای خانگی، منطقهای و جهانی را پوشش دهند و خرید برحسب ریزپرداختهای ارزش پایین یا کلان و پرداختهایی با ارزش بالا را امکانپذیر کنند.
قابلیت همکاری با سایر سرویسها
توسعه سرویسهای M-payment باید برپایه استانداردها و فنآوریهای منابع باز باشد تا بتواند با سایر سیستمها سازگار شود.
قابلیت امنیت، حریم شخصی و اعتماد
مشتری باید به ارائهدهنده سرویس M-payment به حدی اعتماد کند که بتواند اطلاعات کارت اعتباری یا «دبیت کارت» خود را در اختیار آن قرار دهد و مطمئن باشد که از این اطلاعات سوءاستفاده نمیشود. همچنین زمانیکه تراکنشها ثبت شد، حریم شخصی مشتری نباید نقض شود و این به آن مفهوم است که سوابق اعتباری و الگوهای ارسال مشتری نباید بهصورت آزادانه در دسترس عموم قرار گیرند. پرداختهای موبایل نیز همانند تراکنشهای نقدی باید بینام انجام شوند. از سویی دیگر، سیستم پرداخت باید مصون از هرگونه خطا و اشتباه باشد و بتواند در مقابل حملات هکرها از خود دفاع کند. برای دستیابی به این امنیت میتوان از زیرساختهای کلیدی امنیت عمومی، سیستمهای بیومتریک (زیستسنجی) و رمزهای عبور مطمئن که با راهحلM-payment یکپارچه شدهاند، بهره جست.
هزینه
M-payment نباید گرانتر از مکانیسمهای پرداختی موجود باشد بهطوریکه یک راهحل پرداخت موبایل باید بتواند از نظر هزینه و راحتی با سایر روشهای پرداخت رقابت کند.
سرعت
سرعت پرداخت از راه موبایل نیز باید از نظر مشتریان و بازرگانان قابلقبول باشد.
نگاهی به راهحلها و فنآوریهای ویژه پرداختهای موبایل
راهحلهای پرداخت موبایل بر اساس نوع اثربخشی و برپایه فنآوری سازگار با راهحل به سه روش متفاوت برپایه حساب بانکی، کارت اعتباری و صدور صورت حسابهای شرکتهای مخابراتی طبقهبندی میشوند که میتوانند. امکانات متنوعی را برای اجرایM-payment ارائه کنند.
اساسا یک تلفنهمراه GSM میتواند اطلاعات را از طریق سه کانال ممکن SMS، USSD یا WAP/GPRS (سرویس دیتای موبایل) ارسال یا دریافت کند که انتخاب هر یک از این کانالها روی الگوهای پرداخت موبایل تاثیر میگذارند.
همچنین نرمافزار مشتری M-payment میتواند روی تلفنهمراه یا روی SIM قرار گیرد. فنآوری NFC (ارتباطات میدان نزدیک) نیز میتواند بهعنوان امکانی دیگر مدنظر قرار گیرد که در ادامه این بحث فنآوریهایی که استفاده از پرداخت موبایل را امکانپذیر میکنند به اختصار ذکر میشوند.
سرویس پیام کوتاه (SMS)
- کدهای دستوری USSD که یک فنآوری منحصربهفرد در شبکه GSM بهشمار میرود و قادر خواهد بود در داخل استانداردهای شبکه GSM ساخته شود و برای حمایت از انتقال اطلاعات فراتر از کانالهای سیگنالدهی این شبکه بهکار رود.
- ارتباطات میدان نزدیک NFC از ترکیب فنآوری «شناسایی با بسامدهای رادیویی» (RFID) و تلفنهمراه بهوجود آمده و فنآوری جدیدی است که در کنار سایر عملکردهای تلفنهمراه این امکان را به کاربران این ابزار میدهد که پول کالاهای کوچک خود را از طریق تلفنهمراه و تنها با نزدیک کردن این دستگاه به کارتخوانهای بیسیم فروشگاهها و مراکز خرید پرداخت کنند. در این راستا پروژه «پرداخت خرید موبایل» که توسط انجمن جهانی GSM ارائه شده قصد دارد امکان استفاده از فنآوری NFC را برای ۹۰۰ میلیون کاربر موبایل و برپایه یک روش مشترک جهانی فراهم کند.
- کیف پول موبایل نیز یک نرمافزار پرداخت موبایل است که بر پایه اطلاعات حساب بانکی یا کارت اعتباری کاربر روی تلفنهمراه وی قرار میگیرد و به مشتری اجازه میدهد با استفاده از تلفنهمراه پرداختها را انجام دهد که اصطلاحا به این امکان «کیف پول موبایل» (Mobile Wallet) گفته میشود.
- نرمافزار برپایه سیمکارت که در شبکه GSM استفاده میشود نیز در واقع یک کارت هوشمند است که براساس آن سیمکارت که یک تراشه کوچک با قدرت پردازش (هوشمند) و دارای حافظه است اطلاعات را میتواند با استفاده از الگوریتمهای رمزی و کلیدها محافظت کند. به همین منظور، نرمافزارهای برپایه SIM نسبت به نرمافزارهای مشتری که روی تلفنهمراه قرار میگیرند از امنیت بالاتری برخوردارند.
کیف پول گوگل و بازار مشترک اروپا ویژه پرداختهای موبایل
در ماه می۲۰۱۱ شرکت گوگل محصول جدیدی با عنوان «کیف پول گوگل» (Google Wallet) را معرفی کرد که میتواند بهواسطه قابلیت جایگزین شدن کارتهای اعتباری، رسیدهای پرداختی و کوپنها به کیف پولی برای کاربران تبدیل شود. گوگل این سیستم جدید را راهحل «تکضربهای» نامید. به این معنی که کاربران با یک بار ضربه زدن بر نمایشگر لمسی تلفن هوشمند خود روی پایانه پرداختی، میتوانند پول موردنظر را پرداخت کنند. این کیف پول الکترونیک برپایه فنآوری NFC عمل میکند که درحالحاضر بسیاری از کارتهای اعتباری معروف از آن استفاده میکنند. برای مثال در داخل کارتهای اعتباری «مسترکارت» تراشههای NFC کار گذاشتهاند که این تراشهها قادرند به گیرندههای بیسیم دستگاه POS عادی پاسخ دهند.
همچنین بازار مشترک اروپا ویژه پرداختهای موبایل، اینترنت و کارتهای اعتباری راهاندازی شده که هدف از «دستورالعمل سرویس پرداخت اتحادیه اروپا» افزایش فرصتهای پرداخت از طریق موبایل است. برایناساس درحالحاضر امکانات بسیاری فعال هستند که کاربر میتواند با استفاده از آنها یک سری کامل از پرداختها انجام دهد و عملیاتهای انجام شده روی حساب جاری خود را کنترل کند.
در تهیه این دستورالعمل انجام شده، افزایش پرداختهای موبایل در بین تمام روشهای پرداخت، رشد سریعی را داشته است. در حقیقت، رشد استفاده از تلفنهای همراه هوشمندی که از گزینه نصب آسان برنامههای جانبی برخوردارند، توانسته است در توسعه این روش پرداخت، نقش مهمی ایفا کند.
نتایج بررسیهای موسسه تحقیقاتی «ژوپیتر» (Juniper Research) نشان میدهد که بین سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲ ارزش کل پرداختهای موبایل در سطح جهانی از ۱۰۰ میلیون دلار امریکا به ۲۰۰ میلیون دلار امریکا افزایش خواهد یافت.
مطالعات دیگر نیز نشان میدهد که ارزش جهانی M-payment در سال۲۰۱۴ بالغ بر یک تریلیون دلار امریکا خواهد شد که از این میزان تنها ۳۵۰میلیارد دلار در اروپا خواهد بود و این به آن معنی است که یکپنجم تلفنهایهمراه هوشمند تا سال۲۰۱۴ به فنآوری NFC مجهز خواهند شد. با وجود این، ضریب نفوذ بازار موبایل پیمنت در اتحادیه اروپا در مقایسه با منطقه آسیا/ اقیانوسیه از پتانسیلهایی برخوردار است که هنوز به اجرا نرسیدهاند.
برپایه ارزیابیهایی که موسسه تحقیقاتی گارتنر انجام داده در سال۲۰۱۰ بالغ بر ۷.۱ میلیون کاربر موبایل در اروپایغربی وجود داشته و این درحالی است که تعداد این کاربران در آسیا/ اقیانوسیه برابر با ۶۲.۸ میلیون بوده که بیشتر آنها را نیز شهروندان ژاپنی تشکیل دادهاند.
براین اساس به اعتقاد تحلیلگران گارتنر، یکی از دلایل کلیدی برای جذب آهسته این بازار در اروپا چندپارگی بازار پرداخت موبایل است و بازیگران مهم این بازار که اپراتورهای شبکههای موبایل، ارائهدهندگان سرویسهای پرداخت و تولیدکنندگان تلفنهایهمراه محسوب میشوند نیز تاکنون نتوانستهاند به یک مدل تجاری با ثبات که در سراسر بازار موبایل اروپا قابل اجرا باشد به توافق دست یابند.
در نتیجه، بزرگترین و نویدبخشترین تدابیر جهانی موبایل پیمنت درحالحاضر تنها در خارج از اروپا ارائه شده که از جمله آن میتوان به ارائه برنامههای ویژه اپل و گوگل و ویزا برای ورود به تجارت M-payment اشاره کرد.
آسیاییها و تراکنش ۲.۵میلیارد دلاری موبایل پیمنت تا سال۲۰۱۵
به اعتقاد تحلیلگران موسسه تحقیقاتی «ژوپیتر» پرداخت موبایل تا سال۲۰۱۵ با رشد ۴۰ درصدی کاربران مواجه خواهد شد. پیشبینیهای این موسسه انگلیسی متخصص در تحقیق روی بازار مخابرات که در گزارشی با عنوان «پرداخت موبایل برای کالاهای فیزیکی و دیجیتالی» در جولای۲۰۱۱ منتشر شده است، نشان میدهد که این افزایش در راستای افزایش تعداد تلفنهایهمراه در سطح جهانی از ۱.۸ میلیارد کنونی به ۲.۵ میلیارد دستگاه تا سال۲۰۱۵ رخ میدهد و مناطقی که بالاترین رقم توسعه را در این بازار به ثبت میرسانند، شرق دور و چین هستند که ۳۰ درصد در تعداد کاربران پرداخت موبایل رشد خواهند داشت. همچنین، تعداد کاربرانی که در شبه قاره هند از سرویس M-payment استفاده میکنند به رقم ۴۰۰ میلیون نفر خواهد رسید. همچنین بخشهای سرگرمی و حملونقل، بیشترین رشد را در استفاده از این سرویس خواهند داشت. بهطوریکه خرید بلیتهای وسایل حملونقل عمومی یا بلیت سینما و تئاتر از طریق پرداخت موبایل افزایش خواهند یافت.
به گفته یکی از تحلیلگران این موسسه تحقیقاتی، پرداخت موبایل فرصتهای بسیار بزرگی را عرضه میکند اما بازیگران اصلی این بخش باید M-payment را بهعنوان سکویی مدنظر قرار دهند که از روی آن میتوان سرویسها و نرمافزارهای جدیدی ارائه کرد که میتواند راهحلهای نوآورانهای چون کوپنهای شخصیسازی شده را عرضه کند.
حجم پرداختهای موبایل در سال۲۰۱۱
تحلیلگران موسسه تحقیقاتی گارتنر نیز در گزارش سالانه خود نشان دادند که حجم جهانی پرداخت موبایل با ۷۵.۹ درصد رشد از ۴۸.۹ میلیارد دلار در سال۲۰۱۰ به ۸۶.۱ میلیارد دلار در سال۲۰۱۱ رسیده است، براین اساس «قابلیت اتصال بیسیم به اینترنت» (WAP) همچنان بهعنوان یک فنآوری مطلوب در توسعه بازار M-payment است. بهطوریکه در سال۲۰۱۱ حدود ۹۰درصد از تمام کسب وکارهای موبایل در امریکای شمالی و حدود ۷۰ درصد از آن در منطقه اروپایغربی در انحصار WAP بوده است.
«گزارش فروش آنلاین جشن شکرگزاری ۲۰۱۱» که در نوامبر گذشته توسط شرکت IBM نیز ارائه شد، نشان میدهد خرید از راه موبایل در این دوره ۳۹درصد نسبت به جشن شکرگزاری سال۲۰۱۰ افزایش داشته است.
شرکتهای eBay و PayPal نیز آمار مشابهی را در این زمینه منتشر کردند بهطوریکه بخش PayPal Mobile اعلام کرد در مقایسه با جشن شکرگزاری ۲۰۱۰ در حجم جهانی پرداخت موبایل ۵۱۱ درصد رشد داشته و تعداد خریدارانی که در امریکا از راه سرویس eBay Mobile به مناسبت جشن شکرگزاری پرداخت کردهاند نسبت به روز مشابه در سال۲۰۱۰ دو برابر شده است.
چشمانداز ۲۰۱۲ در حجم جهانی پرداخت از طریق موبایل
پیشبینیهای eBay نشان میدهد که در سال۲۰۱۲ بتواند هشت میلیارد دلار در حجم خرید کالا از طریق موبایل و هفت میلیارد دلار در کل حجم پرداخت موبایل بهدست آورد. همچنینPayPal در سال۲۰۱۱ با کسب چهار میلیارد دلار در حجم پرداخت موبایل و پنج میلیارد دلار در حجم خرید کالا از طریق موبایل توانست به رقمی بالاتر از پیشبینیهای خود دست یابد؛ چرا که به گفته مدیران بازاریابی این شرکت، مصرفکنندگان هر روز بیشتر و بیشتر میتوانند در هر لحظه و هر کجا با استفاده از تلفنهمراه خود خرید کنند.
برای بررسی شناخت کمیتی درباره استفاده جمعیت ایتالیا از پرداخت موبایل نیز تحقیقی روی ۴۰۰ نفر متشکل از افرادی که اظهار داشته بودند علاوه بر عملکردهای عادیSMS، MMS، جستوجو در اینترنت و پست الکترونیک حداقل از یک عملکرد افزوده روی تلفنهمراه نیز استفاده میکنند با فرض اینکه این کاربران توانایی قبول فنآوریهای نوآورانه مرتبط با موبایل را دارند نیز انجام شد.
اطلاعات جمعآوری شده نشان داد که ۶۴.۹درصد از مصاحبهشوندگان برای پرداختهای خود از خودپردازهای بانکها استفاده میکنند و تنها ۳۰.۹ درصد اظهار داشتند که از کارت اعتباری استفاده میکنند.
همچنین برپایه این بررسیها، یک سوم ایتالیاییها درباره پرداخت موبایل شنیدهاند اما هرگز از آن استفاده نکردهاند و ۳۱.۹درصد نیز اظهار داشتند که با این مفهوم آشنایی دارند. در این بررسی ۴۷.۵درصد از مصرفکنندگانی که دارای مدارج تحصیلی بالا بودند و ۳۹.۷ درصد از کاربرانی که هر روز با اینترنت کار میکنند بیش از سایرین از خدمات M-payment بهره میگیرند.
موسسه تحقیقاتی EMEA در بررسیهای خود نشان داد امریکای شمالی ۳۵درصد از کل تراکنشهای موبایل در سراسر دنیا تا پایان سال۲۰۱۱ را به خود اختصاص داده است.
در سال۲۰۱۰ از ۳۱۰ میلیون نفر جمعیت امریکا ۲۹۳میلیون نفر، مشترک موبایل بودند و بر پایه بررسیهای موسسه «مورگان استنلی» ۳۷درصد از تلفنهایهمراه امریکا در سال۲۰۱۰ با شبکه نسل سوم موبایل سازگار بودند بهطوریکه امریکا از میان ۱۰کشور دارای بیشترین ضریب نفوذ نسل سوم در رتبه هفتم قرار گرفت.
در تحقیقاتی که موسسه Obopay درباره پرداخت موبایل در امریکا انجام داد نیز ۷۰ درصد از مصاحبهشوندگان در سه ماهه چهارم سال۲۰۱۰ اظهار داشتند که امکان ارسال یا دریافت پول از طریق پرداخت موبایل را بهعنوان یک دلیل خوب برای اینکه حساب خود را در یک بانک خاص نگه دارند یا خیر مدنظر قرار میدهند. همچنین ۶۴ درصد از پاسخدهندگان به پرداختهای شخصی یا کاری از طریق کارت اعتباری، «دبیت کارت» یا چک الکترونیک از راه تلفنهمراه ابراز علاقهمندی کردند.
منبع: همشهری اقتصاد