پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
عکس‌ها از علی بیات
چالش‌ها و راهکارهای تقویت اکوسیستم فین‌تک ایران؛ در آستانه انتخابات هیئت‌مدیره انجمن فین‌تک، فعالان چه می‌گویند؟
فعالان صنعت فین‌تک ایران در آستانه انتخابات هیئت‌مدیره انجمن فین‌تک از چالش‌ها و راهکارهای تقویت این اکوسیستم می‌گویند.
میزگرد «صنف چه کمکی به اکوسیستم فین‌تک ایران می‌کند؟» با حضور اعضای انجمن فین‌تک و فعالان این اکوسیستم بعدازظهر دوشنبه ۱۰ دی ماه در کارخانه نوآوری رسانه راه‌کار برگزار شد.
مهدی عبادی، مدیرعامل وندار، مهدی شریعتمدار، مدیرعامل جیبیت، امین امینی، هم‌بنیان‌گذار والکس، امیرحسین مردانی، بنیان‌گذار بیت‌پین، امیرحسین راد، مدیرعامل نوبیتکس، علیرضا هوشمند، رئیس کمیسیون لندتک انجمن فین‌تک ایران و مهدی مؤمنی، مدیرعامل ازکی‌وام از مهمانان این نشست بودند که به میزبانی راه پرداخت برگزار شد. راهبر این پنل رضا قربانی بود.
انتخابات دوره سوم هیئت‌مدیره انجمن فین‌تک ۱۶ دی ماه برگزار می‌شود به همین بهانه راه پرداخت این نشست را برگزار کرد تا اولویت‌های اعضای هیئت مدیره دوره سوم این انجمن را از نظر بازیگران اکوسیستم وسیع فین‌تک ایران بررسی کند.
رضا قربانی: این نشست به مناسبت انتخابات هیئت‌مدیره سوم انجمن فین‌تک برگزار می‌شود. این انجمن از نهادهای صنفی بود که تأثیر بالایی در پیشبرد فضای صنفی مربوط به کسب‌وکارهای صنفی داشته است. امروز بیش از ۱۰۰ عضو دارد و بسیاری از افراد تاریخچه این انجمن را نمی‌دانند، جلساتی تحت عنوان فین‌تاک برگزار می‌شد که در آن فعالان این حوزه دور هم جمع می‌شدند و درباره موضوعات و مشکلات صحبت می‌کردند.
در یکی از این جلسات که با ناصر حکیمی، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی وقت، و بیش از ۱۰۰ نفر از فعالان استارتاپی برگزار شد، جو متشنجی ایجاد شد که درنهایت قرار بر این شد که در جلسه دیگری بحث ادامه پیدا کند. در این جلسه مذکور خط‌قرمزهای بانک مرکزی به‌صورت غیررسمی بانک مرکزی مطرح شد که شامل خلق پول، مبادلات ارزی و خلق ابزار پرداخت می‌شد.
حکیمی پس از این پیشنهاد داد که دیگر جلسات به این صورت تشکیل نشود، یک جایی ایجاد کنید تا یک نفر به نمایندگی از همه بیاید. به‌این‌ترتیب انجمن فین‌تک ایجاد شد که ابتدا میلاد جهاندار و سپس مهدی عبادی دبیر آن بودند. این انجمن در ابتدا جایی ثبت نشده بود؛ اما پس از انتخابات دوره اول تبدیل به یک صنف شد و مسیر قانونی شدن را طی کرد. در این دوره مهدی شریعتمدار رئیس هیئت‌مدیره آن شد.
در انتخابات دوره دوم نیز مهدی فاطمیان رئیس هیئت‌مدیره شد. تلاش‌هایی نیز برای عضویت در اتاق بازرگانی انجام شد که هنوز کامل نشده است. اتاق بازرگانی پلتفرمی برای نهادهای صنفی است؛ بنابراین فعالیت انجمن فین‌تک در این اتاق می‌تواند تأثیرگذار باشد.
باتوجه‌به این که در آستانه انتخابات دوره سوم هستیم جلسه‌ای در راه پرداخت برگزار کردیم تا موضوعاتی که هیئت‌مدیره جدید باید روی آن تمرکز کند را بررسی کنیم.
انجمن در مسیر جدید خود باید مواردی را در نظر بگیرد: با نهادهای صنفی دیگر مانند اتاق بازرگانی و سازمان نظام صنفی ارتباط بگیرد؛ زیرا تنظیم روابط بسیار مهم است. انجمن به یک رابطه ارگانیک با اصناف و اتاق‌های بازرگانی نیاز دارد.
به نظر شما چشم‌انداز انجمن در دوره سوم چه موارد باید باشد؟
مهدی عبادی، مدیرعامل وندار: زمانی که دبیر انجمن فین‌تک بودم، حوزه رمزارز در ابتدای راه بود؛ نوبیتکس و اکسیر به دلیل نداشتن مجوز از بانک مرکزی فیلتر شده بودند و اولین گام ما برای رفع فیلتر آنها بود. این دوره، دوره پیش‌نیازهای انجمن بود؛ در آن دوره فعالان گفت‌وگویی با مسئولان و حاکمیت نداشتند؛ اگر موردی پیش می‌آمد به‌صورت موردی بود.
فعالیت انجمن به سمتی رفت تا چارچوبی ایجاد شود، انجمن فین‌تک به رسمیت شناخته شود و در جلسات راه پیدا کنند. در زمانی که مجوز پرداخت‌یاری شکل‌گیری بود، انجمن فین‌تک پذیرفته شده بود و مورد مشورت نیز قرار گرفت. این انجمن قوام خود را در دوره اول هیئت‌مدیره به دست آورد و تبدیل به نهادی صنفی تأثیرگذار شد.
انجمن فین‌تک به‌صورت کلان باید روی سه کار متمرکز باشد: ابتدا باید کار مطالعاتی انجام دهد و خروجی آن را به شکل اسناد به رگولاتور پیشنهاد و ارائه دهد. دوره دو سال روبه‌رو سخت‌ترین دوره انجمن خواهد بود و چالش‌های بسیاری با رگولاتور خواهد داشت.
کار دوم این است که کار رسانه‌ای کند؛ در معنای آگاهی‌بخشی در لایه عام و خاص. کار سوم نیز این است به‌صورت مداوم و مستمر با رگولاتورها گفت‌وگو کند. این ارتباط نباید قطع شود. در دوره‌های قبل هر بار که این ارتباط قطع شد، رگولاتور با شمشیر به سراغ کسب‌وکارها آمده است.
همه ما صاحب کسب‌وکاریم و در این کسب‌وکارها نیاز کاربران را در نظر می‌گیریم و برای رضایت آنها تلاش می‌کنیم. بر این باورم که باید به مبحث رگولاتوری نیز از این منظر نگاه کنیم. انجمن طی دوره آتی باید بر اساس این تفکر پیش برود و به نیازهای رگولاتوری پاسخ بدهد.
مهدی شریعتمدار، مدیرعامل جیبیت: وقت آن شده است که ساختار انجمن تمام‌وقت شود؛ ثبات پیدا کند، جای ثابت داشته باشد و چند نفر به‌صورت تمام‌وقت در آن حضور داشته باشند. برای تحقق این امر به بودجه نیاز است که هیئت‌مدیره باید برای آن برنامه داشته باشد.
سه محور مهم وجود دارد که در ادامه توضیح می‌دهم. البته نگاه من بیشتر عملیاتی است. ابتدا برند انجمن باید مشروعیت بیشتری پیدا کند، تبدیل به محل مراجعه شود. نکته بعدی این است که دولت و مجلس تغییر می‌کنند؛ بنابراین بازسازی ارتباطات مهم است. باید ارتباطات مؤثر و عمیق را به‌صورت مجدد ایجاد کنیم.
مورد سوم که شاید بسیاری با آن موافق نباشند این است که باتوجه‌به این که بخش بزرگی از ساختار اقتصاد ایران دولتی است، اگر بتوانیم با ساختار دولتی پروژه مشترک تعریف کنیم، می‌تواند از آسیب جدی جلوگیری کند. تاکنون رابطه ما با ساختار دولتی مطالبه بوده و رابطه دولت با ما رابطه مواجهه بوده است؛ باید راهی برای شکستن این موضوع پیدا کنیم و موضوع مشترک با منافع مشترک ایجاد کنیم.
دو راه برای ایجاد این مسیر وجود دارد: دولت از اقتصاد عقب برود؛ فعالیت اقتصادی سازمان‌های دولتی غیرفعال شود که امری پیچیده است. این امر در جلسه‌ای از کارگروه اقتصاد دیجیتال مطرح شد بااین‌حال رد شد. مسیر دیگر تعریف کار مشترک با ساختار دولتی است که امری پیچیده‌ای است. برای مثال، اتفاقی که برای اسنپ و دیجی‌کالا افتاده که دولتی‌سازی شده‌اند. این نیز نوعی تعامل است.
انجمن فین‌تک در دوره سوم باید روی قدرت‌گرفتن بخش خصوصی تمرکز کند.
امین امینی، هم‌بنیان‌گذار والکس: دو دوره انجمن را دیده‌ایم، انجمن در دو دوره قبلی کارهای بسیاری برای بقای کسب‌وکارها کرد که عموماً با نامه‌نگاری بود. اگر انجمن را یک شرکت در نظر بگیریم باید یک هدف داشته باشد. هدف انجمن چیست؟ چه اتفاقی بیفتد می‌گوییم این هیئت‌مدیره کار خوبی انجام داده است یا عملکرد بدی داشته است؟ این امر در هیچ دوره‌ای مطرح نبوده است.
سطح توقع فعلی اعضا از انجمن در حد نامه‌نگاری است. تا هدف نباشد هر قدم جدیدی برداشته شود معلوم نیست خوب است یا بد. اگر فضای فین‌تک در ایران امن باشد، سرمایه‌گذاری بیشتری در این حوزه صورت می‌گیرد.
مشکل فین‌تک ایران این است که اگر ما نباشیم مردم اذیت می‌شوند؛ اما حاکمیت اذیت نمی‌شود. اگر بتوان پروژه‌هایی در سطح ملی پیدا کرد تا دغدغه‌ای از حاکمیت را حل کند، قدرتش بسیار بیشتر می‌شود.
انجمن فین‌تک باید میان کسب‌وکارهای بزرگ‌تر سینرژی ایجاد کند؛ زیرا با سازوکار فعلی نمی‌تواند برای قدرت‌گیری کار کند و نیاز به تیم اجرایی دارد.
امیرحسین مردانی، بنیان‌گذار بیت‌پین: کار صنفی کار پیچیده‌ای است که زمان زیادی می‌برد؛ بنابراین انجمن فین‌تک به یک تیم تمام‌وقت نیاز دارد؛ اما معمولاً به‌صورت نیمه‌وقت دیده می‌شود. برای رسیدن به مواردی که دوستان گفتند انجمن باید از حالت مشاوره‌ای دربیاید و حتی نگاه بنگاه‌داری داشته باشد. از نظر مالی، حقوقی و کسب‌وکاری نیاز به ساختار و مدیریت دارد.
انجمن باید جایگاه‌سازی در بدنه فین‌تکی و خارج از فین‌تک داشته باشد، چرا که در حال حاضر مسائل فین‌تکی به بدنه حاکمیتی نمی‌رسد. پل ارتباطی رسمی با خارج از فین‌تک نداریم. در سایر صنایع، اصناف این کار می‌کند و صدای کسب‌وکارها را به بدنه حاکمیتی می‌رساند.
انجمن با نهادهای مختلف شبکه‌سازی کند تا صدای فعالان این حوزه را به گوش مسئولان برساند. از سوی دیگر انجمن باید استانداردسازی کند و چارچوبی را برای اعضایش تعریف کند.
برای ورود به انجمن فین‌تک باید معیار داشته باشیم که برای رسیدن به آن باید اقداماتی انجام شود.
امیرحسین راد، مدیرعامل نوبیتکس: یکی از افتخارات مهدی عبادی این است که اولین سند تنظیم‌گری رمزارزها باهمت و حمایت او تحویل بانک مرکزی شد. البته هیچ‌وقت لای این سند باز نشد. صحبت‌های عجیبی که این روزها می‌شنویم از این که صنف رمزارز از تنظیم‌گری فراری است، غلط و دروغ است و از ابتدای فعالیت خود برای تأمین امنیت کسب‌وکارها به دنبال تنظیم‌گری درست بودیم.
هدف از مطالبه‌گری، ریل‌گذاری در بخش خصوصی برای رسیدن به اهدافی چون اشتغال‌زایی، افزایش تولید ناخالص داخلی و… است. حل مسائل این صنف و صنعت نیازمند درک مقابل از سوی دولت است.
صنف زمانی موفق می‌شود که اعضای قدرتمندی داشته باشد؛ اعضایی که برای اهداف وقت بگذارند. در اکثر دوره‌ها شاهد بودیم که اکثر اعضا تماشاگر هستند و فعالیت‌ها توسط چند شرکت به سرانجام می‌رسد.
تشکیل کمیته‌های تخصصی در دوره جدید ضروری است؛ این امر باعث می‌شود موضوعات از طریق کمیسیون‌ها پیش برود. هیئت‌مدیره به‌تنهایی کار خاصی نمی‌تواند بکند؛ بنابراین باید تعامل باقی اعضا را بیشتر کنیم. انجمن قدرت چانه‌زنی خود را بالا ببرد؛ این امر می‌تواند از مسیرهای مختلف اتفاق بیفتد.
هیچ‌وقت رگولاتوری درست در فین‌تک نداشتیم؛ درواقع در هیچ حوزه‌ای نداشتیم. زیرساخت حقوقی و قانونی در انجمن باید وجود داشته باشد که هدفش توسعه فناوری‌های مالی باشد.
در سال‌های پیش‌رو کشور با چالش‌های متعددی روبه‌رو می‌شود، در این شرایط پیشبرد اهداف یک انجمن سخت‌تر از حالت عادی خواهد بود. در این شرایط برای نشان‌دادن چالش‌های انجمن نیاز به تلاش دوچندان است؛ بنابراین نیاز به یک توان اجرایی داریم. انجمن فین‌تک به بازآرایی و تغییر ساختار نیاز دارد.
کار سخت ایجاد فهم مشترک با حاکمیت است؛ زیرا اختلاف‌فاز زیادی با حاکمیت وجود دارد.
علیرضا هوشمند، رئیس کمیسیون لندتک انجمن فین‌تک: در دوره دوم کارهای خوبی انجام شد؛ تمام تلاشمان را کردیم اما نشد. معمولاً جلسات اول و دوم انجمن پرشور برگزار می‌شود؛ اما بعد از چند ماه تنها چند نفر باقی می‌مانند؛ بنابراین باید از دل و جون کار کنیم و مایه بگذاریم.
انجمن ساختار سازمانی مشخصی ندارد اما می‌تواند مدیر اجرایی داشته باشد و کارگروه‌های اختصاصی در آن شکل بگیرد. انجمن برای انجام کار تخصصی نیاز به نیرو دارد. از سوی دیگر باید به بحث کمیسیون‌ها در انجمن توجه شود تا هدف‌گذاری‌ها و رسیدن به آنها میسر شود.
بحث تقویت برند انجمن نیاز به توجه ویژه‌ای دارد. باید خدمات و ارزش افزوده‌ای برای اعضا خلق کنیم تا ترغیب به پرداخت هزینه بیشتری شوند، برای مثال کامیونیتی ایجاد کنیم.
سهم تسهیلات خرد در حوزه لندتک باید افزایش یابد، در حال حاضر ۱۱۵۰ همت تسهیلات خرد ارائه شده که ۴۰ درصد آن تکلیفی بوده است. در این میان ۶۰ درصد تسهیلات خرد بوده که سهم لندتک یک درصد بود.
رویکرد ما در تعامل نباید محافظه‌کارانه باشد؛ زیرا باعث آسیب می‌شود. این امر باید به‌صورت جدی پیگیری شود. تقویت جایگاه کمیسیون‌ها در دوره سوم نیز باید افزایش پیدا کند. برندسازی و تثبیت جایگاه انجمن نیز نیاز به پیگیری جدی دارد.
مهدی مؤمنی، مدیرعامل ازکی‌وام: در نقطه‌ای هستیم که تک‌تک اجزای صنعت فین‌تک تحت حمله هستند؛ از مشکلات فعلی صنعت رمزارز گرفته تا چالش‌های لندتک و بیمه. یک سری حوزه‌های فین‌تک در ایران پا نگرفته است؛ مانند ولث‌تک. امروز یک استارتاپ بورسی که توانایی خدمت‌رسانی داشته باشد، نداریم. نتوانستیم خودمان و نقشمان را تعریف کنیم.
دولت می‌خواهد ۱۵ درصد تولید ناخالص داخلی را از اقتصاد دیجیتال بگیرد اما فین‌تکی‌ها نتوانستیم که نقش خودمان را مشخص کنیم. روی هر حوزه‌ای از صنعت فین‌تک، یک برچسب زده‌اند؛ بااین‌حال حاکمیت بخش بزرگی از کارها را ندیده است. کسب‌وکارهای بزرگی نیستیم اما به میلیون‌ها کاربر سرویس می‌دهیم. درواقع باید به خروجی‌ها نگاه کرد. در فین‌تک ایران سرویس‌هایی ارائه دادیم که حتی بانک‌ها قدرت ارائه آنها را نداشتند. در بیمه ضریب نفوذ ۲.۵ درصد در اقتصاد است که این آمار در برخی کشورهای منطقه ۷ درصد است.
ریبرند کردن مهم‌ترین موضوع انجمن فین‌تک در دوره سوم باید باشد. اگر قرار باشد ۱۵ درصد تولید ناخالص داخلی از اقتصاد دیجیتال تأمین شود، فین‌تک باید نقش محوری داشته باشد. بدنه سنتی همیشه با فناوری تضاد منافع داشته است؛ بنابراین اگر نتوانیم با بدنه سنتی تعاملی را شکل دهیم، آسیب می‌بینیم.
پروژه‌های ملی تاکنون توسط کسب‌وکارهای سنتی پیش می‌رفته است، اگر بخواهیم وارد این حوزه شویم یا باید فناوری را بیاوریم که آنها ندارند یا باید بازاری را از دستشان دربیاوریم. این امر مهم است که ما تحول دیجیتالی ایجاد کنیم، بدون این که آسیبی به کسب‌وکارهای سنتی وارد شود. رگولاتوری موضوع مهمی است؛ اما مهم‌تر اتصال آن به هدف است. اگر می‌خواهید ۱۵ درصد از تولید ناخالص ملی از اقتصاد دیجیتال باشد باید رگولاتوری هدفمند باشد نه آتش‌نشانی. با رگولاتوری آتش‌نشانی تنها اعتماد مردم از بین می‌رود و از سوی دیگر کسب‌وکارها آسیب می‌بینند.
باید یک نهاد شویم و اگر این امر را جدی نگیریم آسیب می‌بینیم. باید از فضای آتش‌نشانی طور خارج شویم تا نقش خود در توسعه اقتصاد دیجیتال را نشان دهیم.
