پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
صبح نو / این روزها که کسب‌وکارهای ایرانی در حال رشد روزافزون هستند، اصطلاحات جدید هم به‌وجود می‌آیند. یکی از آنها فین‌تک (Financialtechnology) است. در جهان فین‌تک یا فناوری مالی به معنای کاربرد نوآورانه فناوری در ارائه خدمات مالی است. فین‌تک به کمپانی‌هایی اشاره دارد که با کاربرد تکنولوژی تلاش می‌کنند خدمات مالی را کارآمدتر کنند. این کار در بسیاری از استارت‌آپ‌ها در حال انجام است.
دوشنبه شب، گفت‌وگویی در شبکه خبر درباره فین‌تک‌ها پخش شد. در این گفت‌وگو، علی دیواندری رئیس پژوهشکده پولی و بانکی با تأکید بر اینکه به تغییر در مدل کسب درآمد بانک‌ها نیاز داریم، گفت: «کسب‌وکارهای نوین می‌توانند افزایش دسترسی به خدمات مالی، کاهش هزینه‌ها و افزایش کارایی عملیات بانکی را رقم بزنند. پیشرفت‌های فناوری موجب ایجاد تحولات ساختاری و توسعه مدل‌های کسب‌وکار جدید به‌ویژه در عرصه ارائه خدمات مالی شده است. در دنیای امروز شاهد ظهور کسب‌وکارهای نوآورانه‌ای با نام فین‌تک‌ها هستیم که با ارائه خدمات مالی گسترده، به یاری بانکداری سنتی آمده‌اند.»
میلاد جهاندار دبیر انجمن فین‌تک نیز در گفت‌وگوی شبکه خبر، به ضرورت به رسمیت شناخته شدن فین‌تک‌ها تأکید کرد: «امروز ما نیاز به مشارکتی فراتر از بانک مرکزی داریم و نوآوری در کشور باید طوری باشد که راه بر نخبگان باز و از کسب‌وکارهای نوظهور حمایت شود. در صورتی کسب‌وکارهای نوین می‌توانند باعث پیشرفت کشور باشند که راه پیش روی آنها باز بوده و موانعی بر سر راه آنها نباشد.»
دولت نباید میدان‌دار باشد
رضا قربانی فعال حوزه بانکداری و پرداخت الکترونیکی، در گفت‌وگو با «صبح‌نو»، درباره نیاز جامعه به فین‌تک و فضای ایرانی توضیح می‌دهد: «ما تغییر در حوزه‌هایی مانند حمل‌ونقل و خرید اینترنتی را دیده‌ایم؛ اما این تغییر در حوزه بانکی نبوده است چون تصور می‌شده که این حوزه‌ها زیاد قابل تغییر نیستند.»
او البته معتقد است که وجود استارت‌آپ‌ها توانستند این طرز فکر را تغییر دهند: «این‌ها استارت‌آپ‌های فین‌تک هستند و به معنی کاربرد نوآورانه فناوری درارائه خدمات مالی‌اند. این تغییر همان‌قدر که در کسب‌وکارهای حمل‌ونقل و خرید ایجاد شده است، در آینده خیلی نزدیک ما با تعامل آدم‌ها با بانک‌ها و بیمه‌ها خواهیم بود. این تحول، تحول مهمی است و باعث می‌شود که فضاهای کسب‌وکاری شکل بگیرد.»
قربانی درباره نفوذ دولتمردان به این عرصه نیز می‌گوید: «دولتمردان تنها درباره این فضا آگاه باشند، کفایت می‌کند. کار خاصی لازم نیست که دولت انجام دهد. طبعاً زیرساخت‌های فناوری، نداشتن پهنای باند و ابزارهای دیگر، نمی‌توانیم که پیشرفت کنیم. اینکه دولت باید حمایت کند، نه، دولت نمی‌تواند میدان‌دار خوبی باشد. تغییرات فناوری آن‌قدر زیاد است که با میدان‌داری دولت، این جریان متوقف می‌شود. بهترین کاری که دولت می‌تواند انجام دهد این است که دخالتی نکند و اجازه دهد که آنها که می‌خواهند کار کنند، در یک فضای خوب کار کنند. اگر دولت به بهانه زیرساخت بخواهد وارد کار شود، این‌طور نمی‌شود چیزی را جلو برد.»
نویسنده حوزه بانکداری، راجع‌به ابهاماتی که درباره کسب‌وکارهای اینترنتی و استارت‌آپ‌های فین‌تک و بحث کلاه‌برداری ممکن است وجود داشته باشد، توضیح می‌دهد: «با به وجود آمدن هر فناوری نمی‌توان انتظار داشت که قانونی برای آن فناوری به وجود بیاید. کلاه‌برداری در فضای مجازی وجود دارد. اگر قانون گنگ باشد یا چارچوب مشخصی نداشته باشد، تشخیص سره از ناسره مشکل می‌شود و کسانی که سالم کار می‌کنند، اذیت می‌شوند. اما قوانین‌مان روشن نیست. نکته‌ای که وجود دارد این است که یک سری تخلف‌ها مشخص است، اگر جرمی تعریف دقیقی دارد، چه در فضای سایبری و در فضای واقعی جرم است. به‌عنوان‌مثال، استفاده از بیت‌کوین جرم نیست، اما اگر کسی بر سر شما کلاه بگذارد، چون قانون بیت‌کوین را به رسمیت نشناخته است، ممکن است که دچار مشکل شوید. این البته خاصیت دوره گذار است، تا زمانی که به یک نقطه مطلوب برسیم.»
قربانی با اشاره به 70 استارت‌آپی که در فضای فین‌تک فعالیت می‌کنند و فضایی که برای فعالیت آنها در ایران وجود دارد، توضیح می‌دهد: «شاید نتوانیم بگویم که این استارت‌آپ‌ها نوآورانه عمل کرده‌اند، ولی نسبت به فضای ایران رفتار آنها قابل‌قبول است و اتفاقات خوبی رقم‌زده‌اند. این شیوه‌ها البته زمان‌بر است. بانک‌ها محل اعتماد هستند. طول می‌کشد تا مردم به کسب‌وکارهایی نو اعتماد کنند.»
فضایی پر از نقاط ابهام
مصطفی امیری مدیر یکی از اپلیکیشن‌هایی است که در حوزه فین‌تک فعالیت می‌کند. استارت‌آپ او از سال 89 در بخش خدمات پرداخت فعال شد و در نقش واسط بانک‌ها و سایت‌ها فعالیت می‌کند. امیری در گفت‌وگو با «صبح نو» درباره مشکلات استارت‌آپ‌های مالی توضیح می‌دهد: «ما دو بار فیلتر شدیم. دفعه اول به‌واسطه این بود که یک وب‌سایت خریدوفروش فیلم که حتی 10 تراکنش هم با اپلیکیشن ما نداشت، اما قانون اجازه داده است که هم پلتفرم و کسب‌وکار باهم مجرم شناخته شوند. سال بعد دوباره ما فیلتر شدیم، به خاطر یک سری از کسب‌وکارهای خانگی که از پلتفرم ما استفاده می‌کردند. استدلال قوه قضاییه این بود که شما به این شبکه‌های اجتماعی خارجی اجازه می‌دهید که سهم بالاتری از بازار ایران داشته باشند. درحالی‌که ما تنها برای کسب‌وکارها خدمات ارائه می‌دهیم و هیچ ارزش‌افزوده‌ای به تلگرام و اینستاگرام اضافه نمی‌کنیم. متأسفانه برخوردهای در این حوزه قانون‌گذاری، تفکیک جرم، مجرم و زیرساخت یکی از بزرگ‌ترین چیزهایی است که امروز باید درباره آن مشخص باشد. مشکل این سگمنت از بازار این است که اعتماد وجود ندارد. در بند اول مصوبه شورای مجازی که با احترام وجود دارد، می‌گوید پیام‌رسانی مورد تائید می‌شود که اجازه اعمال حاکمیت در او وجود داشته باشد. این بزرگ‌ترین معضل در این زمینه است. علاوه بر این مشکلات مانند بیمه، شهرداری‌ها و مالیات که در راه‌اندازی کسب‌وکارهای دیگر هم وجود دارد. بلاتکلیفی در قانون و فاصله قانون‌گذار با این کسب‌وکارها خیلی زیاد وجود دارد.»
امیری درباره وجود انجمن فین‌تک و اتفاقاتی که در عرصه فضای کسب‌وکارهای رقم‌زده است، می‌گوید: «هریک از کسب‌وکارها از جنس ما یک توان محدود دارد. هیچ یک از کسب‌وکارهایی که در فضای فین‌تک ایجاد شده است، به رانت متصل نیستند. ضمن اینکه در حوزه‌های متفاوت باهم رقابت داریم. برای کاهش فشاری که وجود دارد اشترک داریم. بر همین مبنا انجمن شکل گرفته و بر پررنگ‌تر کردن این کسب‌وکار تأکید دارد. در بیانیه هیات موسسه‌ای که در انجمن وجود دارد، ایجاد فضای ایده‌آل تا در این حوزه کسب‌وکار به وجود بیاید، تأکید شده است تا سنگی را از جلوی پای مردم بردارد و بازار را بزرگ‌تر کنیم.»
او فکر می‌کند که عملکرد 2 ساله انجمن درخشان بوده است: «تابه‌حال کسب‌وکارها معضلات زیادی داشتند؛ اما حال در همایش‌ها جایگاه مشخص دارند و درباره تأثیراتی که این فضای مالی بر بانک‌ها دارد، صحبت می‌شود. تقریباً همه درک کرده‌اند که باوجوداین استارت‌آپ‌ها اتفاقی خواهد افتاد.»
امیری معتقد است که نقاط ابهام زیادی در این فضا وجود دارد، اما بازار فضای فناوری در ایران، دست‌نخورده و بکر است و به همین دلیل می‌توان، خیلی از سختی‌ها را تحمل کرد.