پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
موانع پرداخت الکترونیکی عوارض جاده‌ای چیست؟ / امتناع بیمه‌ها و فرار سرمایه‌گذار
از سال ۱۳۹۸ تاکنون فقط ۱۱۵۰ میلیارد تومان عوارض الکترونیکی پرداخت شده که نشان از عدم استقبال مردم از این طرح دارد و در حالی که وزارت راه متولی اجرای این طرح است؛ اما امتناع شرکت‌های بیمه و فرار سرمایه‌گذاران را دو چالش اصلی در این زمینه اعلام می‌کند.
اجرای پرداخت الکترونیکی عوارض از سال ۱۳۹۷ کلید خورد، اما با گذشت بیش از چهار سال فقط ۱۴ آزادراه از ۲۸ آزادراه بهره‌برداری‌شده کشور به شبکه اخذ عوارض الکترونیک متصل شده‌اند. وزارت راه به‌عنوان متولی اجرای این طرح دلایل زیادی برای کندی اجرای این طرح از عدم تمایل مردم به پرداخت الکترونیکی تا امتناع شرکت‌های بیمه و فرار سرمایه‌گذار از این حوزه به‌خاطر سودآور نبودن را اعلام می‌کند.
این در حالی است که وزارت راه باید موانع سر راه اجرای کامل پرداخت الکترونیک عوارض را بردارد و از آنجا که سرمایه‌گذاران اصلی پرداخت الکترونیک عوارض نهادهایی چون بنیاد مستضعفان و قرارگاه خاتم‌الانبیا و شبکه بانکی هستند، جای سؤال دارد که آیا خود متولیان این طرح مانع اجرای کامل آن هستند؟
علاوه بر این، بر اساس قانون بودجه سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ شرکت‌های بیمه و فرماندهی انتظامی باید از متقاضیان تعویض پلاک خودرو و خدمات بیمه شخص ثالث، بدهی‌های ناشی از عوارض آزادراهی را بگیرند که طبق اعلام وزارت راه، تاکنون این دو نهاد به‌خصوص بیمه‌ها همکاری صددرصدی در این زمینه نداشته‌اند و با گذشت بیش از یک سال از این قانون تاکنون خبری از روند اجرای این بند نشده است.
پیگیری از شرکت‌های بیمه در این زمینه نشان می‌دهد که ضعف زیرساخت و تحمیل هزینه‌های اضافی باعث شده آنها از اجرای این قانون امتناع کنند.
از سوی دیگر، عدم تمایل سرمایه‌گذار برای سرمایه‌گذاری در پرداخت عوارض الکترونیک به دلیل سودآور بودن سایر حوزه‌ها و استقبال‌نکردن مردم از پرداخت الکترونیکی عوارض نیز در اجرای ناقص این طرح تأثیرگذار است؛ به‌گونه‌ای که طبق آمار، عمده عوارض به‌صورت دستی و از سال ۱۳۹۸ تاکنون فقط ۱۱۵۰ میلیارد تومان عوارض الکترونیکی پرداخت شده است.
البته به پرداخت عوارض الکترونیکی، نقد دیگری چون به‌روز نبودن تجهیزات وارد می‌شود که مدیرکل بهره‌مندی از آزادراه‌های شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور درباره روند اجرایی الکترونیکی کردن عوارض آزادراه‌ها به انتقادات مطرح‌شده پاسخ داده است.
عباس بیات سرمدی، در گفت‌وگو با «راه پرداخت» اظهار کرد: «در حال حاضر ۲۸ آزادراه در حال بهره‌برداری و تردد داریم که این آزادراه‌ها را بخش دولتی طبق قانون احداث پروژه‌های عمرانی با مشارکت بخش خصوصی، شبکه بانکی و سایر نهادها احداث می‌کند. به عبارت دیگر، سرمایه‌گذار با دولت شریک می‌شود و آزادراه احداث و از محل عوارض، اصل و سود سرمایه‌گذار در دوره بهره‌برداری مستهلک می‌شود.»
عوارض چند آزادراه الکترونیکی است؟
او در ادامه با بیان اینکه از ۲۸ آزادراه قابل تردد کشور تاکنون حدود ۱۴ تا ۱۵ آزادراه به شبکه اخذ عوارض الکترونیکی متصل شده است، گفت: «اجرای این طرح به‌صورت جدی از سال ۱۳۹۷ در قالب یک فراخوان آغاز و به شرکت سپندار واگذار شده است. اجرای این طرح بنا به دلایلی از جمله عدم همکاری ذی‌نفعان تاکنون به درازا کشیده شده و دلیل آن عدم همکاری ذی‌نفعان این طرح از مردم تا سرمایه‌گذاران است. البته در اجرای این طرح پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای داشتیم؛ اما به حد قابل قبولی نرسیده‌ایم و مردم از پرداخت عوارض به‌صورت الکترونیکی استقبال نمی‌کنند. علاوه بر این، در تبصره ۱۸ بند یک قانون بودجه سال ۱۴۰۱، پلیس و بیمه مکلف شدند تا در اجرای این طرح همکاری داشته باشند، اما تاکنون همکاری صددرصدی از آنها به‌خصوص از سمت شرکت‌های بیمه را شاهد نبوده‌ایم.
عدم همکاری بیمه‌ها در اجرای عوارض الکترونیکی
بیات بیان کرد: «همکاری به نسبت خوبی با پلیس در این زمینه داشتیم، اما نتوانسته به بازدارندگی منجر شود و به هر دلیلی عوارض به‌صورت الکترونیکی پرداخت نمی‌شود. از سوی دیگر، زمانی که سرمایه‌گذار متوجه عدم استقبال مردم از عوارض الکترونیکی و کاهش سود خود از این محل می‌شود، تمایلی به ادامه همکاری نخواهد داشت. با توجه به دلایل ذکرشده، مردم از پرداخت الکترونیکی عوارض استقبال نمی‌کنند و با یک گلوگاه نمی‌توانیم وصول خود را از عوارض الکترونیکی جدی کنیم؛ زیرا باید هم پلیس و هم بیمه مشارکت صددرصدی داشته باشند تا بتوانیم سرمایه‌گذار را متقاعد کنیم که پول سرمایه‌گذاری‌شده در این طرح وصول خواهد شد.»
مدیرکل بهره‌مندی از آزادراه‌ها ادامه داد: «با بررسی‌های انجام‌شده میزان وصولی‌ها از عوارض الکترونیکی پایین است و وزارت راه همچنان پیگیر این موضوع از نهادهای مختلف است تا نواقص اجرای این طرح رفع شود که در سال ۱۴۰۲، اجرای این طرح نهایی شود.»
او در ادامه اسامی آزادراه‌هایی که به شبکه اخذ عوارض الکترونیکی متصل شده‌اند را نام برد و گفت: «از ۱۴ آزادراهی که به این شبکه متصل شده‌اند، معادل پنج آزادراه دولتی هستند که شامل آزادراه‌های تهران_قم، تهران_ساوه، کرج_قزوین، قزوین_زنجان، بندرعباس_شهید رجایی می‌شود. باقی این آزادراه‌ها خصوصی یا نیمه‌خصوصی هستند که آزادراه قم_کاشان، کاشان_اصفهان (نطنز)، قزوین_رشت، تبریز_سهند، باغچه مشهد، ادامه آزادراه همت از جمله این آزادراه‌ها هستند.»
پرداخت ۱۱۵۰ میلیارد تومان عوارض الکترونیکی در سه سال
بیات درباره انتقاد به نحوه اجرای الکترونیکی کردن عوارض مبنی بر به‌روز نبودن تجهیزات و عدم تمایل سرمایه‌گذاران خصوصی بیان کرد: «در حوزه فناوری این طرح، از بالاترین سطح فناوری در دنیا استفاده شده و از نظر فناوری وضعیت قابل قبولی دارد. از نظر سرمایه‌گذاری نیز سرمایه‌گذار یک مقداری در برخی از حوزه‌ها با مقاومت مواجه می‌شود و سرمایه‌گذاران اصلی برای پذیرش سرمایه‌گذاران جدید موانع ایجاد می‌کنند. از سوی دیگر، تورم و جذابیت ورود به سایر بازارها نیز موجب شده سرمایه‌گذاران وارد این حوزه نشوند؛ بنابراین باید این مشکلات رفع شود تا سرمایه‌گذار برای ورود به این موضوع رغبت پیدا کند.»
مدیرکل بهره‌مندی از آزادراه‌ها در پایان سخنانش اعلام کرد: «عمده عوارض به‌صورت دستی پرداخت می‌شود و کماکان مقاومت از سمت سرمایه‌گذاران اصلی وجود دارد. همچنین، بر اساس آمار تجمیعی از سال ۱۳۹۸ تاکنون حدود ۱۱۵۰ میلیارد تومان عوارض به‌صورت الکترونیکی پرداخت شده است.»
