پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
همه آنچه که باید از آینده تنظیم‌گری رمزارزها در ایران بدانید
آینده تنظیم‌گری رمزارز در ایران از زبان محمدرضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی، مهران محرمیان، رئیس‌کل بانک مرکزی و حسین دلیریان، سخنگوی مرکز ملی فضای مجازی
رمزارزها در ایران سال‌هاست که گرفتار دالان‌های بی‌انتهای تنظیم‌گری در ایران شده است؛ با این که به گفته رئیس‌کل بانک مرکزی ایران تراکنش‌های رمزارزی در اقتصاد کشور به بالای ۱۰ میلیون تراکنش در ماه و مبلغ ۳۵ همت رسیده است ولی هنوز یک خط قانون و مقررات در زمینه رمزارزها وجود ندارد. با این که به گفته رئیس‌کل بانک مرکزی ایران امروز بیش از ۲۰۰ کسب‌وکار صرافی رمزارز در کشور فعالیت می‌کنند ولی هنوز یک برگ مجوز دست هیچ کدام از این کسب‌وکارها وجود ندارد. با این که میلیون‌ها ایرانی از طریق پلتفرم‌های تبادل رمزارز‌هایی مثل بیت‌کوین، اتریوم و تتر را معامله می‌کنند اما هیچ چارچوبی برای حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان در این زمینه وجود ندارد. در تمام این سال‌ها نیز مسئولان نهادهای گوناگون یا نسبت به استفاده از رمزارزها در داخل کشور هشدار داده‌اند یا تا جایی که توانستند برای توسعه این اکوسیستم مانع‌تراشی کردند.
هفته گذشته رویداد بانکداری نوین و نظام‌های پرداخت برگزار شد و بیش از نیمی از زمان افتتاحیه این رویداد به موضوع رمزارزها اختصاص داشت.محمدرضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی ایران در افتتاحیه همایش بانکداری نوین و نظام‌های پرداخت، ۱۰ دقیقه از زمان سخنرانی خود را به موضوع رمزارزها اختصاص داد و صحبت‌های مفصلی درباره مقررات‌گذاری مدنظر بانک مرکزی بیان کرد. صحبت‌های فرزین به دلیل این که او در جایگاه بالاترین فرد در مهم‌ترین نهاد مرتبط با تنظیم‌گری اکوسیستم رمزارز حضور دارد اهمیت بالایی دارد. کسب‌وکارهای فعال در اکوسیستم رمزارز ایران نسبت به گفته‌های او در این ده دقیقه باید حساسیت بالایی داشته باشند و کسانی که می‌خواهند چشم‌انداز تنظیم‌گری رمزارز در ایران را بدانند لازم است با دقت بیشتری این مطلب را بخوانند.
ما در رسانه رمزارز برای تببین مسیر پیش‌روی اکوسیستم رمزارز ایران متن کامل صحبت‌های رئیس‌کل بانک مرکزی را به همراه صحبت‌های نماینده سابق فناوری بانک مرکزی و سخنگوی مرکز ملی فضای مجازی در این گزارش تقدیم شما می‌کنیم.
مقررات رمزپول‌ها باید در بانک مرکزی تبیین شود
او در ابتدا با اشاره به اهمیت رمزپول‌ها بیان کرد: «همان‌طور که می‌دانید امروزه در جهان رمزپول‌ها استفاده‌های فراوان دارند. هم به‌عنوان وسیله پرداخت هم به‌عنوان دارایی و ابزار معاملاتی از آن‌ها استفاده می‌شود. مقررات‌گذاری در حوزه رمزپول‌ها کار دشواری است و بسیاری از کشورها در این مورد به مشکل خوردند البته همان‌طور که می‌دانید ابتدا تجارت شکل می‌گیرد بعد رگولیشن و در حوزه رمزپول‌ها نیز همین است. ما چون تحریم نیز هستیم، تحریم باعث می‌شود که خیلی سعی کنیم از این ابزار در حوزه تجارت بین‌المللی و مدیریت تحریم استفاده کنیم.»
فرزین درباره وظیفه بانک مرکزی در قانون‌گذاری کریپتوکارنسی‌ها گفت: «در حال حاضر ما با یک بازار بزرگی روبه‌رو هستیم؛ اما هنوز مقررات منسجمی نداریم که یکی از مشکلات ماست. در حوزه مقررات‌گذاری موضوع کریپتوکارنسی‌ها البته می‌دانید که ما یک Crypto Assetها داریم که فراتر از کارنسی‌ها هستند و قانون‌گذاری آن توسط دستگاه‌های مختلف صورت می‌گیرد؛ خوشبختانه قانون جدید بانک مرکزی که به آن ابلاغ شد در مواد ۴، ۲۴، ۵۹ و ۶۴ مقررات رمزپول‌ها را شامل می‌شود که باید در بانک مرکزی تبیین شود.»
رئیس‌کل بانک مرکزی در ادامه به توضیح بیشتر درباره مقررات پرداخت و گفت: «محورهای اصلی این است که ابتدا درباره قدرت ابراء آن باید بحث شود که آیا رمزپول‌ها می‌توانند جای پول را بگیرند؟ مثلاً در یک کشور می‌شود با آن‌ها ملک خرید؟ که در قانون‌گذاری ما حتماً تکلیف آن مشخص می‌شود. محور دوم مقررات، بحث نهادهای امین هستند؛ در برخی از بازارها شاهد آن هستیم که برخی محصولات فروخته می‌شود بدون اینکه آن نهاد امین باشد و بدون موجودی فروش می‌رود.»
او با معرفی محور سوم مقررات بیان کرد: «محور سوم کارگزاران رمزپول هستند؛ نظارت، چگونگی انجام معاملات، سیاست‌های احتیاطی آن‌ها مشخص شود زیرا کریپتوکارنسی‌ها در کنار آنکه مفهوم جدیدی هستند پرخطرند مثلا اگر ما دارایی‌مان را تبدیل به آن کرده باشیم و سفر شود چه اتفاقی میفتد. موضوعات دیگری مثل اینکه آیا بانک‌ها می‌توانند آن‌ها را وثیقه بگیرند یا می‌توانند بخشی از ذخایر خود را به آن تبدیل کنند سؤالاتی هستند که باید به آن‌ها پاسخ دهیم.»
وی همچنین ادامه داد: «مسئله دیگر نحوه استفاده در تجارت است که تعهدات ارزی را با کریپتوکارنسی بپردازیم یا خیر و مسئله بعدی مقررات پول‌شویی و مالیاتی است که دستگاه‌های دیگر هم اینجا ورود می‌کنند. آماری که صرافی‌های ایرانی به ما دادند در حال حاضر ۲۱۸ کارگزار در این حوزه داریم. تراکنش ماهانه آن حدود ۳۵ همت است و ۱۰ میلیون تراکنش صورت می‌گیرد که عدد بزرگی است و در ثبات مالی ما می‌تواند تاثیرگذار باشد. بنابراین حتما باید در این حوزه ورود دقیق کنیم البته ورود دقیق در کنار سیاسیت‌های احتیاطی این است که حداکثر استفاده را از توسعه صنعت داشته باشیم. ورود ما به معنای محدود کردن نیست بلکه به معنای قاعده‌مند کردن آن در چارچوب منافع ملی و ثبات مالی است.»
در تنظیم‌گری Crypto Assetها دیگر نهادها وارد شوند
فرزین با اشاره به ماهیت Crypto Assetها گفت: «Crypto Assetها به ۳ دسته «اکسچنج توکن‌ها» که مقررات آن را بانک مرکزی تعیین می‌کند، توکن‌های اوراق بهادار که عموما توسط سازمان بورس یا وزارت اقتصاد مقررات‌گذاری می‌شوند و توکن‌های کاربردی تقسیم می‌شوند. در هر صورت کریپتوکارنسی باید مقرراتش تعیین شود زیرا بسیار بر روی پول تاثیرگذار است و کاملا پول است و اگر ما ورود نکنیم مدیریت پول در بانک مرکزی به مشکل می‌خورد.»
او درباره اقدامات بانک مرکزی در حوزه قانون‌گذاری اعلام کرد: «خوشبختانه ما اقدامات بسیار خوبی در پنج تا شش ماه گذشته انجام دادیم، جلسه‌های متعدد با حضور افراد متخصص برگزار کردیم و نظرات آن‌ها را پرسیدیم با دستگاه‌های مختلف صحبت کردیم و نگاهمان این این است که باید به مسائل ورود کنند. مثلا استخراج کریپتوکارنسی‌ها چه مقرراتی دارد که در وزارت صمت انجام می‌شود. بنابراین مقرراتی که ما تنظیم کردیم و امیدواریم به زودی از هیئت عالی نیز رد شود و ابلاغ خواهیم کرد.»
او با ابراز امیدواری برای کسب‌وکارهای رمزارزی گفت: «من این نوید را می‌دهیم که هم به توسعه فعالیت شما کمک خواهد کرد و هم خیال ما را در کشور راحت خواهد کرد؛ زیرا بالاخره ما نیز به‌عنوان نهاد ثبات مالی کشور نگرانیم. وقتی می‌بینیم معاملاتی صورت می‌گیرد که مقرراتی ندارند اطمینان نداریم. نقدی امروز میبینم وارد می‌کنند اینکه در قانون عنوان شده رمزپول؛ اما قانون‌گذار ترجمه درستی داشته؛ زیرا مفهوم کارنسی ترجمه می‌شود پول نه ارز و بعد از آن برای سی‌بی‌دی‌سی از واژه پول رمزنگاری شده بانک مرکزی استفاده شده که یک نوع رمزپول است.»
مهران محرمیان، معاون سابق فناوری‌های نوین بانک مرکزی نیز در نشست تحلیلی «چارچوب تنظیم‌گری رمزپول‌ها و دارایی دیجیتال» که در روز دوم همایش بانکداری نوین و نظام‌های پرداخت برگزار شد، دیدگاه خود را به عنوان یک صاحب نظر درباره قانون‌گذاری رمزارزها بیان کرد. با توجه به این که محرمیان اخیرا از بانک مرکزی جدا شده است دیدگاه او در زمینه تنظیم‌گری رمزارزها به اکوسیستم رمزارز ایران درباره آینده تنظیم‌گری دید می‌دهد.
سناریوسازی در حوزه قانون‌گذاری رمزپول
او در ابتدا با اشاره به سناریونگاری مقررات رمزارزها گفت: «شهریور سال ۱۳۹۹ پیشنهادی به دوستان مرکز ملی فضای مجازی دادم که بلافاصله تصویب هم شد. گفتم برای این حوزه یک سناریونگاری انجام دهیم؛ زیرا ابزاری است که برای پدیده‌هایی که آینده خیلی مشخص ندارند، فضاهایی ممکن است رخ دهد که کسی به آن فکر نکرده و تغییرات بسیاری ممکن است برای آن‌ها اتفاق بیفتد، می‌تواند کمک‌کنند باشد.»
محرمیان در ادامه بیان کرد: «سناریوهایی که استخراج کردیم مبتنی بر ۲ محور پذیرش حاکمیت‌ها و اقبال عمومی به رمزارزها بود. ۴ سناریو با اسم‌های هوا، باد، خاک و آتش مشخص کردیم که مثلا در سناریو باد هم پذیرش حاکمیت وجود ندارد هم اقبال مردم. شاید بتوان گفت در سال ۲۰۱۰ که بیت‌کوین تازه آمده بود در وضعیت باد بودیم که هم بانک‌های مرکزی و حاکمیت آن را نمی‌پذیرفتند و هم برای مردم بسیار ناشناخته بود.»
وی با اشاره به افزایش قیمت بیت‌کوین در سال ۲۰۱۷ گفت: «بعد در سال ۲۰۱۷ یک پیکی در این بازار رخ داد و قیمت به یک باره افزایش یافت، خیلی از حاکمیت‌ها و بانک‌های مرکزی به این فکر افتادند که نمی‌توان آن را نادیده گرفت و باید اقداماتی انجام دهند. بعد از آن در بعضی کشورها ممنوع و در بعضی دیگر به سمت رگولیشن رفتند. در سال ۲۰۲۱ نیز دوباره با یک پیک قیمتی دیگر توجه‌ها به سمت این موضوع رفت و ما آرام آرام حرکت می‌کنیم تا از سناریو باد خارج شویم و مردم به این موضوع علاقه‌مند شدند.»
معاون سابق فناوری‌های نوین بانک مرکزی در ادامه به تشریح وضعیت حال پرداخت و گفت: «در حال حاضر نیز که سال ۲۰۲۴ است از نظر من وارد سناریو آتش شدیم؛ این سناریو جایی است که مردم پذیرفته‌اند اما حاکمیت هنوز نپذیرفته است اما برخود به نظر نمی‌رسد شدید باشد و در حال گذر از سناریو آتش به سمت سناریو آب هستیم با یکسری اقتضائات. اول اینکه ریاست جمهوری آمریکا انجام شد و فردی به ریاست رسید که یکی از وعده‌های اصلی آن پذیرش رمزارزها و پروبال دادن به آن است که البته با وجود فدرال رزرو و بقیه نهادهای دیگر این موضوع به یک تعادلی خواهد رسید.»
او در انتها بیان کرد: «بالاخره به سمت سناریو آب خواهیم رفت؛ اما نهادهای تنظیم‌گر وارد این سناریو خواهند شد و این نهادها ذاتاً محدودیت‌هایی را ایجاد خواهند کرد. به نظر می‌آید با قانون جدید بانک مرکزی این موضوع نه‌تنها به این بانک توصیه شده بلکه به‌عنوان تکلیف است و ورود دوستان نیز به همین جهت است.»
رمزارزها در یک قدمی سنددار شدن
علاوه بر فرزین و محرمیان، مرکز ملی فضای مجازی نیز به‌تازگی اعلام کرد که پیش‌نویس سند ساماندهی رمزارزها در نشست کمیسیون عالی تنظیم مقررات فضای مجازی کشور بررسی شد.
حسین دلیریان، سخنگوی مرکزی ملی فضای مجازی در این باره در حساب ایکس خود گفت: «ساماندهی رمزارزها یکی از موضوعات مهم حوزه فضای مجازی کشور است و سند راهبردی ج.ا.ا در فضای مجازی برای تحقق آن، وزارت اقتصاد را مأموریت داده که برای تهیه پیش‌نویس سند آن، اقدام کند. بر همین مبنا، وزارت اقتصاد اخیراً پیش‌نویس سند مذکور را نهایی کرد و تحویل مرکز ملی فضای مجازی داد و حالا، کمیسیون عالی تنظیم مقررات فضای مجازی کشور، بررسی این پیش‌نویس را با اخذ نظرات کارشناسان، نهادهای متولی و همکار آغاز کرده است پیش‌نویس این سند، در صورت تصویب نهایی در کمیسیون عالی و پس از طی مراحل تشریفات قانونی، ابلاغ خواهد شد. این سند، معماری کلان و چارچوب قانون‌گذاری برای ساماندهی رمزارزها و چگونگی فعالیت فعالان این حوزه خواهد بود.»
برمبنای مطالب این گزارش به نظر می‌رسید تنظیم‌گری رمزارز در ایران به مرحله نهایی نزدیک باشد. تغییر و تحولاتی هم که در چند ماه اخیر در رابطه با برخی فعالیت‌های کسب‌وکارهای رمزارزی انجام شده هم تاییدی است بر این ادعا که وضعیت بلاتکلیف رمزارزها در هفته‌های آتی وارد مسیر جدیدی خواهد شد.
نظر شما در این باره چیست؟ آیا تصور می‌کنید که تنظیم‌گری رمزارزها به مرحله نهایی رسیده است؟
