پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
سیمین عزیزمحمدی؛ روزنامه دنیای اقتصاد / استارت آپ موج جدیدی از انقلاب دیجیتالی است که در سال اخیر شاهد رشد و شکوفایی نسبی آن در اقتصاد کشور بوده‌ایم و همین مدت زمان کم فرصت خوبی برای فعالان این عرصه بود تا بتوانند با راه‌اندازی کسب و کارهای اینترنتی فصل جدیدی را در اقتصاد بگشایند.
فین‌تک‌ها یا اپلیکیشن‌های مالی از آن دست انقلاب‌های استارت‌آپی بوده‌اند که توسعه آن‌ها توانسته نظام مالی و بانکی را تغییر شکل داده و آن را بهبود بخشد. یکی از مهم‌ترین دستاوردهای فین‌تک‌ها، کاهش هزینه‌های خدمات مالی و ارتقای کیفیت آن است.
خدمات بانکی رشد قابل توجهی داشته است، با این حال، بانک‌ها نتوانستند از این خدمات کسب درآمد کنند، در واقع، درآمد آن‌ها صرفاً به خدماتی مانند دریافت کارمزد، انتقال وجه از طریق کارت، پیامک صورتحساب و… برمی‌گردد و منبع درآمدی محسوب نمی‌شود. همین امر باعث شده بانک‌ها به دنبال کسب درآمد از راه‌ها دیگر باشد و وارد سایر بازارها شود.
در حالی که حضور فین‌تک می‌تواند به بازارهای پولی تحرک بخشد و شرایط را برای بانک‌ها فراهم کند که بانک از طریق سرویس‌دهی درآمدزایی کند. فین‌تک‌ها در واقع شیوه پرداخت هستند و نمی‌توان لزوماً حوزه کاری آن‌ها را به بانک یا بیمه خلاصه کرد. در واقع، در هر کسب و کاری که شرایط پرداخت آنلاین مهیا باشد، حوزه فین‌تک‌ها می‌تواند مؤثر باشد.
با این حال، ضعف زیرساخت‌های داخلی در حوزه پرداخت محدودیت‌های سرویس پرداخت آنلاین مانع از فعالیت و توسعه فین‌تک‌ها در سیستم‌های بانکی کشور شده است.به دلیل اینکه دوره بازگشت سرمایه در استارت‌آپ‌های فین‌تکی نسبت به سایر فین‌تک‌ها طولانی‌تر بوده و این در شرایطی است که معمولاً سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر (VC) به‌دنبال افزایش ارزش سرمایه خود از طریق سرمایه‌گذاری هستند.
بنابراین، از این حیث، فین‌تک‌ها شانس کمتری برای جذب سرمایه و تأمین مالی دارند در حالی که آن‌ها نیز مانند سایر استارت‌آپ‌ها نیاز دارند در مراحل ابتدایی سرمایه زیادی جذب کرده و مراحل رشد را پشت سر گذاشته و به تعداد کاربر بالاتر و سوددهی بیشتر برسند.
سرعت‌گیر فین‌تک‌ها
به نظر می‌رسد، با توجه به بسترهای فراهم شده، فین‌تک‌ها فرصت رشد و شکوفایی پیدا کرده‌اند؛ به عبارت دیگر، بازار فین‌تک بسیار داغ است به‌طوری که به دلیل هجوم زیاد به این صنعت این رشد کم کم در حال تبدیل به یک حباب است، خیلی از بازیگران این حوزه به دنبال نقش‌آفرینی در حوزه فین‌تک هستند.
با این حال انتظار می‌رود تا یکی دو سال آینده این فعالیت‌ها سرو سامان بگیرد و در این میان بازیگران اصلی خواهند ماند و بازار سبک و سیاق خود را در این مدت پیدا خواهد کرد. با این حال، هنوز نارسایی‌هایی در حوزه فعالیت فین‌تک‌ها وجود دارد که مسیر رشد و توسعه را برای آن‌ها ناهموار می‌سازد.
میلاد جهاندار به‌عنوان یکی از فعالان حوزه فین‌تک‌ها در رابطه با چالش‌های توسعه این حوزه به دنیای اقتصاد گفت: مهم‌ترین چالش پیش‌روی استارت آپ‌های فین‌تکی در حال حاضر قانون‌گذاری و رگولاتوری است. حوزه فین‌تک‌ها نهادهای نظارتی متفاوتی دارند، این نهادها بخشی در حوزه مالی و بخشی هم به خاطر شکل فعالیت در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات است.
در مجموع، بحث‌ها و حساسیت‌هایی درخصوص فین‌تک‌ها وجود دارد. اگر برخوردها با این پدیده درست نباشد، ممکن است این کسب و کارها تعطیل شوند و فضای دلسردی و عدم امکان فعالیت برای آن‌ها پدید خواهد آمد.
برای نمونه می‌توان به فضای فعالیت پیام‌رسان‌ها اشاره کرد که هیچ پیام‌رسان داخلی وجود ندارد که سرویس بدهد. آن‌هایی که فعال بودند مسدود شدند، در حال حاضر سرویس‌دهندگان خارجی در کشور فعالیت می‌کنند و این در حالی است که هیچ نظارتی بر فعالیت آن‌ها وجود ندارد.
تکرار این سیاست‌ها در حوزه فین‌تک‌ها باعث می‌شود در آینده‌ای نزدیک سرویس‌دهنده‌های خارجی این امور را در دست بگیرند و در این شرایط کشور با چالش بزرگ‌تری مواجه خواهد شد.
کارکرد فین‌تک‌ها
همان‌طور که اشاره شد یکی از چالش‌های بزرگ حوزه فین‌تک، فقدان قانون روشن و شفاف است، چرا که در حوزه فین‌تک‌ها قانونی تعریف نشده و هر ارگانی بنابر سلیقه و منافع خودش عمل می‌کند. اگرچه این فقدان قانون باعث می‌شود منعی برای فعالیت فین‌تک‌ها وجود نداشته باشد، اما با گذر زمان و توسعه فعالیت آن‌ها مسائلی پیش می‌آید که راهکار قانونی ندارد. برای نمونه اخیراً یک فین‌تک به خاطر تخلف یکی از مشتریان مسدود شده، در صورتی که این تخلف باید از طریق شعبه بانکی مورد نظر پیگیری می‌شد. به هر حال، نبود قانونی واحد ریسک را بالا برده و در نهایت انگیزه سرمایه‌گذار برای ورود به این صنعت از بین می‌رود.
علی فارمد، یکی دیگر از فعالان حوزه فین‌تک‌ها در رابطه با دیگر چالش‌های توسعه این حوزه به «دنیای اقتصاد» گفت: در کل به دلیل بالا بودن دوره بازگشت سرمایه در بخش فین‌تک‌ها معمولاً تمایل کمتری برای VC ها برای ورود به این حوزه وجود دارد و وجود چنین چالش‌هایی مزید بر علت می‌شود که آن‌ها به سوی حمایت از استارت آپ‌های دیگر گرایش پیدا کنند.
متاسفانه در حوزه فین‌تک‌ها عدم شناخت آن‌ها باعث شده هم حساسیت‌ها نسبت به آن بیشتر شود و هم اینکه پذیرش آن از سوی کاربران کمتر باشد. در حالی که فین‌تک صرفاً یک بستر پرداخت است و هنگام استفاده از آن پول افراد نزد بانک‌ها محفوظ است.
در واقع فین‌تک تحلیل مالی یا دخل و خرج فرد را براساس اطلاعات بانکی وی ارائه می‌دهد و دسترسی به وجوه بانکی وی ندارد. در حال حاضر تمام پرداخت‌ها در سیستم بانکی انجام می‌شود، در واقع دریافت‌کننده یا واسطه که تعدادی شرکت تحت نظارت شرکت شاپرک هستند، در مجموعه نظام بانکی کشور است. در حالی که حضور فین‌تک شرایط و نحوه پرداخت را تسهیل می‌کند.
روند جهانی
اتفاقات سیاسی غیرقابل انتظار مانند رأی مثبت بریتانیایی‌ها به برگزیت، نتایج انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و دیگر عوامل محلی در سال 2016 توانست در عدم اطمینان سرمایه‌گذاران انعکاس یافته و به این ترتیب، کل سرمایه‌گذاری جهانی در فین‌تک‌ها در سال گذشته کاهش یابد. گزارش جهانی 2017 فین‌تک‌ها نشان می‌دهد در سال 2016 کل بودجه این حوزه 47 درصد کاهش یافته، به‌طوری که از 47 میلیارد دلار در سال 2015 به 25 میلیارد دلار رسیده است.
به وجود آمدن این فضای بی‌اعتمادی باعث شده بنا بر گزارش CB insight حمایت مالی سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر (VC) از استارت آپ‌های فین‌تکی نیز در سال 2016 کاهش یابد، چرا که میزان VC ها از 7/ 14 میلیارد دلار به 1/ 13 میلیارد دلار کاهش یافته است. البته این روند کاهشی در سه ماه نخست سال 2017 نیز تکرار شد تا سرمایه‌گذاری در این زمان نسبت به مدت مشابه در سال گذشته 45 درصد کاهش یافت.
دولت‌هایی که در حال به رسمیت شناختن ارزش و اهمیت نوآوری فین‌تک هستند، شروع به محقق کردن نقش مهم فین‌تک‌ها در تسهیل امور مالی کرده‌اند. همچنین آن‌ها پذیرفته‌اند که بهبود بهره‌وری سیستم بانکی می‌تواند منجر به بهبود عملکرد اقتصاد در کل شود. این هم‌ترازی فین‌تک با اهداف دولت‌ها ممکن است یکی از دلایلی باشد که چرا تعدادی از دولت‌ها و رگولاتورهای مالی توانستند به سرعت به سمت حمایت از توسعه مراکز فین‌تک حرکت کرده و به شرکت‌های فین‌تک در زمینه مدیریت چالش‌های نظارتی مرتبط با فناوری‌های جدید کمک کنند.
برای مثال، در سال 2016 انگلیس، استرالیا، سنگاپور، مالزی و تایلند توسعه برنامه‌های نظارتی را اعلام کردند. تعدادی از حوزه‌های قضایی نیز برای به حداقل رساندن موانع نظارتی مرتبط با رشد شرکت فین‌تک در حال همکاری با یکدیگر هستند.
با توجه به دستورالعمل خدمات پرداخت در اروپا و تعهد برای گشایش بانکی از سوی سایر دولت‌ها و رگولاتورها در سال 2017، انتظار می‌رود کانون توجه جهانی روی فین‌تکی باشد که بتواند اهرم ارتباطی و اجرایی بانکداری و پلت‌فرم‌های رابط برنامه‌نویسی اپلیکیشن باشد. این رویکرد جهانی علاقه سرمایه‌گذاران در فناوری‌های مکمل مانند تحلیل داده را به ارمغان خواهد آورد. در میان سرمایه‌گذاران شرکت‌های بزرگ، هوش مصنوعی به احتمال زیاد یک بخش جذاب برای سرمایه‌گذاری باشد.
اکثر بانک‌ها به دنبال یافتن راه‌هایی برای کاهش هزینه‌ها بوده و هوش مصنوعی را به‌عنوان یک مکانیزم کلیدی برای رسیدن به این هدف در نظر دارند. البته انتظار می‌رود غول‌های جهانی فناوری نیز بیش از گذشته در حوزه فین‌تک وارد شوند. در حال حاضر، شرکت‌هایی مانند علی‌بابا شرکت فین‌تک امیدبخش را به‌عنوان ابزاری برای توسعه در سطح جهان مورد هدف قرار دادند.
منبع: روزنامه دنیای اقتصاد