پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
عرضه سرویس‌ها و خدمات جدید در صنعت بانکی و پرداخت، یکی از شاخص‌های مهم در جذب منابع و گسترش بازار مشتریان است. توجه به ارکان دیگری نظیر زیرساخت‌های استاندارد اطلاعات، تبادل، اصالت‌سنجی و…. در حوزه عرضه‌کنندگان خدمات که تاکنون کمتر به آن پرداخته‌شده است نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است.
نظر به محدودیت‌های حقوقی و مدنی، ارائه خدمت در عرصه صنعت بانکی کشور، از منظر تنوع خدمات، به نظر می‌رسد که حالت اشباع پیدا نموده است. تنها نحوه ارائه آن‌ها با استفاده از زیرساخت‌های متفاوت فناوری تغییراتی را حادث کرده است. طرح‌هایی از جنس زیرساخت‌های موردنیاز این صنعت هم‌اکنون کلید خورده است که می‌بایست با شتاب بیشتری برای تحقق برخی از خدمات جدید مورد بهره‌برداری قرار گیرد.
یکی از این زیرساخت‌ها، نظام هویت سنجی الکترونیکی بانکی (نهاب) است که در شرکت داده‌پردازی ایران کلید خورد و بنا به درخواست، قبل از زمان مورد انتظار به بهره‌برداری رسید. این سرویس می‌تواند در پیوستگی خدمت‌رسانی در این حوزه تأثیر شگرفی ایجاد نماید. نظیر شماره ملی که تغییراتی در سرویس‌های الکترونیکی شهروندان را موجب شد با شماره شهاب (شناسه هویت الکترونیکی بانکی) نیز، عرضه‌کنندگان خدمات می‌توانند در گسترش سطح سرویس خود و ایجاد ارزش‌افزوده برای مشتریان اقدام نمایند. به‌راحتی می‌توان دریافت با به‌کارگیری این شناسه ساختار کلیه تراکنش‌های بانکی تغییر پیدا خواهد نمود. سهولت، سرعت، هویت سنجی (مبتنی بر صنعت بانکی)، اعتبار سنجی و… برخی از آثار ارزش‌افزوده‌های این نظام در صنعت بانکی است. این مهم ابتدای راه ایجاد زیرساخت‌های استاندارد اطلاعات، تبادل، اصالت‌سنجی و در‌‌نهایت به وجود آمدن نوآوری در نظام‌های صنعت بانکی و استقرار سرویس و خدمات نوین است. همچنین مبتنی بر این زیرساخت، استقرار پروفایل مشتریان بانکی مدنظر است که این امر می‌تواند تحولی خاص را در این صنعت رقم زند.
یکی دیگر از زیرساخت‌ها در صنعت بانکداری و پرداخت (حوزه امنیت)، استقرار زیرساخت کلید عمومی برای سرویس‌های این حوزه است (نظام مدیریت امنیت داده‌ها – نماد) که با توجه به آمادگی محمل آن و همچنین بهره‌برداری در برخی از بانک‌ها، همچنان برخی دیگر از متولیان صنعت بانکداری در حال طی این می‌سر برای راه‌اندازی نهایی آن هستند. سامانه نماد نیز توسط این شرکت با توجه به دشواری‌ها و تنگناهای فراوان آغازین آن، از مرحله پایلوت به مرحله بهره‌برداری و ایجاد آمادگی برای استقرار کلیه سرویس‌های نهایی آن، طی مسیر نموده است. ازاین‌رو مشتریان بانکی با اطمینان خاطر می‌توانند با بهره‌گیری از این زیرساخت یکپارچه با تمامی عرضه‌کنندگان خدمات از طریق یک زیرساخت واحد در تعامل بوده و شاهد دریافت سرویس‌های امن در این حوزه باشند. به‌علاوه در حوزه پرداخت نیز به‌منظور کاربری زیرساخت کلید عمومی، پایلوتی شروع شد که دستاوردهایی را با خود به همراه داشته است.
مرکز گواهی نماد (نظام مدیریت امنیت داده‌ها) بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران که متولی تولید گواهی‌های اشخاص و سامانه‌ها در دو بخش مشتریان بانک و مسئولین بانکی است، وظیفه احراز هویت و تأمین امنیت این حوزه را بر عهده دارد. بحث ساماندهی انواع درخواست‌های مربوط به گواهی‌های مختلف و مدیریت مکانیزه فرآیندهای مرتبط با آن‌ها از یک‌سو و بهره‌مندی از مزایای بانک اطلاعاتی متمرکز جامع هویتی کلیه مشتریان شبکه بانکی کشور از سوی دیگر، ایجاد نهاب را در دستور کار قرار داد. نهاب به‌طور مشخص اطلاعات مربوط به اشخاص متعامل در حوزه بانکی (مشتریان و مسئولین) را پوشش می‌دهد و با ایجاد شناسه‌ای منحصربه‌فرد برای هر شخص در سطح شبکه بانکی کشور، امکان ایجاد ارتباط و ردیابی کلیه فعالیت‌های بانکی اشخاص را فراهم می‌آورد. ضمنا این شناسه به‌عنوان عامل یکتایی در گواهی شخص منظور خواهد شد. در مراحل مقدماتی اطلاعات بانک هویت فقط از کانال درخواست‌های گواهی بانک‌ها تأمین خواهد شد ولی در آینده سامانه‌های دیگری نیز اطلاعات این بانک هویتی را متأثر خواهند نمود. لذا امکانات گسترش‌پذیری از ابتدا در این سامانه لحاظ گردید. به‌طورکلی نهاب اهداف ذیل را محقق خواهد نمود:
- تشکیل بانک اطلاعات هویتی متعاملین بانکی
- مدیریت درخواست‌های گواهی نماد
با توجه به دامنه خدمات نهاب در کل کشور، سامانه در رده Enterprise طبقه‌بندی‌شده و استفاده از معماری متناسب با سطح کاربرد در آن لحاظ گردیده است. طرح استقرار سامانه نهاب نشان‌دهنده توزیع‌شدگی سامانه در واحدهای پردازشی مختلف است و چهار واحد پردازشی اصلی آن به شرح زیر می‌باشند.
- پورتال دفا‌تر پیشخوان خدمات مرکز صدور گواهی (RP): تأمین رابط کاربری، احراز هویت و تعیین سطح دسترسی به فعالیت‌های نهاب جهت ثبت درخواست‌های انفرادی و گروهی مراجعین به دفا‌تر پیشخوان خدمات
- وب پورتال مشتریان مرکز صدور گواهی (WP): تأمین رابط کاربری، احراز هویت و تعیین سطح دسترسی به فعالیت‌های نهاب جهت دسترسی محدود استفاده‌کنندگان از برخی امکانات دفا‌تر پیشخوان برای گواهی‌های خود
- کانال هوشمند مدیریت درخواست (RM): مدیریت و پردازش کلیه درخواست‌های فرستاده‌شده از پورتال‌های دفا‌تر و وب و دریافت سرویس از واحدهای اصلی (مانند BCIS) و ثانوی (مانند Payment Gateway) بنا به مورد
- مدیریت اطلاعات هویت مشتریان بانکی (BCIS): انباره‌ای که وظیفه نگهداشت و پایش اطلاعات هویتی متعاملین (مشتریان و مسئولین) شبکه بانکی کشور را دارد و اطلاعات اشخاص با شناسه منحصربه‌فرد شهاب متمایز می‌گردند. همچنین تاریخچه کلیه تغییرات در اطلاعات نگهداری می‌گردد.
در انت‌ها خاطرنشان می‌سازد به‌منظور خلق و اصلاح برخی زیرساخت‌های این صنعت، لازم است که دست‌اندرکاران صنعت بانکی با جدیت موانع را در حوزه‌های خود برطرف و پیش‌نیاز‌ها و الزامات را فراهم نمایند تا بستری هموار به‌منظور استقرار و بهره‌برداری از خدمات نوین، برای مشتریان به وجود آورند.
فرامرز خالقی؛ مدیرعامل شرکت داده‌پردازی ایران
منبع: ماه‌نامه پرداخت و بانکداری الکترونیک عصر ارتباط؛ شماره 16