پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشتماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطبترین رسانه ایران در زمینه فناوریهای مالی، بانکداری و پرداخت و استارتآپهای فینتک است.
واقعیت اینترنت ارزان در ایران
حسین اسلامی، رئیس هیئتمدیره سازمان نظام صنفی رایانهای استان تهران / پیرو هشدار صادقانه رئیس رگولاتوری در مراسم گرامیداشت هفته دولت، مبنی بر ضرورت اصلاح قیمتها، مباحث و ابهاماتی در فضای رسانهای مطرح شده است. برای مثال، در مطلب دیروز روزنامه خراسان به موضوع سهم ۸.۳درصدی اینترنت از درآمد ماهانه خانوادههای ایرانی اشاره و نتیجهگیری شده که افزایش تعرفهها موجب تأثیرگذاری منفی غیرمستقیم بر معاش و اقتصاد خانوارها میشود. آمار مورد اشاره از مطلب منتشره در روزنامه دنیای اقتصاد که در تاریخ ۳۱ فروردین به چاپ رسیده بود، مبتنی بر مفروضاتی است که قابل خدشه است که البته نقد زیر در آن زمان هم به روزنامه محترم دنیای اقتصاد ارسال شده بود.
اولین نقد که به استدلال مقاله روزنامه دنیای اقتصاد وارد است، نقد فرضیات نادرست درباره نرخ ارز در ایران و قدرت خرید است که میتواند نتیجه نادرست به همراه داشته باشد. در همین مطلب بر اساس رتبهبندی سایت NUMBEO اشاره شده است که هزینه ارتباطات بهصورت ترکیبی از انواع ارتباطات اینترنتی؛ اعم از کابلی، ADSL، دیتا و به ازای سرعتهای ۶۰ مگابیت بر ثانیه، هزینه ارتباطات اینترنتی در ایران حدود ۲۰.۴۷دلار در ماه برآورد شده و این عدد ایران را در جدول کشورهای دارای گرانترین ارتباطات اینترنتی، در رده ۷۹ جای داده است.» همچنین در این متن بر اساس جدول وبسایت worddata.info، میانگین درآمد ماهانه خانواده ایرانی حدود ۲۴۷ دلار برآورد شده است.
با توجه به اینکه به اعتبار سایت NUMBEO خدشه هم وارد است که اطلاعات آن بهصورت جمعسپاری (crowd sourcing) تهیه میشود و توسط مراجع معتبر چک نمیشود؛ ولی مهمتر از آن متأسفانه یکی از خطاهای شایع که در سالهای اخیر در آمارهای جهانی درباره ایران وجود دارد، مبنا قرار دادن نرخ ارز ۴۲۰۰ تومانی در محاسبات است که منجر به خطای محاسباتی بزرگ و نتیجهگیری نادرست میشود.
با دقت در سایت NUMBEO نیز ملاحظه میشود که نرخ ۴۲۰۰ تومان برای تبدیل نرخ ریالی مبنا قرار گرفته است. کافی است همانند نرخ معیار بهکاررفته برای محاسبه درآمد به دلار در ایران، همان نرخ تبدیل دلار به ریال برای محاسبه هزینه اینترنت در ایران نیز مبنا قرار گیرد، در این صورت نسبت هزینه اینترنت معیار بهجای ٨ درصد ادعاشده در این گزارش به کمتر از ۱.۴ درصد از درآمد کاهش مییابد که حتی پس از تغییرات تعرفهای در ابتدای امسال، بخش خصوصی ارائهدهنده این خدمات در ایران را همچنان در ردیف ارزانترین ارائهدهندگان اینترنت جهان قرار میدهد.
از سوی دیگر مشخص نیست که قیمت اینترنت ۶۰ مگابیت بر ثانیه در ایران بر چه مبنایی حدود ۲۱ دلار؛ یعنی نزدیک ۶۰۰ هزار تومان در ماه محاسبه شده است. حال آنکه بیشترین سرعتی که تعرفه آن از سوی کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات (مصوبه ۲۶۶ کمیسیون) تعیین شده است، مربوط به سرعت ۵۰ مگابیت بر ثانیه است که تعرفه آن معادل ۳۰۰ هزار تومان و با نرخ ارزی که مبنای محاسبات این وبسایت است، معادل ۱۳ دلار است.
در نهایت تذکر این نکته هم ضروری است که برای مقایسه هزینه اینترنت در کشورها باید از اطلاعات مراجع رسمی جهانی از جمله اتحادیه جهانی مخابرات (ITU) استفاده کرد و در این زمینه، بر اساس گزارش ICT Price Baskets (IPB) اتحادیه جهانی مخابرات در سال ۲۰۲۰ و بر اساس شاخص برابری قدرت خرید، نرخ اینترنت ثابت ایران (بسته ۵ گیگابایت) ارزانترین نرخ جهان و بر اساس مقایسه قیمت نرمالشده اینترنت ثابت بر اساس شاخص درآمد سرانه GNIpc نیز ایران در رتبه ۱۹ ارزانترین اینترنت دنیا قرار دارد.
از سوی دیگر، همانطور که مدیران اپراتورهای ارتباطی بارها اعلام کردهاند، حتی شرکتهایی که بهزعم مخالفین افزایش تعرفه از مدیریت بهینه هزینههایشان برخوردار هستند، در حال حاضر و با توجه به ادامه سیاست تثبیت تعرفه، امکان سرمایهگذاری برای حتی جبران استهلاک تجهیزات را ندارند، چه برسد به ارتقای کیفیت و پیادهسازی فناوریهای نوین. ویژگی بارز صنعت ارتباطات، درآمد ریالی و هزینههای عمدتاً ارزی است که با توجه به افزایش بیسابقه نرخ ارز در سالهای گذشته، عملاً در صورت محاسبه واقعی دارایی اپراتورها مبتنی بر نرخ ارز بازار، اکثر اپراتورها عملاً ضررده هستند و طبیعتاً امکان خرید تجهیزات خارجی برای بهروزرسانی شبکه را ندارند و همانطور که رئیس رگولاتوری و سایر کارشناسان اعلام کردهاند، با تداوم وضع فعلی عملاً در آینده شبکهای وجود نخواهد داشت که به فکر ارتقای کیفیت یا تأمین نظر مردم که از این بستر امرار معاش میکنند، باشیم.
شایان ذکر است در مطالب فوق، تفکیکی بین ترافیک دیتا بر بستر ثابت و موبایل در نظر گرفته نشده است، این در حالی است که تغییر سیاست ارائه سرویس ثابت در مصوبه 266 کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات، تضعیف بازار ارتباطات ثابت و عدم سرمایهگذاری و تغییر تکنولوژی به نسلهای جدید را در پی داشته است، همزمان با آن، تغییر نسل ارتباطات موبایل از 3 به 4 و دامپینگ سنگین اپراتورهای همراه، فرهنگ اشتباه استفاده از دیتای موبایل را در کشور جاری کرده است که بازگرداندن آن به دیتای ثابت بهسادگی میسر نخواهد بود. بدیهی است در صورت بازگرداندن بخش عمدهای از دیتای موبایل به ثابت، هزینه خانوار کاهش چشمگیری خواهد داشت.
نظام صنفی رایانهای استان تهران آماده تداوم برگزاری نشستهای تخصصی و طرح مباحث کارشناسی با حضور مسئولین رگولاتوری، اپراتورهای ارتباطی و منتقدین افزایش تعرفه؛ بهویژه مسئولین سابق وزارت ارتباطات است و امیدوار است بهجای جدلهای رسانهای، از یک سو برای ایجاد امکان سرمایهگذاری در تأمین زیرساخت ارتباطی مبتنی بر فیبر نوری و از سوی دیگر، برای کاهش دغدغههای مردم عزیز در شرایط فعلی اقتصادی کشور، بتوان سازوکار مناسبی فراهم کرد.