پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
مهرداد تاجیک؛ مدیر توسعه نرم‌افزار ConsolsysPars / شاید بتوان گفت کارت ملی هوشمند، رایانه ساده و کوچکی است که بااتصال به یک کارت‌خوان می‌توان به اطلاعات درونش دسترسی پیدا کرد. البته اطلاعات درون کارت ملی هوشمند به‌طور امن نگهداری می‌شوند و خود کارت از دسترسی‌های غیرمجاز به آن جلوگیری می‌کند و شاید یکی از مزایای اصلی کارت‌های هوشمند، نسبت به کارت ملی کاغذی، همین امنیت بالای آنچه به لحاظ بصری و چه به لحاظ دیجیتالی است، به‌این‌ترتیب می‌توان اطلاعات محرمانه‌تری را با ضریب اطمینان بالاتر بر روی کارت ملی هوشمند نگهداری کرد.
تاکنون کشورهای مختلفی به طراحی و بعضاً پیاده‌سازی کارت ملی هوشمند اقدام کرده‌اند. تقریباً تمامی کشورهای حوزه خلیج‌فارس و اکثر کشورهای خاور دور پروژه کارت ملی هوشمند را انجام داده‌اند به‌عنوان‌مثال در آسیا کشورهایی مثل مالزی و سنگاپور و هنگ‌کنگ در این زمینه، پیشرو بوده‌اند.
کشورهای مختلف بر اساس نیاز و امکانات موجود، کاربردهای متفاوتی را بر روی کارت ملی هوشمند خود گنجانده‌اند اما نکته مشترک در اکثر موارد، شناسایی و تصدیق هویت به‌صورت دیجیتالی است.
کارت ملی هوشمند با ارائه سه کاربرد اصلی شناسایی، تصدیق هویت و امضای دیجیتال این امکان را فراهم می‌کند تا بتوان از کارت به‌عنوان یک ابزار چندکاره استفاده کرد و به کمک آن این امکان فراهم می‌شود که کاربردهای مختلف در کنار هم و روی یک کارت قرار بگیرند که این کاربردها را می‌توان در زمان صدور یا بعد از صدور بر روی کارت قرارداد.
متصدی هر کاربرد فقط امکان دسترسی به اطلاعات مربوط به خودش را دارد. مثل این‌که اطلاعات در صندوقچه‌های مختلفی روی کارت ذخیره شده باشد که هرکدام کلید خودش را داشته باشد. به‌عنوان‌مثال پلیس فقط قادر به مشاهده اطلاعات گواهینامه رانندگی صاحب کارت است و امکان مشاهده اطلاعات حساب مالی فرد که روی کارت موجود را ندارد.
مزایای کارت ملی هوشمند
کارت ملی هوشمند، علاوه‌بر داشتن یک بدنه بادوام، با ویژگی‌های امنیتی بیشتر و بالاتر نسبت به کارت ملی کاغذی، مزایای دیگری نیز دارد که کارت‌های کاغذی قادر به تأمین آن‌ها نیستند.
.
شناسایی در حوزه دیجیتال
امکان تصدیق هویت بر اساس رمز عبور، رمزنگاری و بیومتریک، به‌صورتی که هم کارت و هم صاحب کارت و هم سیستم بهره‌برداری بتوانند دوبه‌دو یکدیگر را تصدیق هویت کنند.
امکان امضای دیجیتال، پردازش اطلاعات، تغییر اطلاعات پس از صدور، پشتیبانی از کاربردهای مختلف، افزودن کاربرد جدید پس از صدور، دسترسی به اطلاعات برحسب مجوزهای دسترسی مختلف و به‌صورت کاملاً امن، استفاده کارآمد از خدمات دولت الکترونیک از دیگر مزایای آن محسوب می‌شود.
سازمان ثبت‌احوال کشور به‌عنوان مرجع امور هویتی کشور، در نظر دارد تا طی یک طرح برنامه‌ریزی‌شده، کارت‌های هوشمند ملی را جایگزین کارت‌های ملی فعلی کند. علاوه بر کارد بردهای قبلی کارت ملی، کارت‌های جدید به‌عنوان کلید ورود به دولت الکترونیک و حرکت به سمت جامعه اطلاعاتی، این فرصت را فراهم می‌کنند افراد به شیوه‌ای امن وارد فضای دیجیتالی شوند.
کارت ملی هوشمند به‌عنوان مقدمه‌ای برای ورود به جامعه اطلاعاتی، می‌تواند موجب توزیع عادلانه فرصت‌ها، کاهش بسیاری از هزینه‌های دولت، مردم و بنگاه‌ها شود. این امور می‌توانند نقش بسزایی در پویایی اقتصادی داشته باشند. با پیاده‌سازی طرح کارت ملی هوشمند، این امکان فراهم می‌شود که خدمات به روشی ساده، سریع و باکیفیت بالاتر به مردم ارائه شوند. این موضوع می‌تواند موجب بهبود سطح کیفی زندگی مردم و بالا بردن سطح رضایت مردم از دولت شود.
درباره کاربردهای اصلی کارت ملی هوشمند می‌توان گفت کارت ملی هوشمند مثل تمام کارت‌های شناسایی دیگر اولین وظیفه‌اش شناسایی است؛ به این منظور ابتدا در زمان ثبت‌نام، اطلاعات صاحب کارت بر روی کارت قرار داده می‌شود. این اطلاعات، موارد کلی مثل نام، نام خانوادگی، تاریخ و محل تولد و مواردی از این قبیل را شامل می‌شود. به‌این‌ترتیب هرکجا که نیاز به اطلاعات هویتی صاحب کارت باشد، وی می‌تواند کارت خود را ارائه دهد و به‌صورت دیجیتالی شناسایی شود. شناسایی الکترونیکی موجب کاهش تقلب در شناسایی می‌شود.
کاربرد اصلی دیگر کارت ملی هوشمند تصدیق هویت است؛ در کارت‌های سنتی به کمک عکس صاحب کارت که روی کارت چسبانده شده و یک مهر مخصوص روی آن خورده عمل تصدیق هویت انجام می‌شود در کارت ملی هوشمند هم روال مشابهی وجود دارد؛ اما تصدیق هویت در اینجا تنها به‌عکس محدود نمی‌شود.
علاوه برعکس اطلاعات بیومتریکی (اثرانگشت) صاحب کارت نیز می‌تواند روی کارت قرار گیرد و از همه مهم‌تر این‌که اطلاعات بیومتریکی به‌صورت الکترونیکی قابل‌بررسی هستند. این به این معنی است که در یک مرکز بهره‌برداری که به حسگر اثرانگشت مجهز است، صاحب کارت بعد از قرار دادن کارتش در کارت‌خوان، انگشت خود را روی حسگر اثرانگشت قرار می‌دهد سپس سیستم بررسی می‌کند که آیا اثرانگشت صاحب کارت با اثرانگشتی که روی کارت به‌صورت الکترونیکی ذخیره‌شده یکسان است یا خیر. در صورت یکسان بودن امکان ادامه عملیات وجود خواهد داشت و به‌این‌ترتیب امکان جعل هویت به حداقل می‌رسد.
.
امضای دیجیتال
کاربرد امضای دیجیتال از دیگر مزایاست به‌این‌ترتیب، صاحب کارت می‌تواند سند الکترونیکی را در فضای دیجیتال امضا کند. کارت ملی هوشمند به‌عنوان یک کلید ورود مناسب برای کاربردهایی همچون هدفمند کردن یارانه‌ها، سلامت الکترونیکی و کاربردهای انتخابات و سایر خدمات شهروندی، با هماهنگی نهادهای، ذی‌ربط، می‌تواند قابل‌استفاده باشد.
امضای دیجیتال ازنظر کاربرد، همان امضای سنتی است اما در فضای دیجیتال. در اسناد کاغذی، گیرنده یک (نامه یا سند) می‌تواند از طریق امضای شخص فرستنده، این اطمینان را حاصل کند که (نامه یا سند) جعلی نیست. همچنین امضای یک (نامه یا سند) برای امضاکننده (نامه یا سند) بار قانونی به همراه دارد و نمی‌تواند امضای سند را انکار کند. کارت ملی هوشمند این بستر را هم برای فرستنده و هم گیرنده (نامه یا سند) فراهم می‌کند که اسناد را امضا و صحت آن را بررسی کنند.
یکی دیگر از امکاناتی که در کارت ملی هوشمند قرار دارد، ویژگی‌های بیومتریک صاحب کارت است. عکس و اثرانگشت صاحب کارت به‌صورت الکترونیکی در کارت وی ذخیره می‌شود. به‌این‌ترتیب امنیت استفاده از کارت به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای بالا می‌رود و دیگر هر کس با واردکردن یک رمز عبور ساده امکان استفاده یا سو استفاده از یک کارت را ندارد.
برای استفاده از کارت حتماً باید صاحب کارت حضور داشته باشد تا اثرانگشت وی به‌صورت دیجتیالی با اثرانگشتی که در هنگام ثبت‌نام در کارت ذخیره شده است مقایسه و تطبیق داده شود و سپس اجازه استفاده از امکانات کارت به وی داده می‌شود.
دبیر شورای عالی فن‌آوری اطلاعات کشور گفته است: «کارت ملی هوشمند می‌تواند به‌عنوان کارت سلامت شهروندان هم به کار رود و به‌جای دفترچه‌های بیمه تلقی شود؛ برای اجرای همه‌گیر آن در سطح کشور پیش‌بینی می‌شود در برنامه پنجم توسعه کل کشور تحت پوشش قرار گیرد و برای هر کارت حدود هفت هزار تومان هزینه می‌شود.»
به گفته عبدالمجید ریاضی این کارت می‌تواند جایگزین بسیاری از کارت‌های دیگر و حتی کارت‌های الکترونیکی دستگاه‌های مختلف شود به همین دلیل کارت چندمنظوره تلقی می‌شود.
هم‌اکنون بیش از ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیون سند هویتی در سازمان ثبت‌احوال کشور وجود دارد که به‌صورت فیزیکی نگهداری می‌شوند، ولی لازم است که این اسناد الکترونیکی شوند.
به گفته رییس سازمان ثبت‌احوال کشور سرمایه‌گذاری خوبی در سازمان ثبت‌احوال انجام شده است. ازنظر شبکه ارتباطی و اطلاعاتی داده‌هایی وجود دارد که درآن‌واحد حدود پنج هزار تراکنش اطلاعاتی برقرار می‌شود؛ همچنین بیش از ۶۰ دستگاه ملی با این مرکز داده‌ها ارتباط برقرار می‌کنند.
ناظمی اردکانی اظهار امیدواری کرده است که در دهه فجر با صدور کارت هوشمند ملی و پایه‌گذاری آن از امسال امکان ارتباط و دریافت اطلاعات برای شهروندان بیش از گذشته شود.
کارت ملی هوشمند کلید ورود به دولت الکترونیک
سازمان ثبت‌احوال کشور به‌عنوان مرجع امور هویتی کشور، در نظر دارد تا طی یک طرح برنامه‌ریزی‌شده، کارت‌های ملّی هوشمند را جایگزین کارت‌های ملّی فعلی کند. علاوه بر کاربردهای قبلی کارت ملّی، کارت‌های جدید به‌عنوان کلید ورود به دولت الکترونیک و حرکت به سمت جامعه اطلاعاتی، این فرصت را فراهم می‌کنند تا افراد به شیوه‌ای امن وارد فضای دیجیتالی شوند.
کارت ملّی هوشمند به‌عنوان مقدمه‌ای برای ورود به جامعه اطلاعاتی، می‌تواند موجب توزیع عادلانه فرصت‌ها، کاهش بسیاری از هزینه‌های دولت، مردم و بنگاه‌ها شود. این امور می‌توانند نقش به سزایی در پویایی اقتصادی داشته باشند.
با پیاده‌سازی طرح کارت ملّی هوشمند، این امکان فراهم می‌شود که خدمات به روشی ساده، سریع و باکیفیت بالاتر به مردم ارائه شوند. این موضوع می‌تواند موجب بهبود سطح کیفی زندگی مردم و بالا بردن سطح رضایت مردم از دولت شود.
کارت ملّی هوشمند به‌عنوان یکی از مقدمات و زیرساخت‌های دولت الکترونیک مطرح است. با استفاده از کارت ملّی هوشمند، امکان ورود امن و قابل‌اطمینان در فضای دیجیتال فراهم می‌شود. به‌این‌ترتیب افراد می‌توانند به اطلاعات و خدمات مختلفی از بخش‌های دولتی، عمومی و خصوصی در هر زمان و در هر مکانی که به اینترنت دسترسی داشته باشند، به‌راحتی، به‌سرعت و باکیفیت مناسب دسترسی پیدا کنند. درواقع افراد قادر خواهند بود به‌صورت ۲۴ ساعته در تمام ایام هفته خدمات را از مراکز ذی‌ربط دریافت کنند. این راهبرد صرفه‌جویی در وقت و هزینه را برای شهروندان به همراه دارد.
دیگر زیرساخت‌های موردنیاز برای استقرار دولت الکترونیک به شکل وسیع و همه‌جانبه خود، عبارت‌اند از:
- زیرساخت قانونی
- زیرساخت فرهنگی مناسب برای استفاده حداکثری
- زیرساخت فنی- ارتباطی و گسترش تجهیزات موردنیاز برای استفاده وسیع و فراگیر
- هماهنگی و همکاری خوب بین سازمان‌ها و نهادهای ذینفع برای اجرای به‌موقع و بهره‌برداری مطلوب
- زیرساخت مناسب فناوری اطلاعات
- نیروی انسانی متخصص و کارآمد
- امضای دیجیتال ازنظر کاربرد، همان امضای سنتی است؛ اما در فضای دیجیتال. در اسناد کاغذی، گیرنده یک نامه/سند، می‌تواند از طریق امضای شخص فرستنده، این اطمینان را حاصل کند که نامه/سند جعلی نیست. همچنین امضای یک نامه/سند، برای امضاکننده نامه/ سند بار قانونی به همراه دارد و نمی‌تواند امضای سند را انکار کند.
کارت ملّی هوشمند این بستر را هم برای فرستنده و هم گیرنده نامه/سند فراهم می‌کند که اسناد را امضا و صحت آن را بررسی کنند. ایده امضای دیجیتال بسیار ساده است: یک چکیده از نامه/سند فرستنده به‌صورت دیجیتالی تهیه می‌شود و به‌صورت یک بسته درمی‌آید. این بسته به کمک کارت فرستنده کد می‌شود و بسته حاصله امضای دیجیتال نام دارد که در انتهای نامه به‌صورت دیجیتالی قرار می‌گیرد.
متن به همراه امضای دیجیتال در انتهای آن به گیرنده ارسال می‌شود. در طرف گیرنده، متن اصلی نامه به همان روش بالا خلاصه می‌شود، بخش امضا دیجیتال نیز با کمک کارت گیرنده کدگشایی می‌شود و با چکیده بسته مقایسه می‌شود درصورتی‌که این دو باهم برابر باشند به این معنی است که همان شخصی که ادعا کرده، نامه را امضا نموده است.
یکی دیگر از امکاناتی که در کارت ملّی هوشمند قرار دارد، ویژگی‌های بیومتریکی صاحب کارت است. عکس و اثرانگشت صاحب کارت به‌صورت الکترونیکی در کارت وی ذخیره می‌شود. به‌این‌ترتیب امنیت استفاده از کارت به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای بالا می‌رود. دیگر هر کس با واردکردن یک رمز عبور ساده امکان استفاده یا سوءاستفاده از یک کارت را ندارد. برای استفاده از کارت حتماً باید صاحب کارت حضور داشته باشد تا اثرانگشت وی به‌صورت دیجیتالی با اثرانگشتی که در هنگام ثبت‌نام در کارت ذخیره شده است مقایسه و تطبیق داده شود و سپس اجازه استفاده از امکانات کارت به وی داده می‌شود.
کارت ملّی هوشمند، با ارائه سه کاربرد اصلی شناسایی، تصدیق هویت و امضای دیجیتال این امکان را فراهم می‌کند تا بتوان از کارت به‌عنوان یک ابزار چندکاره استفاده کرد. به کمک کارت ملّی هوشمند، این امکان فراهم می‌شود که کاربردهای مختلف در کنار هم و روی یک کارت قرار گیرند. این کاربردها را می‌توان در زمان صدور یا بعد از صدور روی کارت قرار داد.
متصدی هر کاربرد فقط امکان دسترسی به اطلاعات مربوط به خودش را دارد. مثل‌اینکه اطلاعات در صندوقچه‌های مختلفی روی کارت ذخیره شده باشد که هرکدام کلید خودش را داشته باشد. به‌عنوان‌مثال پلیس فقط قادر به مشاهده اطلاعات گواهینامه رانندگی صاحب کارت است و امکان مشاهده اطلاعات حساب مالی فرد که روی کارت موجود است را ندارد.
کارت ملی هوشمند، علاوه بر داشتن یک بدنه بادوام، با ویژگی‌های امنیتی بیشتر و بالاتر نسبت به کارت ملی کاغذی، مزایای دیگری نیز دارد که کارت‌های کاغذی قادر به تأمین آن‌ها نیستند. ازجمله مهم‌ترین این مزایا، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شناسایی در حوزه دیجیتال
- امکان تصدیق هویت بر اساس رمز عبور، رمزنگاری و بیومتریک، به‌صورت که هم کارت، هم صاحب کارت و هم سیستم بهره‌برداری بتوانند دوبه‌دو یکدیگر را تصدیق هویت کنند.
- امکان امضای دیجیتال
- امکان پردازش اطلاعات
- امکان تغییر اطلاعات پس از صدور
- امکان پشتیبانی از کاربردهای مختلف
- امکان افزودن کاربرد جدید پس از صدور
- امکان دسترسی به اطلاعات برحسب مجوزهای دسترسی مختلف و به‌صورت کاملاً امن
- امکان استفاده کارآمدتر از خدمات دولت الکترونیک