پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
معرفی سه محصول بانک سپه در حاشیه همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت / از نقش فضای ابری در بانکداری تا جلوگیری از هدررفت نان
به نظر می‌رسد تحول دیجیتال سرنوشتی محتوم است که تمام ساحت‌های زندگی انسان امروز را تحت تأثیر قرار داده است. صنایع مختلف چاره‌ای ندارند جز اینکه با این تحولات هم‌گام شوند تا بتوانند در بازار باقی بمانند.
نهمین همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت که در روزهای اول و دوم اسفند 1401 در مرکز همایش‌های بین‌المللی برج میلاد برگزار شد، بستری فراهم کرد تا بازیگران نظام بانکداری به تعامل با یکدیگر بپردازند، محصولات خود را ارائه دهند و ارزش‌های جدیدی را از صنعت بانکی در ارتباط با تحول دیجیتال به مشتریان عرضه کنند.
در همین راستا سه شرکت که زیرمجموعه‌های هلدینگ فناوری بانک سپه هستند و در واقع نتیجه تلاش این بانک برای توسعه بانکداری دیجیتال کشور به‌واسطه ایده‌های نوآورانه محسوب می‌شوند، محصولات خود را معرفی کردند: شرکت تحلیلگران هوشمند فناوری اطلاعات امید (امیدتک)، شرکت فرداپردازان آروند امید (امیدپی) و شرکت تدبیر تراکنش ایرانیان (امیدبوم) سه شرکتی بودند که محصولات خود را معرفی کردند.
سروش سپه یا ابر خصوصی بانکداری دیجیتال بانک سپه چیست؟
اولین تیمی که به معرفی محصول خود پرداخت، شرکت تحلیلگران هوشمند فناوری اطلاعات امید (امیدتک) بود. این شرکت «ابر سروش» را معرفی کرد. برای معرفی این محصول، علی اکبر دهقان، معاون تولید راهکارهای سازمانی شرکت امیدتک، مفهوم ابر به طور کلی و مزایای استفاده از آن را توضیح داد و به تشریح نقش فضای ابری در نظام بانکی و مزایای استفاده از ابر پرداخت.
دهقان فضای ابری را مجموعه‌ای از سرورها که در چند دیتاسنتر مختلف در سطح سازمان یا در سطح اینترنت توزیع شده باشند و هدف مشترکی را دنبال کنند، می‌نامد.
او این نام‌گذاری را برگرفته از پدیده ابر در طبیعت تعریف می‌کند و دو ویژگی برای آن در نظر می‌گیرد: ویژگی اول نداشتن شکلی مشخص و ویژگی دوم تشکیل شدن از ذرات کوچکی که در نهایت شکلی حجیم را می‌سازند و قابلیت گسترش دارند.
او در این باره می‌گوید: «اگر ابرهای دنیای واقعی را با سرورهای فضای ابری مقایسه کنیم، این سرورها هم در واقع شکل مشخصی ندارند و می‌توانند در دیتاسنترهای مختلف به اشکال مختلفی حضور داشته باشند و از اجزای کوچکتر همان سرورها تشکیل شده‌اند، اما در نهایت آن سرورها می‌توانند در تعداد نامحدود حجم بسیار بزرگی را ایجاد کنند.»
دهقان از مزایای استفاده از ابرها می‌گوید و معتقد است که چابکی، کاهش هزینه‌ها، کاهش زمان یا افزایش سرعت، اعتمادپذیری، مقیاس‌پذیری، توزیع‌پذیری و دسترس‌پذیری مزایایی است که ابرها فراهم می‌کنند. این مزایا در موارد مختلفی می‌توانند تسهیلگر باشند؛ برای مثال کاربر در زمان نیاز و در هر لحظه می‌تواند منابع مورد نیاز خود را افزایش یا کاهش دهد و به ازای هر سامانه منابع اختصاصی مجزا نیاز نیست و همین باعث می‌شود که هزینه‌ها بسیار کاهش یابند. دهقان معتقد است مقیاس‌پذیری یکی از مزایای بسیار مهم استفاده از ابرهاست.
او مقیاس‌پذیری را این‌گونه توضیح می‌دهد: «مقیاس‌پذیری این ویژگی را برای شما فراهم می‌کند که با افزایش بار روی سامانه‌ها، شاهد افت کیفیت نخواهید بود. هنگامی که شما چندین سرور داشته باشید، در زمان‌های پیک این توزیع روی سرورهای مختلف به صورت متناسب انجام می‌شود.»
در نهایت سروش سپه یا ابر خصوصی بانکداری دیجیتال بانک سپه که در شرکت امیدتک تهیه شده، به‌عنوان محصول این شرکت معرفی شد. این محصول به‌عنوان بستری مناسب، نوین و کارآمد برای تحقق بانکداری دیجیتال معرفی شد. در دستور کار ابر سروش، کاهش هزینه‌های تولید و نگهداری و افزایش سرعت تولید و استقرار سامانه‌ها قرار دارد.
دهقان نحوه استقرار این محصول را این‌گونه بیان می‌کند: «این ابر به صورت خصوصی، عمومی، اشتراکی و ترکیبی قابل استقرار است. در ابر سروش ما استقرار سامانه‌ها بدون نیاز به سرور را شاهد هستیم؛ به این معنی که سرورهای جدید دیگر نیازی به سرورهای اختصاصی ندارند و در کمترین زمان ممکن این استقرار اتفاق می‌افتد.»
در آخر معاون تولید راهکارهای سازمانی شرکت امیدتک از اپلیکیشن‌ها و سامانه‌هایی می‌گوید که روی ابر سروش مستقر شده‌اند. یکی از این سامانه‌ها، سامانه رسیدگی به تخلفات است که ماژول اول سامانه جامع نظارت بازرسی بانک سپه بود و در مدت دو ماه طراحی و مستقر شد، سامانه مدیریت پروژه‌های تحول در مدت سه ماه که بیش از 60 هزار پروژه بانک سپه را مدیریت می‌کند، سامانه مدیریت خدمات اعتباری و سامانه اطلاعات مالی هلدینگ.
دهقان در رابطه با این سامانه‌های مستقر روی ابر سروش می‌گوید: « همان‌طور که می‌بینید تولید محصولات ما در زمان کوتاه (حداکثر سه ماه) و با حداقل سرمایه انسانی و با هزینه بسیار پایینی ارائه می‌شوند و استقرار سامانه‌ها به استقرار سرور اختصاصی نیازی ندارد.»
نانینو؛ سامانه مدیریت برآیند تبدیل آرد تا نان
شرکت بعدی که به معرفی محصول خود پرداخت، شرکت فرداپردازان آروند امید (امیدپی) است. علیرضا آقاخانی، معاون فناوری اطلاعات این شرکت، سامانه مدیریت هوشمند آرد و نان را معرفی کرد. این سامانه که با نام «نانینو» در حال فعالیت است، به دنبال نظام‌مند کردن فرایند تبدیل آرد تا نان است و هدف خود را جلوگیری از هدررفت یارانه پرداختی آرد و نان در کشور تعریف می‌کند.
در بحث یارانه آرد اعداد و ارقامی که در کشور مطرح می‌شود، معمولاً 150 همت آرد در سال است که دولت واریز می‌کند و در کشور در چرخش است. معاون فناوری اطلاعات امیدپی، مأموریت اصلی این پروژه را نظام‌مند کردن و مدیریت این چرخه می‌داند.
او فرایند شکل‌گیری و عملیاتی شدن این پروژه را توضیح می‌دهد: «بحث پروژه نان و به طور کلی یارانه در کشور به دو صورت در حال انجام است: یارانه‌ها از طریق فرآیند افقی یا عمودی در حال تولید شبکه یا زنجیره تأمین کالاها هستند. یکسری کالای استراتژیک وجود دارد که دولت روی آنها سرمایه‌گذاری و یارانه آنها را توزیع می‌کند. اما هنگامی که یارانه به صورت هدفمند توزیع نشود، باعث ایجاد رانت یا هدررفت می‌شود. ما در این چرخه تلاش کرده‌ایم ترتیب و ترکیب پرداخت یارانه را به صورت هیبریدی انجام دهیم؛ یعنی با توجه به نوع کالا و نظام‌مندی آن، ما چگونگی پرداخت یارانه را انتخاب کرده‌ایم. یکی از مهم‌ترین حوزه‌هایی که روی آن سرمایه‌گذاری کرده‌ایم، در حوزه نان است: تبدیل گندم به آرد و تبدیل آرد به نان.»
بانک سپه از سال 1396 به‌عنوان مجری مسئله نظام‌مند کردن توزیع آرد فعالیت کرده و در سال 1401 موضوع نان را هم به حوزه فعالیت نظارتی خود افزوده است. چرخه نان به این صورت است که وزارت جهاد به عنوان نهاد ناظر در حوزه غلات و آرد در حال فعالیت است که بحث تأمین گندم و تبدیل آن به آرد را به وسیله کارخانه‌ها مدیریت می‌کند و شرکت‌های حمل‌ونقل این آردها را به نانوایی‌ها می‌رسانند. این چرخه یک چرخه سنتی است که به واسطه تقسیم‌بندی که استانداری‌ها انجام می‌دهند، میزان سهمیه آرد به نانواها تخصیص داده می‌شد.
شرکت امیدپی در بخشی وارد این چرخه شده که نانواها آرد را به نان تبدیل می‌کنند. آقاخانی توضیح می‌دهد که در حال حاضر تمام نانواها و مصرف‌کنندگان در سامانه سی.آی.اس دارای یک کیف پول هستند که توزیع کالاها داخل این کیف پول انجام می‌شود: «ما اپلیکیشن‌هایی برای مصرف‌کنندگان، نانواها و فرمانداری‌ها طراحی کرده‌ایم که از این سیستم استفاده می‌کنند و هم نظارت بر چرخه را انجام می‌دهند و هم مصرف‌کننده می‌تواند میزان خریدی را که انجام داده و نانوایی‌های اطراف خود را شناسایی کند.»
مدل مفهومی که به لحاظ فنی این سوییچ را بهینه می‌کند، یک سوییچ واسط امیدپی است و از طریق ارتباطات حاکمیتی به سامانه شاپرک متصل است. سامانه سی.آی.اس هم به سامانه حاکمیتی متصل است (سامانه‌های وزارت جهاد، وزارت کشور و وزارت اقتصاد). این سامانه به واسطه چند خروجی در دسترس قرار دارد: هم به صورت وب و هم به صورت موبایل.
علیرضا آقاخانی نحوه حسابداری این سامانه را این‌گونه شرح می‌دهد: «حسابداری این سامانه به‌صورت روزانه است و پس از محاسباتی که انجام می‌دهد، کمک‌هزینه‌ای که دولت برای نانواها در نظر گرفته را به صورت سیستمی محاسبه و در سامانه بانک بارگزاری می‌کند و سامانه بانک آن را به حساب نانوایان واریز می‌کند. در حال حاضر کلیه حساب نانوایان با توجه به حساب بیزنسی که در بانک سپه ذیل پروژه سپید طراحی شده، قرار دارد و تمام نانوایان واریزی‌های خود را از این طریق دریافت می‌کنند.»
در واقع این سرویس، پلتفرم هوشمندی است که از چندین سامانه تشکیل شده است: سامانه سی.آی.اس، سامانه کسب‌وکارها، سامانه بازرسی، سامانه پشتیبان‌ها و سامانه اپلیکیشن پذیرندگان. بین این سامانه‌ها هماهنگی و همبستگی وجود دارد و هدف نهایی آنها، مدیریت زنجیره تأمین آرد و نان است.
API Marketplace
آخرین شرکتی که محصول خود را ارائه داد، شرکت تدبیر تراکنش ایرانیان (امیدبوم) بود. شرکت امیدبوم، از بهار ۱۴۰۱ با تغییراتی در هیئت‌مدیره خود در جهت کمک به تحقق راهبردهای مصوب بانک سپه به‌عنوان یکی از بزرگترین بانک‌های دولتی کشور و شعار تحول‌گرایانه «سپه در مدار تحول دیجیتال» فعالیت خود را با مأموریت جدید از سر گرفت.
محمد بزم‌آرا، مدیر پروژه بانکداری باز شرکت امیدبوم، صحبت‌های خود را با مثالی ساده برای توضیح مفهوم ای.پی.آی آغاز کرد و در ادامه این مفهوم را به‌عنوان واسطی میان اپلیکیشن‌ها و سرورها معرفی کرد. او توضیح می‌دهد: «ممکن است شما سایتی داشته باشید و برای طراحی اپلیکیشن آن روی موبایل برون‌سپاری انجام دهید، اما تمایلی ندارید که به دیتابیس شما دسترسی مستقیم وجود داشته باشد. در چنین وضعیتی ای.پی.آی به عنوان یک لایه قرار می‌گیرد تا اپلیکیشنی که ساخته می‌شود با دیتابیس و بک-اند ارتباط برقرار کند و اطلاعات را هم از آنجا بخواهند و هم اطلاعات را در آنجا قرار دهند.» در واقع ای.پی.آی رابط برنامه‌نویسی کاربردی است که تعامل بین دو اپلیکیشن را در نظر می‌گیرد؛ زبان واسط بین اپلیکیشن‌ها ای.پی.آی است.
مدیر پروژه بانکداری باز شرکت امیدبوم از اپن ای.پی.آی‌ها به‌عنوان مواردی که باید در اختیار عموم قرار گیرند، صحبت می‌کند؛ به این معنی که همه بتوانند با اجازه شرکت‌ها از آنها استفاده کنند. بزم‌آرا معتقد است اپن ای.پی.آی برای صاحبان استارتا‌پ‌ها این امکان را فراهم می‌آورد که با صرف زمان و هزینه‌ای اندک برای نوشتن اپلیکیشن، به جای اینکه به ازای هر سرویس با صاحب ای.پی.آی مذاکره کنند، سرویس‌های بانکی و غیربانکی را دریافت کنند. در واقع شرکت امیدبوم با این ای.پی.آی این امکان را فراهم کرده که تنها با مراجعه به یک مکان اکثر سرویس‌های ممکن در اختیار متقاضیان قرار گیرد.
او در مورد بحث افزایش درآمد می‌گوید: «با استفاده از سرویس‌های مختلف می‌توان به راحتی به افزایش درآمد رسید؛ چراکه اگر شما عضو یک ارگان باشید تنها می‌توانید به سرویس‌های آن ارگان دسترسی داشته باشید، اما با استفاده از سرویس‌های دیگران می‌توانید خدمات متنوع‌تری به کاربران خود ارائه دهید.»
بزم‌آرا با اشاره به این نکته که سهم کشور ما از بانکداری باز در جهان، 0.2درصد است، این رقم را رقم پایینی می‌داند و امیدوار است با توجه به فعالیت شرکت‌های مختلف این رقم به یک درصد در انتهای سال 1402 برسد.
سهام‌دار شرکت امیدبوم، بانک سپه است اما بر اساس گفته‌های بزم‌آرا، بازار ای.پی.آی این شرکت محدود به سرویس‌های بانکی نمی‌شود بلکه یک گام فراتر رفته و به دنبال تجمیع ای.پی.آی‌های غیربانکی در حوزه‌های متنوع هستند تا بتوانند به نهادهای ثالثی که می‌خواهند از این خدمات استفاده کنند، سرویس‌های متنوع و کاملی ارائه دهند.
مدیر پروژه بانکداری باز شرکت امیدبوم درباره پلتفرم ای.پی.آی مارکت پلیس که محصول شرکت امیدبوم است، می‌گوید: «این پلتفرم شامل یکسری ماژول‌ها می‌شود؛ سندباکس یکی از آنهاست تا تأمین‌کنندگان بتوانند بدون پرداخت هزینه به صورت امن از سندباکس خدمات ما را تست کنند.»
او در مورد ارائه ای.پی.آی بزم‌آرا به این موضوع اشاره می‌کند که هر شرکت یا شخص که بتواند یک سرویس ارائه دهد یا اپلیکیشنی بنویسد که بتواند آن را در قالب وب سرویس قرار دهد، این امکان را دارد که در پلتفرم امیدبوم ثبت نام کند و ای.پی.آی خود را با تعرفه مد نظر خود داخل سایت به ثبت برساند.