اگر زبان مردم را یاد نگیریم در نهایت جا می‌مانیم

چهارشنبه این هفته روز ملی فناوری اطلاعات است. تصور می‌کنم سال‌هاست از این نقطه که «فناوری خوب است» گذشته‌ایم؛ امروز فناوری نقش خودش را در جامعه دارد و تأثیرش بر همگان روشن شده است. احتمالاً در دورترین نقاط کشور هم ابزاری می‌توان یافت که رنگ‌وبوی فناوری داشته باشد و در این میان فناوری اطلاعات پیشروتر از باقی فناوری‌هاست. فناوری اطلاعات امروز به زیرساخت و روساختی تبدیل شده که در همه بخش‌های اقتصاد و جامعه نفوذ کرده است.

آنچه فناوری اطلاعات امروز به آن نیاز دارد، ورود به جریان‌های روزمره و زندگی در میان مردم است. اهل فناوری درباره آن می‌دانند و از مزایای فناوری برخوردارند و حتی مضرات آن را نیز حس می‌کنند. فناوری در تاروپود جامعه نفوذ کرده، ولی آگاهی درباره آن اندک است. فناوری در ابزارهایش خلاصه شده و عموم مردم فناوری را خلاصه‌شده در ابزارهایی مانند تلفن‌های همراه می‌دانند و انواع اپلیکیشن‌هایی که استفاده می‌کنند.

ولی در عمل فعالان دنیای فناوری برای مردم شناخته‌شده نیستند. متأسفانه فناوری نتوانسته در جریان‌های عمومی نفوذ کند و بسیاری از مردم با این دنیا بیگانه هستند. به‌عنوان نمونه تصور کنید مردم چقدر درباره دنیای فیلم و سریال و موسیقی می‌دانند؛ ممکن از جزئیات زندگی فوتبالیست‌ها هم اطلاع داشته باشند، ولی کمترین دانش را درباره جریان‌های مهم فناوری در کشور داشته باشند. البته دقت کنیم که منظور از این مقایسه این نبود که جذابیت دنیای فناوری به ‌اندازه جذابیت دنیای اینفلوئنسرهاست، اما تأثیرگذاری اهل فناوری بر زندگی مردم، اگر از فوتبالیست‌ها بیشتر نباشد، قطعاً کمتر نیست.

برای توضیح بیشتر شما را ارجاع می‌دهم به برنامه‌های تلویزیونی صداوسیما. چند برنامه تأثیرگذار در صداوسیما می‌شناسید که به زبان مردم و با مردم درباره فناوری صحبت کنند. صداوسیما در این سال‌ها معمولاً ترجیح داده گوشه‌ای بنشیند و به فناوری به ‌مثابه رقیب نگاه کند و مدام درباره آن هشدار بدهد. به همین خاطر صداوسیما و برنامه‌هایش در معدود زمان‌هایی که به فناوری می‌پردازند، معمولاً نگاه نصیحت‌گرانه دارند و هشدار درباره آثار منفی فناوری بر زندگی مردم.

یا اگر در معدود برنامه‌هایی هم تلاش شده که فناوری به‌صورت واقعی دیده شود، عامدانه برنامه‌ها در زمان‌های کم‌مخاطب و شبکه‌های کم‌مخاطب عرضه می‌شوند.

غرض از بیان این حرف‌ها درباره روز فناوری اطلاعات چه بود؟ خواستم بگویم که فناوری اطلاعات با اینکه تأثیرش را بر عامه مردم گذاشته، ولی هنوز نتوانسته در میان گفت‌وگوهای روزمره مردم جایگاهی پیدا کند. این موضوع درباره دنیای بلاکچین و رمزارزها چگونه است؟ بر خلاف دیگر بخش‌های فناوری این قسمت از دنیای فناوری به‌شدت مورد توجه مردم قرار گرفته و اگر سری به کوچه و بازار بزنید، قطعاً مواردی از گفت‌وگو درباره ارزهای دیجیتال را خواهید یافت.

قاعدتاً این باید خیلی خوب و خوشحال‌کننده باشد، ولی یک جای کار می‌لنگد؟ کجا؟ اینکه مردم از میانه وارد ماجرا شده‌اند و نگاه‌شان به این تحولات ابزارهایی موقتی برای پولدار شدن است. متأسفانه برخی سلبریتی‌ها و اینفلوئنسرها هم به این موضوع دامن می‌زنند و کمتر می‌بینیم که افراد پرفالوور تلاشی برای آموزش انجام دهند.

بدنه فعالان فناوری‌های مالی، فناوری اطلاعات و در این مورد خاص بلاکچین و رمزارزها هم افتراق جدی با مردم دارند. به عبارتی قشر نخبه و پیشروی این حوزه کمترین تعامل و برهم‌کنش را با مردم دارند. قشری که باید تأثیرگذار باشند، متأسفانه دچار سیر تسلسل شده‌اند و به عبارتی در خود مانده‌اند. مردم که به‌دنبال روزنه‌ای برای دانستن می‌گردند، متأسفانه ‌مانند گوشت قربانی به دست برخی افراد می‌افتند که ممکن است در سلامت آنها شک داشته باشیم.

فناوری‌های مالی و برخی مصداق‌های آن مانند بلاکچین و رمزارز باید بتوانند به زبان مردم حرف بزنند. متأسفانه برخی آن‌قدر از مردم فاصله گرفته‌اند که ترجیح می‌دهند راه خودشان را بروند و مردم نیز راه خودشان. این می‌شود که طرح‌های اسکمی مانند تتل‌کوین در یک هفته مطرح و در هفته‌ای دیگر محو می‌شوند. در این میان آنچه آسیب می‌بیند، اعتماد عمومی است.

راه‌حل چیست؟ گفت‌وگو با مردم و اطلاع‌رسانی‌های تعاملی و صحیح برای معرفی فرصت‌های توأم با ریسک. اگر زبان گفت‌وگو با مردم را ندانیم، در نهایت آنچه رخ می‌دهد، جاماندن افراد پیشرو است. از جایی به بعد افراد پیشرو به ‌جای اینکه رهبری افکار را به دست بگیرند، به منتقدانی تبدیل می‌شوند که مدام زیر لب غرولند می‌کنند و در این دام می‌افتند که مردم درکی ندارند. این نقطه خطرناکی است که اگر جامعه کریپتوی ایران به آن برسد، باید فاتحه جامعه را خواند.