تمایل صرافی‌ها برای ورود به عرصه ارزهای رمزنگاری شده مانند بیت‌کوین

به گزارش ایرنا، ارز رمزنگاری شده با «بیت‌کوین» در سال 2008 میلادی تولد یافت؛ مبدع آن که با نام مستعار ساتوشی ناکوموتو معرفی می‌شود، با گذشت نزدیک به یک دهه از آغاز فعالیت این نوع ارزها هنوز ناشناخته مانده است.

نخستین انتقال وجه به مقدار 50 بیت‌کوین در سال ۲۰۰۹ انجام شد و در نزدیک به یک دهه گذشته روند رو به رشدی را طی کرد.

مزیت این ارز در این است که تحت قوانین و استانداردهای بانک مرکزی هیچ کشوری نمی‌گنجد؛ هرچند همچون ارزهای کاغذی با نوسان قیمتی همراه است.

به‌طور کلی ارزهای رمزنگاری شده بر بستر شبکه جهانی اینترنت بین اشخاص مبادله می‌شود و هیچ بانک یا دولتی بر آن نظارت نمی‌کند.

از آنجا که حساب‌ها شفاف و تراکنش‌ها قابل مشاهده و تأیید دیگران است، امکان تقلب ندارد اما معامله گران ارز رمزنگاری شده ناشناس باقی می‌مانند و همین مزیت سبب شده است بسیاری از دولت‌ها درصدد ممنوعیت آن برآیند.

به همان میزانی که محرمانگی در فرآیند طراحی برنامه ارزهای رمزنگاری شده رعایت شده، استفاده از آن نیز بسیار آسان و کاربردی است؛ کاربران فقط باید یک نرم‌افزار را در رایانه خود نصب و یک حساب کاربری یا به اصلاح «کیف پول» ایجاد کنند؛ حال می‌توان با پرداخت پول از طریق صرافی‌ها، شرکت‌ها یا اشخاص به‌صورت اینترنتی خریدوفروش کرد.

هرچند تاکنون هیچ دولتی به‌طور رسمی ارزهای رمزنگاری شده را به‌عنوان یک واحد پول نپذیرفته‌اند اما برخی آن را به‌عنوان کالا قبول دارند که این پذیرش سطحی، چیزی از نگرانی بانک‌های مرکزی برای از دست رفتن سلطه آنها به‌عنوان ناشران پول کم نمی‌کند.

نگرانی از استفاده از این پول رمزنگاری‌شده برای پول‌شویی، جرائم سازمان‌یافته و تروریستی و نیز قاچاق مواد مخدر و اسلحه در جهان مهم‌ترین تهدیدی است که از ناحیه ارزهای رمزنگاری شده متوجه آینده نظام بین‌الملل است؛ زیرا در شرایط کنونی و به‌واسطه جرم انگاری پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم در جهان، کشورها به رصد پول در نظام بانکی خود ملزم‌اند.

 

ارز رمزنگاری شده چیست؟

ارزهای رمزنگاری شده همچون بیت‌کوین یک پول رمز پایه (cryptocurrency) هستند که به اعتبار رمزپایگی و نیز برخورداری از امنیت چند لایه و بسیار بالا و نیز به میزان کنترل عرضه آن می‌تواند در دادوستد بین اشخاص و نیز استفاده برای امر سرمایه‌گذاری مالی مورد استفاده واقع شود.

این نوع ارزها، درواقع پول رایج در شبکه است که به‌صورت مجازی ایجاد و نگهداری می‌شود. شخص یا نهادی آن را کنترل نمی‌کند، چاپ نمی‌شود و به‌وسیله نرم‌افزارهای رایانه‌ای که در سراسر جهان مشغول حل مسائل ریاضی هستند، تولید می‌شود.

هدف طراحان این نوع ارزهای جدید، تولید پولی مستقل از هر نوع مرکز دولتی با قابلیت انتقال به‌صورت مجازی در بالاترین سرعت ممکن بود. بدین ترتیب افرادی که نرم‌افزار مربوط به آن را روی رایانه یا گجت‌های هوشمند خود دارند از طریق اینترنت به یکدیگر متصل شده و شبکه پرداخت آن را شکل می‌دهند.

 

نوسان بالای سرمایه‌گذاری در ارزهای رمزنگاری شده

با وجود رشد ارزش ارزهای رمزنگاری شده به‌ویژه بیت‌کوین در سال‌های اخیر، آنها نوسان‌های بالایی داشته‌اند؛ در نمونه اخیر در آخرین روزهای سال میلادی، بیت‌کوین به‌یک‌باره 30 درصد ارزش خود را در بازارهای جهانی از دست داد که دلیل اصلی آن رشد حبابی قیمت آن در ماه‌های گذشته بود.

پس از این که قیمت بیت‌کوین تا نزدیک 20 هزار دلار اوج گرفت و متخصصان در مورد حبابی شدن آن هشدار دادند، سرمایه‌گذاران به فروش آن هجوم آوردند و قیمت آن به‌شدت افت کرد و جمعه گذشته (یکم دی) به 11 هزار دلار رسید هرچند توانست خود را ترمیم کرده و به محدوده 14 هزار دلار برسد.

درمجموع قیمت بیت‌کوین در هفته گذشته ۲۵ درصد افت کرد که این بزرگ‌ترین افت آن از اوایل سال ۲۰۱۳ است.

همین رشد حبابی قیمت ارزهای دیجتال، نوسان زیاد و غیرقابل پیش‌بینی بودن آن، سرمایه‌گذاری در بیت‌کوین را به یک عرصه پرریسک تبدیل کرده و موجب شده است بانک مرکزی ایران نیز به مردم هشدار دهد تا زمان اعلام نظر این نهاد برای به رسمیت شناختن یا ممنوعیت ارزهای رمزنگاری شده، مردم از سرمایه‌گذاری در این بخش پرهیز کنند.

 

دادوستدهای زیرپوستی در صرافی‌ها

با وجود هشدار بانک مرکزی و اعلام ممنوعیت خریدوفروش ارزهای رمزنگاری شده، در صرافی‌های مجاز سراسر کشور، این نوع ارز در بازار ایران دست‌به‌دست می‌شود و به‌صورت خزنده در حال جذب منابع مردم است.

حمید مجتهدی رئیس کانون صرافان ایرانیان، دراین‌باره می‌گوید: «طبق دستورالعمل مربوط به صرافی‌ها، صرافان مجاز به معامله ارزهای مجازی نیستند و بیت‌کوین و ارزهای مجازی در صرافی‌ها معامله نمی‌شود.»

پیگیری ایرنا از صرافی‌ها نیز گویای آن است که صرافان قدیمی و باتجربه به دلیل جدید بودن این عرصه، از ورود به آن هراس دارند اما صرافان جوان‌تر تمایل خود را از ورود به این عرصه پنهان نمی‌کنند؛ هرچند در گفت‌وگو با مراجعه‌کنندگان اعلام می‌کنند هنوز اجازه فعالیت رسمی در حوزه ارز رمزنگاری شده را ندارند و منتظر نظر بانک مرکزی هستند.

اینجاست که اعتماد دوسویه نقش اصلی را بازی می‌کند و معاملات به‌صورت زیرپوستی در حال انجام است؛ وجود صرافی‌های غیرمجاز در نظام پولی کشور نیز راه را برای انجام این معاملات خارج از نظارت بانک مرکزی فراهم می‌کند.

بر اساس آخرین آمار بانک مرکزی، تعداد صرافی‌های دارای مجوز در سراسر کشور 607 مورد است اما 400 صرافی هنوز به‌صورت غیرمجاز فعال‌اند که پرونده آنها برای پلمپ به نیروی انتظامی ارسال شده است.

 

خط‌ونشان بورس به کارگزاری‌های متخلف

عرصه دیگر برای حضور فعالان حوزه ارز رمزنگاری شده، کارگزاری‌های بورس است. یکی از رویدادهای مهمی که ارزهای رمزنگاری شده در سال 2017 میلادی رخ داد، پذیرفته شدن معاملات آن در برخی بورس‌های دنیا بود که گامی مهم برای پذیرفته شدن آن برداشته شد.

اکنون در دنیا شرکت‌هایی فعال شده‌اند که فرآیند استفاده از بیت‌کوین را برای خریدها تسهیل می‌کنند؛ ازاین‌رو رئیس سازمان بورس، این هفته خرید فروش بیت‌کوین در کارگزاری‌ها را تخلف دانست و اعلام کرد: سازمان بورس و اوراق بهادار در حال بررسی وضعیت بیت‌کوین برای ورود به اقتصاد کشور بوده و هنوز در این مورد به نتیجه نرسیده است.

به گفته شاپور محمدی، هر ابزار مالی یا کالایی که بخواهد وارد بازار سرمایه ایران شود، باید از نظر نحوه عرضه و میزان کنترلی که بر آن اعمال می‌شود، مورد ارزیابی قرار گیرد؛ از این رو، سازمان بورس و اوراق بهادار شرایط این پول مجازی را در دست بررسی دارد و نتایج آن را به شورای عالی بورس می‌رساند.

او گفت: «یکی از مهم‌ترین نکات، خلق ارزشی است که هر ابزار مالی باید در اقتصاد داشته باشد تا مورد تأیید سازمان قرار بگیرد؛ بنابراین اگر بیت‌کوین بر ارزش‌آفرینی متکی نباشد، ابهام داشته و مورد تأیید نیست.»

 

راهی برای مقابله با سیطره آمریکا و تحریم‌ها

با همه تهدیدهایی که از ناحیه ارز رمزنگاری شده برای پول‌شویی و یا تأمین مالی اعمال مجرمانه وجود دارد، بسیاری آن را ابزاری برای مقابله با پایان سیطره دلار آمریکا بر اقتصاد جهانی می‌دانند و بر این باورند، آمریکا با استفاده از ابزار دلار و امکان نظارت بر چرخه دلاری (یوترن) اقدام‌های یک‌جانبه خود را در حوزه تحریم کشورهای غیرهمسو با خود گسترش داده است و از این رو ارزهای رمزنگاری شده می‌توانند این شرایط را تعدیل کنند.

از این رو برخی در داخل ایران بر این باورند که با توجه به تحریم‌های دلاری ایران می‌توان از این ابزار برای مقابله با سیاست‌های یک‌جانبه‌گرایانه آمریکا در مقابله با تحریم‌ها بهره برد؛ رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس از موافقان این ایده است.

محمدرضا پورابراهیمی به‌تازگی در نشستی با نمایندگان اتاق بازرگانی ایران تعریف و ایجاد ارز رمزنگاری شده‌ای با برخی کشورها برای خارج شدن از سیطره دلار در معاملات تجاری کشورمان را خواستار شد.

او با یادآوری مشکل بازرگانان و فعالان اقتصادی ایران در مراودات بانکی و نقل‌وانتقال پول با طرف‌های خارجی گفت: «ارز رمزنگاری شده موضوعی است که می‌تواند در این مقطع کمک بزرگی برای رفع مشکلات بانکی باشد.»

معاون امور بین‌الملل بانک مرکزی نیز معتقد است برای پذیرش ارز رمزنگاری شده باید محتاط بود و همه جوانب را در نظر گرفت.

غلامعلی کامیاب در گفت‌وگویی با ایرنا تأکید کرد: «هرچند که استفاده از ارزهای رمزنگاری شده محاسنی برای اقتصاد ایران دارد و می‌تواند برخی مشکلات ناشی از تحریم‌های آمریکا را رفع کند اما باید مراقبت بود که منابع کشور به هدر نرود زیرا مشخص نیست که پشت ارزهای رمزنگاری شده چه شخص یا کسانی قرار دارند.»

معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی نیز دراین‌باره به ایرنا گفت: «اولویت ما در استفاده از ارزهای رمزنگاری شده این است که استفاده از این ابزار محملی برای پول‌شویی و تأمین مالی تروریسیم نباشد و تطبیق با مقررات مبارزه با پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم در اولویت ماست.»

ناصر حکیمی تأکید کرد: «یکی از رویکردهای بانک مرکزی در تدوین سند ارز رمزنگاری شده این است که به هیچ عنوان شبکه بانکی خود را در مظان اتهام پول‌شویی قرار ندهد و سلامت نظام بانکی و پولی کشور برای ما اولویت دارد.»

او ادامه داد: «تا زمانی که بانک مرکزی موضع خود را اعلام نکند، بانک‌ها نمی‌توانند به حوزه ارز رمزنگاری شده ورود کنند و با آنها برخورد می‌شود.»

معاون بانک مرکزی، مهم‌ترین چالش ارزهای رمزنگاری شده را رصد ناپذیری آن دانست و گفت: «این نوع ارزها ذاتاً رصد پذیر نیست و اینکه چطور می‌توانیم آن را با مقررات مبارزه با پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم تطبیق دهیم، مشکل اصلی است که باید حل کرد.»

 

هشدار بانک مرکزی و «بیت»هایی که خریدوفروش می‌شود

بانک مرکزی ضمن هشدار به هم‌وطنان در زمینه خریدوفروش ارزهای رمزنگاری شده، وعده داده است سند سیاست‌های بانک مرکزی درباره این نوع ارزها تا پایان نیمه نخست سال آینده تهیه و اعلام کند و مردم باید مراقب باشند از این ناحیه متضرر نشوند.

در این دوره فترت که نوسان قیمتی ارزهای رمزنگاری شده متعددی چون بیت‌کوین، اتریوم، دش، ریپل، لیت‌کویت و … با وجود هشدار مسئولان حتی در سایت اتحادیه طلا و جواهر به‌صورت لحظه‌ای اعلام می‌شود، باید دید که مردم تا چه اندازه به این هشدارها توجه خواهند کرد.

مروری بر تلاطم سرمایه‌های مردم در 15 سال گذشته که در مسیرهای ناصحیح چون شرکت‌های هرمی و موسسه‌های غیرمجاز هدر رفت و آنها که می‌خواستند یک‌شبه ره صدساله طی کنند به خاکستر خسران نشستند خالی از لطف نیست.

به همین دلیل است که مقام‌های دولت بارها از مردم خواسته‌اند به هشدارهای مسئولان بانکی کشور توجه کنند تا از یک سوراخ بار دیگر گَزیده نشوند.