پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
فیلترینگ سایت‌های استارت‌آپی و خصوصا فین‌تکی و اعمال محدودیت در فعالیت‌های آنان، خبر جدیدی نیست. قانون در زمینه کسب و کارهای نوپا هنوز به صورت کامل شکل نگرفته است و همین مسئله مشکلات زیادی برای فعالان این حوزه به وجود می‌آورد. نهاد مشخص پیگیری و قانونِ روشن برای ارجاع نیست و تعدد مراجع و اعمال محدودیت از هر کدام از این نهادها، کار را برای فین‌تکی‌ها و به صورت کلی‌تر استارت‌آپی‌ها دشوار کرده است.
روز گذشته، فیلترینگ چهار استارت‌آپ فین‌تکی زرین‌پال، آی‌دی پی، پی‌پینگ و باهمتا صاحبان این کسب و کارها را غافلگیر کرد و تا پیش از ظهر دسترسی به همه آنها محدود شد. پیگیری‌های صاحبان این کسب و کارها از روز گذشته تا امروز ادامه دارد. راه پرداخت در گزارش زیر به این مسئله می‌پردازد.
.
معاونت کمیته فیلترینگ: بانک مرکزی باید صلاحیت فین‌تک‌ها را تایید کند
قاسم رادمان، موسس استارت‌آپ فین‌تکی آی‌دی پی، در گفتگو با راه پرداخت، در مورد فیلترینگ روز گذشته می‌گوید: «دیروز ظهر همراه با سه فین‌تک دیگر مسدود شدیم. در حالی که هیچ اطلاع قبلی و هیچ تذکری هم به ما داده نشده بود. امروز به معاونت کمیته فیلترینگ در دادستانی کل مراجعه کردیم. آنها اعلام کردند نهم خرداد ماه، نامه‌ای به بانک مرکزی داده‌اند که در آن گفته شده صلاحیت این فین‌تک‌ها را مشخص کند. این نهاد هیچ پاسخی به کمیته نداده است و در نتیجه فرض بر این گذاشته می‌شود که صلاحیت آنها تایید نشده و در نتیجه سایت این کسبوکارهای فین‌تکی مسدود شد تا بانک مرکزی اقدام کند.»
به گفته رادمان، در حال حاضر تنها مشکل کمیته فیلترینگ، عدم پاسخگویی بانک مرکزی است و در صورتی که این سازمان، صلاحیت فین‌تک‌های مشخص شده را تایید کند، رفع فیلتر به سرعت انجام می‌شود. در حال حاضر، مرجع اصلی فین‌تک‌ها بانک مرکزی است و آنها برای پیگیری و رفع مشکل به وجود آمده، باید به این سازمان مراجعه کنند.
از روز گذشته، نامه‌ای در فضای مجازی منتشر شده بود که طبق آن به دستور کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه، سرویس صفحه‌های پرداخت شخصی و فرم پرداخت به علت نداشتن «نماد اعتماد»، بسته شده است. رادمان این مسئله را تکذیب می‌کند و می‌گوید: «تنها مشکلی که نهاد کمیته فیلترینگ اعلام کرد، عدم پاسخگویی بانک مرکزی بود.»
آی‌دی پی، یک سیستم درگاه پرداخت شخصی است کار خود را از سال 94 آغاز کرده است. این سایت تاکنون با فیلترینگ مواجه نشده بود و بنیان‌گذاران آن همچنان در حال پیگیری از معاونت فناوری‌های نوین بانک مرکزی هستند.
.
جهاندار: درخواست جلسه ما با نهادهای مسئول نادیده گرفته شد
میلاد جهاندار، موسس سرویس پرداخت و دریافت پول باهمتا، در گفتگو با راه پرداخت می‌گوید: «دیروز، متاسفانه بدون هیچ اخطار یا تذکر قبلی سایت باهمتا مسدود شد. این اتفاق روز جمعه افتاد و ما نمی‌توانستیم این مسئله را پیگیری کنیم. چرا که درهای دادستانی به روی ما بسته بود. دلیل این مسئله هم به ما گفته نشد و در بی‌خبری بسر می‌بردیم.»
جهاندار امروز با مراجعه به دادستانی فضای مجازی با همان پاسخی مواجه شد که فین‌تک آی‌دی پی دریافت کرده بود. او در این باره می‌گوید: «گویا بانک مرکزی در کارگروهی که در آن حضور داشته و مصوبات و صورت جلسه آن هم موجود است، اعلام کرده است خود به تایید صلاحیت فین‌تک‌هایی مانند ما رسیدگی می‌کند. اما این موضوع در طی زمان مسکوت مانده است و در نتیجه به این معنی است که به ما اجازه فعالیت داده نشده است و کمیته فیلترینگ هم فعالیت ما را مسدود کرده‌اند.»
این در حالی است که به گفته جهاندار کسبوکارهای فین‌تکی از طریق انجمن فین‌تک با نهادهای زیادی مانند بانک مرکزی، کمیته فیلترینگ، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت ارتباطات، معاونت دادستانی در فضای مجازی نامه‌نگاری داشته‌اند تا با برگزاری جلسات متعدد، با نقطه‌نظرات آنها آشنا شوند و از محدودیت‌ها و اختیارات خود مطلع شوند. اما نه تنها این نامه‌نگاری‌ها به برگزاری جلسه منتهی نشد، بلکه پاسخی هم از سوی این نهادها داده نشد که چرا با برگزاری جلسه موافقت نشده است.
باهمتا تاکنون تجربه فیلترینگ نداشته است و تنها در شهریور ماه سال گذشته، درگاه‌های پرداخت آن توسط شاپرک، بسته شده بود که تنها به باهمتا اختصاص پیدا نمی‌کرد و سایر کسب و کارهای فین‌تکی را نیز درگیر کرده بود و بعد از مدتی نیز حل شد.
جهاندار در مورد وضعیت مجوز باهمتا می‌گوید: «در حال حاضر هیچ نهاد مسئولی وجود ندارد که به کسبوکارهای این حوزه مجوز مشخصی بدهد. ما هم شرکت ثبت شده‌ای هستیم و هم با شرکت‌های PSP در کشور قرارداد داریم. برای دریافت نماد نیز اقدام کرده‌ایم و در سامانه‌های مختلف ثبت شده‌ایم. به صورت کلی هر کاری برای ثبت و دریافت مجوز انجام داده‌ایم. در مورد مشکلی که در حال حاضر برای ما به وجود آمده هم بانک مرکزی پیش از این گفته بود این سازمان برای فین‌تک‌ها مجوز صادر نمی‌کند اما آنها اجازه فعالیت دارند. اکنون نیز ما به چنین نامه‌ای نیاز داریم، اما بانک مرکزی چنین نامه‌ای صادر نکرده است.»
به گفته او، در دو روز گذشته تعداد زیادی از کاربران این فین‌تک با آنها تماس گرفته‌اند و جویا مشکل پیش‌آمده شده‌اند که برای اعتبار کسب و کار آنها وجهه منفی داشته است.
.
فیلترینگ آخر هفته‌ها
در بین استارت‌آپ‌های فین‌تکی، اقبال پی‌پینگ از سایر همتایانش کمتر بود. پی‌پینگ که اردیبهشت ماه امسال، در یک دوره یک ماهه فیلتر بود، چند روز بعد مجددا به مدت یک روز فیلتر شد و حالا هم بعد از گذر از هفت‌خان فیلترینگ دوباره پشت این مانع قرار گرفته است.
سعید مشهدی، مدیرعامل و توسعه‌دهنده پی‌پینگ درباره چگونگی فیلترینگ می‌گوید: «صبح جمعه، 16 تیر ماه بود که دوستان ما در فین‌تک زرین‌پال با ما تماس گرفتند و گفتند سایت آنها فیلتر شده است. ما نیز سایت خود را چک کردیم و متوجه شدیم ما نیز با مشکل یکسانی مواجه هستیم. بعد هم مشخص شد باقی همکاران در آی‌دی پی و باهمتا نیز فیلتر شده‌اند. این در حالی است که طبق روال همیشه فیلترینگ کسی به ما اطلاعی نداده بود و علت اینکه چرا به صورت گروهی فیلتر شده‌ایم و از چه نهادی باید پیگیری کنیم، مشخص نیست»
او درباره وضعیت پیگیری این مشکل به راه پرداخت توضیح می‌دهد: «دفتر پی‌پینگ در مشهد است و پیگیری‌ها باید از تهران انجام شود. دیروز به دادستانی مراجعه کردیم، قاضی کشیک به ما گفت این مسئله حتما باید از طریق قاضی دادستانی و کمیته مصادیق پیگیری شود. به همین علت همکاران ما امروز به دادستانی مراجعه کرده‌اند و تاکنون پاسخی دریافت نکرده‌ایم.»
مشهدی در مورد سابقه فیلترینگ پی‌پینگ نیز می‌گوید: «در اردیبهشت ماه، شاکی ما مدعی العموم بود. سایت غیرمجازی برای دریافت پول از پی‌پینگ استفاده کرده بود. بعد از دو هفته پیگیری روزانه و دریافت تاییدیه پلیس فتا و پلیس امنیت و خود بازپرس قضایی پرونده، دستور رفع فیلتر صادر شد، اما یک هفته طول کشید تا فیلترینگ از پی‌پینگ برداشته شود. چرا که بعد از پیگیری‌های مجدد به دادستانی، آنها گفتند نهادهایی که به آنها مراجعه کرده‌اید، صلاحیت رفع فیلترینگ شما را ندارند. در نهایت با یک سری کنترل‌ها و تذکرات رفع فیلتر شدیم. در صورتی که این تذکرات را می‌توانستند در یک جلسه یک ساعته از همان ابتدا بدون فیلترینگ بگویند و ما هم بدون اینکه مخالفتی داشته باشیم آنها را رعایت می‌کردیم.»
به گفته مشهدی، جلسات متعددی در بین سیاست‌گذاران و مسئولان برگزار شده است، اما از هیچ‌کدام از استارت‌آپ‌های فین‌تکی برای شرکت در این جلسات دعوت نشده است تا آنها هم بتوانند با دیدگاه‌های مراجع آشنایی بیشتری پیدا کنند و هم بتوانند مشکلات و دغدغه‌های حقوقی خود را به گوش مسئولان برسانند.
مشهدی درباره این فیلترهای متعدد می‌گوید: «تجربه‌ای که ما به دست آورده‌ایم این است که همیشه فیلترها و فیلترینگ‌ها بدون اطلاع قبلی و در آخر هفته‌ها انجام می‌شود و تا چند روز امکان پیگیری برای ما وجود ندارد که همین باعث اخلال در کار می‌شود.»
.
به دنبال همکاری بین بانک مرکزی و کمیته فیلترینگ هستیم
مصطفی امیری هم‌بنیان‌گذار زرین‌پال، خبرهای جدیدتری به همراه دارد. او می‌گوید: «گویا دلیل مسدود شدن استارت‌آپ‌های فین‌تکی زرین‌پال و بقیه این است که لینک‌های قابل پرداخت آنها، در تلگرام قابل تبادل است. این مسئله به این معنی است که هر بار که یک شبکه اجتماعی در جامعه رواج پیدا می‌کند، ما ملزم به کسب تکلیف هستیم. از طرف دیگر، عملا راهکار فنی برای اینکه بتوان فهمید لینک از تلگرام وارد شده یا از مرورگرهای دیگر، وجود ندارد. تلگرام از مکانیسم Costume Tab استفاده می‌کند، برای اینکه اطلاعاتی که قبلا در مرورگر وجود داشته، به سایر سایت‌هایی که روی آن باز می‌شوند، انتقال داده شود.»
او درباره ارتباط بین کمیته فیلترینگ و بانک مرکزی در فیلترینگ‌های اخیر توضیح می‌دهد: «کمیته فیلترینگ صادقانه به نامه‌ای استناد می‌کند که صورت‌جلسه یک جلسه داخلی بین این دو سازمان است. در این نامه آمده است بانک مرکزی موظف است تا یک ماه، صلاحیت این استارت‌آپ‌های فین‌تکی را نهایی کند. بانک مرکزی نیز از این سو می‌گوید پیگیری چنین مسائلی در این مدت کوتاه ممکن نیست.»
به گفته امیری، آنها در تلاش هستند فضای گفتگو بین بانک مرکزی و کمیته فیلترینگ را به هم نزدیک کنند. به‌این‌صورت که از هر دو مجموعه درخواست کرده‌اند، یک زمانی مشخص شود تا بتوانند گفتگوها را به سرانجام برسانند. اما این مسئله که تا چه اندازه می‌توان روند گفتگوها را تسریع کرد تا جلوی ضرر بیشتر این استارت‌آپ‌های فین‌تکی گرفته شود، مشخص نیست.
هم‌بنیان‌گذار زرین‌پال در این باره می‌گوید: «ضرر و زیان وارد شده است، چه یک روز و چه چند ساعت. ما در کوتاه مدت از هر دو سازمان توقعی نداریم و امیدواریم با ارتباط مناسب بتوانند از تکرار چنین تناقضاتی جلوگیری کنند. امیدوار هستیم بالاخره بتوانیم احساس کنیم کسانی وجود دارند که به کسبوکارها اهمیت می‌دهند. امروز 200 هزار کسب‌وکار از این چهار مجموعه خدمات می‌گرفتند و کسبوکارهای آنان نیز با اختلال مواجه شده‌اند.»
صاحبان این کسبوکارها در تلاش هستند تا هرچه زودتر روند پیگیری مشکلات به وجود آمده را طی کنند و از ضرر بیشتر به مجموعه خود پیشگیری کنند.
امیری می‌گوید: «ما معتقد هستیم اگر امروز یک کسب‌وکار خارجی جای ما قرار داشت و به‌جای زرین پال، پی‌پال بود، رفتار مسئولین با آنها به گونه تفاوت می‌کرد و صاحبان آن کسب‌وکار هم با افتخار اعلام می‌کردند ما یک بیت از اطلاعات خود را در اختیار مسئولان دولتی قرار ندادیم.»
به اعتقاد او، کسبوکارهای داخلی توانسته‌اند خود را به مردم، جامعه و مسئولان ثابت کنند و حالا نوبت مسئولان و سیاست‌گذاران است که حمایت خود را به بخش نوپای داخلی نشان دهند.
امیری درباره ریشه مشکلات مربوط به اشتراک و انتقال لینک در تلگرام می‌گوید: «تصور من این است که تلگرام بهانه است. بعدها امکان دارد جای تلگرام یک شبکه اجتماعی دیگر جایگزین شود و سلیقه اجتماعی مردم تغییر می‌کند. آیا نگرانی‌ها تغییر می‌کند یا همان است؟ درست است که نگرانی‌هایی می‌تواند وجود داشته باشد، اما با چند جلسه و همفکری و پیگیری به راحتی قابل حل است.»
او در پاسخ به این پرسش که آینده فین‌تک ایران را چگونه می‌بیند، گفت: «اگر اکوسیستم را در نظر بگیریم، استارت‌آپ‌های فین‌تکی مانند ما انسان‌ها هستند. با وجود همه موانع، بحران‌ها و مشکلات پیش‌روی آنها، رشد می‌کنند و برای بقای خود در تلاش هستند. یا می‌میرند یا با قدرت بیشتری به جلو پیش می‌روند.»
تا تدوین قانون مشخص و نهاد مجزا برای این کسب و کارها راه طولانی است. اما باید در نظر داشت برای کسب و کارهای اینترنتی معرفی خود به کاربران و مشتریان و یافتن جایگاه مناسب در بین سایر کسب و کارها، خصوصا کسب و کارهای سنتی، کار ساده‌ای نیست. فین‌تک‌ها برای کسب اعتبار خود و جلب اعتماد کاربران، تلاش‌های شبانه‌روزی زیادی داشته‌اند و فیلترینگ ناگهانی آنها می‌تواند همه تلاش‌های چند سال گذشته آنان را از بین ببرد.
بنده کاروان سبحانی مدیر سایت فایل سانا هستم.
با این کار ضربه شدیدی وارد از کسب و کار کوچک بگیر تا بزرگ.
زرین پال مطئنم درست میشه و لی امیدارم زودتر درست بشه.
نابودی اینها یعنی نابودی صد ها هزار کسب و کار .
ما به زرین پال امیدواریم.