پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
سال گذشته مردم کشورمان 52 هزار میلیارد تومان خرید اینترنتی انجام داده‌اند، به این معنا که هم فرآیند انتخاب و سفارش کالای آن‌ها اینترنتی بوده و هم پرداخت را به‌صورت اینترنتی انجام داده‌اند. این آمار را محمد گرکانی‌نژاد، رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی در یک نشست خبری اعلام کرده است. گرکانی‌نژاد البته گفته که آماری از خریدهای نقدی که کالا از طریق فضای مجازی انتخاب‌شده ندارد. اینکه جمع‌آوری آمار خریدهای 13 هزار کسب‌وکار و تجارت الکترونیکی که نماد اعتماد گرفته‌اند چقدر امکان‌پذیر است و چرا مرکز توسعه تجارت الکترونیک چنین آماری ندارد کنار می‌گذاریم، باید گفت که به‌احتمال قوی باید تفاوت زیادی میان آمار کل خریدهای اینترنتی و پرداخت‌های اینترنتی وجود داشته باشد. این تفاوت نشان از علاقه کم مردم به خرید و پرداخت اینترنتی دارد.
.
اقبال کم مردم به خرید اینترنتی
در آمارهای منتشرشده توسط شاپرک که در سایت بانک مرکزی در اختیار عموم قرارگرفته است تعداد تراکنش‌های خرید اینترنتی در کشور طی سال گذشته نزدیک به 152 میلیون و 621 هزار گزارش‌شده که جمع مبلغ آن همان 52 هزارمیلیاردی می‌شود که گرکانی‌نژاد هم اعلام کرده است. متوسط خریدهای اینترنتی کشور هم حدود 340 هزار تومان است.
تعداد تراکنش‌های خرید اینترنتی را با تعداد کل تراکنش‌های خرید که مقایسه کنیم به این نتیجه می‌رسیم که سال 93 تنها چهار درصد خریدها به‌صورت اینترنتی انجام‌شده است. البته با توجه به آمار هفت ماه نخست امسال باید گفت این وضعیت امسال حتی بدتر از سال گذشته بوده؛ امسال گرچه تعداد کل تراکنش‌های خرید اینترنتی تا آخر مهرماه بیشتر از سال گذشته بود اما درصد این تراکنش‌ها به نسبت کل تراکنش‌های الکترونیکی خرید فقط سه درصد است، این یعنی گرچه مردم به‌طورکلی بیشتر از طریق روش‌های الکترونیکی خرید کرده‌اند اما رشد خریدهای اینترنتی به‌اندازه رشد کل خریدهای الکترونیکی نبوده است.
.
اعتماد کم به خرید اینترنتی
خرید اینترنتی سبکی متفاوت از خرید حضوری دارد، در این نوع خریدها ارتباط چهره به چهره میان فروشنده و خریدار برقرار نمی‌شود و در صورت نارضایتی از کالا یا خدمت ارائه‌شده، پیگیری برای تعویض یا برگشت پول هم دشوار یا غیرممکن است. به همین دلیل طبیعی است که انتظار داشته باشیم اعتماد به این نوع خرید کم باشد. البته در سال‌های اخیر فروشگاه‌های بزرگ اینترنتی در کشور با استفاده از امکان هفت روز ضمانت بازگشت تا حدی توانسته‌اند این بی‌اعتمادی را بهبود بخشند اما بازهم این روش نمی‌تواند کامل باشد.
گفته می‌شود 40 درصد خریدهای اینترنتی در کشور به‌صورت اینترنتی پرداخت می‌شوند. بنابراین درصد بالایی از سفارش‌های اینترنتی در کشورمان به دلیل اعتماد نداشتن به‌صورت حضوری انجام می‌شود برای مثال، از طریق کارت‌خوان سیار در محل خریدار. این یعنی گرچه شیوه سفارش کالا مدرن شده است، اما هنوز هم نحوه پرداخت سنتی است.
برای حل این چالش در دنیا روش خرید اعتباری را به کار می‌برند. در این نوع خرید که با کارت اعتباری صورت می‌گیرد مبلغ خرید توسط بانک به فروشنده پرداخت می‌شود ولی تسویه با فروشنده چند روز بعد انجام می‌شود در این صورت خریدار می‌تواند مطمئن باشد فقط زمانی که کالا را تحویل گرفته و شکایتی از آن ندارد از حسابش کسر می‌شود. بنابراین ریسک خرید بر عهده یک نهاد سومِ مورد اعتماد فروشگاه و خریدار است. به دلیل اینکه در فرآیند تسویه و تائید تراکنش از خریدار حمایت می‌شود مردم دیگر از پرداخت آنلاین ترسی ندارند.
نحوه تسویه هم به این شکل است که تسویه با پذیرنده بعد از یک هفته و در صورت دریافت نکردن شکایت از خریدار انجام می‌شود و همین روش هم موجب می‌شود که اگر خریدار جنس را با کیفیت موردنظرش نگرفت شکایت کند تا مبلغ تسویه نشود. این روش حتی از روش پرداخت نقدی در محل خریدار هم قابل‌اعتمادتر است چون فروشنده مجبور است کالای باکیفیت در اختیار مشتری قرار دهد تا بتواند مبلغ را دریافت کند. کارشناسان پرداخت می‌گویند روش مناسب با مکانیسم فعلی در کشورمان روش تأخیر در تسویه است.
.
محبوبیت خرید اینترنتی در دنیا
شاید در مورد جمعه سیاه چیزهایی شنیده باشید. آخرین جمعه ماه نوامبر و روز بعد از روز شکر گذاری که آغاز سنت خرید برای کریسمس محسوب می‌شود و فروشگاه‌ها اغلب کار خودشان را قبل از ساعت چهار شروع می‌کنند در این روز تخفیف‌های خوبی هم به خریداران داده می‌شود. بر اساس گزارش تایمز از سایت adobe امسال مردم در دو روز شکر گذاری و جمعه سیاه روی‌هم‌رفته چهار میلیارد و 450 میلیون دلار خرید آنلاین انجام داده‌اند این رقم را مقایسه کنید با 17 میلیارد دلار خرید آنلاینی که در کل سال 93 در کشورمان اتفاق افتاده است.
.
آینده خرید اینترنتی
خبرگان و متخصصان فناوری‌های مالی در دنیا خبر از ظهور نسلی جدید می‌دهند که وجه تمایز آن‌ها با نسل‌های قبلی، نوع برخوردشان با فناوری است. نسل هزاره یا وای، نسلی هستند که گفته می‌شود بین سال‌های اولیه 1980 تا 2000 به دنیا آمده‌اند به‌شدت به فناوری وابسته‌اند، سبک زندگی این نسل هم بالطبع با فناوری آمیخته است. یکی از رفتارهای متفاوت این نسل با نسل‌های قبلی کمک گرفتن آن‌ها از فناوری برای راحت‌تر کردن تقریباً هر کاری است، مثلاً در یافتن مسیرها، در امور بانکی و خرید. این نسل که در حال حاضر جوان‌های بین 15 تا 35 سال را در برمی‌گیرد، جمعیت جوانی هستند که درصد قابل‌توجهی از مشتریان بانک‌ها و فروشگاه‌ها را شامل می‌شود و قطعاً باید منتظر باشیم طی چند سال آینده این نسل تبدیل به تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان خانواده‌ها و شرکت‌ها شوند.
با توجه به اینکه این نسل بیشتر از آن‌که بخواهد مراجعه حضوری برای خرید داشته باشد تمایل به خرید اینترنتی دارد باید برای رفع نیاز این نسل برنامه داشت. بهبود شرایط خرید اینترنتی و نظارت بیشتر مرکز توسعه تجارت الکترونیک بر فروش اینترنتی و شکایت‌های کاربران می‌تواند اعتماد مردم نسبت به خرید و پرداخت اینترنتی را افزایش دهد.
مینا والی
منبع: هفته نامه عصر ارتباط