نقد کردن ادب و آداب دارد

بسیار روی کاربرد صحیح نیم‌فاصله حساسم؛ همین‌طور روی ویرگول و چسبیدنش به کلمه قبلی نه بعدی. وقتی متنی به دستم می‌رسد که فونتش تاهوماست و سایزش ۱۱ و ویرگول‌ها همین‌طور بین کلمه‌ها معلق‌اند و چیزی به نام نیم‌فاصله در آن وجود ندارد دلم نمی‌خواهد آن را بخوانم؛ انگار متن می‌گوید که من به خودم هم احترام نگذاشتم، به تو که جای خود دارد. شاید تصور کنید این ملانقطی‌بازی است و باید به محتوا نگاه کرد و کاری به فرم نداشت. شاید این‌گونه باشد ولی متأسفانه من فرمالیستم و البته که به این افتخار هم می‌کنم. تصور می‌کنم شما نمی‌توانید نقد مناسبی بنویسید وقتی فرم صحیح نقد نوشتن را رعایت نکرده‌اید. متن ادب و آداب دارد؛ البته که اختلاف‌سلیقه وجود دارد و عالمان هم اختلاف‌هایی با هم دارند، اما برخی موارد هست که موردقبول همه است. لااقل می‌شود آن‌ها را رعایت کرد.

مطالعه متنی در هرجایی که حرف‌های گنده می‌زند به‌اندازه کافی آزاردهنده هست چه برسد به اینکه بدیهیات ظاهری یک نوشته را هم رعایت نکرده باشد. چرا این مهم است که یک نوشته ظاهر مناسبی داشته باشد؟ می‌گویم. برخی در پاسخ به منتقدان آن‌ها را به بی‌سوادی متهم می‌کنند و یا در برخوردی نرم‌تر می‌پرسند شما که این‌همه انتقاد می‌کنید چه گلی به سر بانکداری و پرداخت زدید؟ مثلاً در هفته‌های گذشته نقدهایی را منتشر کردیم نسبت به وضعیت بد اپلیکیشن‌های بانک‌های ایرانی. یکی گفته بود خود شما تابه‌حال چه‌کار کردید؟ خب واقعیت این است که ما تابه‌حال کاری نکردیم و اصلاً قرار هم نیست کاری کنیم. ما روزنامه‌نگاریم و روزنامه‌نگاری خودش یک تخصص است. ما قرار نیست بنشینیم اپلیکیشن تولید کنیم و بگوییم این خوب است و شما هم بیایید از روی دست ما بنویسید. کار ما تولید محتواست و تولید محتوا ادب و آداب خودش را دارد؛ بنابراین هرزمانی که می‌بینم جایی نقدی منتشرشده اما ادب و آداب رعایت نشده آشوب می‌شوم. خیلی مهم است که نقد به شیوه مناسب و حرفه‌ای آن انجام شود.

برخی از فیلم‌سازها که از منتقدهای سینمایی بدشان می‌آید می‌گویند این منتقدها مانند زنانی می‌مانند که نمی‌توانند بچه‌دار شوند اما در بخش زنان و زایمان یک بیمارستان کار می‌کنند. یا مثلاً برخی می‌گویند که منتقدها فیلم‌سازهایی هستند که شکست خوردند و حالا منتقد فیلم شدند. درهرحال همه این‌ها نشان می‌دهد که در چه فضای پر از سوءتفاهمی داریم کار می‌کنیم. منتقد منتقد است و هرگز قرار نیست معلم یا مربی باشد.

فضای بانکداری ایران بیشتر از اینکه به کسانی احتیاج داشته باشد که میرزا بنویس نهادهای دولتی و عمومی و یا شرکت‌های خصوصی باشند به کسانی احتیاج دارد که شیوه نقد را بلد باشند.

رضا قربانی

منبع: هفته نامه عصر ارتباط