راه پرداخت
رسانه فناوری‌های مالی ایران

الکترونیک یا الکترونیکی؟

کافی است توسط یکی از موتورهای جستجو مثلاً گوگل؛ کلمه فارسی «الکترونیکی» را به‌طور ساده جستجو کنید، نتیجه دور از انتظار است، بیش از شش میلیارد و سیصد میلیون سرفصل حاصل خواهد شد، از خدمات الکترونیکی گرفته تا کتاب الکترونیکی، آموزش‌الکترونیکی، فروشگاه الکترونیکی، بانکداری الکترونیکی، تجارت الکترونیکی و غیره اما در عین حال با مجموعه قابل توجه‌ای از ترکیبات نادرست با واژه الکترونیک هم برخورد خواهید کرد.

مثلاً همان‌طور که ترکیبات صحیح بانکداری الکترونیکی، تجارت الکترونیکی، یادگیری الکترونیکی، فروشگاه الکترونیکی یا کتاب الکترونیکی مشاهده می‌شود ترکیبات نادرست بانکداری الکترونیک، تجارت الکترونیک، یادگیری الکترونیک، فروشگاه الکترونیک وکتاب الکترونیک به وفور دیده می‌شود و عجیب آنکه برخی از این موارد نادرست از سوی مراکز و نهادها و سازمان‌هایی درج و نشر می‌شوند که مسئولیت و وظیفه آموزش و اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی برای گسترش و ارتقاء کاربردهای الکترونیکی را برای خود قائلند. به عنوان مثال نشریه بانکداری الکترونیک «نشریه اطلاع‌رسانی و آموزشی ویژه مدیران و کارشناسان شبکه بانکی» که سومین سال نشر خود را پشت سر می‌گذارد یا نشریه تجارت الکترونیک و رایانه که نهمین سال انتشار خود را می‌گذراند و روی جلد خود تاکید می‌کند «اولین نشریه تخصصی به دو زبان فارسی و انگلیسی در زمینه تجارت الکترونیکی، رایانه و فناوری اطلاعات» و خواننده و مراجعه‌کننده به نشریه گیج و گنگ می‌ماند که نام تجارت الکترونیک در عنوان نشریه صحیح است یا ترکیب تجارت الکترونیکی در عبارت پیش‌گفته، یا در مورد ترکیب یادگیری الکترونیکی؛ پنجمین همایش یادگیری الکترونیکی در آموزش علوم پزشکی که در تاریخ 11 تا 13 بهمن ماه 1390 در کرمان برگزار شد، در توضیح این همایش می‌نویسد: « با توجه به اهمیت یادگیری الکترونیک در توسعه میهن اسلامی……» که واضح است مراد برگزارکنندگان به‌ویژه دانشگاه محترم علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کرمان اهمیت آموزش الکترونیک و ادوات و مدارهای الکترونیکی و خازن‌ها و نیمه‌رساناها و غیره برای توسعه میهن اسلامی نیست، بلکه منظور آموزش الکترونیکی و از راه دور مبتنی بر بهره‌گیری از فناوری اینترنت و شبکه‌های رایانه‌ای برای یادگیری علوم پزشکی است. همین گونه است اولین همایش بین‌المللی بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت که توسط پژوهشکده پولی و بانکی وابسته به بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران برگزار می‌شود و روی کلیه پوسترها و سربرگ‌ها و وب‌سایت همایش و غیره کلمه الکترونیک را درشت و پررنگ نقش زده‌اند و حال آنکه از نهاد و سازمانی چون بانک مرکزی و پژوهشکده وابسته به آن انتظار می‌رود در زمره اولین سازمان‌ها برای درست‌نویسی واژه‌های تخصصی باشند یا منظور ناشران کتاب الکترونیک، حتماً کتابی در مورد مبحث الکترونیک مشابه کتاب جبر، کتاب ریاضی، کتاب شعر یا کتاب آشپزی نیست، بلکه کتاب الکترونیکی است که بر روی شبکه گسترده‌ای از ارتباطات داده‌ای به صورت رقمی نشر شده است و می‌تواند هریک از محتواهای مذکور را داشته باشد.

از این قبیل مثال‌ها متعدد است و در مجموع بی‌دقتی و سهل‌انگاری در کاربرد واژه‌های الکترونیک و الکترونیکی و استفاده نادرست از اولی به جای دومی وضعیت نابسامانی را فراهم کرده است که جا دارد پیش از گسترده‌تر شدن مشکل از هم اکنون برای آن چاره‌ای اندیشیده‌ شود.

شایان ذکر است که فرهنگستان زبان و ادب پارسی به عنوان مهم‌ترین مرجع رسمی و علمی واژه‌گزینی برای واژه‌های بیگانه که از همکاری، همراهی و مشورت انجمن‌های مختلف علمی، صاحب‌نظران و اساتید برجسته رشته‌های مختلف فنی و علمی نیز استفاده می‌کند؛ در دفتر ششم مجموعه واژه‌های مصوب فرهنگستان که در جلسه مورخ 31/1/1388 شورای فرهنگستان تصویب و نشر شده است؛ معادل‌های دقیق و به‏روزی را برای ترکیبات الکترونیکی آورده که در زیر به آن‌ها اشاره می‌شود:

بانکداری الکترونیکی e-banking

صورت‌حساب الکترونیکی e-bill

کارگزاری الکترونیکی e-brokerage

کسب‌و‌کار الکترونیکی e-business

پول الکترونیکی e-cash

کالانمای الکترونیکی e-catalogue

چک الکترونیکی e-cheque

مرکز تماس الکترونیکی e-contact center

رونوشت الکترونیکی e-copy

موسسه الکترونیکی e-corporation

بازیافت قطعات الکترونیکی e-cycling

مردم‌سالاری الکترونیکی e-democracy

اکتشاف الکترونیکی e-discovery

پرونده‌بندی الکترونیکی e-filling

دولت الکترونیکی e-government

بهداشت الکترونیکی e-health

بازار الکترونیکی e-hub

اطلاعات الکترونیکی e-information

مصاحبه الکترونیکی e-interview

بازاریابی الکترونیکی e-marketing

پزشکی الکترونیکی e-medicine

هدایت الکترونیکی e-mentoring

کاغذ الکترونیکی e-paper

پرداخت الکترونیکی e-payment

تدارکات الکترونیکی e-procurement

امنیت الکترونیکی e-security

خدمات الکترونیکی e-services

امضای الکترونیکی e-signature

از جمله مواردی که کاربرد نادرست الکترونیک به جای الکترونیکی به‌طور گسترده‌ای رواج دارد؛ ترکیب تجارت الکترونیک به جای تجارت الکترونیکی است و قابل توجه است که مثلاً اداره کل ثبت شرکت‌ها و موسسات غیرتجاری از ثبت هر شرکتی که ترکیب درست تجارت الکترونیکی را در نام خود داشته باشد خودداری کرده و اصرار می‌ورزد که حتماً باید از ترکیب نادرست تجارت الکترونیک استفاده شود و مدیران و کارشناسان اداره مذکور استدلال می‌کنند که تاکنون کلیه شرکت‌هایPSP و مشابه آن‌ها که ثبت شده‌اند ترکیب تجارت الکترونیک را داشته‌اند و حتی یک مورد تجارت الکترونیکی ثبت نشده است و این در حالی است که همان مرجع رسمی و علمی کشور یعنی فرهنگستان زبان و ادب پارسی در صفحه 81 دفتر پنجم در مقابل واژه electronic Commerce یا e-Commerce می‌نویسد: تجارت الکترونیکی: انجام عملیات تجاری از راه دور با استفاده از فناوری اینترنت و شبکه‌های رایانه‌ای.

از سوی دیگر مناسب است که از منظر دستور زبان فارسی هم به همین یک ترکیب به عنوان نمونه نگاه کنیم، تجارت اسم مصدر است، واژه الکترونیک هم اسم است به معنی پدیدآمده به‌وسیله الکترون‏ها ( فرهنگ معین ج 1 ص 341) ، اما واژه الکترونیکی که ترکیبی از کلمه الکترونیک + ی نسبت (به معنی منسوب به الکترونیک) است، صفت نسبی برای موصوف قبل از خود است. به عبارت دیگر واژه تجارت الکترونیکی چگونگی و کیفیت تجارت را بیان می‌کند، یعنی تجارتی که به‌صورت الکترونیکی انجام می‌شود. اما واژه تجارت الکترونیک یعنی داد‏و‏ستد الکترونیک مثل تجارت سخت‌افزار، تجارت برنج یا تجارت پارچه که منظور دادوستد سخت‌افزار، دادوستد برنج یا دادوستد پارچه است. از این‌رو کاربرد تجارت الکترونیک برای e-Commerce قطعا نادرست است و صحیح آن تجارت الکترونیکی است.

همین معنا را در مورد دیگر ترکیبات الکترونیکی می‌توان تعمیم داد و در مورد همه آن‌ها صادق است، الکترونیکی صفتی است که موصوف قبل از خود را وصف می‌کند و چگونگی و کیفیت آنرا بیان می‌دارد. اعم از پول الکترونیکی تا بهداشت الکترونیکی یا دولت الکترونیکی.

لذا مصرانه از همه اساتید، همکاران، دانشجویان، دست‌اندرکاران و نهادها و سازمان‌های ذیربط درخواست می‌شود که با یک عزم همگانی ضمن اجتناب از استفاده نادرست از واژه مذکور، به توسعه بهره‌گیری از معادل صحیح آن درهمه زمینه‌ها وترکیبات یاری رسانند ضمن آنکه شهامت پذیرش و اصلاح یک اشتباه و عدم پافشاری بر آن، نه تنها ضعف و کاستی تلقی نخواهد شد، بلکه به‌طور قطع موجب افزایش اعتبار و جایگاه علمی نشریه، سازمان و دست‌اندرکاران آن خواهد بود.

احمد مرآت‌نیا

کارشناس ارشد علوم کامپیوتر و مشاور بانکداری الکترونیکی

منبع: گزارش کامپیوتر

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.